2. LÔØI NOÙI ÑAÀU
Giaùo trình naøy ñöôïc bieân soaïn theo chöông trình moân “AÂm nhaïc vaø
phöông phaùp giaùo duïc aâm nhaïc” ñeå ñaøo taïo giaùo vieân maàm non cuûa Boä Giaùo
duïc vaø Ñaøo taïo.
Giaùo trình goàm coù hai phaàn :
- Phaàn I : “Nhaïc lyù cô baûn” nhaèm cung caáp cho giaùo sinh caùc kieán thöùc
cô baûn veà lyù thuyeát aâm nhaïc.
- Phaàn II : “Xöôùng aâm” nhaèm giuùp cho giaùo sinh phaùt trieån kyõ naêng
thöïc haønh xöôùng aâm vaø haùt moät soá taùc phaåm phuø hôïp vôùi khaû naêng cuûa mình
vaø yeâu caàu, nhieäm vuï cuûa giaùo vieân maàm non sau naøy.
Caùc baïn yeâu thích aâm nhaïc coù theå söû duïng taøi lieäu naøy ñeå hoïc taäp.
Raát mong ñöôïc söï ñoùng goùp yù kieán cuûa cuûa baïn ñoïc vaø caùc baïn ñoàng
nghieäp. Xin chaân thaønh caûm ôn .
ăk Lăk, tháng 10 năm 2009
TAÙC GIAÛ
ÑAËNG ÑAÊNG PHÖÔÙC

3. 2
PHAÀN I : NHAÏC LYÙ CÔ BAÛN
**___**
CHÖÔNG I
AÂM THANH VAØ CAÙC THUOÄC TÍNH CÔ BAÛN
§1.CAÙC THUOÄC TÍNH AÂM THANH COÙ TÍNH NHAÏC
I. AÂm thanh
1. Khaùi nieäm:
AÂm thanh laø moät hieän töôïng vaät lyù, do keát quaû dao ñoäng cuûa moät vaät theå
ñaøn hoài trong moâi tröôøng khoâng khí. Nhöõng dao ñoäng naøy goïi laø soùng aâm,
chuùng lan truyeàn trong khoâng khí gaây ra söï kích thích ôû cô quan thính giaùc,
truyeàn qua heä thaàn kinh vaøo naõo boä, cho chuùng ta caûm giaùc veà aâm thanh.
2. Caùc thuoäc tính cô baûn cuûa aâm thanh:
2.1. Cao ñoä: laø ñoä cao, thaáp cuûa aâm thanh. Cao ñoä cuûa aâm thanh phuï thuoäc
vaøo taàn soá dao ñoäng. Taàn soá dao ñoäng caøng lôùn thì aâm thanh caøng cao vaø
ngöôïc laïi. AÂm thanh traàm nhaát maø tai ngöôøi coù theå nghe ñöôïc baèng 16 dao
ñoäng trong moät giaây.
Hình 1: T n s dao ng c a các sóng âm ư c s p x p theo chi u tăng d n t
trên xu ng dư i.
2.2. Tröôøng ñoä: laø ñoä daøi hay ngaén cuûa aâm thanh. Tröôøng ñoä phuï thuoäc vaøo
thôøi gian maø soùng aâm toàn taïi trong moâi tröôøng khoâng khí.

