1. 1
ðI M TIN M Y NGÀY QUA
S 64
Ai cho chú mày làm vua?
Chính ñáng và chính ñáng hóa
Cao Huy Thu n
Tôi mư n m t trang s c a Pháp ñ m ñ u câu chuy n gi i trí này. Ch ng ph i vì tôi mê
gì nư c Pháp, nhưng qu th t, ñ ng ñ n chuy n hi n pháp, dù ch ñ gi i trí, không ñâu giàu hi n
pháp b ng nư c Pháp, b i l không ñâu có 1789. Cách m ng r i ph n cách m ng, c c ñoan r i
ph n c c ñoan, t t qua h u r i t h u qua t , 1789 là ngu n sáng t o cho nhi u b n hi n pháp
ch t non, ch t tr , chưa s ng ñã ch t, làm giàu cho tư tư ng chính tr , không riêng gì cho nư c
Pháp.
V y thì tôi mư n m t trang s c a Pháp, h i b t ñ u hình thành nư c Pháp. Như ai cũng
bi t, trư c khi thành hình như các qu c gia có ch quy n, châu Âu s ng m t th i gian dài dư i
ch ñ phong ki n trong ñó quy n l c c a vua b chèn ép gi a hai quy n l c, trên và dư i.
Trên là Hoàng ð . Dư i là quý t c. R t ch m, ch m hơn nhi u so v i ta, các qu c gia châu Âu
m i thành hình, sau khi các ông vua ñánh b i ñư c th l c trên và dư i, xác nh n ch quy n
toàn v n c a mình.
B i v y, cho ñ n năm 987, nư c Pháp chưa thành hình mà cũng chưa có vua. Do con cháu
c a Hoàng ð bên trên suy y u, chư h u bên dư i c a vùng lãnh th mà ngày nay ta g i là
nư c Pháp, h p l i ñ b u. y, ñ b u. H b u. Trong gi i quý t c, h b u m t ông bá tư c lên
làm vua. ðó là Hughes Capet, l y vương hi u là Hughes ð Nh t. Hai ngày sau, Nhà th làm l
ñăng quang cho vua.
V i vương mi n trên ñ u, do bàn tay c a ñ i di n Thư ng ñ ñ t lên, vua chính th c là
vua. Nhưng dù v y, cùng v i cái mũ, vua cũng ph i c m khí gi i trong tay ñ ch ng l i các ông
quý t c lăm le ch ng ñ i. M t trong nh ng ông bá tư c b t tr như v y ñã b tân vương h ch h i:
–Ai cho chú mày làm bá?
Câu ñó hay, nhưng câu tr l i c a ông bá tư c c ng ñ u còn hay hơn, lưu danh trong l ch
s : N & T LU N
–Ai cho chú mày làm vua? Qui t'a fait roi?
Câu tr l i hàm ý, như ai cũng th y: “Tao! Tao cho chú mày làm vua. Chú mày ñư c
làm vua là do chúng tao b u lên. Không có chúng tao thì chú mày ñ ch có cái ngai ”. Trong th i
ñ i phong ki n, vua ñ u tiên c a nư c Pháp là m t lãnh chúa ñư c các lãnh chúa khác b u lên. B u
c ñó t o ra ngu n g c và tính chính ñáng cho tư c v và quy n l c c a ông vua, cùng v i cái mũ
c a Nhà th .
Trong m t th i gian vài th h , h u du c a “chú mày” Huyghes ð Nh t này gi ñúng lu t
l b u c , nhưng khéo léo làm ñ m i cách ñ cho trư ng t c a mình ñư c b u lên khi ông vua
còn t i v . Ri t m t h i, mánh l i này không còn c n thi t n a, th c t cha truy n con n i tr thành
thông l . Hai th k sau, vương quy n ñư c c ng c , ông vua b l ng chuy n b u bán, con trư ng
2. 2
c a vua c vô tư lên ngôi, thông l tr thành nguyên t c t năm 1223. Nguyên t c y ban tính
chính ñáng cho quy n l c quân ch .
Cho ñ n th k 18, nguyên t c y ch c như chân lý b t di b t d ch, tuy r ng trong h c
thuy t không thi u gì các tác gi nêu lên câu h i: thí vua vì vua tàn b o có chính ñáng hay không?
phương ðông, câu h i ñó cũng ñư c ñ t ra và M nh T ñư c xem như ngư i có ý tư ng táo
b o ñáng kính. Nhưng ñó là tính chính ñáng trong vi c hành x quy n l c.
Còn tính chính ñáng v ngu n g c c a quy n l c thì ai cũng ñinh ninh như th : quy n l c
là do Thư ng ñ ban cho m t dòng h , con ti p n i cha. ðinh ninh y, cũng gi ng như ñinh ninh
v Thư ngñ -tácgi , b lung lay t n g c khi gió bão tri t lý b t ñ u báo trư c cách m ng 1789.
Hobbes, Locke, r i Rousseau gieo m t tư tư ng m i vào trí óc con ngư i, t ng Thư ng ñ
ra kh i vai trò ngư i ban ch quy n, ñ t vai trò y vào ñoàn th các cá nhân t p h p thành qu c
gia. Ngu n g c c a quy n l c t nay là cái h p ñ ng trong ñó ngư i ch th c a quy n l c là dân
và dân cai tr thông qua các ngư i ñ i di n ñư c b u lên. Trên th c t , cách m ng 1789 th i bay
hai ch t a c a tính chính ñáng cũ: bay cái ñ u c a vua Louis 16 và bay luôn cái mũ c a Nhà th .
Th nhưng không ph i d gì mà t t c m i thành ph n xã h i ñ u ch p nh n tư tư ng m i,
th c t m i. Hai tính chính ñáng, cũ và m i, va ch m nhau, gây nên b t n chính tr và xã h i
trong su t mư i năm ñ u sau cách m ng. Trong vòng mư i năm, nư c Pháp thay ñ i hi n pháp
b n l n, không l n nào mang l i k t qu n ñ nh. “Cách m ng ăn th t con ru t c a mình ” là câu
nói b t h di n t r t ñúng tình tr ng tương tàn tương sát gi a phe cách m ng v i nhau, gi a cánh
c c ñoan và cánh ôn hòa, ñ gi v ng quy n l c ch ng l i khuynh hư ng ph n cách m ng níu ch t
l y quân quy n, c ng c l i tính chính ñáng cũ ñã ăn sâu trong ñ u óc c a m t thành ph n xã h i.
Trên ñây là tôi ch m i vào ñ . Bây gi tôi m i nói ñ n ch mu n nói: gi a cơn h n lo n
ch ñ ñó, tay h o hán nào h a h n ñư c n ñ nh s ph t lên như di u g p gió. n ñ nh v n là tâm
lý chung c a ngư i ngư i, xưa cũng như nay. ðánh ñúng tâm lý ñó, nay là ñ ng, xưa là ngư i
hùng. Nói chung, xưa nay gì, ngư i hùng thư ng là m t ông tư ng. Sau 1789, ñúng là m t ông
tư ng, m t tư ng quân, chàng tu i tr v n dòng hào ki t, m i 30 tu i uy danh ñã l ng l y kh p Âu
châu. ðó là tư ng Bonaparte, k ñã ñánh b i ñ qu c Áo, chi m nư c Ý, th ng Ai C p, m t mình
t xa quy t ñoán v n m nh Âu châu, b t ch p ý ki n c a chính quy n cách m ng th ñô. Năm
1799, Bonaparte hãy còn là Bonaparte, trên ngư ng c a ñ tr thành Napoléon, tr thành vua.
Nhưng... “Ai cho chú mày làm vua?”
Là con ñ c a cách m ng, ông giương cao ng n c chính ñáng c a cách m ng. Phe cách
m ng c n ông ñ gi quy n l c. Ông c n phe cách m ng ñ mưu ñ thăng ti n. Nhưng m t ph n
c a qu n chúng và quý t c còn sót v n còn tha thi t v i vương quy n. Thì ông t o ra vương quy n!
Thì ông xây d ng chi c ngai c a ông trên c hai tính chính ñáng! Chuy n y, ông ph i mư n tay
c a nhà tư tư ng c khôi nh t c a th i 1789, ngư i ñã t o cơ s lý thuy t cho b n hi n pháp ñ u
tiên: Sieyès. Tài c a Sieyès là tr n ñư c nư c v i d u.
Ngày 18 H Thu 1799, Bonaparte làm ñ o chánh. So n hi n pháp m i, Sieyès tư ng tư ng
ra m t s phân quy n n a ngay gi a lòng cơ quan l p pháp và gi a lòng cơ quan hành pháp.
Qu c h i b chia ra nhi u thành ph n, có thành ph n ch lo vi c so n th o lu t, có thành ph n th o
lu n d lu t nhưng không bi u quy t, có thành ph n bi u quy t mà không th o lu n: m t vi n nói
và m t vi n câm. Chính ph cũng chia ra thành hai ñ u, hai qu c trư ng, m t ông lo vi c n i tr ,
m t ông lo vi c ngo i giao, m i ông có m t n i các riêng bi t. Trình d th o hi n pháp lên
Bonaparte, tư ng quân s to t cái m c qu c trư ng hai ñ u, th vào b ng ba ñ u, hai cái ñ u h u
danh vô th c, ch ñóng vai trò cho ý ki n, th c quy n d n c vào m t ñ u thôi, là ông.
Mi n cho tôi ñi vào chi ti t c a b n hi n pháp nhiêu khê này mà ý ñ lúc ñ u c a Sieyès là
chia quy n l c ra như th ñ tránh c hai m i hi m nguy ñã v p ph i: hi m nguy t Qu c h i ñ c
3. 3
tài, hi m nguy t hành pháp ñ c tài. Nhưng, v i Bonaparte ñ y tham v ng, hành pháp làm sao
không ñ c tài ñư c? Qu c trư ng ba ñ u ch là t m th i, tư ng quân s a hi n pháp ba l n trong
vòng b y năm ñ : l n th nh t, phong Bonaparte làm qu c trư ng tr n ñ i, có quy n ch ñ nh
ngư i k v ; l n th hai, bi n qu c trư ng thành Hoàng ð , bi n Bonaparte thành Napoléon. C
hai l n, Bonaparte ñ u “trưng c u dân ý”, cũng như ñã “trưng c u dân ý”ñ ch p thu n hi n pháp.
Ba tri u dân ch p thu n. 1500 ch ng. Nhưng 4 tri u dân không b phi u. ðâu có h chi khi
Bonaparte ch là k ti m quy n b ng s c m nh. Ông lên ngai b ng s c m nh, cũng s c m nh s
ñ y ông ra kh i ngai. Như th , m c dù ông ñã khôn ngoan ñ t cái ngai c a ông lên c hai tính
chính ñáng và ñây m i là chuy n ñáng nói c a tôi.
Trư c h t là tính chính ñáng m i mà cách m ng v a ñem l i, chính ñáng dân ch . Ông
tuyên b : “Hi n pháp ñư c xây d ng trên nh ng nguyên t c th c s c a chính th ñ i di n...”.
Nghĩa là quy n l c c a ông là do t dân, ch không ph i do ñ o chánh, do b o l c. Hơn th n a,
dân ñang mu n ch m d t tình tr ng h n lo n, ông là ngư i s th c hi n khao khát ñó, ñưa cách
m ng ñ n h i k t thúc. Cho nên ông kêu g i: “H i công dân, cách m ng ñã ñư c g n ch t vào
nh ng nguyên t c lúc kh i ñ u: cách m ng ñã ch m d t”. Bonaparte ti p n i cách m ng và khép
l i cách m ng: tính chính ñáng c a cách m ng ñã g n ch t vào ông. B i v y, ông làm gì cũng là do
ý c a dân. Hi n pháp là do ý c a dân. Làm qu c trư ng tr n ñ i cũng là ý c a dân. Lên ngôi hoàng
ñ cũng là do ý c a dân, vì t t c ñ u thông qua trưng c u dân ý. Chuy n l ñ i chưa bao gi th y
trong l ch s : ñi u 1 c a hi n pháp ñư c s a ñ i l n th hai tuyên b : “Chính quy n c a C ng Hòa
ñư c giao cho m t hoàng ñ ”. Như v y còn là C ng Hòa? Như v y là dân ch hay quân ch ? Là
C ng Hòa quân ch ? République monarchique? Là quân ch c ng hòa? Monarchie républicaine?
Ông nói: Napoléon là vua trong m t nư c C ng Hòa b i vì C ng Hòa c a ông là ti p n i
C ng Hòa ñã ñư c khai sinh sau khi vua Louis 16 b x tr m. Ông là ti p n i, nên m t m t ông
ph i tuyên th trung thành v i nh ng nguyên t c c a 1789: t do, bình ñ ng, quy n tư h u. Ông
ph i ch p nh n nh ng cơ quan l p pháp ñư c xem như bi u hi n ý mu n c a dân. Là vua, ông
không r i tính chính ñáng dân ch .
Nhưng, m t khác, ông là vua, ông là hoàng ñ . Là vua, ông ph i cư x gi ng như các vua
trong l ch s lâu ñ i, gi ng như các vua t i v trong các nư c lân bang. Cho nên ông ph i ñ v
cũ, l y v m i là công chúa, l i ph i làm l cư i Nhà th , ph i nh n vương mi n t Thư ng ñ .
L lư c, cư i h i, ñăng quang, di n xu t như vua... ông làm tu t như truy n th ng vua chúa, ông
tư ng ông khoác ñư c lên vai c hai tính chính ñáng. Nhưng ch ng hoàng h u, ch ng giáo hoàng,
ch ng di n xu t nào thay th ñư c s công nh n t nhiên c a l ch s lâu ñ i. Di n xu t tài tình ñ n
ñâu ñi n a, Napoléon v n hi n nguyên hình là con c a m t th dân ñ o Corse, m t k ti m v , m t
vua tân trang, m t tay cách m ng gi .
Th còn ba cu c trưng c u dân ý thì th nào? Ch ng ph i là ý dân ñó sao? Sách lu t c a
Pháp phân bi t hai th trưng c u dân ý, m t th chân th t, có l a ch n th c s , thì g i là
référendum, m t th gi hi u, b t bu c và không có l a ch n nào khác, thì g i là plébiscite. Ba cái
plébiscite c a Napoléon ch m l i ch làm nên hòn núi gi – hòn gi sơn. Các vi n trong cơ quan
l p pháp cũng v y, ch là nh ng con r i trong s i ch c a phù th y.
Gián ti p, Napoléon c vào ñ y b h tay chân, ch ng dính dáng gì v i dân, ch ng chút hào
khí ñ ch ng ñ i, b o vâng g i d thì mau, nói ngư c thì ng ng. Chính ph thì là quái thai, ch ng
ph i quân ch , ch ng ph i c ng hòa, ch ng ph i quý t c, ch ng ph i th dân. Cái chính ph y d a
n t, d a n t nư c Pháp và d a n t c Âu châu. L i th chưa ráo nư c b t, Napoléon, ngay khi m i
ñư c b u lên ð nh t Qu c trư ng, ñã d p t t c nh ng t do mà Sieyès hy v ng s ñư c gìn gi .
Cư p chính quy n mà lên, Napoléon ch có th gi ñư c chính quy n b ng b o l c. Ch ñ
c a ông d n d n ñi vào con ñư ng ñ c tài r t chi là chuyên chính. Hoàng ð không ch p nh n m t
4. 4
d u hi u ch ng ñ i nào, dù cho t t c m i cơ quan ñ u ñư c s p ñ t ñ tung hô. M t mình ông
thay th t t c , lãnh ñ o t t, trái lu t cũng b t c n, hi n pháp c m thì ông ra lu t b ng s c l nh. Báo
chí? , báo chí, cái lũ y thì ph i b t m m cho k , r t k .
Ông ñ l i cho các h u th ñ c tài m t câu nói ñ ñ i: “N u ta th l ng dây cương cho báo
chí, ta s không ñư c trong chính quy n quá ba tháng”. Ông có lý: tuy t nh th kia, nhưng
tuy t có th làm rơi núi ñá. ð gi núi ñá, ông tái l p quân quy n, gi ng hòa v i l p dân còn tin
vua chúa, t o ra m t gi i quý t c m i cha truy n con n i, cư ng hôn gi a ch quy n c a dân và
ch quy n c a tr i. Ông l y danh hi u “Hoàng ð do ân s ng c a Thư ng ñ và ch quy n nhân
dân”. Quái ñ n cái ý th c h con lai cha gà m v t.
