psychology knowlwge

1. વિષય : અધ્યેતાનુ મનોવિજ્ઞાન
વિષયાાંગ: બચાિ પ્રયુવિઓ

3.  અનુકૂલન પ્રવિયામાાં વ્યવિને લક્ષ્ય કે ઈચ્છાઓ
સાંતોષિાના માગગમાાં અિરોધ આિે છે.
 અિરોધ વ્યવિમાાં સાંઘષગને જન્મ આપે છે
 જેનાથી વ્યવિ વચાંતા તૃણા પેદા થાય છે
 વ્યવિ માનવસક રીતે હારી જાય છે
 ત્યાર ેવનષ્ફળતામાાંથી પોતાની જાતને બહાર લાિિાના
પ્રયાસો એટલે ખર ેખર પોતાની જાતને બચાિિાના પ્રયત્નો
તેને બચાિ પ્રયુવિ કર ેછે

4. જેના દ્વારા લોકો
તેમના હેતુઓ વસદ્ધ
કર ે, તાંગવદલી હળિી
કર ે અને સાંઘષગ દૂર કર ે
તેને અનુકૂલન પ્રયુવિ
કહેિામાાં આિે છે
સીમોન્ડ

5. બચાિ પ્રયુવિઓ નુાં મહત્િ
પોતાની જાત સામે અને લોકો સામે પણ પોતાના સ્વનો વ્યાજબી
રીતે બચાવ થઈ શકે છે.
તેના ઉપયોગથી હતાશાને લીધે જન્મેલી માનસસક તંગસિલી હળવી
થતાં સ્વસ્થતા અનુભવાય છે.
બચાવ પ્રયુસિનો ઉપયોગ કરી વ્યસિ અથવા હતાશાની
અસરમાંથી તત્કાલ મુસિ અનુભવે છે.
વ્યસિ તત્કાળ હળવાશ અનુભવે છે.
તેના ઉપયોગથી હતાશાના લીધે ઊદ્ભવેલી અસરોમાંથી મુસિ
અનુભવે છે.

6. વદિાસ્િપ્ન
યૌવિકીકરણ
પ્રક્ષેપણ
તાદાત્્ય
દમન
ક્ષસતપૂસતિ
ઉધ્વીકરણ
પરાગસત
પ્રસતસિયા રચના
એકલવાયાપણું

8.  વ્યસિ પોતાના આહમને જાળવી રાખવા કે પોતાની પ્રસતષ્ઠા ટકાવી
રાખવા પોતાની નબળાઈઓ કે કોઇપણ કામને બીજા માથે ચડાવે
ત્યારે તેને પ્રવૃસિ કહેવાય છે.
 જ્યારે વ્યસિ િોષનો ટોપલો બીજા પર ઢોળે છે એટલે કે પોતાને
સનષ્ફળતાનું કારણ બીજાને ગમે છે.
 નશો કરનાર વ્યસિ કહે છે કે બીજા પણ નશો કરે છે એટલે કે આ
પ્રમાણે એક માણસ બીજાને પણ પ્રમાસણક છે ત્યારે તે પ્રક્ષેપણ થાય
 સનષ્ફળ જનાર સિકેટનો ખેલાડી એવું કહે કે બેટ ખરાબ હતું

9.  જ્યારે વ્યસિ પોતાની સનષ્ફળતા માટે કે અયોગ્ય વતિન માટે
સાચાં કારણોને બિલે ઉપજાવી કાઢેલા કારણો સારા કારણોનો
આશ્રય લે છે ત્યારે તે યોગી યૌસિકીકરણ.
ઉિાહરણ:-
 પરીક્ષામાં ઓછા માકિસ આવ્યા હોય તો સવદ્યાથીઓ પોતાની
િોષ આપવાના બિલે પેપર તપાસનાર ને િોષ આપે છે.
સશયાળ દ્રાક્ષ થાય છે ખાવા માટે કૂિકા ભરે છે પરંતુ પહોંચી
શકાતું નથી ત્યારે એમ કહે છે કે દ્રાક્ષ ખાટી છે.

10.  અન્ય વ્યસિ સંસ્થા કે સવચાર સાથે ગાઢ એકાત્મભાવ ઉભો
કરવાની પ્રસિયાને એટલે તાિાત્્ય.
 જેની સાથે તાિાત્્ય કેળવાયું હોય તેની હારે-જીત, હષિ-શોક,
અથવા સુખ-િુુઃખ તે પોતાના જ માને છે.
 કોઈ પણ મહાન વ્યસિ કે આબરૂિાર વ્યસિની સવચારસણી કે
જૂથ સાથે પોતાની જાતને સંબંધીને સ્થાપી મહાન વ્યસિ બનવાની
કોસશશ કરે.
 ઉદાહરણ
 હું ગાંધીવાિી છ
ું એને ઓળખ આપવી.
 હું વડાપ્રધાન નો સંબંધી છ
ું .
 સશક્ષક નો પુત્ર છ
ુ .
 હું રાજ્પુત કૂળમાંથી આવું છે.

11.  િમન અસ્વીકાયિ સવચારો, લાગણીઓ અને આવેગોને અચેતન
અવરોસધત કરે છે.
 અહંકાર ચેતનામાંથી તમામ મનોવૈજ્ઞાસનક સમાસવષ્ટોને બાકાત કરે
છે જે તે સુમેળમાં બંધબેસતું નથી.
 પ્રાથસમક િમન: સવચારો અને લાગણીઓને ચેતના પ્રાપ્ત થાય તે
પહેલા કાબૂમાં રાખવી.
 ગૌણ િમન: જાગૃસતથી બાકાત જે એક વખત સભાન સ્તરે અનુભવ્યું
હતું.

12. ઉદાહરણ:-
જ્યાર ે બાળકને બીજા બાળકના જન્મ વિશે ખબર પડે છે,
ત્યાર ે તેને લાગે છે કે તેનો પ્રેમ િહેંચાઈ ગયો છે. તે તેના નાના
ભાઈ પ્રત્યે ઈષ્યાગ અને દુશ્મનાિટ અનુભિે છે. તે સજા અથિા
િધુ પ્રેમ ગુમાિિાના ડરથી તેની આિમકતાને દબાિી દે છે.
પરાંતુ કેટલીક અન્ય પ્રિૃવિઓ દ્વારા તેની આિમકતાને
ચેનલાઇઝ કરી શકે છે,
ઉદા. તેના ભાઈઓના રમકડાાં તોડીને.