4. 3
2.3. Cöôøng ñoä: laø ñoâï to, nhoû, maïnh, nheï cuûa aâm thanh. Cöôøng ñoä phuï thuoäc
vaøo bieân ñoä dao ñoäng. Bieân ñoä dao ñoäng caøng lôùn thì aâm thanh caøng to vaø
ngöôïc laïi.
Hình 2: Cư ng Sóng âm
2.4. AÂm saéc: (saéc ñoä) laø chaát löôïng cuûa aâm thanh. AÂm saéc phuï thuoäc vaøo caáu
taïo cuûa vaät theå ñaøn hoài, do ñoù moãi gioïng haùt hay moãi nhaïc cuï ñeàu coù aâm saéc
rieâng.
II. AÂm nhaïc
1.Khaùi nieäm:
AÂm nhaïc laø moät boä moân ngheä thuaät duøng aâm thanh ñeå bieåu ñaït nhöõng tö
töôûng, tình caûm cuûa con ngöôøi. AÂm thanh trong aâm nhaïc vang leân moät caùch coù
quy luaät, chuùng laø keát quaû tö duy cuûa caùc nhaïc só neân chuùng hoäi ñuû boán thuoäc
tính cuûa aâm thanh coù tính nhaïc ñoù laø: cao ñoä, cöôøng ñoä, tröôøng ñoä vaø aâm saéc.
Nhöõng aâm thanh vang leân moät caùch tuyø tieän nhö tieáng gioù thoåi, tieáng maùy
chaïy, tieáng laù rôi, vv... (khoâng ghi ñöôïc cao ñoä) chæ laø nhöõng tieáng ñoäng.
2.Ñaëc ñieåm cuûa ngheä thuaät aâm nhaïc :
2.1. Tính chaát thôøi gian : Nhaïc só Nga Screpcoâp coù noùi : “Moät trong nhöõng tính
chaát quan troïng cuûa aâm nhaïc laø baûn chaát thôøi gian, aâm nhaïc vang leân ñuùng luùc
noù sinh ñoäng vaø phaùt trieån, ta khoâng theå döøng noù laïi, quay noù laïi veà phía sau”.
Khi nghe moät taùc phaåm aâm nhaïc ta khoâng theå döøng noù laïi ñeå ngaém nghía kyõ
caøng nhö ngaém moät böùc tranh maø aâm nhaïc phaûi tieáp tuïc chuyeån ñoäng chuùng ta
môùi caûm thuï ñöôïc caùi ñeïp cuûa noù. Vì vaäy thöôûng thöùc aâm nhaïc laø thöôûng thöùc
töø chi tieát ñeán ñaïi theå.

5. 4
2.2. Tính chaát tröøu töôïng : AÂm nhaïc haïn cheá trong vieäc mieâu taû cuï theå bôûi vì
noù bieåu ñaït baèng ngoân ngöõ aâm thanh, nhöng qua tính chaát tröøu töôïng ñoù noù laïi
taïo cho ngöôøi nghe nhöõng tình caûm saâu saéc vaø phong phuù. Nhaïc só Traicoápxki
ñaõ noùi : “Khi naøo vaø ôû ñaâu tieáng noùi baát löïc thì ôû ñoù vang leân moät tieáng noùi
huøng hoàn hôn ñoù laø aâm nhaïc”
3. Haøng aâm trong heä thoáng aâm nhaïc:
Trong heä thoáng aâm nhaïc hieän haønh caùc baäc cô baûn cuûa haøng aâm coù baûy teân
goïi ñoù laø:
ÑOÀ REÂ MI FA SOL LA SI
Kyù hieäu : C D E F G A H
Khoaûng caùch giöõa caùc baäc cuøng teân goïi trong moät chu kyø (ví duï töø ÑOÀ
ñeán ÑOÁ, töø REÂ ñeán REÁ ) goïi laø moät quaõng 8.
§2. CAÙC KYÙ HIEÄU CÔ BAÛN TRONG AÂM NHAÏC
I. Kyù hieäu aâm, khuoâng nhaïc, khoùa nhaïc :
1. Kyù hieäu aâm : AÂm nhaïc khoâng vieát ñöôïc baèng kyù töï, muoán ghi cheùp aâm nhaïc
ngöôøi ta duøng caùc hình oâ van ñaëc hoaëc roãng coù ñuoâi hoaëc khoâng coù ñuoâi (goïi
laø noát nhaïc) ñeå theå hieän treân khuoâng nhaïc
Ví duï:
w h q e n s
2. Khuoâng nhaïc : laø naêm doøng keû song song caùch ñeàu nhau. Coù naêm doøng vaø
boán khe chính ñöôïc ñaùnh soá thöù töï töø döôùi leân. Ngoaøi ra coøn coù caùc doøng keû
phuï treân vaø döôùi khuoâng nhaïc ñeå ghi caùc noát nhaïc cao hôn hoaëc thaáp hôn,
nhöng soá doøng keû phuï khoâng quaù naêm doøng
=================================================

