Recommended
More Related Content
What's hot
What's hot (20)
More from Cumhuriyet Üniversitesi
More from Cumhuriyet Üniversitesi (8)
Koku ve tad
- 1. KOKU TAD ve FİZYOLOJİSİ Dr. Ercan ÖZDEMİR
- 2. 2 Giriş Koku ve tad, GI fonksiyonla yakın işbirliği nedeniyle genellikle visseral duyular olarak sınıflandırılır Değişik gıdaların lezzetleri büyük ölçüde bunların tad ve kokularının bir karmasıdır Koku duyusunu baskılayan soğuk algınlığı varsa besinlerden “farklı” tad alınabilir Parfümcüler 5000 değişik koku molekülünü, şarap tadıcıları ise 100’den fazla farklı tad bileşenini ayırt edebiirler
- 3. 3 Giriş Koku ve tad reseptörlerinin her ikisi çözünmüş moleküllerle uyarılan kemoseptörlerdir Bu iki duyu anatomik olarak birbirilerinden oldukça farklıdır Koku reseptörleri uzak çevre reseptörüdür (telereseptör); koku yolları talamusta durak yapmaz ve koku için kortikal projeksiyon alanı bulunmaz Tat yolları beyin sapından talamusa geçer ve ağızdan kalkan dokunma ve basınca duyarlılık yolları ile birlikte postsentral girusa yansır
- 5. 5 KOKU DUYUSU Koku Müköz Membranı Olfaktör reseptörler nazal mukozanın özelleşmiş bir bölümü olan ve sarımsı pigment içeren olfaktor müköz membrana yerleşmiştir Koku duyusu gelişmiş hayvanlarda (makrosmatik hayvanlar) bu membranla kaplı alan geniş; insan gibi mikrosmatik hayvanlarda küçüktür Burun boşluğunun septuma yakın olan tavanında 5 cm2’lik bir alanı kaplar
- 6. 6 Koku Müköz Membranı Koku membranında destek hücreleri ve ana hücreler (projenitör hücreler) bulunur Bu hücrelerin arasında 10-20 milyon olfaktor reseptör vardır Her olfaktör reseptör bir nörondur ve sinir sisteminin vücutta dış dünyaya en yakın bulunduğu yerdir
- 7. 7 Koku Müköz Membranı Olfaktor nöronlar olfaktor çubuklar adı verilen kısa ve uçları genişlemiş dendritlere sahiptir. Bu çubuklardan çıkan siliumlar mukusun yüzeyine uzanır Her olfaktör reseptör 10 günlük bir yaşam süresine sahiptir Silia 2 µm boy ve 0.1 µm çaplı miyelinsizdir. Her reseptörde 10-20 silia vardır Olfaktor reseptörin aksonları etmoid kemiğin kribriform plağını deler ve olfaktor soğanlara girer Olfaktor müköz membrandaki mukus Bowman bezleri tarafından üretilir
- 10. 10 Olfaktor Soğanlar ve Koku Yolları Olfaktor soğanlarda reseptör aksonları mitral hücrelerin dendritleri arasında sonlanarak olfaktor glomerülleri oluştururlar Her glomerülde ortalama 26 000 reseptör hücre aksonu konverjans (kavuşum) yapar Püsküllü hücrelerle (tufted cell) periglomerüler kısa aksonlu hücreler glomerüllerin oluşumuna katılırlar
- 11. 11 Koku Yolları Bir sonraki tabakada, mitral ve granül hücrelerinin dendritleri yoğun resiprok sinapslar oluşturur Mitral hücrelerin aksonları intermediyer olfaktor stria ve lateral olfaktor stria üzerinden olfaktor kortekse gitmek üzere arkaya doğru ilerler
- 12. 12 Koku Yolları Mitral hücre aksonları olfaktor kortekste pramidal hücrelerin apikal dendritlerinde sonlanır Olfaktor korteks: Anterior olfaktor çekirdek, Piriform korteks, Olfaktor tüberkül, Kortikomedial amigdal ve Transisyonel entorinal korteksi kapsar Bu yapılar limbik sistemin parçalarıdır
