1. Хэлц
Нэг ба хэд хэдэн үг нэгдэж үгийн
сангийн утгаа алдан нэг санаа
илэрхийлэхийг хэлц гэнэ .

2. Хэлц тайлбарлах-үүсэл санаа
Чанга гартай – харамч
Чих халууцуулах – муу юм сонсгох
Чихний чимэг – сонсоход сайхан
Чихнээс хонх уях – үглэх
Чихгүй толгойлох – сонсохгүй байх
Чихэнд чийртэй – залхааж гүйцэх
Чөтгөр тогтох аргагүй – байх аргагүй хүйтэн
Чулуу хөөлгөх – мэхлэх
Чулуун зүрх – хатуу сэтгэл
Шар махтайгаа хатах- шаналан зовох
Шил нь татах- зөрүүд
Шуудайд хийсэн үхрийн эвэр шиг – эв түнжингүй
Элэг барих – тоохгүй байх
Элэг хөших – инээх
Элгээ эвхэх – уйтгарлах
Элэг эмтрэх – гуниг тохиолдох
Элээний сүүдэр дайрах – ялимгүй хүйтрэх
Ээзгий буцалгах – тачигнатал хурхирах
Явсан нохой яс зуух – хийснийхээ үр дүнг үзэх
Ямааны мах халуун дээрээ – цаг алдалгүй хийх
Яс хаях – хутган үймүүлэх
Яс махны тасархай – нэг эцэг эхийн хүүхдүүд
Яс амраах – сэтгэл амраах

3. Ад үзэх – шоолон дургүйцэх
Ад болох – хүнд муу хэлүүлэх
Хэлц тайлбарлах- гол санаа
Азаа үзэх – аливаа ажил хэрэг бүтэх эсэхийг турших
Алга дарам – жижигхэн
Алган дээрээ бөмбөрүүлэх – эрхлүүлэх
Алган дээр тавьсан мэт – тов тодорхой харагдах
Алтан хошуу өргөх – ховлох
Амаа барих – гэмших
Амны бэлгэтэй – юмыг сайн сайхнаар ярих
Амны хишигтэй – аз хийморьтой
Ам муруйх – муудалцах, хэрэлдэх
Ам бузарлах – хүнээс тусламж гуйгаад үл бүтэх
Амаа үдүүлсэн юм шиг – болгоомжтой хянуур дуугүй
Ам хэл сугалах шахах – олон юм шалгааж асуух
Арван хуруу тэгш – бүхнийг хийж чаддаг болох
Бантан хутгах – учрыг олохгүй хольж хутгах
Баруун гар – дотно үерхдэг , туслагч
Баян ходоод – хамгийн сүүлд хоцрогч
Борви бохисхийх чөлөөгүй - амран суух завгүй
Буруу ишилсэн сүх шиг – юмны эсрэг зүтгэх, зөрүүд зангаа үл тавих
Гай газар дороос – гэнэтийн саад учрах
Ганзага нийлэх – санаа нэгдэн нийлэх
Гар цайлгах – юм өгөх
Гараа гаргах – чин сэтгэлээсээ
Гар сунгах – бие биедээ туслах
Гар татах – харамлах
Гарын үзүүрт – амар хялбар хийж болох
Гол нь харлах – харамлах
Гунын эвэр хугарам – маш хүйтэн
Гууль цухуйх – чанар нь танигдах
Гүзээнд наасан дэлүү шиг – огт салахгүй

4. Долоон булчирхайгаа тоочих – нуулгүй ярих
Долоон голтой – амь бөхтэй
Дордохын долоо – хамгийн муу хэд нь
Дөргүй бух шиг – зөрүүд гөжүүд
Хэлээ билүүдэх – өө сэв эрэн хэрэлдэх
Зоосны нүхээр харах – мөнгөөр цэгнэх
Зүрх гаргах – зориглох
Зүрх хүрэхгүй – халшрах
Зүрх үхэх – айх, эмээх, халшрах
Магнай тэнийх – баярлах
Магнай хагартал баярлах – ихэд баярлах
Нар нь гарах – их баярлах
Нарийндаа хатах – харамлах
Номын их хурим – эрдмийн их баяр
Нохойн дуу ойртох – дуусах, дөхөх
Нохойн замаар орох – буруудах
Нүд алдам – уудам цэлгэр
Нуухы нь авах гээд нүдий нь сохлох– сайжруулах гээд эвдэх
Нүд нь орой дээрээ гарах – ихэд гайхах , айх
Нүд үзүүрлэх – хавчих, догшин харьцах
Нүд хорсох – зэвүү хүрэх
Нүд хуурах – худал ярьж хийсэн болох
Нүдий нь нээж өгөх – үнэнийг ойлгуулах, учрыг тайлах
Нүдний хор гаргах – бага зэрэг унтах
Нүдэндээ галтай нүүрэндээ цогтой – сэргэлэн цовоо
Нүүр өгөх – найр тавих
Нүүр хагарах – хүнтэй харилцаж сурах
Нүүр улайх нүүр халах – ичих зовох
Нэг чихээрээ оруулаад нөгөө чихээрээ гаргах – хэлснийг үл хайхрах