6. 5
Khi ñeå theå hieän cho nhieàu ngöôøi haùt hoaëc nhaïc cuï bieåu dieãn ôû nhieàu beø khaùc
nhau ngöôøi ta duøng kyù hieäu vaïch ñaàu khuoâng (goïi laø daáu Aùc-coâ-laùt)
3. Khoaù nhaïc :
Laø kyù hieäu ñaët ôû ñaàu khuoâng nhaïc duøng ñeå aán ñònh moät cao ñoä trong haøng
aâm, töø ñoù coù theå suy ra caùc cao ñoä khaùc. Coù nhieàu loaïi khoaù nhaïc nhö : khoaù
sol, khoaù fa, khoaù ñoâ,... nhöng duøng phoå bieán nhaát laø khoaù sol.
- Khoaù Sol2 : duøng ñeå aán ñònh noát sol naèm treân doøng keû thöù 2.
- Khoaù Fa4 : duøng ñeå aán ñònh noát fa naèm treân doøng keû thöù 4.
- Khoaù Ñoâ3 : duøng ñeå aán ñònh noát ñoâ naèm treân doøng keû thöù 3.
&===v==="==¯==z===="===ÿ====x==="
Khoaù Sol2 Khoaù Fa4 Khoaù Ñoâ3
II. Vò trí vaø cao ñoä caùc noát nhaïc:
1.Vò trí caùc noát nhaïc treân khuoâng nhaïc:
1.1 Vò trí caùc noát nhaïc treân khuoâng nhaïc coù khoaù Sol:
&=p=q=r=s=t=u=v=w=x=y=z={=|=}=~.
A1 H1 C1 D1 E1 F1 G2 A2 H2 C2 D2 E2 F2 G3 A3

7. 6
1.2. Vò trí noát nhaïc treân khuoâng nhaïc coù khoaù Fa :
¯p==q=r=s=t=u=v=w=x=y=z={=|=}=~.
C D E F G A H C2 D E F G A H C
2. Cao ñoä :
Giöõa hai baäc coù cuøng teân goïi laø quaõng taùm. Ngöôøi ta chia quaõng taùm ñoù
thaønh 12 phaàn baèng nhau, moãi phaàn laø 1/2 cung, thöù töï caùc nguyeân cung (1
cung) vaø caùc baùn cung (1/2 cung) ñöôïc saép xeáp theo quy luaät sau :
C 1/2C D E F G A H C
1C 1C 1/2C 1C 1C 1C 1/2C
III. Daáu hoaù:
1. Khaùi nieäm: Daáu hoaù laø kyù hieäu ñaët ôû ñaàu khuoâng nhaïc hoaëc ñaët tröôùc moät
noát nhaïc duøng ñeå baùo hieäu söï thay ñoåi veà cao ñoä cuûa noát nhaïc cuøng teân vôùi
daáu. Coù 5 loaïi daáu hoaù ñoù laø daáu thaêng (#), daáu giaùng (b), daáu thaêng keùp (x),
daáu giaùng keùp (bb) vaø daáu hoaøn ( ) .
2. Hoaù bieåu vaø daáu hoaù baát thöôøng:
2.1. Hoaù bieåu : ôû vò trí ñaàu khuoâng nhaïc ngöôøi ta ghi khoaù nhaïc, caùc daáu hoaù
vaø soá chæ nhòp goïi laø hoaù bieåu. Caùc daáu hoùa ñaët ôû treân hoaù bieåu goïi laø daáu hoaù
suoát, neáu chuùng ñaët ôû vò trí noát naøo thì trong suoát caû baûn nhaïc noát ñoù phaûi
thaêng leân, giaùng xuoáng hoaëc hoaøn traû laïi cao ñoä cuõ tuyø theo daáu hoaù ñoù aán
ñònh.
Ví duï 1:
&¢=u=======|======r======y=====.
caùc noát Fa thaêng vaø Ñoâ thaêng 1/2 cung theo hoaù bieåu