Nói gì thêm? Thôi thì th này: dân chúng có th l m c cà r t v i c sâm nhưng không ai
l m tính chính ñáng th t v i tính chính ñáng gi c y. K ñ c tài nào cũng b t bu c ph i t o chính
ñáng cho mình b ng cách chính ñáng hóa quy n l c. Nhưng b n tâm ñã ñ c tài thì cái gì nh m ñ n
cũng ch là quy n l c mà thôi, càng chính ñáng hóa càng l ra tính b t chính, th thu t. Trong
trư ng h p Napoléon, cái gi l ra c hai m t, m t vua và m t dân, dơi không nh n ra ông mà
chu t cũng không rúc rích v i ông ñư c. ðó là chuy n bên Tây.
Bên Tàu có hào ki t nào ñánh ñu v i hai tính chính ñáng như v y không? Có, mà không
ch ng còn lý thú hơn. C ñ c hi n pháp thì bi t. ði u 1, ngay t ñi u 1: “C ng Hòa Nhân dân
TrungHoa là m t nư c xã h i chuyên chính nhân dân do giai c p công nhân lãnh ñ o... ”. Ông
Mác ch m ch ng i trên ngai. Ông Mao xen vào ng i ké: “... và xây d ng trên liên minh gi a
công nhân và nông dân”. “Ai cho n làm vua?”. C ông Mác và ông Mao cùng ñáp m t l n:
“Ng !” Nhanh tay hơn, ông Mao hích ông Mác, giơ quy n sách ñ lên.
ðâu ph i! ðâu ph i! Có ngư i lên giành cái ngai. ðó là ông Rousseau, xin l i, ông Lư
Thoa. Ông Lư Thoa la l n: “Không ph i toa! Moa!” Và ông ch tay vào cái ñi u 2: “M i quy n
l c trong C ng Hòa nhân dân Trung Qu c thu c v nhân dân”. Các ông y cãi nhau như v y t
1954. Cãi bên y chưa ñ , h ñem nhau qua cãi bên ta.
Trư c h t, ph i chân thành công nh n r ng ông b n l n c a ta có lý khi kh ng ñ nh ngay t
trên chóp bu hi n pháp ngu n g c chính ñáng nguyên th y nơi quy n l c c a ông y là ý th c h .
Khác v i ta, ông y ñã v n lý trư ng chinh v i cái ý th c h ñó nhi u năm trư c khi c m ñư c
ng n c trên Thiên An Môn. B t ñ u c a h khác v i b t ñ u c a ta: nguyên th y c a Nhà nư c
ñ c l p c a ta không mang cái tính chính ñáng ý th c h y. Còn h , Mao ñánh nhau v i Tư ng,
quân ñ i ñánh nhau v i quân ñ i, ñ ng C ng s n ñánh nhau v i Qu c dân ñ ng, ý th c h c ng
s n ñánh nhau v i ý th c h ch nghĩa tam dân. Chuyên chính vô s n th ng, lên n m quy n.
Quy n y ñương nhiên là chuyên chính vô s n.
Bình minh c a h là chuyên chính vô s n. Còn bình minh c a ta thì b u tr i xanh lơ, ñâu có
ñ như th . Nơi b u tr i xanh lơ y, không có chuyên chính, không có vô s n, ch có h nh phúc,
ch có dân t c. Ta có tính chính ñáng c a ta, h có tính chính ñáng c a h . Cái tính chính ñáng
ngu n g c y, h ph i b o v là chuy n c a h và h có lý, h không b o v thì quy n l c c a h
m t t tiên. Cho nên h sì s p hương khói ông Mao.
Nhưng c ông Mao l n ông Mác ñ u ph i bi t r ng cái tính chính ñáng y càng ngày càng
ch là gi y t . Trên th c t , nghĩa là trên cái ngai, nó ch là con mèo, con mèo gi y, không b t ñư c
chu t. Tuy v y, cái ch “chuyên chính”c a hai ông l i là nanh vu t ph i th b i vì nó h p v i
truy n th ng c a t tiên ñ l i t h i c t T n Th y Hoàng ñ t sách. Không th thì cái tên Lư
Thoa kia s chi m ngai m t. V y thì hóa ra ông Lư Thoa v n s ng dai, v n trư ng th , ngay c
trên ñ t c a quy n sách ñ , v binh ñ . V n c oang oang “m i quy n l c thu c v dân”.
Cái y thì ta cũng nói, ai cũng nói, ông Napoléon cũng b p b . Có ñi u là, ông Lư nói là
nói thi t, nói như m c ñích, nói như c u cánh. Nói r ng ñ y là m c ñích, ñ y là c u cánh, ñ y là
5. 5
chính ñáng. Còn v sau, nhi u k cũng nói, nhưng nói như ñ u lư i, nói ñ cúng c . Ông Lư nói
là ch ñích danh cái tính chính ñáng. Còn v sau, nhi u k vái ông ba xá ñ mư n câu nói c a ông
mà ñóng v k ch chính ñáng hóa m t tình tr ng chính ñáng lung lay.
B i vì, trong th i ñ i ngày nay, dù ñ c tài bao nhiêu cũng không né tránh ñư c s th t hi n
nhiên này: không có dân thì không có tính chính ñáng. Trư c sau gì, nhi u ít gì, r i cũng ph i
chính ñáng hóa quy n l c, nh t là khi quy n l c y công khai mang tính chuyên chính. Chuyên
chính ñ n bao nhiêu ñi n a, không quy n l c nào phô trương thân hình tr n tr i c a mình. Văn
minh thì ph i b n áo. V n ñ là: b n áo vì th t tâm th y ñó là văn minh hay b n áo ñ che m t cái
b n ch t man r . V n ñ là: th t tâm th y ông Lư như lý tư ng hay b n tâm mư n ông Lư ñ
trư ng t n. Th y ông y như lý tư ng thì là dân ch . Th y ông y như phương ti n thì là...
Napoléon.
Cãi nhau trên lý thuy t thì g n 60 năm r i v n chưa h t cãi. M t bên nói r ng n u th t tâm
dân ch thì ph i h i cái lá phi u và minh b ch g n tính m ng chính tr c a mình vào lá phi u. M t
bên nói: ta có trăm cách ñ dân ch g p ngàn l n, nào là thương th o v i dân, nào là h i ý ki n, c
gì cái m nh gi y c n con y. Tính chính ñáng ñâu có ph i ch ño b ng lá phi u! ðem l i cho dân
ph n vinh kinh t ch ng ph i là chính ñáng sao? n ñ nh chính tr ch ng ph i là chính ñáng? Tính
chính ñáng tìm ñâu n u không ph i là nơi tâm lý th a mãn c a ngư i dân?
Chính ñáng không ph i ch n m nơi lá phi u, nhưng, ñư c r i, n u ph i b u c ñ ch ng
minh tính chính ñáng thì ta b u c . S gì! B u phi u cũng là ngh c a ta! Kh n i, có lá phi u và
lá phi u, lá phi u này không gi ng lá phi u kia. Lá phi u, ôi lá phi u, nơi này ngươi là giáo d c,
nơi kia ngươi là x o trá. Ph t phơ gi a ch , nơi này em là t m l a ñào, nơi kia em ñi vào l u
xanh.
Th gi i bàn tán không ng t v l a ñào hay l u xanh t khi cái qu n Buyun (B Vân) ñưa
lá phi u vào chính tr ñ a phương năm 1998. ðây là cu c ñ u phi u tr c ti p ñ u tiên b u th lãnh
c p qu n. Tham nhũng, l ng quy n thì trên dư i gì cũng ñ u có, nhưng phép vua v n c thua l
làng, c p dư i, các ti u vương nhũng nhi u quá ñ n n i dân quê ph i n i lo n. Dân n i lo n thì
tính chính ñáng n m ñâu? Th a mãn hay b t mãn? Buyun s tr l i. Buyun s ch ng minh: lá
phi u ñây là l a ñào chính hi u.
Buyun có 16.000 dân. Mư i sáu ngàn dân s ñi b phi u tr c ti p. Nhưng dân ch ñây là
“dân ch v i màu s c Trung Qu c”, cho nên cái gì cũng ñ c bi t và hãy tìm cái m i trong cái ñ c
bi t y. Cái m i trư c tiên là có nhi u ng c viên. Ba mươi ch ký gi i thi u c a c tri là ñ .
Nhi u, cho nên ph i gi i h n. Th là ph i t ch c m t cu c b phi u h n ch vòng lo i ñ gi i
h n s ng c viên còn 15 ngư i. Mư i lăm ngư i v n là nhi u. Th là ñ n lư t m t “h i ngh liên
t ch tuy n c ”(xuanju lianxi huiyi) ñư c t ch c, g m 162 v ch c s c c a các làng và qu n, ñ
ch n ra 2 ngư i trong s 15 ngư i y, b ng phi u kín h n hoi, ñ ñưa ra tranh c ch c ch t ch y
ban nhân dân. Hai ngư i này có m t tu n ñ v n ñ ng, ñ tr l i ch t v n c a c tri.
Th nhưng, không c n ph i qua vòng lo i vì ñư c hư ng m t ñi u kho n ñ c bi t c a lu t
l b u c ñ a phương, m t nhân v t th ba xu t hi n ñ tranh c . ng c viên y tên là Tan
Xiaoqiu, phó bí thư ñ ng y Buyun. Ngày 31-12-1998, toàn th c tri b phi u, th là tr c ti p,
ñúng là dân ý. Tan Xiaoqiu th ng c . ðúng là dân ch , nh t là l i có cái m i này n a: chàng th ng
c v i t s 50, 29 % mà thôi.
Ba năm sau, cu i tháng 12-2001, h t nhi m kỳ, Buyun l i t ch c b u c . Cũng vòng lo i.
14 ngư i l t s . Hai ngư i b lo i n a vì lý do hình th c. M t ngư i t ý rút tên. H i ngh liên t ch
tuy n c h p l i, l n này g m 165 ngư i, ñ i bi u c a các làng và qu n. B u phi u. Kín. Ch n ra 2
ngư i tranh c . M t trong 2 ngư i là... Tan Xiaoqiu. C tri b phi u. Tr c ti p. Ngư i th ng c là
Tan Xiaoqiu.
6. 6
Tha h bình lu n, c th gi i bình lu n, ngư i t a ra cái hay, ngư i th c vào cái d , ai cũng
có lý. Ngư i nào là c m tình viên c a ch ñ thì hoan hô: Trung Qu c ñi vào con ñư ng dân ch .
Ngư i nào thi u h ng huy t c u l c quan thì l c ñ u: nào là sàng l c, nào là l a ch n, cái lư i an
ninh không ñ l t qua b t c m t b t ng nào. Ngư i nào ba ph i thì t m t m: “thà chút chút còn
hơn không”, “chút chút ñ n ñ nh hơn nhi u nhi u mà b t n”.
Chút chút ñ n ñ nh, ñ anh nông dân x u t khí trư c tham nhũng, ñ ñưa ra trư c dư
lu n và th gi i b ng ch ng c th v tính chính ñáng c a ch ñ , t n g c r làng xóm, th là gì
n u không ph i là chính ñáng hóa cơ s ? N u anh nông dân b ng lòng thì chính ñáng hóa y là
hay l m ch , là ñáng làm. Nhưng n u dư lu n cho là th thu t, thì sao? Thay vì chính ñáng hóa,
ph i chăng m c ñính c t lõi ch là khí c hóa anh nhà quê, phương ti n hóa ngư i dân?
Con ngư i, r t c c, v n là d ng c , không ph i ch th . Trong hàng trăm bài báo, hàng
ch c quy n sách vi t v nh ng th nghi m b u c tương t như ki u Buyun, tôi nh t ra ñây cái lý
lu n bênh v c tính chính ñáng - hành x y c a m t c m tình viên M : dân ch không ph i là
m c ñích, không ph i là c u cánh nh m ñ n; dân ch ch là phương ti n ñ gi v ng chính quy n.
Ông y dám nói thêm: ñâu cũng v y, không riêng gì Buyun. Ch ng l ông Lư Thoa cũng v y
sao? phong trào Ngũ T cũng m m s t? nơi xe tăng Thiên An Môn cũng th thôi?
Ông y vi t: “Bao nhiêu nhà nghiên c u Tây phương, ñ u óc b ô nhi m vì nh ng lý thuy t
t do v tính chính ñáng, ñã g p khó khăn ñ hi u cách chính ñáng hóa trong chính th c ng s n,
nh t là trong b i c nh văn hóa và l ch s chính tr c a Trung Qu c”. Và ông c t nghĩa: Nhà lãnh
ñ o chính ñáng là “m t nhà lãnh ñ o nh n ñư c Thiên m nh, nhân t và bi t tôn tr ng th n dân,
ban phát l i t c qu c gia m t cách công b ng, và ñư c dân chúng thương m n, dù không bày t .
M t ngư i lãnh ñ o ph i bi t không ñư c làm h i dân, trái l i, có chính sách làm l i, làm giàu
cho dân và ñ cho dân làm nh ng gì h cho là t t”.
Nói cách khác, th là minh quân trong ñ o Kh ng. Ngày nay, ñư c như th cũng là may
r i. Nhưng, th nh t, ông y quên l ng cái ñi u 2 trong hi n pháp B c Kinh! N u ch mu n minh
quân thì v t cái ñi u 2 y ñi. V chăng, th hai, minh quân là gì trong h c thuy t chính tr Tây
phương? Là despotisme éclairé, ñ c tài sáng su t. Là Frédéric II c a nư c Ph . Là Cathérine II c a
nư c Nga. Cũng không ph i là cái lý tư ng chính ñáng c a ñi u 2. ði u 2 ñã g i tr l i cái thiên
m nh c a ñ c Kh ng v cho ông tr i r i. ð ông tác gi y tr l i ñư c câu này: t i sao m t minh
quân như v y, ñư c dân thương như v y, l i còn sàng l c ñ trò ñ ki m cho ñư c cái lá phi u
c a anh nông dân? Ph i chăng, vì th i ñ i này, dù là anh nhà quê ít h c ñi n a, cũng bi t ñ ng
lên mà h i: “Ai cho chú mày làm vua?”
Có l chuy n Buyun ñã cũ quá r i, không di n t ñúng th c t sinh ñ ng dân ch ngày
nay. Thì tôi xin mư n chuy n m i hơn. Chuy n s a ñ i hi n pháp g n ñây nh t, th c hi n năm
2004. Cũng là ñi u 2 ñ y! B Chính tr quy t ñ nh s a ñ i hi n pháp 1982. M t nhóm quan ch c
ñư c ch ñ nh ñ so n th o. H p l n ñ u ngày 27-3-2003. B Chính tr v ch ra nguyên t c. Tham
kh o ý ki n trong vòng h n ch . D th o thành hình tháng 8 năm y. Khi ñó cái chuy n s a ñ i
m i ñư c chính th c công b . D th o ñưa ra Qu c h i. Như thư ng l , Qu c h i bi u quy t
nhanh, g n, ngày 14-3-2004. Xong.
Tuy ch ñư c chính th c công b vào tháng 8, báo chí ñã bi t vào tháng 6. Nhi u nhà
nghiên c u danh ti ng cũng ñã ñư c tham v n trư c ñó. Gi i ñ i h c m nhi u th o lu n. ð i h c
Thanh ð o. ð i h c Thư ng H i. Nhi u giáo sư ñ i h c ñư c B chính tr h i ý ki n. Giáo sư
Jiang Ping (Giang Bình). Giáo sư Wu Jinglian (Ngô Kính Li n). Gi i ñ i h c xôn xao, h h i.
Không lâu! M t ch th m t ra l nh ngưng th o lu n, ngưng xu t b n bài vi t c a ñ i h c. Vài nhà
kinh t , vài lu t gia t ng phát bi u ý ki n ñư c công an h i chuy n. Truy n thông tuyên b : s a
8. 8
“ð ng c ng s n Vi t Nam, ñ i tiên phong c a giai c p công nhân Vi t Nam, ñ i bi u trung
thành quy n l i c a giai c p công nhân, nhân dân lao ñ ng và c a c dân t c, theo ch nghĩa Mác
– Lê Nin và tư tư ng H Chí Minh, là l c lư ng lãnh ñ o Nhà nư c và xã h i.
M i t ch c c a ð ng ho t ñ ng trong khuôn kh Hi n pháp và pháp lu t.”