- 13. 13 Koku Yolları Anterior olfaktor çekirdek karşı taraf olfaktor korteksinden gelen girdilerin koordinasyonu ve olfaktor belleklerin bir yandan öteki yana aktarılması ile, Piriform korteks koku ayırdedilmesi (olfaktor diskrimi- nasyon) ve kokunun bilinçli algılanması ile, Amigdaller koku ve uyaranlarına verilen duygusal yanıtlarla ve Entorinal korteks ise olfaktor belleklerle ilgilidir
- 14. 14 Koku Yolları Olfaktor soğana, beyninden 3 girdi daha ulaşır: Birincisi diagonal bandtan (sentrifugal lifler) gelir İkinci girdi ipsilateral anterior olfaktor çekirdekten kalkar Olfaktor strialardaki efferent liflerin uyarılması olfaktor soğanların elektriksel aktivitesini azaltır ve inhibitör etki eder Üçüncü afferent girdi ise anterior kommissura yoluyla kontralateral anterior olfaktor çekirdekten kalkar
- 15. 15 Koku Eşiği ve Koku Ayırdedilmesi Koku duyarlılığı, kişiden kişiye 1000 kata kadar değişebilen farklılık gösterir En çok görülen anomali, belirli bir kokuya karşı duyarsızlıkla giden ve insanlarda, %1-20 sıklıkta görülebilen özgül anosmidir Burada özgül koku reseptörleri bulunmaz Olfaktor reseptörler çözünen maddelere yanıt verirler Örneğin sarımsağa kokusunu metil merkaptan havada 500 pg/L’den daha düşük yoğunlukta dahi koklanmaktadır İnsanlar 2000-4000 farklı kokuyu ayırdedebilme özelliğine sahiptir Substance mg/L of Air Ethyl ether 5.83 Chloroform 3.30 Pyridine 0.03 Oil of peppermint 0.02 Iodoform 0.02 Butyric acid 0.009 Propyl mercaptan 0.006 Artificial musk 0.00004 Methyl mercaptan 0.0000004 Çeşitli koku veren maddelerin koku eşik değerleri
- 16. 16 Koku Eşiği ve Koku Ayırdedilmesi Koku şiddetinde farkın saptanabilmesi için yoğunluğunda %30 değişiklik olmalıdır Işık şiddeti için bu değer %1 dir Kokunun yönü, koku moleküllerinin iki burun deliğine ulaşma zamanları arasındaki farkla belirlenir Koku molekülleri küçük olup 3-4’den 18-20’ye kadar değişen C atomu içerirken, aynı sayıda C içerip mimarileri farklı moleküller farklı kokulara sahiptir Aşırı kokulu maddelerin bağıl su ve lipidde çözünürlü yüksektir
- 17. 17 Sinyal İletimi Olfaktor sistem yapısal olarak birbirinden farklı milyonlarca antijene özgül yanıtlar üreten bağışıklık sistemine benzer Bu, birbirinden farklı çok sayıda koku reseptörlerinin bulunmasına bağlıdır Koku reseptörleri, serpantin reseptörlerinin yaptığı geniş bir ailenin üyeleridir
- 18. 18 Sinyal İletimi Bu reseptörler G proteinlerine kenetlenmiştir ve olfaktor reseptörlerin siliumları üzerine yerleşmişlerdir Gs ile yakın akraba fakat olfaktor sistem için bir G proteini olan Golf’un koku reseptörlerini AS’a bağlar Aktivasyonla oluşan cAMP katyon kanallarına bağlanır ve bunları açar Na+ reseptör hücrelerine girer depolarizasyon oluşturur
- 19. 19 Sinyal İletimi Koku reseptörlerinden bazıları adenilat siklaz yerine fosfolipaz C’ye kenetlenmiştir Bunun sonucunda oluşan fosfoinositol hidroliz ürünleri katyon kanallarını açar Koku almaya hizmet eden nöral yolların da kokuların ayırdedilmesinde bir rol oynar
- 20. 20 Sinyal İletimi Koku yollarında belirgin derecede bir inhibitör denetim bulunmaktadır Mitral ve granül hücre dendritleri arasındaki sinaptik bağlantılar mitral hücre çıktısının inhibitör denetimine aracılık eder Koku korteksinde bir kokuya verilen yanıt piramidal hücrelerin eksitasyonu olup bunu inhibisyon izler Piramidal hücreler, kolleteralleri yoluyla kendi kendilerini yeniden uyarırlar ve bu durum koku korteksindeki ritmik aktiviteye eğilimi açıklayabilir