8. 7
2.2. Daáu hoaù baát thöôøng : caùc daáu hoaù ñaët tröôùc moät noát nhaïc chæ aûnh höôûng
tröïc tieáp ñeán noát nhaïc ñoù vaø caùc noát nhaïc cuøng teân ñöùng sau noù trong cuøng
moät oâ nhòp goïi laø daáu hoaù baát thöôøng.
Ví duï 2:
3. Caùc loaïi daáu hoaù:
3.1. Daáu thaêng :# (die) laø loaïi daáu hoaù ñaët treân hoaù bieåu hoaëc ñaët tröôùc moät
noát nhaïc coù taùc duïng naâng cao ñoä caùc noát nhaïc cuøng teân vôùi daáu thaêng leân 1/2
cung. (Xem ví duï 1 vaø 2)
3.2. Daáu giaùng : b (bemon) laø loaïi daáu hoaù ñaët treân hoaù bieåu hoaëc ñaët tröôùc
moät noát nhaïc coù taùc duïng haï cao ñoä cuûa caùc noát nhaïc cuøng teân vôùi daáu giaùng
xuoáng 1/2 cung.
Ví duï 3:
3.3. Daáu thaêng keùp: (x) laø loaïi daáu hoaù ñöôïc ñaët tröôùc moät noát nhaïc coù taùc
duïng naâng cao ñoä cuûa noát nhaïc cuøng teân vôùi daáu thaêng leân 1 cung ( ít duøng ).
3.4. Daáu giaùng keùp: (bb) laø loaïi daáu hoaù duøng ñeå ñaët tröôùc moät noát nhaïc coù
taùc duïng haï cao ñoä cuûa noát nhaïc cuøng teân vôùi daáu giaùng xuoáng 1 cung (ít
duøng) .
Ví duï 4:

9. 8
3.5. Daáu hoaøn:(bình) (beâka) Khi caùc noát nhaïc ñaõ ñöôïc thaêng leân hoaëc giaùng
xuoáng roài, neáu muoán chuùng trôû veà cao ñoä cuõ ta duøng daáu hoaøn. Daáu hoaøn cuõng
ñöôïc ñaët ôû 2 vò trí khaùc nhau:
- Neáu ñaët treân hoaù bieåu coù taùc duïng huyû boû hoaù bieåu ñöùng tröôùc noù (goïi laø
thay ñoåi hoaù bieåu) .
- Neáu ñaët tröôùc moät noát nhaïc coù taùc duïng huyû boû aûnh höôûng cuûa daáu hoaù
ñoái vôùi noát nhaïc ñoù.
Ví duï 5:
4. Traät töï caùc daáu hoaù treân hoaù bieåu:
4.1. Traät töï cuûa caùc daáu thaêng: caùc daáu thaêng laàn löôït xuaát hieän treân hoaù bieåu
theo thöù töï töø traùi sang phaûi laø FA – ÑOÂ – SOL –REÂ – LA – MI – SI .
&=¡" &¢" &£" &¤" &¥" &¦" &§"
4.2. Traät töï cuûa caùc daáu giaùng: Caùc daáu giaùng laàn löôït xuaát hieän treân hoaù bieåu
theo thöù töï töø traùi sang phaûi laø : SI – MI – LA – REÂ – SOL – ÑOÂ – FA .
&¨" &©" &ª" &«" &¬" &­" &®"
IV. Tröôøng ñoä
1. Daáu ngaân: laø kyù hieäu chæ ñoä ngaân vang cuûa aâm thanh.