“ð i tiên phong” là gì v y? Nghe mãi ñâm quen, th y oai oai, nhưng th c ra nó là cái gì?
Trong ngôn ng thông d ng, cái t này thư ng ch “ñ o quân v trí ñi ñ u ñ ra m t tr n”. Th i
xa xưa, khi còn ñánh nhau b ng cơ b p và vũ khí thô sơ, c ñ o quân ngàn v n ngư i cũng ch
trông c y vào võ ngh c a m y v tư ng ñ u quân, thì c tư ng l n quân c a “ñ i tiên phong”
cũng ch là thu c h ñ nhà vua sai b o. Ngày nay, lãnh ñ o cao nh t l i càng c th h u phương,
ch không “tiên phong” ra m t tr n. N u v y thì oai cái n i gì, mà l i gán cho ñ ng cái cương v
h ng hai, h ng ba, mà ñôi lúc còn b dùng ñ “thí t t”?
N u c gán cho t “ñ i tiên phong” n i dung “thành ph n ưu tú, ñóng vai trò ñ u ñàn, ñưa
ñư ng ch l i”, thì l i n y sinhcâu h i: M t ñ ng mà ña s ñ ng viên và h u h t lãnh ñ o c p cao
ñ u không ph i là công nhân, thì có th coi là “ñ i tiên phong c a giai c p công nhân” hay
không? Ngư i c a giai c p công nhân – v n ñư c lý lu n chính th ng c a ðCSVN ng i ca là ưu
tú và cách m ng nh t – ñi ñâu c , mà l i ñ cho cái h i thu c giai c p hay t ng l p kém ti n b
hơn xông vào choán h t “ñ i tiên phong” c a mình?
Không ch ñư c m nh danh là “ñ i tiên phong”, ðCSVN còn ñư c coi là “ñ i bi u trung
thành quy n l i c a giai c p công nhân, nhân dân lao ñ ng và c a c dân t c”. T i sao l i ghi
nh ng th ñó vào Hi n pháp? Hi n pháp là văn b n pháp lý g c c a c Nư c, c a toàn b Nhân
dân, ñ hi n ñ nh các quy n và nghĩa v cơ b n nh t, ch ñâu ph i là cu n s ca c a riêng
ðCSVN ñ ghi vào ñó nh ng l i t ph ?
V n ñ ñáng bàn hơn là: Li u nh ng kh ng ñ nh ki u ñó có ñúng hay không? Dù hào phóng
gi ñ nh r ng hi n t i chúng ñang ñúng, thì l y gì ñ ñ m b o r ng trong tương lai chúng v n còn
ñúng? ðã là Hi n pháp thì ph i có hi u l c lâu dài. Cho dù không tin vào s c s ng c a s n ph m
do mình t o ra, thì ch c h n các tác gi Hi n pháp cũng hy v ng r ng nó s t n t i ñư c vài ch c
năm. V y thì t i sao l i tùy ti n kh ng ñ nh hay li u lĩnh b o lãnh ph m giá c a c ñ i ngũ c m
quy n m y mươi năm sau, nh ng ngư i mà các tác gi Hi n pháp không th ñoán trư c s là ai,
s c m quy n th nào và trong hoàn c nh ra sao?
Cho ñ n nay, bi t bao s ki n bí n và hành x khó hi u ñã và ñang x y ra, ñ c bi t là trong
quan h ñ i v i nhà c m quy n Trung Qu c, k t h p v i t n n tham nhũng và cư p ñ t tràn lan,
khi n nhi u ngư i ph i ñ t ra câu h i: ðCSVN (nói chính xác hơn là lãnh ñ o c a ðCSVN) có còn
trung thành v i quy n l i c a Nhân dân và Dân t c n a hay không?ð i v i không ít ngư i thì câu
h i cũng chính là câu tr l i. N u mu n, gi i c m quy n có th thông qua hành ñ ng th c t ñ
xóa b nghi ng và ch ng minh ñi u ngư c l i. Th nhưng, t i sao l i l m d ng Hi n pháp ñ
“công ch ng” cho cái ph m h nh ñang b nghi v n, và b t Nhân dân ph i m c nhiên th a nh n
lòng trung thành c a gi i c m quy n hôm nay và c mai sau?
Gi s ðCSVN luôn th c s là “ñ i tiên phong…” và “ñ i bi u trung thành…”, thì ñi u ñó
ñã ñ ñ Nhân dân trao quy n “lãnh ñ o Nhà nư c và xã h i” hay chưa? V n còn có nhi u “ñ i
9. 9
bi u trung thành” khác, thì t i sao l i ch trao quy n lãnh ñ o cho m t ñ i bi u duy nh t? Hơn
n a, gi a quy n lãnh ñ o và tính tiên phong c ng v i lòng trung thành là m t kho ng cách xa v i,
hai cái ñó không nh t thi t là h qu c a nhau. Ch ng h n như Cún con, khi ra ñư ng thì hay lon
ton lên trư c (nghĩa là r t “tiên phong”), và ít ai trung thành v i ch hơn Cún, nhưng ch ng vì th
mà Cún l i ñư c ch trao choquy n lãnh ñ o… gia ñình. Rõ ràng, hai m nh ñ nh m ch ñó
không ñ ñ bi n minh cho quy n lãnh ñ o ñương nhiên c a ðCSVN. Ngư c l i, cái “hư hư th c
th c”, “hư” ñ n m c b t ch p c “th c”, ñã làm suy gi m tính nghiêm túc và tính h p lý c a Hi n
pháp. V y thì cư ng n p nh ng m nh ñ vu vơ y vào Hi n pháp ñ làm gì?
*
N u quan ni m r ng hai ñ c tính “ñ i tiên phong…” và “ñ i bi u trung thành…” là ñòi h i,
là ñi u ki n c n cho quy n “lãnh ñ o Nhà nư c và xã h i”, thì ði u 4 c n ñư c hi u ch nh cho
chu n xác v m t lô-gíc, ch ng h n như sau:
“ð ng c ng s n Vi t Nam ph i là ñ i tiên phong c a giai c p công nhân Vi t Nam, ñ i bi u
trung thành quy n l i c a giai c p công nhân, nhân dân lao ñ ng và c a c dân t c, … thì m i là
l c lư ng lãnh ñ o Nhà nư c và xã h i.”
Ho c hoán v ño n cu i lên ñ u và dùng ch “ñ ” thay cho hai ch “thì m i”:
“ð là l c lư ng lãnh ñ o Nhà nư c và xã h i, ð ng c ng s n Vi t Nam ph i là ñ i tiên
phong c a giai c p công nhân Vi t Nam, ñ i bi u trung thành quy n l i c a giai c p công nhân,
nhân dân lao ñ ng và c a c dân t c…”
ðó là hai phương án hi u ch nh lô-gíc kinh t nh t, ch thêm ba ho c b n ch và gi nguyên
các thành ph n khác. K c trong trư ng h p th a nh n quy n lãnh ñ o c a ðCSVN như m t th
ñương nhiên, b t ch p hi n tr ng c a ñ ng, thì cũng nên vi t l i như sau:
“ð ng c ng s n Vi t Nam, theo ch nghĩa Mác – Lê Nin và tư tư ng H Chí Minh, là l c
lư ng lãnh ñ o Nhà nư c và xã h i. ð ng ph i là ñ i tiên phong c a giai c p công nhân Vi t
Nam, ñ i bi u trung thành quy n l i c a giai c p công nhân, nhân dân lao ñ ng và c a c dân
t c.”
Dù ch n phương án nào thì cũng c n thêm ch “ph i“, ñ nh n m nh r ng: ðó là ñòi h i
mang tính pháp lý mà ñ ng c m quy n ph i th c hi n. Li u gi i c m quy n có mu n vi t như v y
hay không? Ch c là không! V y thì n i dung v “ñ i tiên phong…” và “ñ i bi u trung
thành…” trong ði u 4 không ph i là ñòi h i, mà mang ý nghĩa ”th a nh n m t th c tr ng ñã,
ñang và s mãi t n t i”, t c là m t hình th c “công ch ng b t ch p hi n tr ng c a nguyên b n”.
V n ñ tương t ñư c ñ t ra v i kho n ti p theo c a ði u 4, vi t r ng:
“M i t ch c c a ð ng ho t ñ ng trong khuôn kh Hi n pháp và pháp lu t.”
ðây có ph i là m t yêu c u, m t ñòi h i hay không? N u là ñòi h i thì c n b sung m t
ch “ph i“ như sau:
10. 10
“M i t ch c c a ð ng ph i ho t ñ ng trong khuôn kh Hi n pháp và pháp lu t.”
Câu h i n y sinh là: T i sao l i thi u ch “ph i” t i v trí quan tr ng như v y? Có ph i do
vô tình hay không?
Mu n hi u ñư c ý t c a các tác gi , hãy ñi m m t 39 ch “ph i“ trong Hi n pháp 1992 ñ
nh n ra r ng: T “ph i“ là m t trong nh ng thu t ng ñ c trưng trong Hi n pháp, thư ng ñư c
dùng ñ ch nh ng ñi u b t bu c ph i th c hi n. Ví d :
“ði u 51 … Công dân ph i làm tròn nghĩa v c a mình ñ i v i Nhà nư c và xã h i…”
“ði u 76 Công dân ph i trung thành v i T qu c…”
“ði u 77 … Công dân ph i làm nghĩa v quân s và tham gia xây d ng qu c phòng toàn
dân.”
“ði u 100 ð i bi u Qu c h i ph i dành th i gian ñ làm nhi m v ñ i bi u…”
“ði u 122 ð i bi u H i ñ ng nhân dân có quy n ch t v n… Ngư i b ch t v n ph i tr l i
trư c H i ñ ng nhân dân trong th i h n do lu t ñ nh…”
T i sao không vi t tương t , mà l i tránh dùng ch “ph i“ trong ði u 4? N u quan ni m
r ng ch c n vi t
“M i t ch c c a ð ng ho t ñ ng trong khuôn kh Hi n pháp và pháp lu t”
là ñã hàm ch a ch “ph i“, do ñó có th lư c b nó, thì sao không b n t ch “ph i“ trong
nh ng trư ng h p cũng “ñã hàm ch a” tương t ? Ch ng h n, sao không b ch “ph i“ trong hai
ñi u kho n sau ñây:
“ði u 115 … Nh ng v n ñ quan tr ng thu c th m quy n c a Chính ph ph i ñư c th o
lu n t p th và quy t ñ nh theo ña s .”
“ði u 124 … Khi quy t ñ nh nh ng v n ñ quan tr ng c a ñ a phương, U ban nhân
dân ph i th o lu n t p th và quy t ñ nh theo ña s …”
ð hi u h t thâm ý ch a trong ði u 4, nên so sánh nó v i ñi u kho n sau:
“ði u 12 … Các cơ quan Nhà nư c, t ch c kinh t , t ch c xã h i, ñơn v vũ trang nhân
dân và m i công dân ph i nghiêm ch nh ch p hành Hi n pháp, pháp lu t…”
Vâng, không ch “các… t ch c kinh t , t ch c xã h i, ñơn v vũ trang nhân dân và m i
công dân”, mà c “các cơ quan Nhà nư c” ñ u “ph i nghiêm ch nh ch p hành Hi n pháp, pháp
lu t”. Nhưng ðCSVN và các t ch c c a ñ ng thì không b li t kê trong ði u 12, t c là
chúng không n m trong di n “ph i nghiêm ch nh ch p hành Hi n pháp, pháp lu t”.
11. 11
ði u 4 ch vi t là: “M i t ch c c a ð ng ho t ñ ng trong khuôn kh Hi n pháp và pháp
lu t”. Khi ñã ngăn ch n vi c ban hành lu t v các ñ ng chính tr hay lu t dành riêng cho ðCSVN,
thì ch ng h t n t i “khuôn kh Hi n pháp và pháp lu t”nào có th kh ng ch và ràng bu c ñ ng.
V y là ðCSVN ñư c m c s c tung hoành. Hơn n a, gi s có ràng bu c pháp lu t nào ñó liên
quan, thì ðCSVN cũng không nh t thi t ph i tuân theo, b i vì câu hi n ñ nh “M i t ch c c a
ð ng ho t ñ ng trong khuôn kh Hi n pháp và pháp lu t” không nh t thi t là m t ñòi h i, mà
ngư c l i, r t có th là m t hình th c“công ch ng b t ch p hi n tr ng c a nguyên b n”, cũng
tương t như vi c “công ch ng” cho ñ c tính “ñ i tiên phong…”và “ñ i bi u trung thành…” mà
thôi.
H n là ñ o di n c a Hi n pháp 1992 ñã cân nh c r t k lư ng, và c tình không cho “di n
viên” tên “ph i“ l c vào “màn k ch” ði u 4, ñ t o ra m t “ho t c nh th c th c hư hư”, “nói
dz y mà không ph i dz y”. Cái tinh vi y ñư c k th a tr n v n trong D th o s a ñ i Hi n pháp
phiên b n 2 (ñư c ñăng t i ñ l y ý ki n nhân dân t ngày 02/01/2013) và D th o s a ñ i Hi n
pháp phiên b n 3 (ñư c trình Qu c h i t i kỳ h p th 5, Qu c h i khoá XIII, ngày 17/05/2013).
Chưa th a mãn v i ñ c quy n vô biên ñã có, ngư i ta ñã s a câu
“M i t ch c c a ð ng ho t ñ ng trong khuôn kh Hi n pháp và pháp lu t”
trong Hi n pháp 1992 thành
“Các t ch c c a ð ng và ñ ng viên ho t ñ ng trong khuôn kh Hi n pháp và pháp lu t.”
H c p t ch “M i” xu ng ch “Các”, ph i chăng là c ch a ra th l c b t kh xâm
ph m? Tuy trong phương án s a ñ i có b sung thêm ñ i tư ng “ñ ng viên”, nhưng ñó là “ñ ng
viên thư ng”. Còn các v lãnh ñ o ñ ng là “siêu ñ ng viên”, và cá nhân h cũng không ph i
là “t ch c”, vì v y có th hoàn toàn t do “ngoài vòng Hi n pháp và pháp lu t“.
Trong tham lu n trình bày t i phiên h p Qu c h i vào bu i sáng ngày 16/11/2012, Lu t sư
Trương Tr ng Nghĩa (ð i bi u Qu c h i khóa XIII c a Thành ph H Chí Minh, Phó Ch t ch
Liên ñoàn Lu t sư Vi t Nam) ñã phân tích và ki n ngh như sau:
“V ði u 4, hi n nay v ð ng thì chúng ta có 3 ch th : Th nh t là ð ng C ng s n Vi t
Nam; Th hai là các t ch c c a ð ng; Th ba là ñ ng viên. Nhưng khi thi t k ði u 4 thì chúng
ta b quên ch th quan tr ng nh t là ð ng cho nên chúng ta ch quy ñ nh các t ch c c a ð ng
và ñ ng viên ho t ñ ng theo khuôn kh Hi n pháp và pháp lu t. ði u 4 tôi ch xin thêm m t t
ñ ng trư c, t c là ‘ð ng, các t ch c c a ð ng và ñ ng viên ho t ñ ng trong khuôn kh c a Hi n
pháp và pháp lu t’.”
ð ngh c a Lu t sư Trương Tr ng Nghĩa là r t h p lý, ñ lo i tr kh năng bi n h
r ng: “ð ng không ph i là m t t ch c c a ð ng, nên ð ng không ph i ho t ñ ng trong khuôn
kh Hi n pháp và pháp lu t”. N u th c tâm mu n tôn tr ng“khuôn kh Hi n pháp và pháp lu t”,
thì ch ng ti c gì mà không thêm ch “ð ng” vào ñ u câu như ông Nghĩa ñ xu t.Th nhưng, ñ
ngh y ñã không ñư c ch p nh n. Ph i chăng vi c khư c t ñó càng th hi n rõ hơn ñ ng cơ c a
ñ o di n và b n ch t c a ði u 4?
12. 12
M t nét m i c a ði u 4 trong phiên b n 2 và phiên b n 3 c a D th o s a ñ i Hi n pháp là
kho n sau ñây ñư c chèn thêm vào gi a:
“ð ng g n bó m t thi t v i nhân dân, ph c v nhân dân, ch u s giám sát c a nhân dân,
ch u trách nhi m trư c nhân dân v nh ng quy t ñ nh c a mình.”
