1. ARALIN 3.7
NILALAMAN:
A.Paglisan (Buod)
Nobela mula sa Nigeria
ni Chinua Achebe
Isinalin sa Filipino ni Julieta U. Rivera
B.Gramatika at Retorika: Pang-ugnay na
Gamit sa Pagpapaliwanag
C.Uri ng Teksto: Naglalahad
2. Panimula:
Ang Nigeria ay isa sa mga bansa sa Africa na may
malaking ambag sa panitikan. Sa kasalukuyan, maraming
akdang pampanitikang mula sa Nigeria ang nasusulat sa
Ingles dahil na rin sa impluwensiya ng mga bansa sa
Kanluran. Ang panitikan ng Nigeria ay sadyang
nakapagpataas ng kamalayan ng mamamayan ng bansa
pagdating sa isyu ng uri ng pamumuhay, kultura, tradisyon,
at suliranin sa politika. Gayundin ang tungkol sa kasarian
at kalagayan ng kababaihan sa lipunan. Mga akdang
pampanitikan din ang nakatulong upang maiangat ang
kanilang kalagayan tungo sa pagkakaroon ng makabagong
talakay sa mga akda na aagapay sa makabagong uri ng
pamumuhay ng mga taga-Nigeria.
3. Sinasabing ang kakaunting mga akda na nasusulat sa
ilang diyalekto ng Nigeria ay mas tumatalakay sa kung
ano ang nakaraan, lumipas, o naglaho na. Kabilang ang
nobela sa mga genre na nalinang ng Nigeria.
Gayunpaman, ang tuon ng kanilang panitikan ay sa mga
prosa, tulad ng drama at tula kung saan sadyang kinilala
at nagbigay sa Africa ng pagkakakilanlan pagdating sa
panitikan. Sa nobela ni Chinua Achinebe na
pinamagatang Things Fall Apart, ipinakita sa atin ang
kumplikadong mga batas at gawi ng angkang pinagmulan
ni Okonkwo, sa pagpapanatili ng maayos na ugnayan.
Halimbawa nito ay ang pagsasalo o pag-aalok ng
lambanog at kola nuts na binabanggit sa kabuuan ng
nobela ang isang paraan ng mga Igbo ng mapayapang
pakikiharap sa sino mang tatanggaping bisita sa tahanan
o sino mang taong pakikiharapan.
4. Ang gayong gawi ay pagpapakita ng maayos na paraan ng
pagtanggap o pagtanggi sa kung ano man ang pakay o layon
ng paghaharap. Isang paraan ng pakikipagkapwa- tao ng
mapayapa para sa mga Igbo ang nasabing gawi. Kapag
nakapanghiram ng pera at sisingilin na, mahusay namang
hinaharap ng mga Igbo ang nasabing maniningil.
Bumabanggit sila ng mga sawikain na angkop sa nais nilang
ipabatid na mensahe. Tulad na lamang halimbawa kapag hindi
sila makababayad agad, sasambitin ang mga kasabihang
maaaring makapagpabago ng isip ng maniningil upang
ipagpaliban muna ang paniningil. Malinaw na sinasabi ng mga
kultura at nakagisnang tradisyon ng mga Igbo ang kanilang
pagiging payapa sa pagharap ng ganitong suliranin. Paulit-ulit
na binabanggit ni Chinua Achebe ang kapayapaan ng mga Igbo
bagama’t sila sa maraming pagkakataon ay may komplikadong
tradisyon at nakagisnang mga gawi.
5. Ginawa ni Achebe ito sa nobela upang maipabatid na
hindi barbaro ang mga Africano tulad ng pagkakakilala
sa kanila ng mga Europeo. Ang Aralin 3.7 ay
naglalaman ng buod ng nobelang “Paglisan” mula sa
Nigeria na isinulat ni Chinua Achebe at isinalin sa
Filipino ni Julieta U. Rivera. Sa pagtatapos ng araling
ito, ikaw ay inaasahang magpapamalas ng pag-unawa at
pagpapahalaga sa mga akdang pampanitikan ng Africa
sa tulong ng mga pang-ugnay na ginagamit sa
pagpapaliwanag at mabisang pagsusuri sa halaw ng
isang nobela. Inaasahan din na makapagtatanghal ka
ng isang puppet show na nagpapakita ng mga kulturang
nananatili pa sa inyong lugar.
6. Yugto n g Pagkatuto
Gawain 1: Scrambled Letter, Gawing Better
Ayusin ang mga letra sa bawat bilang upang makilala ang
sinisimbolo ng mga bagay na tanyag sa bansang Africa. Ang unang
ay ibinigay na.