- 21. 21 Koku Maddesi Bağlayıcı Proteinler (OBP) Lipofilik koku üreten moleküller, reseptörlere ulaşmak için burunda hidrofilik mukusu aşmak zorundadırlar Bu saptamalar olfaktör mukusun, koku maddelerini reseptörlere aktaran, koku madesi bağlayıcı protein (OBP) içerebileceğini düşündürmüştür Günümüzde burun boşluğu için özgün OBP izole edilmiştir
- 22. 22 Cinsiyet ve Bellekle Olan ilişki Bir çok hayvan türünde koku ve cinsel işlevler arasında yakın bir ilişki bulunmakta olup parfüm reklamları önemli bir kanıttır Koku duyusu erkeklere oranla kadınlarda daha güçlüdür ve koku duyusu ovülasyon zamanı en keskin hale gelir Koku ve tat, uzun dönemli belleği tetiklemede özgün bir yeteneğe sahip olup bu durum romancılar tarafından işlenmiş ve deneyci psikologlar tarafından kaydedilmiştir
- 23. 23 Koklama Burun boşluğunda olfaktör reseptörlerin bulunduğu bölüm iyi havalandırılamaz Normalde her solunum döngüsünde, girdap akımları havanın küçük bir bölümünü olfaktör membrandan geçirir, büyük bölümü konkalardan laminar tarzda akar Bu girdap akımlarının nedeni, sıcak mukozaya soğuk havanın çarpması ile oluşan konveksiyondur Olfaktör reseptörlerin bulunduğu bölgeye ulaşan havanın miktarı koklama olayı ile büyük ölçüde artırılır Bu eylem, hava akışını yukarı doğru yönlendirmek üzere burun delikleri alt bölümlerinin septuma doğru kasılmasını içerir Koklama; yeni bir kokunun dikkat çekmesi halinde görülen yarı refleks yanıttır
- 24. 24 Burunda Ağrı Liflerinin Rolü Olfaktör müköz membranda çok sayıda trigeminal ağrı lifinin çıplak uçları bulunur Bunlar tahriş edici maddelerle uyarılırlar ve tahriş edici, trigeminal üzerinden giden yapıtaşı nane, mentol ve klor gibi maddelerin tipik kokularının bir bölümünü oluşturur Bu çıplak uçlar, nazal irritanlara karşı hapşırma, göz yaşarması, solunum inhibisyonu ve diğer refleks yanıtların başlatılmasından da sorumludur
- 25. 25 Uyum (Adaptasyon) Bir kokuya, koku ne kadar kötü olursa olsun uzun süre maruz kalan bir kişide koku algısı giderek azalır Bazen yararlı olan bu fenomen olfaktor sistemde görülen ve merkezi kaynaklı olan oldukça hızlı uyum olayına bağlıdır Olay koklanmakta olan özgün koku için özel olup diğer kokulara ait eşikler değişmez
- 26. 26 Anomaliler Koku anomalileri –osmias son eki ile ifade edilirler Koku anomalileri arasında; Anosmi (koku duyusunun yokluğu), Hiposmi (koku duyarlılığının azalması) Kakosmi denen hoş olmayan koku halusinasyonları da epileptik nöbetler sonucu gelişebilir Disosmi koku duyusunun çarpıtılmasıdır ve 3 şekli bulunmaktadır: 1) Parosmia – Mevcut olan kokunun hoş olmayan bir şekilde algılanmasıdır 2) Phantosmia – Koku maddesi olmadığı halde koku duyusunun algılanması 3) Agnosia – Kokunun yoğunluğunun ve tipinin ayırt edilememesidir 80 yaşını aşmış insanların %75’inden fazlasında kokuları tanımada bozulma görülür
- 27. 27 TAD DUYUSU
- 28. 28 TAD RESEPTÖR ORGANLARI VE YOLLARI Tad Goncaları Tadın duyu organları olan tad goncaları 50-70 µm boyutta oval cisimciklerdir Her tad goncası 4 tip hücreden oluşur: Bazal hücreler, Süstentaküler hücreler olan tip 1 ve tip 2 hücreler ve Duyusal sinir lifleri ile bağlantılar yapan tad reseptörleri olan tip 3 hücreleridir Tip 1, 2 ve 3 hücrelerde mikrovilluslar bulunmakta olup bunlar dil epitelindeki bir delik olan tad poruna doğru uzanır