Câu này ñã khi n m t s ngư i hâm m ñ ng hân hoan ca ng i. Nhưng th c ra có gì là m i
ñây hay không? Th nào là “g n bó m t thi t”? “G n bó” như hi n nay ñã ñ hay ñã quá “m t
thi t” hay chưa? “Ph c v nhân dân” th nào thì b y lâu ñã rõ, xin ki u, xin ki u! “Ch u s giám
sát” hay “ñành ch u s giám sát”? Nhân dân “giám sát” th nào, khi m i chuy n tày ñình ñ u
di n ra nh ng nơi kín c ng cao tư ng, ñư c súng ng b o v nghiêm ng t? Gi s b ng cách nào
ñó mà bi t ñư c chút chuy n “thâm cung”, thì ñành ng m mi ng, hay nông n i phát ngôn, ñ r i
có th b khép vào “t i c ý”hay “t i vô tình làm l bí m t nhà nư c” (ði u 263 và ði u 264 B
lu t hình s )? Và “giám sát” ñ làm gì? N u ñư c phép“giám sát”, nhưng khi phát hi n ra ñi u
sai trái thì cũng ch có th bó tay b t l c và thêm m c, thì “quy n giám sát ñ ng”có hơn gì so
v i “quy n ñư c tò mò, nhòm ngó chuy n riêng c a nhà hàng xóm”? Th nào là “ch u trách
nhi m trư c nhân dân”? Ăn chán, phá chán cũng ch c n buông m t câu “xin ch u trách nhi m” là
xong, v y thì t i gì mà không ăn, không phá? Toàn là m t chung chung, vô ñ nh, phù h p v i
m c ñích tuyên hu n, nh m mê ho c và ru ng ngư i ñ c, ch không th dùng ñ di n ñ t các
ràng bu c pháp lý.
Nh ng băn khoăn v a k ch có ý nghĩa khi kho n m i b sung vào ði u 4 là ñòi h i mà
ñ ng c m quy n ph i th c hi n. Nhưng l y gì ñ ñ m b o r ng ñó th c s là ñòi h i, ch không
ph i là tái di n hình th c ”công ch ng b t ch p hi n tr ng c a nguyên b n”? N u qu là ñòi h i,
thì c n thêm b n ch “ph i“ như sau:
“ð ng ph i g n bó m t thi t v i nhân dân, ph i ph c v nhân dân, ph i ch u s giám sát
c a nhân dân, ph ich u trách nhi m trư c nhân dân v nh ng quy t ñ nh c a mình.”
Ho c ít nh t cũng b sung m t ch “ph i“ ñ áp chung cho c b n nghĩa v :
“ð ng ph i g n bó m t thi t v i nhân dân, ph c v nhân dân, ch u s giám sát c a nhân
dân, ch u trách nhi m trư c nhân dân v nh ng quy t ñ nh c a mình.”
Như v y không ph i là quá máy móc, mà cũng ch hi n ñ nh gi ng như hai ñi u kho n sau
ñây c a Hi n pháp 1992, cũng v quan h v i Nhân dân:
“ði u 8 Các cơ quan Nhà nư c, cán b , viên ch c Nhà nư c ph i tôn tr ng nhân dân, t n
t y ph c v nhân dân, liên h ch t ch v i nhân dân, l ng nghe ý ki n và ch u s giám sát c a
nhân dân…”
“ði u 97 … ð i bi u Qu c h i ph i liên h ch t ch v i c tri, ch u s giám sát c a c
tri…”
Quan sát k s nh n ra s khác nhau “tinh t ” gi a yêu c u ñ i v i Nhà nư c trong Hi n
pháp 1992 và yêu c u ñ i v iðCSVN trong D th o s a ñ i Hi n pháp: Các cơ quan Nhà
13. 13
nư c ”ph i tôn tr ng nhân dân” và “l ng nghe ý ki n… c a nhân dân”, còn ñ ng thì không
“ph i tôn tr ng nhân dân” và cũng không ph i ”l ng nghe…nhân dân”; các cơ quan Nhà
nư c ph i “t n t y ph c v nhân dân”, còn ñ ng thì cũng “ph c v nhân dân” nhưng không
c n ph i ”t n t y“. Th cũng ñã là ti n b vư t b c r i, b i Hi n pháp 1992 còn không h nh c
ñ n quan h c a ñ ng ñ i v i Nhân dân.
Có l ñ “c i trói” cho Nhà nư c, nên “Các cơ quan Nhà nư c” ñư c gi i phóng kh i ði u
8 c a D th o s a ñ i Hi n pháp phiên b n 2:
“Cán b , công ch c, viên ch c ph i tôn tr ng nhân dân, t n t y ph c v nhân dân và ch u s
giám sát c a nhân dân…”
Sau ñó, không hi u do s c ép nào mà ngư i ta l i ñành ch u ñ cho “Các cơ quan Nhà
nư c” tái hi n trong ði u 8 c aD th o s a ñ i Hi n pháp phiên b n 3:
“Các cơ quan nhà nư c, cán b , công ch c, viên ch c ph i tôn tr ng nhân dân, t n t y ph c
v nhân dân, liên h ch t ch v i nhân dân, l ng nghe ý ki n và ch u s giám sát c a nhân dân…”
*
* *
Trong D th o s a ñ i Hi n pháp phiên b n 2 và phiên b n 3, s l n xu t hi n
c a ch “ph i“ ít hơn so v i trong Hi n pháp 1992. Vì sao như v y? M t s ch “ph i“ bi n
tư ng thành thu t ng khác, như “có trách nhi m”, “có nghĩa v ”… Ch ng h n, ño n
“công dân ph i làm tròn nghĩa v c a mình ñ i v i Nhà nư c và xã h i“
t i ði u 51 Hi n pháp 1992 bi n thành ño n
“Công dân có trách nhi m th c hi n nghĩa v ñ i v i Nhà nư c và xã h i“
t i ði u 20 c a D th o s a ñ i Hi n pháp phiên b n 2. M t s ch “ph i“ thì bi n m t h n,
vì m t s ñi u kho n ñư c bãi b . Ví d , quy ñ nh
“ ð i bi u Qu c h i ph i dành th i gian ñ làm nhi m v ñ i bi u…”
t i ði u 100 Hi n pháp 1992 bi n kh i c hai phiên b n D th o s a ñ i Hi n pháp. (Ch
trách mà m t s ñ i bi u Qu c h i say sưa ca ng i D th o s a ñ i Hi n pháp.)
Có m t ưu ái ñ c bi t mà “Nhà nư c c a nhân dân, do nhân dân, vì nhân dân” dành cho
Dân trong Hi n pháp 1992, ñó là“vinh danh” Dân hai l n trong m i quan h v i pháp lu t:
“ði u 12 … m i công dân ph i nghiêm ch nh ch p hành Hi n pháp, pháp lu t…”
“ði u 79 Công dân có nghĩa v tuân theo Hi n pháp, pháp lu t…”
14. 14
Các tác gi D th o s a ñ i Hi n pháp phiên b n 2 ñã k t h p nhu n nhuy n tính k th a v i
tính sáng t o, và thu ñư c k t qu tương ng như sau:
“ði u 8 … cá nhân ph i nghiêm ch nh ch p hành Hi n pháp và pháp lu t…”
“ði u 49 Công dân có nghĩa v ch p hành Hi n pháp và pháp lu t…”
Trong ði u 8, t “cá nhân” ñư c dùng ñ thay th cho t “m i công dân” ði u 12 Hi n
pháp 1992. Nghĩa là Dân v n ñư c “vinh danh” hai l n: M t l n dư i danh nghĩa “công dân” và
m t l n dư i danh nghĩa “cá nhân”. “Chu ñáo” v i Dân ñ n th là cùng.
Trong khi ñó, h l i “sơ su t” ñánh m t hai ch “Nhà nư c” trong ñòi h i “ph i nghiêm
ch nh ch p hành Hi n pháp và pháp lu t”. Quy ñ nh
“ði u 12 … Các cơ quan Nhà nư c, t ch c kinh t , t ch c xã h i, ñơn v vũ trang nhân
dân và m i công dân ph i nghiêm ch nh ch p hành Hi n pháp, pháp lu t…”
trong Hi n pháp 1992 ñư c s a thành
“ði u 8
1. Nhà nư c ñư c t ch c và ho t ñ ng theo Hi n pháp và pháp lu t…
3. Cơ quan, t ch c, cá nhân ph i nghiêm ch nh ch p hành Hi n pháp và pháp lu t…”
trong D th o s a ñ i Hi n pháp phiên b n 2. Kho n 1 ði u 8 h c theo phong cách c a ði u
4 Hi n pháp 1992, không h s d ng t “ph i“ hay thu t ng tương ñương, nên cũng không rõ ñó
là ñòi h i hay ghi nh n (t c là ”công ch ng”). N u ñó là ñòi h i thì Nhà nư c cũng ch c n “ho t
ñ ng theo Hi n pháp và pháp lu t”. “Theo” ñư c bao nhiêu thì “theo”, ch không b t
bu c “ph i nghiêm ch nh ch p hành…”. Nghĩa v “ph i nghiêm ch nh ch p hành…” trong
Kho n 3 ði u 8 ch áp vào “Cơ quan, t ch c” chung chung, mà thư ng ch ñư c hi u là “c p
dư i”. R i ñ n D th o s a ñ i Hi n pháp phiên b n 3, ði u 8 ch gi l i cái Kho n 1 m p m ,
còn Kho n 3 thì hoàn toàn bi n m t, do ñó c “Cơ quan, t ch c”chung chung cũng không còn b
ñòi h i “ph i nghiêm ch nh ch p hành Hi n pháp và pháp lu t” n a.
Chưa h t, cái quy ñ nh
“ y ban nhân dân … ch u trách nhi m ch p hành Hi n pháp, lu t, các văn b n c a các cơ
quan Nhà nư c c p trên và ngh quy t c a H i ñ ng nhân dân”
t i ði u 123 Hi n pháp 1992 cũng b xóa kh i D th o s a ñ i Hi n pháp phiên b n 2. Có l
h ñã k p nh n ra như v y cũng không n l m: Hi n pháp, pháp lu t và ngh quy t c a H i ñ ng
nhân dân thì không thành v n ñ , nhưng n u b c quy ñ nh “ch p hành … các văn b n c a các
cơ quan Nhà nư c c p trên”, ng nh ñ a phương không ch u nghe theo trung ương n a thì
sao? Cho nên, trong D th o s a ñ i Hi n pháp phiên b n 3, h ñã ñưa ra hai phương án: V i
phương án 1 thì y ban nhân dân v n không b nh c nh là ph i “ch u trách nhi m ch p hành
15. 15
Hi n pháp, lu t…”; phương án 2 khôi ph c nguyên văn quy ñ nh c a ði u 123 Hi n pháp 1992.
N u phương án 1 ñư c thông qua, thì không ch các cơ quan c a ñ ng, mà c các cơ quan nhà
nư c t trung ương ñ n ñ a phương ñ u ñư c “gi i phóng” kh i“trách nhi m ch p hành Hi n
pháp, lu t”. Còn n u phương án 2 ñư c thông qua thì ch y ban nhân dân các c p ñ a phương
ph i ”ch u trách nhi m ch p hành Hi n pháp, lu t” mà thôi. Dù b t c phương án nào c a D
th o s a ñ i Hi n pháp phiên b n 3 ñư c ch n, thì công dân cũng v n ñư c “chăm sóc chu ñáo”,
không b b sót, b i:
“ði u 49 Công dân có nghĩa v tuân theo Hi n pháp và pháp lu t…”
Hóa ra, nghĩa v Nhà nư c ch nh t th i, nghĩa v Dân m i v n ñ i.
*
ð hi u rõ hơn ði u 4 Hi n pháp 1992 và các phiên b n bi n d ng c a nó, ta ñã lan man
sang m t s ñi u kho n khác c a Hi n pháp. ð y không ph i là l c ñ , mà ñ có ñư c t m quan
sát bao quát hơn, nh m th u hi u hơn b n ch t và ý nghĩa c a ði u 4. Ph i so sánh v i cách cư x
mà h dành cho Dân, thì m i nh n ra m c ñ ưu ái mà th l c c m quy n dành riêng cho mình.
Th m i bi t, trong ch ñ dân ch xã h i ch nghĩa ñang t n t i trên ñ t Vi t, thì nguyên lý“M i
công dân ñ u bình ñ ng trư c pháp lu t” (ði u 52 Hi n pháp 1992) c n ñư c hi u như th nào.
Vâng, “m i công dân ñ u bình ñ ng…”, nhưng gi i c m quy n còn “bình ñ ng hơn”, và lãnh ñ o
c p cao nh t thì t t nhiên ph i ñư c “bình ñ ng nh t”. Có l vì cái không gian dân ch xã h i ch
nghĩa quá ch t h p, nên gi i c m quy n ph i ñ ng ngoài khuôn kh pháp lu t, ph i ñ ng trên hi n
pháp, ñ … “như ng ch cho Dân”.
Các ñi u kho n ñã trích d n trên cho th y: Ch nào th y c n thì các tác gi Hi n pháp ñ u
nh dùng t “ph i“ ho c nh ng t ñ ng nghĩa ñ nh n m nh s “ñòi h i”. H ch c
tình ”quên” dùng t ”ph i“ ði u 4 mà thôi. Nh th , Hi n pháp trao cho ðCSVN quy n l c
lãnh ñ o t i cao vô biên, nhưng l i không ñòi h i ðCSVN ph i th c hi n b t c ñi u gì, k c
vi c “nghiêm ch nh ch p hành Hi n pháp, pháp lu t”, như quy ñ nh ði u 12 ñ i v i các thành
ph n còn l i c a xã h i. Hơn n a, b t lu n th c t t t x u ra sao, thì ðCSVN cũng ñư c “công
ch ng” trong Hi n pháp là ñã ”tiên phong…”, ñã ”trung thành…”, ñã ”ho t ñ ng trong khuôn
kh Hi n pháp và pháp lu t”, và ñã ”g n bó m t thi t v i nhân dân, ph c v nhân dân, ch u s
giám sát c a nhân dân, ch u trách nhi m trư c nhân dân v nh ng quy t ñ nh c a mình”.
L i vi t l p l ng t o cho ngư i ñ c o tư ng r ng lãnh ñ o ñ ng ñã t giác ñ t mình vào
khuôn phép, nhưng v n ñ m b o cho “ñ ng t i cao” ch ng ph i ch u b t kỳ ràng bu c pháp lý
nào c , và b t k th nào thì cũng v n ñư c vinh danh.
Li u ñó có ph i là thâm ý c a nh ng ngư i ñã n ñ nh n i dung ði u 4 trong Hi n pháp
1992 và hai phiên b n D th o s a ñ i Hi n pháp hay không?
ði u 4 như v y có h p lý không?
Vi t ra và tung hô m t ñi u như v y có ph i là t t không?
16. 16
Chúng ta có th nh m m t mà ch p nh n m t ñi u hi n ñ nh như th hay không?
H.X.P.
29/08/2013 – M ng Cháu tròn m t tu i
Xóa b Hi n pháp 1946 và tinh th n Kh i nghĩa
Tháng Tám là ñánh m t chính nghĩa Dân t c
Nguy n Cam
Cu c Kh i nghĩa Tháng Tám 1945 ghi m t m c son trong L ch s Dân t c. M c d u h i y ch
m t ít ngư i Vi t bi t ñ n Cương lĩnh Vi t Minh mà c H di n ca thành 10 ñi u, nhưng ai n y
ñ u tâm ni m “Vi t Nam ð c l p muôn năm” và “Ti n lên n n Dân ch c ng hòa”. Dân ch là gì
cũng chưa bi t, nhưng c ð c l p, nghĩa là không còn c nh áp b c, ñè ñ u cư i c c a th c dân và
quan l i hào lý là ñư c r i. M t ni m tin ñơn gi n nhưng sâu s c, ñ y tr c c m.
Kh i nghĩa xong, có hai vi c ñư c coi là ñ o nghĩa và pháp lý c a Dân t c. M t là Tuyên ngôn
ð c l p do H Chí Minh ñ c Qu ng trư ng Ba ðình ngày 2-9-1945. Hai là b n Hi n pháp ñư c
Qu c h i thông qua năm 1946, g i t t là HP 46.
B n Tuyên ngôn ð c l p, ñúng như th , ch tuyên ngôn duy nh t m t ñi u: Vi t Nam ð c lâp.