10. 9
1.1. Kyù hieäu vaø teân goïi: coù 7 hình noát nhaïc duøng ñeå chæ tröôøng ñoä nhö sau:
Các b n nh c dùng cho nh c c bi u di n ho c các bài t p xư ng âm, khi các
n t nh c ng li n k nhau có trư ng là các hình móc thì ngư i ta có th s
d ng các v ch ngang trư ng liên k t chúng v i nhau t o thành nhóm.
Ví d :
ÿ
1.2. Giaù trò tröôøng ñoä:
w = 2h= 4q= 8e= 16 s
2. Daáu laëng: laø kyù hieäu duøng ñeå chæ söï ngöøng cuûa aâm thanh trong aâm nhaïc.
Ngöôøi ta duøng daáu laëng ñeå ngaét caâu, chuyeån ñoaïn hoaëc duøng ñeå caáu truùc hình
töôïng aâm nhaïc.
2.1.Kyù hieäu vaø teân goïi:
2.2. Giaù trò tröôøng ñoä: Khi gaëp kyù hieäu daáu laëng ngöôøi ñaøn hoaëc haùt phaûi
ngöøng nghæ moät khoaûng thôøi gian ñuùng baèng thôøi gian cuûa daáu ngaân töông
ñöông.
3.Caùc daáu laøm taêng theâm giaù trò tröôøng ñoä:

11. 10
3.1. Daáu chaám doâi ñôn: laø daáu chaám nhoû ñaët beân phaûi moät noát nhaïc hoaëc daáu
laëng coù taùc duïng laøm taêng theâm 1/2 giaù trò tröôøng ñoä cuûa noát nhaïc hoaëc daáu
laëng ñoù.
Ví duï:
d= h+q j= q+e
3.2. Daáu chaám doâi keùp: laø hai chaám nhoû ñaët beân phaûi moät noát nhaïc hoaëc daáu
laëng coù taùc duïng laøm taêng theâm 3/4 giaù trò tröôøng ñoä cuûa chính noát nhaïc hoaëc
daáu laëng ñoù.
Ví duï:
:= h+q+e ; = q+e+s
3.3. Daáu noái : Ñöôïc kyù hieäu baèng hình voøng cung duøng ñeå noái caùc noát nhaïc coù
cuøng cao ñoä. Khi gaëp daáu noái ngöôøi ñaøn hoaëc haùt chæ bieåu dieãn vaøo noát nhaïc
ñaàu tieân roài roài ngaân daøi cho ñuû tröôøng ñoä caùc noát nhaïc thuoäc phaïm vi daáu noái.
Ví duï :
3.4. Daáu luyeán: Ñöôïc kyù hieäu baèng hình voøng cung duøng ñeå noái caùc noát nhaïc
khoâng cuøng cao ñoä. Khi gaëp daáu luyeán ta phaûi luyeán gioïng lieàn hôi cho ñuùng
vôùi cao ñoä vaø tröôøng ñoä caùc noát nhaïc naèm trong daáu luyeán.
Ví duï:

12. 11
3.5. Daáu mieãn nhòp: Ñaët treân hoaëc döôùi moät noát nhaïc hay daáu laëng cho pheùp
ngöôøi bieåu dieãn töï yù ngaân daøi hay ngöøng nghæ taïi noát nhaïc hay daáu laëng ñoù maø
vaãn ñaûm baûo tính ngheä thuaät cao.
Ví duï:
3.6. AÂm toâ ñieåm: (noát hoa myõ) Ñöôïc kyù hieäu baèng nhöõng noát nhoû (Petinot)
döôùi daïng moùc ñôn coù gaïch cheùo hoaëc daïng moùc keùp noái lieàn nhau coù vaïch
ngang. AÂm toâ ñieåm khoâng coù giaù trò tröôøng ñoä trong oâ nhòp maø noù hieän dieän .
Ví duï :
V. Caùc daáu vieát taét :
1.Daáu nhaéc laïi:
1.1. Nhaéc laïi moät hình neùt giai ñieäu: Neáu trong moät oâ nhòp coù nhöõng hình neùt
giai ñieäu gioáng nhau ngöôøi ta khoâng caàn vieát caû maø chæ thay baèng nhöõng
tröôøng ñoä
Ví duï :
1.2. Nhaéc laïi moät oâ nhòp: ngöôøi ta duøng daáu % ñeå nhaéc laïi oâ nhòp neáu oâ nhòp
ñoù gioáng oâ nhòp tröôùc.
Ví duï :
1.3. Nhaéc laïi ñoaïn nhaïc : { } Duøng ñeå nhaéc laïi ñoaïn nhaïc, khi gaëp daáu
nhaéc laïi ta tieán haønh theo sô ñoà sau :