- 29. 29 Tad Goncaları Hücrelerin boyun kısımları çevre epitele sıkı kavşaklarla bağlanır ve tad reseptörlerin sıvılarla karşılaşan tek bölgesi mikrovilluslardır Her tad goncası yaklaşık 50 sinir lifi tarafından inerve edilir Her sinir lifi ise ortalama 5 tad goncasından gelen girdileri alır Bazal hücreler tad goncasını kuşatan epitel hücrelerinden doğarlar Bunlar yeni reseptör hücrelerine farklılaşır ve reseptör hücreleri 10 günlük yarı ömre sahiptir
- 30. 30 Tad Goncaları Duyu siniri kesilirse innerve ettiği tad goncası dejenere olur Bununla beraber, sinir rejenere olursa komşu hücreler yeni tad goncaları oluşturur İnsanlarda tad goncaları küçük dil, damak, farinks ve dildeki fungiform ve vallat papillaların duvarına yerleşmiştir Fungiform papillalar dil ucunda en büyük sayıda bulunan yuvarlak yapılarken, vallat papillalar dil kökünde “V” harfi şeklinde düzenlenmiş çok belirgin yapılardır
- 31. 31 Tad Goncaları
- 32. 32 Tad Goncaları Fungiform papillada 5 tad goncası bulunmakta olup bunlar genelde papillanın tepesine yerleşir, (bir dilde 33 tane bulunur). Dilin 2/3 ön bölümüne yerleşmişlerdir Vallat papillaların (8-12 tane) her biri 250 taneye kadar tad goncası içermekte olup bunlar genelde papillaların kenarlarına yerleşmiştir Foliate papillalar dilin kenarındaki katlantılarda yerleşmişlerdir. Toplam 1280 tad goncası içerir. IX. Kranial sinir tarafından inerve edilir. Filiform papillalar dil sırtını örten küçük koni şeklinde olan ve genelde tad goncası içermeyen papillalar Dilde toplam 10 000 kadar tad goncası bulunmaktadır
- 33. 33 Tad Yolları Dilin ön 2/3’teki tad goncalarından gelen duyusal sinir lifleri N. fasialis’in korda timpani dalı içinde, arka 1/3’den kalkan lifler ise N. Glossofaringealis içinde ulaşır Dil dışındaki diğer alanlardan gelen lifler beyin sapına N. vagus içinde ulaşırlar Her iki yanda, bu üç sinir içinde gelen tad lifleri traktus solitarius çekirdeğine girmek üzere medulla oblangatada (MO) birleşirler
- 34. 34 Tad Yolları Bu lifler MO’da ikinci nöronlarla sinaps yapar Bunların aksonları orta hattı çaprazladıktan sonra medial lemniskusta birleşip talamustaki çekirdeklerinde dokunma, ağrı ve sıcaklığa duyarlı liflerle beraber sonlanır İmpulslar daha sonra serebral kortekste postsentral girusun ayak bölümünde bulunan tad yansıma alanına giderler Tadın ayrı bir kortikal yansıma alanı yoksa da postsentral girusun yüzden gelen deri duyularına hizmet eden bölümünde de temsil edilmektedir
- 35. 35 Temel Tad Şekilleri İnsanlarda tatlı, ekşi, acı, tuzlu ve umami olmak üzere 5 temel tad bulunur Acı maddeler dil kökünde “tadılırken” ekşi dilin kenarı boyunca tatlı dil ucunda, tuzlu dil sırtının ön kısmında ve umami tadı dil köküne yakın bir yerde tadılır Ekşi ve acı tad damakta da alınmakta olup bu bölgede tatlı ve tuzluya da bir miktar duyarlılık gösterir Farinks ve epiglot bu 5 duyu modalitesinin tümünü alabilmektedir
- 36. 36 Temel Tad Şekilleri ‘Umami', Japonca bir kelime ve 'tadı güzel' demek 'Umami', tatlı ve tuzlu arasında, yağlı ve biraz da eti çağrıştıran bir tat ve geniz tarafından duyusu alınmakta Glutamin asidi veya glutamat içeren yiyeceklerde 'umami' tadı bulunuyor Protein açısından zengin yiyeceklerde, et, balık, olgun domates, peynir, bazı sebzeler ve anne sütünde glutamat veya glutamin asidine rastlanıyor