Vi t Nam có quy n (m c nhiên và thiêng liêng) ñư c hư ng quy n t do và ñ c l p. K t thúc B n
Tuyên ngôn ñó kh ng ñ nh: “Nư c Vi t Nam có quy n hư ng t do và ñ c l p, và s th t ñã thành
m t nư c t do và ñ c l p. Toàn th dân t c Vi t Nam quy t ñem t t c tinh th n và l c lư ng,
tính m ng và c a c i ñ gi v ng quy n t do ñ c l p y.” (ðây là câu mà sau này nh ng ngư i
nh i gi ng c H thư ng ñ c cho ñ ng bào nghe trong các sinh ho t t p th ).
B n Hi n pháp 46 ñã ñư c so n th o công phu th hi n nhi u tư tư ng nhân văn ti n b ñ n nay
v n chưa h l c h u. ðó là b n cam k t pháp lý và tinh th n chính th c, chính th ng, mà cu c
Kh i nghĩa ñ l i. Nó ñ t m t ñư ng ray chính xác cho con tàu Vi t Nam ñi th ng ñ n b n b ñ c
l p, t do, h nh phúc.
Nhưng Nó ñã b v t b . Ch ng c là năm 1959, c H ñã lãnh ñ o so n th o m t HP m i cho phù
h p tình hình m i. Nh ng b n HP sau ñó v i tinh th n “ti n nhanh, ti n m nh, ti n v ng ch c lên
CNXH” có th coi như là s v t b cam k t thiêng liêng mà HP 46 ñã th hi n.
Không ph i nhân dân ñã ph n b i l i chính mình. Mà chính là cái khuynh hư ng do l c lư ng
quy n hành m i trong ñ ng, và chính c H cũng ñ ng tình, ñã “chuy n t ch nghĩa yêu nư c
sang ch nghĩa Lê nin”, th c ch t là t b chính nghĩa c a Kh i nghĩa Tháng Tám, t b con
ñư ng ñ c l p, dân ch , sánh vai cùng các cư ng qu c 5 châu, ñi h n v i Liên Xô, Trung Qu c, du
nh p và áp ñ t mô hình Xô vi t v a phi lý, v a l c h u, v a t c t , ñ n n i bây gi vùng v y mãi
17. 17
mà chưa thoát ra ñư c. M c d u nơi quê hương c a nó, ngư i ta ñã cho cái ch ñ xô vi t vào
thùng lưu tr c a l ch s !
C n nh c lai m y ñ c trưng c a mô hình xã h i xô vi t:
- ð ng toàn tr , Nhà nư c c c quy n l thu c ñ ng, ñ i m i th nào cũng không xong, Kinh t
công h u, nh n m nh qu c doanh k ho ch hóa hành chính quan lieu (c nhiên nó là môi trư ng
m ư t thu n l i cho sâu b phát tri n, khó hoàn ch nh kinh t th trư ng cho ñúng nghĩa). Không
có xã h i dân s , ch có nh ng cái g i là dây chuy n c a chuyên chính vô s n, các ñoàn th c a
ñ ng. N n dân ch què qu t, ñ n n i H chí Minh ph i hô hào làm cho dân chúng ñư c hư ng
ñư c quy n dân ch dám nói dám làm. T khi c m t cho ñên nay ñã hơn 40 năm v n không th c
hi n ñư c. Văn hóa và giáo d c cũng như khoa h c k thu t ñ t trên n n t ng ch nghĩa Mác – Lê
nin (Lu t Giáo d c) ngày càng tr nên l c h u ,suy thoái. T khi t b con ñư ng mà Hi n pháp
46 d báo là con ñư ng c a chân thi n m , con ñư ng c a quy lu t phát tri n h p lý thì ñ t nư c
dù b ngoài có v có phát tri n, th c ch t là ngày càng l c h u, m i bư c m i l c h u xa so v i b n
bè trong khu v c.
T 1959 ñ n nay, chúng ta không t o ra ñư c m t n n kinh t có s c phát tri n lành m nh, có năng
l c ñi u ch nh ñ ti n k p xu hư ng th gi i. Chúng ta không xây d ng n i m t n n giáo d c “s n
sàng phát tri n m i năng l c s n có c a các em”, m t n n văn hóa ñ s c nhào n n l i nhân cách
c a con ngư i c a dân tôc, th m chí là nhân cách c a nhóm c m quy n, nh ng con ngư i ñúng ra
ph i là nhóm tinh hoa c a ð t nư c. Ngót m t th k không h t o ra ñư c cái g i là “Nhóm xã
h i ñ nh hư ng” ñ s c c v v t ch t, c v tinh th n ñ c m tr ch cho s thăng hoa phát tri n c a
Dân c a Nư c!
ð kh i b l ch s lên án là ñã ph n b i l i cái chính nghĩa c a Kh i nghĩa Tháng Tám, hãy thành
tâm sám h i, cương quy t theo ñ o lý chí công vô tư,vư t lên nh ng l i ích phe nhóm, th m chí
xưng là ñ ng mà th c ch t v n là ñ ng phái ch không còn là chính ñ ng, hãy t b mô hình xô
vi t ph n ñ ng và l c h u (không c n ph i dùng nghĩa ph n ñ ng chính tr , mà theo nghĩa văn hóa
khoa h c cũng ñ ) . Ông Mác t ng nói n u sám h i thành tâm thì có cơ c u r i. Hãy l y l i tinh
th n và c nh ng n i dung nhân văn ti n b , h p quy lu t th i ñ i và khát v ng c a dân t c c a
b n cam k t 46, k t h p v i nh ng kinh nghi m thành công và th t b i c a chính mình, quy t tâm
h c nh ng bài h c th c t văn minh c a nhân lo i hi n ñ i mà làm cho Vi t, nghĩa là siêu vi t lên,
t b m i quá kh ñau ñ n và l c h u ñ ph c hưng dân t c trong th k 21.
Cái nghĩa lý c a hai ch Kh i nghĩa là s ñ ng lên có Chính nghĩa. Dù mu n cũng không ñư c
ñánh m t cái chính nghĩa c a Tháng Tám!
N.C.
ð ng C ng s n Vi t Nam Không thu c
Kinh Thánh c a mình
18. 18
Nguy n Cam.
Có hai ñi u xin thưa trư c. M t là hai ch “c ng s n” ñã d ch sai c trăm năm nay v n chưa ñính
chính. ðúng ra ph i d ch là “c ng ñ ng ch nghĩa”. Hai là tôi g i B n Tuyên ngôn C ng s n
(C ng ñ ng) mà hai ông Mác và Ăng ghen ñã công b năm 1848 là Kinh Thánh c a các ñ ng c ng
s n (c ng ñ ng)
Nói không thu c Kinh Thánh c a mình, là b i trong b n Tuyên ngôn y, mà t t t t các ñ ng “c ng
s n” ñ u coi như b cương lĩnh g c c a mình, có nh ng ñi u xem ra trái khoáy v i hi n th c. Ví
d trong b n tuyên ngôn y hai nhà sáng l p ch nghĩa c ng ñ ng t ng có d báo và lên án cái g i
là ch nghĩa ”c ng s n” phong ki n. Th mà nh ng ngư i “c ng s n” theo khuynh hư ng ñ tam,
d ng lên cái mô hình Xô vi t r t g n v i cái ch nghĩa phong ki n dù ñã ñ t m t cái tên khác, ch
nghĩa xã h i hi n th c. Cái quan ni m ñ t ñai ch ng khác gì quan ni m phong ki n: ph thiên chi
h m c phi vương th . Nghĩa là ñ t dư i g m tr i ñâu cũng là ñ t c a nhà vua! Ho c như ban
lãnh ñ o trư c sau ñ u thành vua t p th . Ho c như Chương IV c a b n tuyên ngôn y có ghi rõ:
”Thái ñ c a nh ng ngư i “c ng s n” ñ i v i các ñ ng ñ i l p”. Xem ra nh ng ngư i lãnh ñ o
ð ng “c ng s n” Vi t Nam ho c không thu c Kinh Thánh c a mình, ho c là ñã v t b Kinh thánh,
coi Mác ch như cái bung xung danh nghĩa, ch th t s thì ñã không còn gi cái g c gác c a mình
n a r i. L p trư ng chính th ng c a ban lãnh ñao c a ð ng C ng s n Vi t Nam trư c sau v n coi
ai nói ña ñ ng ñ u là ph n ñ ng, suy thoái v chính tr , ñ o ñ c, l i s ng, là ch ng ñ ng, ch ng
nhà nư c. Th mà trong cái Tuyên ngôn y, chương IV, sau khi d n ch ng v s h p tác gi a
nh ng ngư i c ng s n v i nh ng ñ ng ñ i l p khác Pháp, ð c, Th y sĩ, Ba lan… ñã có m t k t
lu n:
“Sau h t, nh ng ngư i “c ng s n” m i nơi ñ u ph n ñ u cho s ñoàn k t và liên h p c a
các ñ ng dân ch t t c các nư c”.
Như th , Tuyên ngôn “c ng s n” ñâu có bài xích ña nguyên, ña ñ ng! Trái l i nó còn nh n m nh
ñ n thái ñ ph n ñ u cho s ñoàn k t và liên h p gi a c ng s n và dân ch . Ch t khi phong trào
c ng s n chuy n sang l p trư ng ñ tam thì các ñ ng dân t c dân ch m i b coi là k thù c a c ng
s n, th m chí nh ng khuynh hư ng khác trong ñ ng cũng b ñàn áp.
Rõ ràng cương quy t gi ñ c ñ ng, không ñoàn k t, không liên h p, th m chí th tiêu nh ng ñ ng
ñ i l p, ñâu có ph i là l p trư ng mác xit, nó chính là ph n b i l i ch nghĩa Mác. Trong khi lên
gi ng nào là ch nghĩa Mác là kim ch nam, là ch ñ o… nhưng hành ñ ng trong hi n th c l i
khác, làm sao gi ñư c tính chính danh, chính th ng, mà không khi n cho xã h i nghi ng là mình
ñã ñánh m t chính nghĩa l i ñang ñi theo tà thuy t?
Khi ñ ng lên làm cu c Kh i nghĩa Tháng Tám, nhân dân Vi t Nam ñã ch n cho mình th ch
chính tr dân ch c ng hòa, ña nguyên ña ñ ng.
ð ng ñ ñánh m t chính nghĩa c a cu c kh i nghĩa Tháng Tám. Mà cũng ñ ng tr thành k l c
h u và ph n b i khi v t b thánh kinh c a mình.
N.C.
19. 19
R t c n thi t có ñ ng ñ i l p
Phng Quỳnh
M y hôm nay, trên m ng xã h i d n d p có nhi u ý ki n ph n bi n l i bài vi t trên t Quân ñ i
Nhân dân c a tác gi Tr ng ð c v bài “Suy nghĩ trong nh ng ngày n m b nh…” c a nguyên Phó
ch t ch y ban MTTQ VN TP HCM Lê Hi u ð ng.
Còn nhi u bài khác (Màn tung h ng v ng v , Ki n ngh l i th i nh n th c sai l ch), cũng trên t
Quân ñ i Nhân dân, phê phán ông Lê Hi u ð ng, t u trung các tác gi mu n duy trì s ñ c ñ ng
toàn tr . Các tác gi này cũng ñã nh n ñư c nhi u ph n bi n khác.
Sau ñây tôi có vài suy nghĩ v v n ñ liên quan t i ñ ng ñ i l p mà ông Lê hi u ð ng nêu ra.
Theo tôi, vi c có ñ ng ñ i l p (ñ i tho i ôn hòa, b t b o ñ ng) ñ giám sát quy n l c, ch ra nh ng
sai l m c a ñ ng c m quy n, là vô cùng c n thi t.
Trong quá kh , n u ch trương C i cách ru ng ñ t mà có các ñ ng ñ i l p ñư c ho t ñ ng h p
pháp, ñư c quy n tham gia ý ki n và ñư c quy n giám sát ñ ng c m quy n, thì sai l m v CCRð
ñã không x y ra. Các ñ ng Dân ch và Xã h i lúc b y gi không ph i là ñ ng ñ i l p, không có
ti ng nói nào có tr ng lư ng ñ i v i ñ ng Lao ñ ng VN.
Hi p ñ nh biên gi i trên ñ t li n mà Vi t Nam ký v i Trung Qu c cho t i nay v n gây nhi u th c
m c cho nhân dân VN.
2/3 thác B n Gi c (ph n mà hi n nay thu c Trung Qu c và h g i là thác ð c Thiên) trư c ñây
theo công ư c Pháp-Thanh thu c v ai? Ph n ñ t biên gi i thu c m c Nam Quan sau ký k t b lùi
v phía Vi t Nam bao nhiêu mét? ði m cao 1509 (Núi ð t thu c V Xuyên, Hà Giang), m t v trí
r t quan tr ng v m t quân s trư c kia thu c Vi t Nam, sau cu c chi n biên gi i l n th hai
(1984-1991) thu c v ai? Sau ký k t hi p ñ nh biên gi i, hi n nay Núi ð t thu c v ai?
T t c nh ng th c m c ñó ñ u không ñư c chính ph gi i thích rõ ràng.
N u có ñ ng ñ i l p ñư c quy n giám sát ñ ng c m quy n, n u có báo chí tư nhân ñư c ho t ñ ng
h p pháp thì ch c ch n nh ng th c m c ñó ñư c gi i ñáp và n u có s m t ñ t c a T qu c thì s
xác ñ nh ñư c trách nhi m thu c v ai?
B Chính tr ñ ngh H i ngh Trung Ương ð ng xem xét ñ ngh k lu t mình v tình tr ng ñi u
hành y u kém khi n ñ t nư c rơi vào tình tr ng bi ñát hi n nay và ñ ngh k lu t m t y viên B
Chính tr , nhưng Ban Ch p hành Trung Ương sau khi xem xét nghiêm túc ñã quy t ñ nh không k
lu t ai h t.
N u có ñ ng ñ i l p ñư c ho t ñ ng h p pháp và báo chí tư nhân ñư c ho t ñ ng h p pháp thì vì
trách nhi m c a ðCSVN lãnh ñ o toàn xã h i VN, ch c ch n quy t ñ nh k lu t ho c không k
lu t ph i ñư c ñưa ra th o lu n trư c Qu c h i (m c dù trong Qu c h i có t i 90% ñ ng viên) ch
20. 20
không ph i ch H i ngh Trung Ương ð ng, ñ i di n cho các ñ ng viên ch chi m 3-4% dân s
VN.
Trong ñ t góp ý s a ñ i Hi n pháp, ông Phan Trung Lý nói là không có vùng c m, k c góp ý v
ñi u 4, nhưng nh ng ý ki n khác v i d th o liên quan t i ñi u 4, v i vi c quân ñ i trung thành
v i ai, không ñư c th o lu n r ng rãi trên truy n thông nhà nư c, và ñ c bi t hơn n a T ng bí thư
l i nói nh ng ai mu n xóa b ñi u 4 là “suy thoái”!!!
Các góp ý v D th o s a ñ i Hi n pháp c a 72 nhân sĩ trí th c, góp ý v D th o s a ñ i Hi n
pháp c a H i ñ ng Giám m c Công giáo ñ u không ñư c ph bi n trên h th ng báo chí truy n
thông nhà nư c.
N u có ñ ng ñ i l p ñư c ho t ñ ng h p pháp, có quy n giám sát ñ ng c m quy n, n u có báo chí
tư nhân ñư c ho t ñ ng h p pháp, thì ch c ch n nh ng góp ý c a 72 nhân sĩ trí th c và c a H i
ñ ng Giám m c s ñư c công khai m x , th o lu n r ng rãi ñ tìm ra nh ng ñi u h p lý và không
h p lý, góp ph n hoàn thi n b n D th o s a ñ i Hi n pháp theo ñúng nguy n v ng c a nhân dân.
Còn r t nhi u v n ñ quan tr ng khác mà tôi không th k h t như vi c cho thuê r ng 50 năm
biên gi i, c Cà Mâu (như ông Lê hi u ð ng ñã nêu) mà ngư i VN không ñư c vào, v n ñ Bô
xít Tây nguyên, v n ñ xét x các v án tuy thông báo là công khai, nhưng nhân dân không ñư c
tham d , v,v… t t c ñ u thu c trách nhi m lãnh ñ o c a ðCSVN.
N u có ñ ng ñ i l p, n u có báo chí tư nhân thì s có m x công khai trên báo chí v nh ng v n
ñ y.