13. 12
1.4. Nhaéc laïi coù khung thay ñoåi: (Voân-ta) Nhaéc laïi ñoaïn nhaïc coù khung thay
ñoåi nhaèm baùo cho ngöôøi bieåu dieãn bieát raèng sau khi nhaéc laïi ñoaïn nhaïc caàn boû
haún caùc oâ nhòp töø khung thay ñoåi soá 1 trôû ñi maø chæ ñaøn hoaëc haùt vaøo caùc oâ
nhòp töø khung thay ñoåi soá 2 trôû ñi cho ñeán heát baøi. Neáu nhaéc laïi laàn hai thì boû
qua khung thay ñoåi soá 1 vaø soá 2 ñeå ñaøn hoaëc haùt tieáp vaøo khung thay ñoåi soá 3
cho ñeán heát baøi.
Ví duï:
1.5. Daáu hoài: Duøng ñeå nhaéc laïi toaøn boä taùc phaåm aâm nhaïc töø ñaàu ñeán heát baøi.
Ví d

14. 13
Löu yù : Neáu caàn nhaéc laïi töø ñaàu cho ñeán choã heát (Fine) thì cuoái baûn nhaïc ngöôøi
ta ghi : “DC al fine” vaø ghi chöõ Fine ôû choã caàn chaám döùt.
Ví duï :
1.6. Daáu Coda: Thöôøng duøng cho taùc phaåm aâm nhaïc coù ñoaïn keát. Khi gaëp
daáu Coda ngöôøi bieåu dieãn boû haún ñoaïn nhaïc töø daáu Coda thöù nhaát trôû ñi maø
chæ ñaøn hoaëc haùt tieáp vaøo ñoaïn nhaïc töø daáu Coda thöù hai trôû ñi cho ñeán heát
baøi.
*Löu yù : Neáu trong moät baûn nhaïc coù söû duïng caùc daáu vieát taét nhö daáu nhaéc laïi,
daáu hoài, Coda, thì ta laàn löôït söû duïng daáu nhaéc laïi tieáp theo laø daáu hoài roài ñeán
daáu Coda.
Ví duï:
VI. Caùch ghi aâm cho taùc phaåm aâm nhaïc
1. Nguyeân taéc chung:
- Noát nhaïc naèm phía treân doøng keû 3 ñuoâi quay xuoáng.
- Noát nhaïc naèm döôùi doøng keû 3 ñuoâi quay leân.
- Noát nhaïc naèm ôû doøng keû 3 thì tuyø theo caùc noát xung quanh maø quay
ñuoâi leân hoaëc xuoáng cho ñeïp.
- Moùc cuûa noát nhaïc luoân naèm phía phaûi ñuoâi nhaïc .

