2. • જોવું અને નનરીક્ષણ કરવું એ બુંને અલગ છે.
“નિદ્યાર્થીને પ્રસુંગોપાત આકસ્મિક અિલોકિો તે
એક અલગ બાબત છે અને તેને િૈજ્ઞાનનક રીતે
અિલોકિો એ જદી બાબત છે. અગાઉની ક્રિયા
સાપેક્ષ રીતે સરળ લાગે છે જ્યારે પછીની ક્રિયા
કુંઈક િધ કક્રિન છે. નિદ્યાર્થીના િતતનને અિલોકી
તેને અનાત્િલક્ષી પણે નોંધી અને યોગ્ય રીતે તેનું
અર્થતઘટન કરિાિાું નનરીક્ષકપણે ગણનાપાત્ર કૌશલ
અને સૂઝ િાુંગે છે.”
- હમ્ફ્રીસ, ટ્રેક્ષ્લર, નોર્થત
3. • િતતન વ્યિહારોના નનરીક્ષણર્થી જ્ઞાન િેળિિાની
આ રીત છે.
• તે િાત્ર જોિાની પ્રક્રિયાર્થી ભિન્ન છે.
• તે િૈજ્ઞાનનક રીતે હાર્થ ધરાવું જોઈએ.
• અિલોકન એક શસ્તત છે.
• અહીં અિયિીક ફેરફારોના આધારે િાનનસક
ક્રિયાઓ નિશે અનિાન કરિાિાું આિે છે.
4. • એક સિયે એક જ નિદ્યાર્થીનું અિલોકન કરવું.
• અિલોકન દરરોજ નનયનિત રીતે જદી જદી દૈનનક
પ્રવૃનતઓ દરનિયાન કરવું.
• અિલોકન લાુંબા સિય સધી ર્થવું જોઈએ.
• અિલોકનની પ્રવૃનિ નનયત હોિી જોઈએ.
• અિલોકન પૂિતગ્રહ મતત હોવું જોઈએ.
5. • અિલોકનનું ક્ષેત્ર નિશાળ છે.
• અિલોકન આંતરનનરીક્ષણનું પૂરક અંગ બને છે.
• આંતરનનરીક્ષણ દ્વારા પ્રાપ્ત િાક્રહતી અિલોકન
દ્વારા ચકાસી શકાય.
• બાળક, પ્રાણીઓ કે િાનનસક ક્ષનતગ્રમત લોકોનું
પણ અિલોકન ર્થઇ શકે.
• પ્રયોગ શક્ય ના હોય ત્યાું અિલોકન કાિ લાગે.
6. • અનિિી નનરીક્ષક દ્વારા જ આ પ્રવૃનિ નિશ્વાસપાત્ર
બને, અન્યર્થા નહીં.
• આત્િલક્ષીપણું આિિાની શક્યતા રહે છે.
• વ્યસ્તતનું સિગ્ર અિલોકન કરવું શક્ય નર્થી.
• એક કે ઓછા અવ્લોકાનોને આધારે સાિાન્યીકરણ
ર્થિાની શક્યતા રહે છે.
• અિલોકનસારનાું અર્થતઘટનિાું મશ્કેલી જણાય છે.