Các bài phê phán ông Lê Hi u ð ng ñ u né tránh các sai l m c th c a ðCSVN, trách nhi m to
l n c a ðCSVN trư c dân t c VN v các sai l m ñó. ð b o v quan ñi mkh ng ñ nh s ñ c
quy n lãnh ñ o c a ðCSVN, nhi u tác gi l p lu n ð ngcó công gi i phóng ñ t nư c kh i th c
dân Pháp, M , nên bây gi s lãnh ñ o c a ð ng là t t y u.
Nhưng nên nh r ng công lao y thu c v nhân dân, thu c v nh ng ngư i lãnh ñ o c a th h
trư c. Còn tình tr ng ñ t nư c bi th m như hi n nay thì l i thu c v trách nhi m c a nh ng ngư i
lãnh ñ o hi n nay. Trong l ch s , th i Lê sơ, vua Lê L i có công ñánh ñu i gi c Minh thì vi c
nhân dân suy tôn vua Lê L i là t t y u. ð n cu i th i Lê Trung hưng, vua Lê Chiêu Th ng ch y
sang Tàu c u vi n nhà Thanh ch ng Tây Sơn thì li u ai có th ch p nh n vi c suy tôn vua Lê
Chiêu Th ng?
ð k t lu n, tôi th y vi c có ñ ng ñ i l p, ñ u tranh b t b o ñ ng (không ñ máu) ñ giám sát ñ ng
c m quy n là c n thi t và ðCSVN nên ch p nh n s giám sát này. Hơn n a, ðCSVN c n ph i
ch p nh n ti ng nói công khai c a ngư i dân phân tích nh ng ñư ng l i, ch trương có th sai l m
c a mình.
Do ñó, c n xét l i vi c c m ra ñ i báo chí tư nhân, nên s a l i ngh ñ nh 72 v qu n lý Internet ñ
ngư i dân có th công khai ph n bi nñư ng l i ch trương có th c a ðCSVN.
P.Q.
21. 21
ðã có ñ căn c pháp lý ñ thành l p m t ñ ng
khác ngoài ð ng C ng s n Vi t Nam?
LS Nguy n L nh
29-08-2013
Trư c khi Hi n pháp ñ u tiên c a nư c Vi t Nam ra ñ i năm 1946, có g n 30 t ch c có m c ñích
chính tr , ho t ñ ng công khai hay bí m t tùy theo ñư ng l i, l p trư ng c a t ch c ñó. Nh ng t
ch c có m c ñích chính tr này (không ph i là t ch c có m c ñích kinh t , xã h i…) thư ng ñ t
tên cho mình là h i, ñ ng, m t tr n, liên ñoàn, liên minh, liên hi p … Xin li t kê tên các liên minh
và ñ ng phái chính tr Vi t Nam vào th i kỳ trư c khi có Hi n pháp 1946 như sau: – Vi t Nam
Cách m nh ð ng minh H i – Vi t Nam Ph c qu c ð ng minh H i – Vi t Nam ð c l p ð ng
minh H i – Vi t Nam Quang ph c H i – H i Vi t Nam Cách m ng Thanh niên – H i Ph c Vi t –
ð ng L p hi n ðông Dương – Tân Vi t Cách m ng ð ng – ð ng Vi t Nam ð c l p – Vi t Nam
Qu c dân ð ng – ðông Dương C ng s n ð ng – An Nam C ng s n ð ng – ð ng C ng s n Vi t
Nam – Vi t Nam Qu c gia ð c l p ð ng – ð i Vi t Dân chính ð ng – ð i Vi t Qu c dân ð ng –
ð ng Dân ch ðông Dương – Vi t Nam Cách m nh ð ng – ð i Vi t Qu c gia Xã h i ð ng –
ð ng Xã h i Vi t Nam – ð i Vi t Duy tân Cách m nh ð ng – ð ng Dân ch Vi t Nam – ðông
Dương C ng s n Liên ñoàn – Vi t Nam Dân chúng Liên ñoàn – M t tr n Qu c gia Th ng nh t –
M t tr n Qu c gia Liên hi p – ð i Vi t Qu c gia Liên minh …(*)
Như v y, m t “t ch c chính tr ” – t c là t ch c có m c ñích chính tr , trư c năm 1946 có th
mang nh ng tên khác nhau như: ð ng, H i, M t tr n, Liên ñoàn, Liên minh, Li n hi p … và ñ
xác ñ nh xem hi n nay ñã có ñ căn c pháp lý hay chưa cho vi c thành l p m t ñ ng khác ngoài
ð ng C ng s n Vi t Nam chúng ta c n ph i xem xét m t cách ñ y ñ các văn b n pháp lu t ñã
ñư c ban hành t trư c ñ n nay và còn hi u l c v v n ñ này như sau:
1/ Hi n pháp ñ u tiên c a nư c Vi t Nam Dân ch C ng hòa ngày 9/11/1946:
Hi n pháp 1946 quy ñ nh t i ði u 10: “Công dân Vi t Nam có quy n: -T do ngôn lu n – T do
xu t b n – T do t ch c và h i h p – T do tín ngư ng – T do cư trú, ñi l i trong nư c và ra
nư c ngoài.”
Vì lúc b y gi chưa có Lu t ñ gi i thích “quy n t do t ch c” trong Hi n pháp 1946 là như th
nào nhưng có th hi u là: quy n t do thành l p và tham gia nh ng t ch c ho t ñ ng có m c ñích
chính tr , xã h i, kinh t , ngh nghi p … Hi n pháp 1946 không có m t dòng ch nào ñ c p ñ n
vai trò c a b t c t ch c chính tr nào ñang ho t ñ ng k c ð ng C ng s n Vi t Nam.
2/ Hi p ñ nh Genève 1954 phân chia nư c Vi t Nam thành 2 qu c gia v i 2 chính th khác nhau:
- mi n Nam: Qu c gia Vi t Nam C ng Hòa (1954 – 1975) ti p t c áp d ng ch ñ ña ñ ng trong
21 năm. Có t ng c ng 8 t ch c chính tr , h p pháp l n không h p pháp là: – ð ng Dân ch Nam
Vi t Nam – ð ng C n lao Nhân v – ð ng Dân ch Xã h i Vi t Nam – M t tr n Dân t c Gi i
22. 22
phóng Mi n Nam Vi t Nam – ð i Vi t Qu c dân ð ng – ð i Vi t Cách m ng ð ng – Liên minh
các L c lư ng Dân t c, Dân ch và Hòa bình Vi t Nam – ð ng Nhân dân Cách m ng Vi t Nam
(*).
- mi n B c: Qu c gia Vi t Nam Dân ch C ng hòa v n ti p t c duy trì ch ñ ña ñ ng cho ñ n
khi ban hành Lu t quy ñ nh quy n l p h i năm 1957, trong ñó có quy ñ nh v vi c “ph i xin phép
l i” ñã làm gi m r t nhi u các t ch c chính tr thành l p trư c ngày ban hành lu t này.
3/ S c l nh Lu t s 102-SL/L-004 ngày 20/5/1957 Quy ñ nh quy n l p h i:
“Quy n l p h i” là thu t ng ñư c Lu t ngày 20/5/1957 này s d ng chính th c thay cho “Quy n
t ch c” trong Hi n pháp 1946 v i nh ng ñi u quy ñ nh quan tr ng như sau:
- ði u 1: “Quy n l p h i c a nhân dân ñư c tôn tr ng và b o ñ m. L p h i ph i có m c ñích chính
ñáng, phù h p v i l i ích nhân dân, có tác d ng ñoàn k t nhân dân, ñ góp ph n xây d ng ch ñ
dân ch nhân dân c a nư c ta”.
Quy ñ nh t i ði u 1 này không gi i h n lĩnh v c ho t ñ ng c a h i: chính tr , xã h i, ngh nghi p
…, mi n là “m c ñích” ph i “chính ñáng, phù h p v i l i ích nhân dân …”. Tuy nhiên, “quy n t
do t ch c” t i ði u 10 Hi n pháp 1946 ñã b thu h p r t nhi u b i các quy ñ nh t i ði u 3 và 4 v
vi c “l p h i ph i xin phép” ñ i v i h i m i và “ph i xin phép l i” ñ i v i h i cũ.
- ði u 3: “ð b o ñ m vi c l p h i có m c ñích chính ñáng, b o v và c ng c ch ñ dân ch
nhân dân, l p h i ph i xin phép. Th l l p h i s do Chính ph quy ñ nh.”
V i quy ñ nh c a ði u 3 này, nh ng ai mu n l p h i m i ñã ph i ch ñ n 46 năm thì Chính ph
m i ban hành th l l p h i (30/7/2003).
- ði u 4: “Nh ng h i ñã thành l p trư c ngày ban hành lu t này và ñã ho t ñ ng trong vùng t m
chi m trong th i kỳ kháng chi n, nay mu n ti p t c ho t ñ ng, ñ u ph i xin phép l i.”
V i quy ñ nh t i ði u 4 này, h u h t nh ng t ch c chính tr cũ ñ u không vư t qua ñư c c a
quy n “c p phép l i” này c a Chính ph .
- ði u 9: “Các ñoàn th dân ch và các ñoàn th nhân dân ñã tham gia M t tr n dân t c th ng nh t
trong th i kỳ kháng chi n, ñư c Qu c h i và Chính ph công nh n, không thu c ph m vi quy ñ nh
c a lu t này.”
V i quy ñ nh c a ði u 9 này là nh m dành quy n “không ph i xin phép l i” cho nh ng t ch c
chính tr ñã tham gia M t tr n dân t c th ng nh t.
M t tr n dân t c th ng nh t (1930 – 1945) do ð ng C ng s n Vi t Nam ch xư ng hình thành và
là thành viên tích c c v i vai trò lãnh ñ o.
- ði u 10: “Các h i có m c ñích kinh t không thu c ph m vi quy ñ nh c a lu t này.”
23. 23
V i quy ñ nh c a ði u 10 này có th t m ñ nh nghĩa h i theo Lu t năm 1957 là nh ng t ch c ho t
ñ ng có các m c ñích chính tr , xã h i, ngh nghi p…nhưng không có m c ñích kinh t (vì l i
nhu n) và ph i ñư c Chính ph c p phép ho t ñ ng.
Trên th c t , t ngày Lu t quy ñ nh quy n l p h i ñư c ban hành năm 1957 ñ n ngày Vi t Nam
th ng nh t năm 1975, chính th Vi t Nam Dân ch C ng hòa v n duy trì ch ñ ña ñ ng nhưng ch
còn l i 3 t ch c chính tr . ðó là: ð ng C ng s n Vi t Nam, ð ng Xã h i Vi t Nam và ð ng Dân
ch Vi t Nam.
Có th nh n th y Lu t quy ñ nh quy n l p h i năm 1957 này ñã quy ñ nh r t thoáng v ñi u ki n
thành l p h i: Ch c n “có m c ñích chính ñáng, phù h p v i l i ích nhân dân, có tác d ng ñoàn
k t nhân dân, ñ góp ph n xây d ng ch ñ dân ch nhân dân c a nư c ta”. Nhưng cũng v i quy
ñ nh v vi c “ph i xin phép l i” ñ i v i h i ñã thành l p và “l p h i ph i xin phép” ñ i v i h i m i
– mà Chính ph l i không ban hành “th l l p h i” m i, nên ñ n năm 1975 ch còn l i có 3 ñ ng
ho t ñ ng h p pháp nói trên.
4/ Hi n pháp nư c Vi t Nam Dân ch C ng hòa ngày 31/12/1959:
Hi n pháp 1959 có nói ñ n vai trò c a ð ng C ng s n Vi t Nam t năm 1930 ph n L i nói ñ u.
Quy n l p h i ñư c quy ñ nh t i ði u 25 c a Hi n pháp: “Công dân nư c Vi t Nam Dân ch C ng
hòa có các quy n t do ngôn lu n, báo chí, h i h p, l p h i và bi u tình. Nhà nư c ñ m b o nh ng
ñi u ki n v t ch t c n thi t ñ công dân ñư c hư ng các quy n ñó.”
Như v y là c Hi n pháp 1959 và Lu t quy ñ nh quy n l p h i 1957 ñ u th a nh n ch ñ ña ñ ng.
5/ Hi n pháp nư c C ng hòa Xã h i ch nghĩa Vi t Nam ngày 18/12/1980:
ði u 4 Hi n pháp 1980 quy ñ nh r ng: “ð ng c ng s n Vi t Nam, ñ i tiên phong và b tham mưu
chi n ñ u c a giai c p công nhân Vi t Nam, ñư c vũ trang b ng h c thuy t Mác – Lênin, là l c
lư ng duy nh t lãnh ñ o ñ t nư c, lãnh ñ o xã h i; là nhân t ch y u quy t ñ nh m i th ng l i c a
cách m ng Vi t Nam. Các t ch c c a ð ng ho t ñ ng trong khuôn kh Hi n pháp”.
ði u 67: “Công dân có các quy n t do ngôn lu n, t do báo chí, t do h i h p, t do l p lh i, t
do bi u tình, phù h p v i l i ích c a ch nghĩa xã h i và c a nhân dân…”
Chính 2 t “duy nh t” trong ði u 4 này ñã t o nên ch ñ “ñ c ñ ng”. ð ng Xã h i và ñ ng Dân
ch ph i “t gi i th ” vào năm 1988. Còn l i duy nh t ð ng C ng s n Vi t Nam.
6/ Hi n pháp nư c C ng hòa Xã h i ch nghĩa Vi t Nam ngày 15/4/1992:
ði u 2: “Nhà nư c CHXHCN Vi t Nam là Nhà nư c pháp quy n XHCN c a nhân dân, do nhân
dân, vì nhân dân…”
Nhà nư c pháp quy n v i ñ nh nghĩa căn b n nh t là không có ai trên lu t hay m i ngư i ph i
tuân theo pháp lu t.
24. 24
ði u 4: “ð ng C ng s n Vi t Nam, ñ i tiên phong c a giai c p công nhân Vi t Nam, ñ i bi u
trung thành quy n l i c a giai c p công nhân, nhân dân lao ñ ng và c a c dân t c, theo ch nghĩa
Mác – Lênin và tư tư ng H Chí Minh, là l c lư ng (b 2 t duy nh t) lãnh ñ o nhà nư c và xã
h i. M i t ch c c a ð ng ho t ñ ng trong khuôn kh Hi n pháp và pháp lu t.”
Trong ði u 4 này ñã b ñi 2 t duy nh t. ði u này có nghĩa là Hi n pháp 1992 ñã h y b ch ñ
ñ c ñ ng mà Hi n pháp 1980 ñã quy ñ nh dành cho ð ng Công s n Vi t Nam và khi n cho 2 ñ ng
Xã h i và ñ ng Dân ch ph i t gi i th năm 1988.
ði u 4 này cũng b sung thêm 2 t “pháp lu t” trong c m t “khuôn kh Hi n pháp và pháp lu t”
nh m tăng cư ng giám sát ho t ñ ng c a ð ng CSVN b ng pháp lu t cho phù h p v i ði u 2 và
làm gi m quy n hành quá l n c a ð ng CSVN theo Hi n pháp 1980.
7/ T i sao Hi n pháp 1992 ñã h y b ch ñ ñ c ñ ng ?
Theo tôi, v m t pháp lý, Hi n pháp 1992 ph i s a ñ i, b ñi 2 t “duy nh t” trong ði u 4 c a
Hi n pháp 1980, m c nhiên h y b ch ñ ñ c ñ ng dành cho ð ng CSVN là vì 2 lý do sau:
- ðã có mâu thu n pháp lý ngay trong 2 ñi u c a b n Hi n pháp năm 1980, ñó là ði u 4 và ði u
67. M t khi Hi n pháp ñã quy ñ nh là “Công dân có quy n t do l p h i” – trong h i có bao g m
c ñ ng, thì làm sao có th ch có m t ñ ng “duy nh t” ñư c. S sai l m c a HI n pháp 1980 ñã
ñư c Hi n pháp 1992 s a sai.