15. 14
Ví duï:
2. Caùch ghi cho taùc phaåm khí nhaïc:
2.1. Ñoái vôùi taùc phaåm khí nhaïc coù hai beø: beø treân vieát ñuoâi quay leân, beø döôùi
vieát ñuoâi quay xuoáng, caùc noát coù cuøng tröôøng ñoä coù theå duøng vaïch ngang
tröôøng ñoä.
Ví duï:
2.2. Ñoái vôùi taùc phaåm khí nhaïc coù boán beø: duøng daáu noái khoaù (aùc - coâ - laùt ) ñeå
ghi treân khuoâng nhaïc.
Ví duï :
2. Caùch ghi cho taùc phaåm thanh nhaïc: Moãi ca töø chæ öùng vôùi moät noát nhaïc vaø
phaûi vieát taùch rôøi caùc noát nhaïc, chæ duøng vaïch ngang tröôøng ñoä cho caùc nhoùm
noát nhaïc naèm trong daáu luyeán.
Ví duï :

16. 15
GS – TS Tr n Văn Khê

17. 16
CAÂU HOÛI CHÖÔNG I
1. Khaùi nieäm veà aâm thanh. Caùc thuoäc tính cuûa aâm thanh coù tính nhaïc?
2. Neâu khaùi nieäm veà aâm nhaïc. AÂm nhaïc coù nhöõng ñaëc ñieåm gì veà ngheä
thuaät ?
3. Coù bao nhieâu baäc cô baûn trong haøng aâm? Keå teân ?
4. Khuoâng nhaïc laø gì ? Goàm bao nhieâu doøng vaø khe chính ?
5. Khoaù nhaïc laø gì? Coù maáy loaïi khoaù? Giaûi thích yù nghóa cuûa töøng loaïi
khoaù ?
6. Nhö theá naøo goïi laø daáu hoaù? Keå teân cuûa chuùng?
7. Nhö theá naøo goïi laø hoaù bieåu vaø daáu hoaù baát thöôøng ?
8. Neâu taùc duïng cuûa naêm loaïi daáu hoaù ?
9. Nhö theá naøo goïi laø daáu ngaân, daáu laëng ?
10. Neâu taùc duïng cuûa daáu noái, daáu luyeán, daáu mieãn nhòp, chaám doâi ñôn,
chaám doâi keùp, aâm toâ ñieåm ?
11. Neâu yù nghóa vaø caùch tieán haønh thöïc hieän baøi haùt coù caùc loaïi daáu vieát
taét : daáu nhaéc laïi, daáu hoài, daáu Coda ?
12. Neâu caùch ghi cheùp cho taùc phaåm aâm nhaïc ?
Bi u di n àn b u

18. 17
CHÖÔNG II
NHÒP VAØ CAÙC LOAÏI NHÒP
§3.KHAÙI NIEÄM VEÀ PHAÙCH NHÒP
I. Khaùi nieäm veà phaùch :
Nhöõng khoaûng thôøi gian baèng nhau taïo neân söï maïnh, nheï khaùc nhau
ñöôïc laäp ñi laäp laïi moät caùch tuaàn hoaøn goïi laø phaùch. Trong söï chuyeån ñoäng
cuûa aâm thanh caùc phaùch noåi leân maïnh hôn goïi laø troïng aâm (phaùch maïnh ),caùc
phaùch khoâng coù troïng aâm goïi laø phaùch nheï. Phaùch maïnh luoân luoân naèm ôû ñaàu
oâ nhòp, tieáp theo laø phaùch nheï roài ñeán phaùch maïnh vöøa vaø phaùch nheï (neáu laø
loaïi nhòp keùp).
II. Khaùi nieäm veà nhòp:
Söï laëp ñi laëp laïi cuûa caùc phaùch theo moät chu kyø nhaát ñònh taïo thaønh
nhòp, vaäy nhòp laø töøng phaàn nhoû cuûa moät taùc phaåm aâm nhaïc baét ñaàu töø phaùch
maïnh vaø keát thuùc tröôùc phaùch maïnh tieáp theo.
III. Caùch ghi nhòp :
Trong khuoâng nhaïc muoán phaân chia caùc nhòp vôùi nhau ngöôøi ta duøng
caùc gaïch doïc ngaén goïi laø gaïch nhòp (vaïch nhòp). Giöõa hai vaïch nhòp goïi laø moät
oâ nhòp (moät nhòp) . Keát thuùc taùc phaåm duøng hai vaïch nhòp. Tröôøng ñoä cuûa moät
oâ nhòp ñöôïc aán ñònh bôûi loaïi nhòp, ñöôïc kyù hieäu baèng phaân soá goïi laø “soá chæ
nhòp” .
Ví duï:
IV. YÙù nghóa soá chæ nhòp:
Soá chæ nhòp ñöôïc ghi baèng phaân soá, yù nghóa cuûa noù nhö sau:
- Töû soá chæ soá phaùch trong moãi oâ nhòp .
- Maãu soá chæ tröôøng ñoä thôøi gian cuûa moãi phaùch baèng moät phaàn maáy cuûa
noát troøn .