- 37. 37 Reseptörün Uyarılması Tad reseptör hücreleri, ağız sıvılarında çözünmüş maddelere yanıt veren kemoreseptörlerdir Bu maddeler reseptör hücrelerinde jeneratör potansiyelleri uyandırır ve bu potansiyeller de duyu nöronlarında aksiyon potansiyelleri oluşturur Moleküllerin jeneratör potansiyelleri oluşturmada kullandığı yol tad modalitelerinin birinden diğerine değişiklik gösterir
- 38. 38 Reseptörün Uyarılması Tuzlu tad uyarılar için Na+’un pasif, kapılanmamış apikal kanallardan hücre içine akışı ile tuz reseptör hücrelerini depolarize eder Zira Na+ kanal blokörü bir diüretik olan amiloridin tuz tadını alma yeteneğini ortadan kaldırır Ekşi tad veren asitler ise H+ ile apikal K+ kanallarını bloke ederek reseptör hücrelerini depolarize ederler Tatlı duyusu veren maddeler zar reseptörlerine bağlanıp Gs yolu ile adenilat siklazı aktive ederek hücre içi cAMP’de bir artışa neden olur cAMP, tad hücrelerinin bazolateral zarları üzerindeki K+ iletkenliğini azaltmak üzere protein kinaz A yoluyla etki yapar
- 39. 39 Reseptörün Uyarılması Acı duyusu diğerlerinden farklı özellik gösterir Acı maddeler, endoplazmik retikulumda Ca2+ salınmasını tetiklemek üzere G proteini ile kenetlenmiş reseptörler ve fosfolipaz C yoluyla etki yapmaktadır Umami tadı G proteinine bağlı reseptörler tarafından algılanır. L-glutamat bu reseptörlerin uyarıcısıdır. T1R1/T1R3 reseptörlerin uyarılması impuls doğmasına neden olur
- 40. 40 (a) Tuzlu: TRP ion channel (b) Ekşi: TRP ion channel Reseptörde Uyarılma Mekanizması
- 41. 41 c) Tatlı: T1R2 + T1R3 G-protein coupled receptor Reseptörde Uyarılma Mekanizması
- 42. 42 d) Acı: T2R G-protein coupled receptor Reseptörde Uyarılma Mekanizması
- 43. 43 e) Umami: T1R1 + T1R3 G-protein coupled receptor Reseptörde Uyarılma Mekanizması
- 44. 44 Reseptörün Uyarılması Son zamanlarda yapılan çalışmalarda, α-gusdusin adı verilen yeni bir G protein α-altbirimi izole edilmiş ve bunun tad goncalarında bulunduğu gösterilmiştir Bu madde transdusinlere benzemektedir Tad moleküllerini bağlayan bir proteinin (TBP) varlığı son zamanlarda yapılan çalışmalarda tespit edilmiştir Bu protein vallat papillalar etrafındaki yarığa mukus salgılayan Ebner bezleri tarafından üretilmektedir Muhtemel fonksiyonu, OBP’ye benzer bir yoğunlaştırma ve taşımadır
- 45. 45 Tad Eşiği ve Şiddet Ayrımı İnsanlarda tad şiddetindeki farkı ayırdedebilme yeteneği tıpkı koku şiddetinin ayırdedilmesinde olduğu gibi nisbeten kabadır Tad şiddetinde bir değişiklik olduğunu farkedilebilmesinden önce tadılan maddenin yoğunluğunda %30 değişiklik olması gerekir Tad goncalarının yanıt verdiği maddelerin eşik yoğunlukları söz konusu maddeye bağımlı olarak değişiklik gösterir
- 46. 46 Temel Tad Duyuları EKŞİ: Asitler ekşi tadılır. Reseptörü uyaran şey asidin anyonundan çok H+ dur Herhangi bir asit için ekşilik genelde H+ yoğunluğu ile orantılı iken, organik asitler çoğunlukla aynı H+ yoğunluktaki mineral asitlerden daha ekşi olarak algılanır Bu durumun muhtemel nedeni bu asitlerin hücrelere mineral asitlerden daha hızlı sızmalarıdır
