1. In gesprek met Els van der Plas
We willen de achterkant
van de voorkant laten zien
In het imposante Muziektheater in Amsterdam ontmoeten Business Amsterdam en VAZO directeur Huib
Van Santen een bijzondere dame met een net zo bijzondere carrière: Els van der Plas. Op dit moment is
zij algemeen directeur van het Muziektheater dat per 1 januari gefuseerd is met De Nederlandse Opera
en Het Nationale Ballet. In een interessant gesprek vertelt zij over de periode van de fusie, de toekomst
van het Muziektheater en haar voorliefde voor de diverse kanten van cultuur in de breedste zin van het
woord.
De passie voor (moderne) kunst is Van
der Plas met de paplepel ingegoten. Van
jongs af aan inspireerde haar opa haar
met zijn visie op kleur. “Mijn opa was directeur marketing en communicatie bij
Sikkens. Zijn motto was: ‘we verkopen
geen verf, maar kleur’. En wie hebben er
verstand van kleur? Kunstenaars”, vertelt
Van der Plas. “Het beleid bij Sikkens was
om de kleuren samen met kunstenaars te
ontwikkelen en toen hebben ze ook de
Sikkens Prijs opgericht. Deze bestaat nog
steeds. Mijn opa was een echte inspirator.
Hij kocht kunst, kreeg het, hing het aan de
muur en ging ook altijd naar tentoonstellingen.”
10
Geïnspireerd door haar opa’s liefhebberij
besloot Van der Plas de studie kunstgeschiedenis te volgen in Utrecht. Uiteindelijk specialiseerde zij in moderne kunst en
ook dat is te wijten aan de wijze waarop
haar grootvader altijd bezig was met kleur
en de kunstenaars uit die tijd die er een
zeer modernistische en abstracte stijl op
nahielden. “Ik houd nog steeds van die
jaren zeventig kunst, waar mensen eigenlijk niet meer blij van worden. Dat minimalisme, daar heb ik altijd een zwak voor
gehad.”
amsterdam business | nummer 4 | oktober i 2 0 1 3
Loopbaan
Van der Plas koos ervoor om na haar studie een eigen organisatie op te richten, de
Gate Foundation, die zich volledig focuste
op niet-westerse en hedendaagse kunst.
Kunst die nog relatief onbekend was in
Europa. Hierna volgde een nieuwe directeurspositie bij Het Prins Claus Fonds.
“Prins Claus gaf de voorkeur aan iemand
uit de kunstwereld in plaats van ontwikkelingssamenwerking. In die periode ben
ik op internationaal vlak met veel verschillende cultuur disciplines in aanraking gekomen.”
Tijdens de korte tussenstop als directeur
van het Nederlands Instituut voor Design

2. van santen meets.....
de R
idder
Het Muziektheater biedt een uitgebreide
programmering zonder taalspecificaties
en is dus zeer geschikt voor toeristen. Bij
de opera zijn er boventitels in het Engels.
Dat maakt het Muziektheater ontzettend
toegankelijk, maar Van der Plas zou graag
zien dat ook Nederlanders hun weg vaker
naar het ballet of de opera vinden. “Stappen mensen eigenlijk in het vliegtuig
vanuit bijvoorbeeld Londen om hier een
voorstelling mee te maken?”, vraag Van
Santen zich af. “Te weinig”, zegt Van der
Plas resoluut. “Dit was wel zo bij de internationale productie Einstein on the Beach.
Daar kwamen duizenden mensen van over
loris
Nieuw publiek
Van Santen merkt direct op dat een dergelijk samenwerkingsverband een goede
economische stimulans voor Amsterdam
kan opleveren. Van der Plas is het daar
roerend mee eens en is er ook al langere
tijd mee bezig. “Ik zit in het Plantageoverleg en daarbij kijken we heel erg naar wat
er in de Plantage buurt gebeurt. Hoe kunnen we zorgen dat toeristen meer doen
dan één ding? Ik wil ook meer met hotels
doen. Met L’Europe hebben we al de deal
dat zij kaartjes voor ons verkopen en dat
wij hun gasten op onze beurt in de pauze
iets te drinken aanbieden.”
otografie : F
Hoewel De Nederlandse Opera en Het
Nationale Ballet zich al langere tijd vestigden in Het Muziektheater werd eigenlijk op het gebied van communicatie nooit
duidelijk dat dit het geval was. Van der
Plas wijst naar een kleurrijke muur in
haar kantoor. Van top tot bodem is deze
behangen met verschillende affiches van
zowel Het Nationale Ballet als De
Met de fusie blijven de eigen karakters
van Het Nationale Ballet en De Nederlandse Opera behouden, maar wordt de
organisatie efficiënter. “Het ballet en de
opera blijven bestaan als gezelschappen.