- Ngày 24/9/1982 Vi t Nam ñã gia nh p “Công ư c qu c t v các quy n dân s và chính tr -
1966″ nên ph i th c hi n cam k t c a mình b ng cách h y b 2 t “duy nh t” trong ði u 4 Hi n
pháp 1980 nh m th c hi n các quy n và t do c a con ngư i theo Hi n chương Liên H p Qu c,
trong ñó có quy n t do l p h i. Xin trích ði u 2 kho n 2 c a Công ư c qu c t này như sau:
“Trong trư ng h p quy ñ nh trên ñây chưa ñư c th hiên b ng các bi n pháp l p pháp ho c các
bi n pháp khác, thì m i qu c gia thành viên Công ư c cam k t s ti n hành các bư c c n thi t, phù
h p v i trình t pháp lu t nư c mình và nh ng quy ñ nh c a Công ư c này, ñ ban hành pháp lu t
và nh ng bi n pháp c n thi t khác nh m th c hi n các quy n ñư c công nh n trong Công ư c
này” .
8/ B lu t dân s ñ u tiên năm 1995:
B lu t dân s năm 1995 là văn b n pháp lu t ñ u tiên quy ñ nh v pháp nhân. Bên c nh các quy
ñ nh v ñi u ki n ñ ñư c công nh n là pháp nhân (ði u 94) và pháp nhân ñư c thành l p theo
sáng ki n cá nhân, t ch c hay theo quy t ñ nh c a cơ quan nhà nư c có th m quy n (ði u 95) thì
quy ñ nh c a BLDS v các lo i pháp nhân t i ði u 110 là r t ñáng chú ý:
“ði u 110. Các lo i pháp nhân:
1. Pháp nhân bao g m các lo i sau ñây:
a/ Cơ quan nhà nư c, ñơn v vũ trang;
25. 25
b/ T ch c chính tr , t ch c chính tr – xã h i;
c/ T ch c kinh t ;
d/ T ch c xã h i, t ch c xã h i – ngh nghi p;
ñ/ Qu xã h i, qu t thi n;
e/ Các t ch c khác có ñ ñi u ki n quy ñ nh t i ði u 94 c a B lu t này.
2. Quy ch t ch c và ho t ñ ng c a các lo i pháp nhân do pháp lu t quy ñ nh tùy thu c vào m c
ñích ho t ñ ng c a m i lo i pháp nhân.” Căn c vào ði u 110 này c a BLDS năm 1995 và căn c
vào ði u 1 và ði u 10 c a Lu t quy ñ nh quy n l p h i năm 1957 thì có 6 lo i pháp nhân sau ñây
thu c ph m vi ñi u ch nh c a Lu t quy ñ nh quy n l p h i năm 1957. ðó là: 1. T ch c chính tr ,
2.T ch c chính tri – xã h i, 3.T ch c xã h i, 4.T ch c xã h i-ngh nghi p, 5.Qu xã h i, 6.Qu
t thi n.
Như v y, m t pháp nhân ñư c xác ñ nh là t ch c chính tr khi có m c ñích ho t ñ ng chính tr .
ð ng là m t t ch c chính tr có tư cách pháp nhân theo quy ñ nh c a BLDS. ð ng là 1 trong 6
lo i pháp nhân thu c ph m vi ñi u ch nh c a Lu t quy ñ nh quy n l p h i năm 1957.
ði u l ð ng C ng s n Vi t Nam có ghi: “M c ñích c a ð ng là xây d ng nư c Vi t Nam ñ c
l p, dân ch , giàu m nh, xã h i công b ng, văn minh, không còn ngư i bóc l t ngư i, th c hi n
thành công ch nghĩa xã h i và cu i cùng là ch nghĩa c ng s n.”
“M c ñích ho t ñ ng” chính là n i dung cơ b n ñ phân bi t các lo i pháp nhân ñư c Lu t quy
ñ nh quy n l p h i năm 1957 ñi u ch nh.
9/ Ngh ñ nh c a Chính ph s 88/2003/Nð-CP ngày 30/7/2003 quy ñ nh v t ch c, ho t ñ ng và
qu n lý h i:
Ngh ñ nh này căn c S c l nh s 102/SL-L004 ngày 20/5/1957 ban hành Lu t quy ñ nh quy n l p
h i.
Ngh ñ nh này chính là “th l l p h i” mà Lu t quy ñ nh quy n l p h i năm 1957 có quy ñ nh t i
ði u 3 là “s do Chính ph quy ñ nh”. M t t “s ” trong Lu t quy ñ nh quy n l p h i 1957 l i b
Chính ph kéo dài ñ n 46 năm (!).
Ngh ñ nh này c a Chính ph ñã ñưa ra m t ñ nh nghĩa “khó hi u” v h i t i ði u 2. Th m chí, có
th nói là Ngh ñ nh ñã bóp méo, ñã làm sai l ch hoàn toàn ý nghĩa so v i ñ nh nghĩa r t thoáng t i
ði u 1 c a Lu t quy ñ nh quy n l p h i 1957. Xin trích d n ði u 2 c a Ngh ñ nh:
“ði u 2. H i 1.
H i ñư c quy ñ nh trong Ngh ñ nh này ñư c hi u là t ch c t nguy n c a công dân, t ch c Vi t
Nam cùng ngành ngh , cùng s thích, cùng gi i, có chung m c ñích t p h p, ñoàn k t h i viên,
26. 26
ho t ñ ng thư ng xuyên, không v l i nh m b o v quy n, l i ích h p pháp c a h i viên; h tr
nhau ho t ñ ng có hi u qu , góp ph n vào vi c phát tri n kinh t – xã h i c a ñ t nư c, ñư c t
ch c và ho t ñ ng theo Ngh ñ nh này và các văn b n quy ph m pháp lu t khác có liên quan.
2. H i có các tên g i khác nhau: liên hi p h i, t ng h i, liên ñoàn, hi p h i, câu l c b có tư cách
pháp nhân và các tên g i khác theo quy ñ nh c a pháp lu t (sau ñây g i chung là h i)” .
S “khó hi u” trong Ngh ñ nh chính là : – ði u 1 Lu t quy ñ nh quy n l p h i 1957: “L p h i
ph i có m c ñích chính ñáng, phù h p v i l i ích nhân dân, có tác d ng ñoàn k t nhân dân, ñ góp
ph n xây d ng ch ñ dân ch nhân dân c a nư c ta” .
“M c ñích” trong ði u 1 Lu t quy ñ nh quy n l p h i năm 1957 ñã b di n gi i hoàn toàn khác h n
trong ði u 2 Ngh ñ nh Chính ph năm 2003.
- ði u 110 B lu t dân s 1995 khi phân lo i các pháp nhân cũng quy ñ nh t i kho n 2 r ng: “Quy
ch t ch c và ho t ñ ng c a các lo i pháp nhân do pháp lu t quy ñ nh và tùy thu c vào m c ñích
ho t ñ ng c a m i lo i pháp nhân”.
“M c ñích ho t ñ ng” bao g m: chính tr , xã h i, kinh t , ngh nghi p. ðó là tiêu chu n ñ phân
lo i t ch c là pháp nhân theo BLDS.
Còn kho n 2 c a ði u 2 Ngh ñ nh này l i c ý ch ñ nh m t s tên g i như là h i, liên hi p h i,
t ng h i, liên ñoàn, hi p h i, câu l c b nh m lo i kh i Ngh ñ nh tên g i ñ ng là t ch c chính tr
thư ng ñư c s d ng mà chính Lu t quy ñ nh quy n l p h i 1957 ñã bao g m trong ñó. ði u quy
ñ nh này c a Ngh ñ nh là “khó hi u” và trái v i n i dung th hi n trong Lu t quy ñ nh quy n l p
h i 1957.
Tuy nhiên, Ngh ñ nh này l i công nh n các “t ch c chính tr – xã h i, t ch c chính tr – xã h i
ngh nghi p” cũng là h i, t i kho n 2 ði u 4.
Trong h c p các văn b n pháp lu t thì Lu t cao hơn Ngh ñ nh. Vì v y, nh ng ñi m nào trong
Ngh ñ nh không rõ ràng ho c trái v i Lu t thì s áp d ng quy ñ nh trong Lu t.
Như v y, Ngh ñ nh Chính ph s 88/2003Nð-CP ngày 30/7/2003 quy ñ nh v t ch c, ho t ñ ng
và qu n lý h i ñã ban hành “th l l p h i” căn c vào Lu t quy ñ nh quy n l p h i năm 1957. Mà
Lu t quy ñ nh quy n l p h i năm 1957 l i tôn tr ng và b o ñ m quy n l p h i c a nhân dân.
Ngư i dân có quy n t do l p h i, mi n là l p h i ph i có m c ñích chính ñáng, phù h p v i l i
ích nhân dân, có tác d ng ñoàn k t nhân dân, ñ góp ph n xây d ng ch ñ dân ch nhân dân c a
nư c ta như ñã quy ñ nh t i ði u 1 c a Lu t này. Vì v y, ði u 1 c a Lu t quy ñ nh quy n l p h i
1957 ñư c áp d ng thay vì áp d ng ði u 2 Ngh ñ nh Chính ph 2003.
10/ Các căn c pháp lý ñ thành l p m t ñ ng khác ngoài ð ng C ng s n Vi t Nam:
Như trình bày nêu trên, ñã có ñ căn c pháp lý ñ thành l p m t ñ ng khác ngoài ð ng C ng s n
Vi t Nam. Các căn c ñó là:
27. 27
- Các b n Hi n pháp năm 1946, năm 1959, năm 1980, năm 1992 (s a ñ i b sung 2001) ñ u quy
ñ nh quy n t do l p h i c a công dân.
- S c l nh Lu t s 102-SL/L-004 ngày 20/5/1957 quy ñ nh quy n l p h i trong ñó có t ch c ñ ng.
Lu t này quy ñ nh rõ r ng: “Quy n l p h i c a nhân dân ñư c tôn tr ng và b o ñ m. L p h i ph i
có m c ñích chính ñáng, phù h p v i l i ích nhân dân, có tác d ng ñoàn k t nhân dân, ñ góp ph n
xây d ng ch ñ dân ch nhân dân c a nư c ta”. M i quy ñ nh trong văn b n dư i lu t c a Chính
ph khi ban hành “th l l p h i” trái v i Lu t này ñ u b coi là vi ph m Lu t và b h y b .
- B lu t dân s năm 1995 ñã phân ra 9 lo i pháp nhân, trong ñó có 6 lo i pháp nhân ñư c ñi u
ch nh b i Lu t quy ñ nh quy n l p h i là: – T ch c chính tri, T ch c chính tr – xã h i, T ch c
xã h i, T ch c xã h i – ngh nghi p, Qu xã h i, Qu t thi n. B lu t dân s năm 2005 có b
sung thêm m t lo i pháp nhân n m trong h i n a là: T ch c chính tr xã h i – ngh nghi p.
- Ngh ñ nh c a Chính ph s 88/2003/Nð-CP ngày 30/7/2003 quy ñ nh v t ch c, ho t ñ ng và
qu n lý h i. Ngh ñ nh này căn c vào Lu t quy ñ nh quy n l p h i 1957 ñ ban hành “th l l p
h i”. Ngh ñ nh này ñư c thay th b i Ngh ñ nh Chính ph s 45/2010/Nð-CP ngày 21/4/2010
v i chút ít ñi u ch nh, b sung.
- Công ư c qu c t v các quy n dân s và chính tr 1966 mà nư c Vi t Nam gia nh p ngày
24/9/1982, cam k t th c hi n các quy n ñư c công nh n trong Công ư c này. Kho n 1 ði u 22
Công ư c này quy ñ nh: “M i ngư i có quy n t do l p h i v i nh ng ngư i khác, k c quy n l p
và gia nh p các công ñòan ñ b o v l i ích c a mình”.
- ð c bi t là quy ñ nh t i ði u 4 Hi n pháp 1980 r ng “ð ng CSVN … là l c lư ng duy nh t lãnh
ñ o ñ t nư c, lãnh ñ o xã h i…” ñã b Hi n pháp năm 1992 h y b 2 t “duy nh t” t i ði u 4.
T c là Hi n pháp 1992 ñã không th a nh n ch ñ “ñ c ñ ng” c a ð ng C ng s n VN trong Hi n
pháp 1980.
V i nh ng nh ng ñi u trình bày trên cho th y h th ng pháp lu t Vi t Nam và Công ư c qu c t
mà VN tham gia ñã có ñ căn c pháp lý ñ công dân Vi t nam thành l p m t ñ ng khác ngoài
ð ng C ng s n Vi t Nam. ðây là ý ki n cá nhân. Tôi mong có m t h i th o chính th c v v n ñ
pháp lý này ñ m i công dân Vi t Nam ñư c hi u rõ hơn v m t quy n chính tr r t quan tr ng c a
mình.
———
(*) Theo Wikipedia ti ng Vi t
Tư ng thu t bu i g p g c a ñ i di n M ng lư i
Blogger Vi t Nam v i Tòa ð i s ð c t i Hà N i
28. 28
M ng l i Blogger Vi t Nam
Vào sáng nay, th Tư, 28/8, m t s ñ i di n c a M ng lư i Blogger Vi t Nam (MLBVN) s có
m t bu i ti p xúc và trao ñ i v i ð i s quán ð c. ðây là ti p n i n l c c a MLBVN trong
vi c v n ñ ng qu c t quan tâm ñ n b n Tuyên b 258, yêu c u nhà nư c Vi t Nam h y ði u
258 BLHS, trong b i c nh Vi t Nam ñang tranh c ñ tr thành thành viên c a H i ñ ng Nhân
quy n Liên Hi p Qu c.
MLBVN s c p nh t tin t c ñ n các b n t gi cho ñ n ch m d t bu i ti p xúc.
ðư c bi t vào 7h sáng hôm nay an ninh TP. Hà N i ñã trao gi y m i và yêu c u blogger Nguy n
Chí ð c lên ñ n công an làm vi c liên quan ñ n v n ñ công dân Vi t Nam Nguy n Chí ð c ñã
cùng v i các blogger Tr nh Anh Tu n, ðào Trang Loan, Nguy n Hoàng Vi, và Nguy n ðình Hà
trao Tuyên b 258 cho ð i s quán Australia vào ngày 23 tháng 8 v a qua.
Anh Nguy n Chí ð c ñã t ch i yêu c u này c a công an.
Xin nh c l i trong th i gian qua, nhi u ñ i di n khác nhau t kh p ba mi n ñ t nư c
c a MLBVN ñã ti p xúc v i các ñ i di n c a Cao u Liên Hi p Qu c v Nhân
quy n (OHCHR), Liên minh Báo chí ðông Nam Á (SEAPA), T ch c Giám sát Nhân
quy n (HRW), y ban Lu t gia qu c t (ICJ), y ban B o v Ký gi (CPJ), T ch c Ngư i B o v
Tuy n ñ u (Front Line Defenders), ð i s quán các nư c M , Th y ði n và Australia.
29. 29
Bên c nh ñó, hôm Ch nh t v a r i các thành viên c a M ng lư i Blogger Vi t Nam cũng ñã t
ch c g p m t “Cafe 258″ t i Hà N i và Sài Gòn.
*
10h20:
Các ñ i di n cho M ng lư i Blogger Vi t Nam ñ n ðSQ:
Ch ð ng Bích Phư ng (Phương Bích), Nguy n Hoàng Vi, ch Lê Hi n Giang,
Lê Th Phương Lan và ðào Trang Loan
Vào lúc 10h28 các b n ñã vào bên trong ðSQ ð c, 2 phút trư c gi h n chính th c. Ra t n ngoài
c ng ti p phái ñoàn ñ i di n blogger Vi t Nam là hai quan ch c cao c p c a ðSQ.
*
ðư c bi t, ð i s quán ð c t ra r t quan tâm ñ n b n Tuyên b 258. Cu c g p ñư c chu n b
chu ñáo. Trư c gi g p, hai quan ch c c p cao c a S quán ñã ra t n c ng, ch ngoài ñư ng ñ
ñón các blogger vào – ñ phòng trư ng h p h b l c lư ng công an c n tr .
ði m ñ c bi t c a bu i g p hôm nay là các blogger ñ n S quán g m toàn ph n . ðó là các
blogger ð ng Bích Phư ng (blog Phương Bích), Lê Hi n Giang (Sông Quê), Lê Th Phương
Lan (Lan Lê), ðào Trang Loan (Hư Vô), và Nguy n Hoàng Vi (An ð Nguy n).