- 47. 47 Temel Tad Duyuları TUZLU: Tuzlu tad Na+ tarafından oluşturulur Bununla beraber NaCl göre, Na-asetat veya Na- glukonatlar daha tuzlu tad verirler Bunun nedeni Na+, hücrelerin bazalinde Na+-K+ ATP’az ile dışarı pompalanırken Cl- iyonlarının reseptör hücre hiperpolarizasyonunu sınırlamasıdır Bazı organik bileşikler de tuzlu tad verirler; örneğin liziltaurin ve ornitiltaurin dipeptidleri tuzlu tadda olup ağırlık olarak liziltaurin NaCl’den çok daha fazla güçlüdür
- 48. 48 Temel Tad Duyuları ACI: Acı tadı analiz için genelde kullanılmış olan madde kinin sülfattır Bu bileşik 8 µmol/L yoğunlukta farkedilirken striknin hidroklorürün eşiği daha düşüktür Diğer organik bileşikler özellikle morfin, nikotin, kafein ve üre acı tad verirler Mağnezyum, amonyum ve kalsiyumun inorganik tuzları da acıdır Bu tad katyona bağımlı olduğundan acı tad veren maddelerin molekül çatıları arasında herhangi bir belirgin ortak özellik bulunmaz
- 49. 49 Temel Tad Duyuları TATLI: Tatlı maddelerin çoğu organiktir Sükroz, maltoz, laktoz ve glukoz bunların en iyi bilinen örnekleri ise de polisakkaritler, gliserol, bazı alkol ve ketonlar ve kloroform, berilyum tuzları ve aspartik asitin çeşitli amidleri gibi bir grup bileşik de tatlı taddadır Sakkarin ve aspartam gibi yapay tadlandırıcılar diyet uygulamasında tadlandırıcı ajan olarak kullanılırlar Bu maddelerin çok küçük miktarları bile tatlandırmak için yeterlidir Kurşun tuzları da tatlıdırlar
- 50. 50 Lezzet Ağızlarının tadını bilen kişiler tarafından aranan hemen hemen sonsuz türde tadların büyük bölümü 5 temel taddan üretilir Bazı durumlarda arzu edilen bir tad ağrı uyarısına ait bir eleman da (örneğin “acı”salçalar) içerir Buna ek olarak gıda tarafından oluşturulan genel duyguda koku önemli bir rol oynarken gıdaların kıvamı ve sıcaklığı da bunların lezzetine katkıda bulunur
- 51. 51 Değişkenlik ve Ard-Etkiler 5 temel tad goncasının dağılımında çeşitli türler ile aynı türün bireyleri arasında önemli değişkenlik görülür İnsanlarda ilginç bir değişkenlik feniltiokarbamit (PTC) tadını alma yeteneğinde gözlenir Seyreltik çözelti halinde iken PTC beyaz ırkın yaklaşık %70’de ekşi tad verirken geri kalan %30 için tadsızdır PTC tadının alınmaması otozomal çekinik karekter halinde katılır Bu özelliğin analizi insan genetik çalışmalarında oldukça değer taşır
- 52. 52 Değişkenlik ve Ard-Etkiler Tad, görsel ard-hayaller ve kontrastlara bir ölçüde benzeyen ard-reaksiyonlar ve kontrast fenomenleri de içeren duyulardır Bunların bir kısmı kimyasal “oyun”lar ise de diğerleri gerçek merkezi fenomenler olabilirler Bir bitkide, tad değiştirici bir protein olan mirakülin keşfedilmiş olup dile uygulanan bu madde asitleri tatlı hale getirir İnsan dahil bütün hayvanlar yenilen gıdayı bir hastalık izlemişse yeni gıdalara karşı çok güçlü kaçınma reaksiyonu geliştirirler Zehirlenmeden korunma açısından bu tür bir kaçınmanın hayatta kalma yönünden değeri çok belirgindir
- 53. 53 Anomaliler Tad anomalileri arasında agosia (tad duyusu yokluğu), hipogosia (tad duyarlılığında azalma) ve disgosia (tad duyusu bozukluğu) bulunur Çeşitli bir çok hastalık hipogosiaya neden olabilir Sülfidril grupları içeren kaptopril ve penisilamin gibi ilaçlar tad duyusunda geçici kayba neden olurlar Sülfidril bileşiklerin bu etkisinin nedeni bilinmemektedir
- 54. 54 Teşekkürler