19. 18
Ví duï : Nhòp
4
2
laø loaïi nhòp coù 2 phaùch maø tröôøng ñoäï (thôøi gian)cuûa moãi phaùch
baèng
4
1
cuûa noát troøn ( töùc baèng noát ñen ).
§4. CAÙC LOAÏI NHÒP
I. Nhòp ñôn:
Laø loaïi nhòp coù hai hoaëc ba phaùch trong moät nhòp trong ñoù coù moät phaùch
maïnh.
1. Loaïi nhòp coù hai phaùch:
1.1. Nhòp
4
2
:
a. Ñònh nghóa: Nhòp
4
2
laø loaïi nhòp coù 2 phaùch maø tröôøng ñoâï (thôøi gian) cuûa
moãi phaùch baèng
4
1
noát troøn (töùc baèng noáât ñen) .
b. Caùc daïng tröôøng ñoäï cô baûn:
c. Tính chaát: nhòp
4
2
coù tính chaát khoeû maïnh, vui töôi, phuø hôïp vôùi caùc baøi haùt
taäp theå, thieáu nhi. Nhòp
4
2
coøn ñöôïc duøng ñeå vieát caùc baøi haønh khuùc goïi laø
nhòp haønh khuùc (nhòp ñi) . Ngoaøi ra nhòp
4
2
coøn ñöôïc duøng roäng raõi trong trong
theå loaïi ca khuùc.
d. Caùch goõ vaø ñaùnh nhòp :
d1. Caùch goõ : goõ 2 tieáng caùch ñeàu nhau: phaùch 1 goõ maïnh, phaùch 2 goõ nheï.
d2. Caùch ñaùnh nhòp :
- Phaùch 1 (maïnh) : ñöa tay töø treân xuoáng.
- Phaùch 2 (nheï) : ñöa tay töø döôùi leân vò trí xuaát phaùt
*Sô ñoà ñaùnh nhòp nhö sau :

20. 19
a) Höôùng ñi b) Taïo ñöôøng neùt chæ huy
2 2 2
1 1
1
Löu yù : khoâng neân ñaùnh heïp quaù nhö hình chöõ U , cuõng khoâng neân ñaùnh roäng
quaù nhö ñöa voõng.
1.2. Nhòp
2
2
( Kyù hieäu C )
a. Ñònh nghóa: Nhòp C laø loaïi nhòp coù 2 phaùch maø tröôøng ñoä (thôøi gian) cuûa
moãi phaùch baèng
2
1
noát troøn .
b. Caùc daïng tröôøng ñoä cô baûn :
c. Tính chaát: Nhòp C coù tính chaát chaäm chaéc khoeû nhö nhòp chaøy giaõ gaïo.
d. Caùch goõ vaø ñaùnh nhòp: töông töï nhòp
4
2
nhöng chaäm hôn.
1.3. Nhòp
8
2
:
a. Ñònh nghóa: Nhòp
8
2
laø loaïi nhòp coù 2 phaùch maø tröôøng ñoä (thôøi gian) cuûa
moãi phaùch baèng
8
1
noát troøn .
b. Caùc daïng tröôøng ñoâï cô baûn: