This show is about Cognitive development of persons whose are in their adolescence period. How the brain and intelligence developed in adolescence period is discussed here.

1. તરુણાવસ્થામાાં બૌદ્ધિક વવકાસ
ડૉ. કેવલ અંધારિયા

2. બૌદ્ધિક વવકાસ
બૌદ્ધિક વવકાસ એ ખરેખર માનવસક વવકાસ છે.
તેમાાં બુદ્ધિ ઉપરાાંત અભિરુભિ, વલણ, અંગત સ્વાતાંત્ર્ય અને
જીવન દર્શનનો વવકાસ વનહિત છે.

3. બુદ્ધિ
- આ અવસ્થામાાં બુદ્ધિનો વવકાસ શ્રેષ્ઠ, ૧૪-૧૫ વર્ષે બુદ્ધિનો વવકાસ સૌથી
વધુ.
માનવસક ર્ક્તત
- સારાાં-નરસાાંનો િેદ કરવાની, સમસ્યા ઉકેલવાની, કલ્પના કરવાની,
દલીલ કરવાની વગેરે માનવસક ર્ક્તતઓ વવકાસ પામે.
ધ્યાન
- ધ્યાન કેન્દ્રિત કરવાની ર્ક્તતનો વવકાસ થતાાં કોઈ એક બાબત પર
લાાંબા સમય સુધી ધ્યાન કેન્દ્રિત કરી ર્કે.

4. બુદ્ધિ
ભિિંતન
- ઊંડાણપૂવશક વવિારવાની ર્ક્તત વવકસે, સમસ્યા ઉકેલવા ભિિંતન કરે.
તકશર્ક્તત
- તકશબિ વવિારણા કરવાનુાં ર્ીખે, કોઈપણ બાબત તકશની એરણે
િકાસીને સ્વીકારે.

5. અભિરુભિઓનો વવકાસ
- જરમદત્ત નથી પરાંતુ અર્જિત છે.
- અભિરુભિ વ્યક્તતની જરૂહરયાતો, અપેક્ષાઓ અને ધ્યેયોને પ્રગટ કરે.
- બધાાં ક્ષેત્રોમા એક સરખી અભિરુભિ ન િોય અને અભિરુભિના ક્ષેત્રોમાાં
પહરવતશન આવે.
વાિન
- ઐવતિાવસક નવલકથાઓ પરથી સામાર્જજક નવલકથાઓ, પ્રવાસવણશન,
પ્રણયકથાઓ પર

6. અભિરુભિઓનો વવકાસ
અભિરુભિ’ની હદર્ા અને તરેિ
- સ્થૂળ બાબતો તરફથી સૂક્ષ્મ, સામાર્જજક અને િાવાત્મક તરફની હદર્ા.
- દેખાદેખીને બદલે િવે સાિો રસ લે.
અભિરુભિને અસર કરનારાાં પહરબળો
- જરૂહરયાત, સફળતા-વનષ્ફળતા, પ્રવૃવત્તની કહઠનતા, વય, વાતાવરણ,
બુદ્ધિ, સામાર્જજક-આવથિક ક્સ્થવત અને જાવત
અભિરુભિનાાં ક્ષેત્રો
- સામાર્જજક-મનોરાંજનાત્મક પ્રવૃવત્તઓ, કલા-કારીગરી, વવજ્ઞાન અને સાહિત્ય

7. અભિરુભિઓનો વવકાસ
અભિરુભિનાાં ક્ષેત્રો
- પોતાનો દેખાવ, પિેરવેર્
- વ્યાવસાવયક બાબતો
- મેળાવડા, ખાન-પાન, નાિ-ગાન
- વ્યક્તતગત કે સામૂહિક રમતો, રખડવુાં, ફરવુાં, ગાવુાં, ટી.વી. જોવુાં, હફલ્મો
જોવી, નવલકથાઓ વાાંિવી વગેરે તરુણોના રસના ક્ષેત્રો
- તરુણીઓને ગૃિ સજાવટ, િરત-ગૂાંથણ, સીવણ, વાનગીઓ બનાવવી
વગેરેમાાં રસ.

8. વલણનો વવકાસ
- વલણ પણ અભિરુભિની જેમ જ જરમદત્ત નથી પરાંતુ અર્જિત છે,
પહરવતશનર્ીલ છે.
- વલણના પ્રકાર : િકારાત્મક અને નકારાત્મક
- વલણ અનુિવના આધારે, સામાર્જજક સાંસગો-સાંપકો આધારે ઘડાય.
ક્યારેક વ્યક્તત પોતાના માતા-વપતા કે વડીલોના વલણને સીધે સીધાાં
આત્મસાત કરી લે.
- જાવત, ધમશ, દેર્, સમાજ વ્યવસ્થા, વવશ્વર્ાાંવત, વડીલો, વર્ક્ષણ,
સામાર્જજક આદર્ો અને ધોરણો વગેરે અનેક બાબતો માટે વલણ ઘડાય
છે. જે લગિગ આજીવન ક્સ્થર રિે છે.

9. અંગત સ્વાતાંત્ર્યનો વવકાસ
- િાવાત્મક અને માનવસક સ્વાતાંત્ર્ય
- વ્યાવસાવયક પસાંદગીનુાં સ્વાતાંત્ર્ય
- જીવનસાથીની ર્ોધનુાં સ્વાતાંત્ર્ય
- નાગહરક તરીકેનુાં બૌદ્ધિક સ્વાતાંત્ર્ય

10. બૌદ્ધિક વવકાસના ર્ૈક્ષભણક ફભલતાથો
- માનવસક અને ર્ારીહરક વવકાસ વચ્િે ગાઢ સાંબાંધ છે માટે ર્ારીહરક
વવકાસ પર ધ્યાન આપવુાં.
- બુદ્ધિગમ્ય અને તાહકિક પ્રવૃવત્તઓ સોંપવી.
- સમસ્યા પેટીનો ઉપયોગ કરવો.
- લોકર્ાિીયુતત વાતાવરણ સિવુાં જેથી બાળકો પ્રશ્નોની રજૂઆત કરે.
- માનવસક વવકાસની પ્રવૃવત્તમાાં સૌ કોઈને જોડાવા પ્રોત્સાિન આપવુાં.
- મનોવવકૃવત્ત જેવાાં હકસ્સામાાં દાતતરી સલાિ લેવી.
- વવવર્ષ્ટ બાળકો (માંદ અને મેઘાવી) માટે વવવર્ષ્ટ આયોજન કરવુાં.
- વવવર્ષ્ટ બાળકો લઘુતાગ્રાંવથ કે ગુરુતાગ્રાંવથ જ અનુિવે તેનુાં ધ્યાન
રાખવુાં.

11. બૌદ્ધિક વવકાસના ર્ૈક્ષભણક ફભલતાથો
- વનરીક્ષણ, સાંશ્લેર્ષણ, વવશ્લેર્ષણ, તુલનાત્મક, આગમન, વનગમન જેવી
અધ્યાપન પિવતઓ પ્રયોજવી.
- આત્મવવશ્વાસ ખીલવવો જોઈએ, આત્મવવશ્વાસ વધવાથી માનવસક
વવકાસ સારો થાય.
- સ્મૃવત-વવસ્મૃવત, ધ્યાન-રસ વગેરેના વસિાાંતો અને લક્ષણોને ધ્યાનમાાં
રાખી વગશવ્યવિાર ગોઠવવો જોઈએ.
- બાળક તટસ્થ રીતે વવિારે, પૂવશગ્રિો નાબૂદ થાય તેવી સમજ આપી
વનષ્ઠા ઊિી કરવી.

12. - છોકરા અને છોકરીઓમાાં રસ અને ર્ારીહરક વવકાસમાાં તફાવત િોય છે
તેને ધ્યાન પર લેવુાં.
- અંધશ્રિા દૂર થાય અને તાહકિક રીતે વવિારે તે િેતુથી વવવવધ ઉદાિરણો,
પ્રયોગો કે ઘટનાઓનો પહરિય કરાવવો.
બૌદ્ધિક વવકાસના ર્ૈક્ષભણક ફભલતાથો