We hebben als het ware twee merken onder één nieuwe noemer -nog nader bekend
te maken-. Men zal beter gaan weten wat
we allemaal te bieden hebben”, aldus Van
der Plas. “Bovendien waren er al veel gedeelde diensten, maar tegelijkertijd veel
afstand. Mensen die hier werken moeten
ook bewust worden dat ze voor het gehele
instituut werken.”
osman F
Met de directeur van Het Nationale Ballet, Ted Brandsen en de directeur van De
Nederlandse Opera, Pierre Audi, vormt
Van der Plas een collegiaal bestuur. Samen hebben ze de fusie weten te realiseren. Een onderwerp dat haar oorsprong al
in een ver verleden vindt. “Vanaf het moment dat dit gebouw er in 1986 kwam, is
er gesproken over fuseren. Hiervoor traden De Nederlandse Opera en Het Nationale Ballet op in de Stadsschouwburg. De
fusie kwam er uiteindelijk nooit van, omdat De Nederlandse Opera en Het Nationale Ballet graag hun eigen karakter wilden behouden. Na jaren overleg, een
economische crisis en respect voor elkaar
vonden de Raden van Toezicht het toch
verstandiger te fuseren. Dan ben je als
organisatie veel krachtiger, groter en slagvaardiger. En voor de positionering van
de organisatie is het beter.”
ileen B
Per 1 januari zijn Het Nationale Ballet, De
Nederlandse Opera en Het Muziektheater
gefuseerd tot één stichting. Dat een half
jaar daarvoor Van der Plas benaderd werd
om de positie van algemeen directeur te
vervullen is gezien haar culturele achtergrond en ervaring met een fusie niet
vreemd. Het was tevens een verzoek dat
niet af te slaan was meent Van der Plas.
Van Santen stemt hiermee in: “Dit is misschien wel de meest mooie baan in de
cultuursector!” Als algemeen directeur
zorgt Van Plas voor het reilen en zeilen
binnen de organisatie, maar deze cultuurcategorie was voor haar nieuw: “Qua opleiding zat ik meer in de beeldende kunst,
meer statisch. Dit is muziek, beweging,
dans, zang en opera.”
de hele wereld op af. Toen hebben we ook
een aanbod gedaan met Het Stedelijk
Museum, en de Hermitage. Dan zorg je
ervoor dat deze mensen meer doen in
Amsterdam. Maar we willen wel meer
inzetten op toeristen en de kleine groep
mensen die wél over de wereld reizen
voor mooie voorstellingen.”
ekst: E
Het Muziektheater
Nederlandse Opera, met af en toe een
roodomlijnde poster die van gastprogrammeringen van Het Muziektheater zijn.
Opera, ballet en gastprogrammering voerden hun eigen marketing campagne, terwijl we allemaal in het zelfde huis zitten.
Die strategie moet met de fusie anders
stelt Van der Plas vastberaden. De fusie
levert een belangrijke meerwaarde op in
de zin van een sterke positie, waar je de
communicatie en fondsenwerving op kan
afstemmen. Doordat je één groot instituut
bent, ben je een interessante partner voor
bedrijven en sponsoren. Zo helpt Akzo
ons bij de renovatie van ons decoratelier
in Zuid Oost, waar we de decors zelf produceren voor de voorstellingen.” Van
Santen kijkt vanuit zijn kantoor, De
Dreeftoren, uit op het nu rode decoratelier
en ziet mogelijkheden om daar met ondernemers van de VAZO een rondleiding te
organiseren. Dit wordt enthousiast ontvangen door Van der Plas, die graag uitlegt hoe bijzonder het is dat zij alles in eigen huis fabriceren.
T
en Mode moest Van der Plas een overheidsopgelegde fusie realiseren. “Zij gingen samen met het Nederlands Architectuur Instituut en Virtueel Platform. Die
fusie heb ik begeleid.”
Meer laten zien
Het Muziektheater doet tevens veel coproducties met andere vooraanstaande
theaters in de wereld zoals het Scala in
Milaan, Metropolitan in New York en het
San Francisco Ballet. Het Muziektheater
biedt hoogstaande kwaliteit en dat moet
niet onderschat worden vindt Van der
Plas. “Wij staan in de top vijf van de wereld, zowel voor opera als voor ballet, dat
is zeer bijzonder, want de partijen van de
co-producties bieden tevens zware concurrentie. Ons ballet en opera functioneren op topniveau, maar Nederland weet
dat nog te weinig. Hier heb je geen lang
gewortelde operatraditie bijvoorbeeld,
zoals in Duitsland wel het geval is. Daar
zingt iedereen met Wagner mee!”
Van der Plas vindt het belangrijk om meer
bekendheid te generen in eigen land en
wil de campagne met nieuwe naam gebruiken om Het Muziektheater neer te
zetten als hét instituut voor opera en ballet. “Ik wil meer van onszelf laten zien,
vooral wat wij doen, hoe wij een productie tot stand brengen. Van creatie, naar
productie, tot presentatie. Veel meer de
achterkant van de voorkant laten zien.” �
amsterdam business | nummer 4 | oktober 2 0 1 3
11