Blogger Phương Bích ñư c bi t ñ n qua nhi u bài vi t v các v n ñ chính tr -xã h i và c ñ i
s ng thư ng nh t, v i gi ng văn trong sáng, dung d , chân th t và r t n tính. Ngày 21/8/2011, ch
là m t trong 47 blogger Hà N i b b t vì tham gia bi u tình ch ng Trung Qu c. Ch b giam 6
ngày trong H a Lò, và khi ñư c t do, ñã vi t lo t bài n i ti ng“Bư c chân vào ch n ng c tù” gây
xúc ñ ng cho nhi u ñ c gi m ng.
Hai blogger Lan Lê và Sông Quê ñ u là thành viên tích c c c a câu l c b No-U và phong trào
bi u tình ch ng Trung Qu c Hà N i.
Sinh năm 1991, blogger Hư Vô còn r t tr nhưng ñã tham gia tích c c trong các ho t ñ ng xã h i
như làm t thi n, giúp ñ ngư i nghèo, và bi u tình ch ng chính sách gây h n c a Trung Qu c ñ i
v i Vi t Nam. ð u năm nay, d p trư c T t Nguyên ñán, Hư Vô ñi phân phát quà T t cho dân oan
30. 30
vô gia cư, và b công an Hà ðông b t giam vô c trong ñ n. Ch cho ñ n khuya, sau khi các
blogger kéo ñ n và ph n ñ i quy t li t, công an m i th cô gái tr .
An ð Nguy n, sinh năm 1987, cũng là m t blogger r t nhi t tình, năng n trong các ho t ñ ng
ñ u tranh và v n ñ ng cho nhân quy n Vi t Nam. Cô t ng tham gia phân phát Tuyên ngôn Qu c
t v Nhân quy n trong ngày dã ngo i 5/5 v a qua, sau ñó có xô xát v i công an và b sách nhi u
thư ng xuyên t ñó t i nay.
*
Tư ng trình bu i g p g :
ðSQ ð c nhi t tình l ng nghe và chia s v i blogger
Cu c g p c a 5 thành viên M ng lư i Blogger Vi t Nam v i ð i s quán ð c t i Vi t Nam ñã di n ra r t t t ñ p ngay t ñ u, v i vi c quan
ch c c p cao c a S quán ñích thân ra t n c ng ñón các blogger trư c s ch ng ki n c a ít nh t 30 nhân viên công an.
Theo d ki n, cu c g p di n ra vào lúc 10h sáng nay, 28/8. Tuy nhiên, t sáng s m, ngư i c a s
quán ñã xác nh n có t i 25 công an ñ ng ng i r i rác quanh khu v c. 10h, khi taxi ch nhóm
blogger d ng l i trư c c ng tòa nhà, các nhân viên công quy n này l p t c ñ xô t i, chĩa máy
quay phim, máy nh vào m i ngư i.
Hai quan ch c (ngư i ð c) c a ð i s quán cũng ñã ch s n ñ ñón các blogger, nhưng khi h
ñưa blogger qua c ng thì có hai ngư i m c s c ph c trong l c lư ng an ninh ch n nhóm blogger
l i, bu c phía s quán ph i can thi p. Cu i cùng, các ñ i di n c a M ng lư i Blogger Vi t Nam
cũng vào ñư c bên trong, nh s giúp ñ t n tình c a S quán.
Như MLBVN ñã ñưa tin, cu c g p hôm nay có 5 blogger và ñ u là các gương m t n , ñó là: ð ng
Bích Phư ng (t c blogger Phương Bích), Lê Hi n Giang (facebooker Sông Quê), Lê Th
Phương Lan (Lan Lê), Nguy n Hoàng Vi (An ð Nguy n) và ðào Trang Loan (Hư Vô). Phía
ð i s quán ð c, có ông Felix Schwarz, Lãnh s và tham tán chính tr , và ông Jonas Koll, Bí thư
th nh t ph trách Văn hóa, Báo chí và Chính tr .
31. 31
“Chúng tôi bên các b n”
Hai ti ng c a cu c trò chuy n ñã di n ra trong không khí m áp và ñ y chia s , v i nhi u chi ti t
xúc ñ ng. Blogger Nguy n Hoàng Vi k l i, trong lúc v i vàng ra kh i taxi ñ tìm cách vào trong
ð i s quán, các blogger ñã ñ quên b n Tuyên b 258 trên xe. Tuy nhiên, khi bi t vi c này, “bên
s quán ð c không h gi n mà h l i r t c m thông, vì h c m nh n ñư c s nguy hi m, khi mà
bên ngoài c ng, trên v a hè, có r t nhi u an ninh trang b camera, máy ch p hình. H nói h ñã in
s n Tuyên b 258 và blogger có th dùng b n in s n ñó ñ trao cho h ”.
Các blogger b t ñ u làm vi c v i ñ i di n s quán ð c
Hai ông Felix Schwarz và Jonas Koll cũng t ra ñ c bi t quan tâm ñ n tình tr ng b ñàn áp c a
t ng cá nhân blogger có m t, k c nh ng nguy hi m, tr c tr c v an ninh trên ñư ng t i S quán
d bu i g p. C hai ông ñ u c m th y “không th tư ng tư ng n i” khi nghe các blogger trình bày
sơ qua v tình hình vi ph m nhân quy n – v n di n ra tràn lan Vi t Nam nh ng năm qua.
Phía các blogger cũng khá ng c nhiên khi bi t r ng, ð i s quán ð c không ñánh giá cao s c i
thi n nhân quy n Vi t Nam qua phiên tòa phúc th m xét x Phương Uyên hôm 16/8 v a qua.
ð c nhìn nh n r ng Vi t Nam ch mu n làm ñ p hình nh b n i v i dư lu n qu c t , trong khi
b chìm, tình hình ñàn áp và b t b v n ti p t c.
V b n Tuyên b 258, ra ngày 18/7/2013, c a M ng lư i Blogger Vi t Nam, ð i s quán ð c cho
r ng s khách quan, ñ y ñ và súc tích c a Tuyên b 258 s giúp M ng lư i thành công trong vi c
thu hút s quan tâm c a c ng ñ ng qu c t ; và ð c s v n ñ ng ñ ñưa Tuyên b này ra phiên h p
UPR tháng 1-2 năm t i t i Geneva (phiên h p t ng k t b n ñánh giá ñ nh kỳ ph quát – Universal
Periodic Review – c a Vi t Nam v i tư cách ng viên vào H i ñ ng Nhân quy n Liên H p Qu c).
Các blogger Vi t Nam bày t c m ơn và trân tr ng ñ i v i thi n ý c a ð i s quán ð c. Tuy
nhiên, blogger Hoàng Vi phát bi u r ng: “Vi c t do thông tin, báo chí, ngôn lu n Vi t Nam b
x p m c th p nh t th gi i th c s là ñi u khi n chính ngư i Vi t Nam ph i trăn tr , suy
nghĩ, b i vì ñó ph n l n là do ý th c c a chính ngư i dân Vi t Nam chúng tôi. Ch nh ng n
l c c a chính ngư i dân Vi t Nam m i có th thay ñ i, c i thi n ñư c tình hình. Nhưng chúng
tôi mong v i v th và s c m nh ngo i giao c a các nư c, c ng ñ ng qu c t s h tr chúng
32. 32
tôi, trư c m t là giúp ñ ði u 258 vi ph m t do ngôn lu n ph i b bãi b ” – Hoàng Vi kh ng
ñ nh.
C 5 blogger n ñ u c m nh n ñư c s c m thông và chia s r t l n t ð i s quán ð c. Không ai
nói thành l i nhưng dư ng như m i c ch , m i hành ñ ng c a hai nhà ngo i giao ñ i di n cho
nư c ð c ñ u toát lên m t ñi u: Chúng tôi bên các b n, nh ng blogger ñ u tranh cho nhân
quy n c a ngư i dân Vi t Nam.
Bu i g p k t thúc v i vi c ð i s quán ð c cho bi t s cùng Liên minh Châu Âu ñ t v n ñ ñ
Chính ph Vi t Nam xóa b ði u 258 B lu t Hình s cũng như nh ng ñi u lu t vi ph m nhân
quy n khác…
… ðã quá trưa. Trư c c ng, r t ñông an ninh Vi t Nam v n ñ ng ch các blogger. ð i s quán ñ
ngh dùng xe công v ñưa m i ngư i v nhà, th m chí b trí ngư i c a s quán ñi cùng ñ ñ m b o
an toàn. Tuy nhiên, các blogger ch xin ñư c h tr xe. ðôi bên b n r n chia tay. Hai ông Felix
Schwarz và Jonas Koll ti n c nhóm ra t n xe, r i m i quay tr vào.
Blogger Hư Vô, Hi n Giang, Felix Schwarz - Lãnh s và Tham tán chính tr , Jonas Koll – Bí thư th nh t ph trách Văn hoá, Báo chí và
Chính tr , Phương Bích, Hoàng Vi, và Phương Lan
33. 33
Blogger Phương Bích và Hi n Giang trao Tuyên b 258 cho ñ i di n ðSQ ð c - ông Felix Schwarz và Jonas Koll
Ông Felix Schwarz và blogger Hư Vô – ðào Trang Loan
Ông Felix Schwarz và blogger Nguy n Hoàng Vi
34. 34
Các nhân viên ðSQ ð c ñã t n tình cho xe ñưa các b n t ðSQ v t n Nhà hát l n
Ngu n: http://tuyenbo258.blogspot.com/2013/08/tuong-thuat-buoi-gap-go-cua-ai-dien.html
Hành trình c a Tuyên b 258
ð ng Bích Ph ng
Là m t trong nh ng ngư i ký vào b n Tuyên b 258, ñương nhiên tôi nh n l i tham gia trao
Tuyên b này cho s quán ð c vào sáng ngày 28/8. Thú th c, tuy các cu c trao Tuyên b 258
trư c ñó cho các s quán Th y ði n, Úc, M ñ u di n ra bình thư ng, nhưng tôi v n khá h i h p.
Tôi ch nghĩ duy nh t v m t ñi u: làm th nào ñ ñ n ñư c ñó?
Sáng 28/8, tôi v n vào m ng bình thư ng. V a vào facebook ñăng m t status xong thì ñ c ñư c
m t tin khác, r ng quanh s quán ð c hi n có r t nhi u công an, an ninh, dân phòng.
Tim tôi ñ p thình th ch m t cách vô th c. Ch ng ki n hôm s quán M cho xe ñ n ñón lu t sư
Nguy n Văn ðài b t thành, tôi nghĩ ch ng có gì ñ m b o là h s không ch n chúng tôi ngay t
vòng ngoài. Tôi b t ñ u tính toán xem ñi b ng phương ti n gì? M c th nào ñ che ñư c cái áo có
logo 258? R t cu c, tôi ch n phương án ñi taxi, và m c trùm ra ngoài cái áo 258 b ng m t cái áo
khác.
M c a ra, th y hành lang tr ng trơn, tôi m i th phào nh nhõm. ði nhanh xu ng dư i nhà, b t
taxi và ng i trên xe r i, tim tôi m i ñ p tr l i bình thư ng. Vì quá h i h p, tôi ñ n ch h n s m
m t n a ti ng. Chui vào m t hàng qu n áo gi m giá, mua 2 cái và xin ng i nh ñ nhìn ra ngoài
quan sát. G n ñ n gi , tôi m i lò dò ra ch h n. Chưa k p u ng c c nư c thì ñã có tin, ngư i c a
s quán ñang ch chúng tôi ngoài c ng, th là lên taxi ñi ngay. Nói th nhưng ñ n ñư c ñây r i mà
v n còn h i h p l m.
35. 35
ð n g n s quán, t xa ñã th y m y ngư i ñàn ông c tây l n ta ñang ñ ng trên v a hè, ngay trư c
c ng s quán. Cu ng quá, chúng tôi b o xe t t vào g n ch h . Chi c xe v a láng vào bên trái
ñư ng thì lái xe l i b o không ñư c, ñ th này công an ph t ch t. Th là chi c xe l i ph i ñi quá
lên trên ñ t t vào bên l ph i. Th y chi c xe láng vào r i l i láng ra, m y ngư i ð c tư ng có v n
ñ gì, nên v i ñi sang ñư ng ñ ñón chúng tôi. Nhưng chúng tôi xu ng xe r t nhanh và ñi sang
ñư ng. Lúc ñó, nh ng ngư i ð c ñã sang ñ n n a ñư ng, th y v y cũng quay tr l i.
Ngay lúc ñó, tôi ñã c m th y ñư c che ch , m c dù mình ñang ñ ng ngay trên ñ t nư c mình. M t
cái gì ñó m áp, tin c y khi n tôi r t xúc ñ ng. Nh ng lính gác ngư i Vi t ti n ñ n, yêu c u chúng
tôi xu t trình gi y t . Nhưng nh ng ngư i ð c ngăn l i, l c ñ u ra hi u không c n và ñưa 5 ngư i
ph n chúng tôi vào bên trong. Nh ng ngư i anh em ñi theo chúng tôi ñ ng ñ i bên ngoài,
cùng v i t t c các l c lư ng an ninh chìm n i (nghĩ mà ñau, mình là ch mà ph i nh ñ n khách
b o v ).
Vào ñ n phòng, qua gi i thi u, chúng tôi m i bi t nh ng ngư i ð c ñ ng ñ i chúng tôi ngoài
c ng chính là tham tán và trư ng phòng văn hóa chính tr c a s quán ð c. Th c s tôi r t ng c
nhiên. H là ñ i di n cho m t trong nh ng ñ t nư c ñư c coi là văn minh hàng ñ u th gi i, nhưng
l i s n sàng ñ ng ñ i nh ng ngư i dân thư ng như chúng tôi, ñ ñón ti p và l ng nghe nh ng
nguy n v ng tâm tư c a nh ng ngư i ch ng có m t chút ñ a v nào trong xã h i. ð n bao gi ,
quan ch c Vi t Nam m i ñón ti p ngư i dân c a mình ñư c như th này?
Ngài Tham tán nói, ông và các ñ ng s s n sàng dành th i gian còn l i trong ngày ñ ti p chúng
tôi. ðương nhiên, m c ñích chính c a chúng tôi ñ n ñây là ch ñ trao cho s quán ð c Tuyên b
258 c a m ng lư i blogger, ñ ngh chính ph ð c b ng con ñư ng ngo i giao, yêu c u chính ph
Vi t Nam th c hi n các cam k t v nhân quy n mà lu t pháp Vi t Nam và Tuyên ngôn qu c t v
nhân quy n mà Vi t Nam ñang hư ng t i v trí trong HðNQ nhi m kỳ 2014-2016…
Vi c trao tuyên b thì ñơn gi n. Ngài Tham tán h i chúng tôi ñ n ñây b ng cách nào? Có g p khó
khăn gì không? Vi c chúng tôi b t ñ u tham gia các ho t ñ ng xã h i như th nào? Có ñ ngh gì
thêm không?
Ngay t ñ u, ngài Tham tán ñã gi i thi u v mình và các ñ ng s . Bây gi ñ n lư t chúng tôi gi i
thi u v mình. B n trong năm ngư i chúng tôi thì ñơn gi n, nhưng ñ n lư t Hoàng Vi k v mình,
m t tôi b ng nhòe ñi, vì th c ra có nh ng ñi u ñ n bây gi tôi m i bi t. C h ng tôi ngh n l i khi
hình dung ra nh ng gì mà cô gái nh bé nhưng kiên cư ng này ñã ph i ch u ñ ng, su t t năm
2006 ñ n nay. Gi ng Hoàng Vi ngh n l i, run r y, nh ng gi t nư c m t lăn trên má Vi. M t ngư i
ð c tr v i ñ ng d y, ñ t trư c m t chúng tôi m t h p khăn gi y.
B ng nhiên tôi th y t i thân ghê g m. ð t nư c mình lúc nào cũng t hào có 4000 năm l ch s ,
v y mà hôm nay con cháu Ngư i v n nghèo kh , v n thua xa thiên h m t tr i m t v c. Bên c nh
h , năm ngư i ph n chúng tôi ñ l a tu i, th t nh bé và y u ñu i. Có l nh ng ñi u ñang x y ra
v i chúng tôi và nh ng ngư i dân Vi t Nam ñang ph i ch u ñ ng, th t xa l và khó hi u ñ i v i
h .
Chúng tôi không ñ ngh gì thêm, ch nói r ng m c dù mu n có m t xã h i t t ñ p hơn, ph i do
chính ngư i dân chúng tôi ñ u tranh ñ giành l y. Nhưng vi c giúp ñ t qu c t là r t c n thi t và