1. K M O U I N A K Y S N O
4. E P S R I U T I
2. P G A L L I I W N G AA
3. I N G N N – B YA N A
5. T A R D I S O Y N
7. Gawain 2: Kahulugan ng Salita, Ilantad Na!
Magbigay ng kahulugan sa salitang nakasulat.
KATAPANGAN
8. Gawain 3: Pang-angkop, Iangkop
Lagyan ng wastong pang-angkop ang bawat patlang.
Masaya nag-aagahan ang pamilya Rivera isang
malamig na umaga. Nagluto ng ginisa kangkong
ang kanila kasambahya. Nilagyan ito ng kaunti toyo
upang magsilbing pampalasa sa ulam. Naging tampok ng
kanila kwentuhan ang nagdaan gabi. Sari-sari
katatawanan ang naganap bago sila natulog.
Nagbiruan, nagtawanan at nauwi sa seryosohan ang
usapan. Dahil sa nakalilibang na gabi, kinain ng pusa ang
tira ulam sa mesa. Dapat sana ito ay kanila
umagahan pa. kaya naman nauwi sa ginisa
kangkong ang kanila umagahan. Sa kabila nito.
Batid nila na sustansiya dulot ng ginisa
kangkong.
9. Gawain 4: Hula-ooppss!
Hulaan ang tinutukoy ng saknong.
Gamit sa teatro at telebisyon
artistiko at produktibong solusyon
sa komersiyo’y mainam na produksyon
sa kalusugan bawas altra presyon
sa mga bata ay icing atraksyon
karilyo ito noong unang panahon
ano ito sa ating panahon?
SAGOT:_
10. LINANGIN
Basahin at unawaing mabuti ang bahagi ng nobelang mula sa Nigeria.
Kasunod ang ilang salita na tutulong sa iyo upang lubos mong
maunawaan ang akda upang sa gayo’y maipamalas mo ang iyong
pagpapahalaga at pag-unawa sa kultura ng bansang Africa lalo na sa
Nigeria.
Alam mo ba na…
Ang nobela ay isang mahabang kathang pampanitikan? Naglalahad
ito ng mga pangyayaring pinaghahabi sa isang mahusay na
pagbabalangkas na ang pinakapangunahing sangkap ay ang
pagkakalabas ng hangarin ng tauhan at ng hangarin ng katunggali sa
kabila. Isang masining na pagsasalaysay ng maraming pangyayaring
magkasunod at magkakaugnay. Ang mga pangyayaring ito ay may
kaniya- kaniyang tungkuling ginagampanan sa pagbuo ng isang
matibay at kawiliwiling balangkas na siyang pinakabuod ng nobela.
11. May mga elemento ang nobela tulad ng sumusunod:
1. Tagpuan – Lugar at panahon ng mga pinangyarihan
2. Tauhan – Nagpapagalaw at nagbibigay buhay sa nobela
3. Banghay – Pagkakasunud-sunod ng mga pangyayari sa
nobela
4. Pananaw – Panauhang ginagamit ng may-akda
a.) una - kapag kasali ang may-akda sa kwento,
b.) pangalawa- ang may-akda ay nakikipag-usap, at c.)
pangatlo - batay sa nakikita o obserbasyon ng may- akda
5. Tema – Paksang-diwang binibigyan ng diin sa nobela
6. Damdamin – Nagbibigay kulay sa mga pangyayari
7. Pamamaraan – Istilo ng manunulat
8. Pananalita – Diyalogong ginagamit sa nobela
9.Simbolismo – nagbibigay ng mas malalim na kahulugan sa
tao, bagay, at pangyayarihan
12. •
•
•
•
Cowrie – Yari sa shell na ginagamit bilang palamuti ng
mga Afrikano. Ginagamit din sa ritwal at paniniwalang
panrelihiyon.
Ekwe – Isang tradisyunal na kagamitang pangmusika na
yari sa sanga ng kahoy. Isang uri ng tambol na may iba’t
ibang uri at disenyo.
Egwugwu – Espiritu ng mga ninuno. Gumagamit ng
mascara ang tribu at sumasanib sila kung may nais
lutasin na isang krimen. Pinaniniwalaan na ang mga
Egwugwu ang pinakamataas na hukom sa lupain ng
Nigeria.
Ogene – Malaking metal bell na ginawa ng mga igbo sa
Nigeria. Igbo – Katutubong tao mula sa Timog-Silangang
Nigeria. Karamihan sa kanila ay magsasaka at
mangangalakal.
16. GAWAIN 4: Paglinang ng Talasalitaan
Piliin sa pares ng salita sa bawat bilang ang angkop na kahulugan
ng salita. Gamitin ito sa makabuluhang pangungusap. Isulat sa papel
ang sagot.
1. Palamuti
2. Ipinabatid
3. Napagwagihan
4. Magpatirintas
5. Kagimbal-gimbal
abubot
ipinaalam isinangguni
nalampasan
Napagtagum- payan
nagpapusod
nagpasalapid
Kagulat- gulat
Kataka-taka
dekorasyon
17. GAWAIN 5: Tradisyong Africa, Pahiwatig Ano Ba?
Ipaliwanag ang sumusunod na tradisyon mula sa Africa.
Isulat sa sagutang papel ang sagot.
1. Pagsasalo sa alak na gawa sa palm at koala nuts sa
tuwing may pag-uusapang mahalagang bagay.
2. Paggamit o pagbigkas ng mga Igbo ng mga sawikain
kapag dumarating ang mga maniningil ng utang.
3. Pagkonsulta sa Orakulo ng mga Igbo bago lumusong o
magdeklara ng giyera
4. Pagkakaroon ng kinikilalang relihiyon.
5. Pagsunog sa mga ari-ariang maiiwan ng nagkasala
kapag siya ay naipatapon.
18. GAWAIN 6: Fan-Fact Analyzer
Gamit ang graphic organizer, pagsunod-sunorin ang mga
pangyayari sa binasang buod ng isang nobela mula sa Nigeria.
19. GAWAIN 7: Komprehensiyon at Reaksiyon sa Leksiyon
Sagutin ang mga gabay na tanong.
1. Ilarawan mo si Okonkwo batay sa iyong binasang buod.
2.Ano-anong mukha ng kahinaan ang iniiwasan ni Okonkwo?Ano ang
sinisimbolo ng pagkakaroon ng asal-babae ng kalalakihan para kay
Okonkwo?
3.Makatuwiran ba ang ginawa ni Okonkwo kay Ikemefuna?
Patunayan.
4.Batay sa mga ipinakita ni Okonkwo karapat-dapat ba siyang
kilalaning isang magiting na mandirigma? Bakit?
5.Paanong ipinakita ni Okonkwo ang kaniyang katatagan sa kaniyang
paniniwala at paninindigan? 6. Sa paanong paraan ipinakita sa akda
ang pagtanggap ni Okonkwo sa kaniyang pagkatalo at muling magbalik
sa kaniyang pinagmulan?
7.Sang-ayon ka ba sa naging wakas ng nobela? Pangatuwiranan ang
sagot.
8.Kung isasapelikula ang nasabing nobela, ano-anong bahagi ang
iyong bibigyang kulay? Bakit?
20. GAWAIN 8: Iskrip: Basahin at Suriin
Narito ang bahagi ng iskrip ng Sarah, Ang Munting Prinsesa na isinulat ni
Shaira MellaSalvador sa Direksiyon ni Romy V. Suzara. Gamit ang pormat na
kasunod, suriin ang bahagi ng iskrip.
I. Pamagat
II. Mga Tauhan
III. Buod ng Pelikula
IV. Banghay ng mga Pangyayari (story grammar)
a. Tagpuan
b. Protagonista
c. Antagonista
d. Suliranin
e. Mga Kaugnay na Pangyayari o Mga Pagsubok sa Paglutas ng
Suliranin
f. Mga Ibinunga
V. Paksa o Tema
VI. Mga Aspektong T
eknikal
a. Sinematograpiya
b. Musika
c. Visual Effects
d. Set Design
VII. Kabuuang Mensahe ng Pelikula
21. Adaptasyon mula sa nobelang A Little Princess.
Matapos mamatay ang ina ni Sarah (Camille Pratts) ay napilitan siyang
iwanan ng kaniyang amang si Capt. Ralph Crewe (Matt Ranillo III) sa isang
boarding house. Nang ibalita ni Mr. Barrow na patay na si Mr. Crewe ay
ayaw panatilihin si Sarah sa boarding house ng head mistress na si Miss
Minchin (Jean Garcia). Ipinagtatanggol siya ng kapatid ni Miss Minchin na si
Miss Amelia (Rio Locsin).
SEQ. 19-A. INT. HALLWAY OUTSIDE MISS MINCHIN’S OFFICE. DAY.
Sarah hurries down the stairs. Bitbit niya si Emily (doll). Hustong nakalabas
na ng office ni Miss Minchin si Mr. Barrow. He walks towards the main
entrance. Sarah sees him.
SARAH : Papa! Papa!
Mr. Barrow does not look back. Tuloy-tuloy ito sa paglakad.
Sarah runs after him.
Finally, when Mr. Barrow nears the school entrance, he turns around to look
at her. Show the surprise and the disappointment on Sarah’s face. Mr.
Barrow shakes his head sadly and walks away.
22. SEQ. 19-B INT. MINSHIN’S OFFICE. SAME DAY
Back in the office, Miss Minchin and Miss Amelia discuss the
issue. Miss Amelia is depressed about Sarah’s situation.
MISSAMELIA: (naiiyak) Kawawa naman si Sarah…
kailangang tulungan natin siya Ate.
MISS MINCHIN: (sharply) Anong kawawa? Mas kawawa
tayo! Hindi tayo bahay ampunan, baka akala mo.
MISS AMELIA: Saan siya pupunta, Ate? Narinig mo ang
sinabi ni Mr. Barrow… walang ibang kukupkop kay Sarah.
MISS MINCHIN: Hindi ko na problema iyon…
MISS AMELIA: Alangan namang itaboy natin ang bata?
MISS MINCHIN: Alam mo namang nakasangla sa banko ang
eskwelahang ito… baon na baon na tayo sa utang kay Mr.
Crisford…nasaan na ang utak mo, Amelia?
23. MISS AMELIA: Nasaan ang kunsensiya mo, Ate?
MISS MINCHIN: (raises her voice) Bakit kasalanan ko ba
kung bakit namatay ang ama ni Sarah?
Because of their heated discussion, the two women failed
to take notice of Sarah’s presence. Sarah is standing
outside Miss Minchin’s door, crying softly. Miss Amelia sees
her.
MISS MINCHIN: Sarah…
Miss Minchin looks over her shoulder at Sarah. The little
girl quietly walks away, clutching Emily close to her.
24. GAWAIN 9: Kaya Mo
Sagutin ang mga gabay na tanong.
1.Ano ang mga dapat isaalang-alang sa pagsusuri
ng isang pelikula?
2.Bakit mahalagang ihanda muna ang iskrip ng
isang nobela bago ito isapelikula?
3.Ano-ano ang dapat nilalaman ng isang iskrip?
25. Pagsasanib ng Gramatika at Retorika
Alam mo ba na...
Sa pagsusuri o pagbibigay ng ebalwasyon sa isang iskrip may mga
bagay tayong dapat bigyan ng pansin?Ayon kay Ricky Lee sa kaniyang
aklat na Trip To Quiapo Scriptwriting Manual, una, kailangang maging
malinaw muna ang konseptong pinag-uusapan. Ikalawa, malaman ang
major concepts ng materyal. Ikatlo, dapat konektado ang lahat ng
gustong sabihin ng sumulat ang kung tungkol saan ba talaga ang
istorya. Kailangang masagot ang anomang mga tanong tungkol dito.
Kailangang ang bawat bahagi ay magkakaugnay. Makakamit naman
ang maayos na paghahanda ng iskrip kung masusing bibigyang-tuon
hindi lamang ang pagkakaugnay ng mga pangyayari kundi sa pagbuo
ng mga diyalogo. Malaki ang maitutulong ng mga pang-ugnay sa
pagbuo ng mga diyalogong ito.
26. Sa pagsusuri naman ng isang pelikula, bumubuo ka ng
pagpapaliwanag sa mga detalyeng nais na bigyan ng
pansin. Maaaring pagpapaliwanag sa magandang nakita
sa iskrip at o sa pelikulang pinanood gayundin naman sa
pagpapaliwanag ng mga naging kahinaan ng iskrip at/o ng
pelikulang pinanood. Ayon sa aklat na Gramatikang
Pedagohikal ng Wikang Filipino ni Vilma M. Resuma,
maipaliliwanag ang isang argumento o punto sa tatlong
paraan: (1) pagpapalawak at/o pagpapaliwanag ng
kahulugan, (2) pagbibigay ng mas tiyak, detalyado, at higit
na maliwanag na deskripsiyon, kabilang na sa puntong ito
ang mga paggamit ng pangugnay, pagtutulad at pag-iiba-
iba, at (3) pagbibigay ng halimbawa. Makatutulong nang
malaki ang paggamit ng mga pang-ugnay upang maging
mabisa ang pagpapaliwanag.
27. Ilan sa mga ito ay ang mga pang-angkop na
ginagamit bilang pang-ugnay upang mapadulas
ang pagbigkas ng salita. Ang pang-angkop na na,
ng, at g. Ginagamit ang na kapag ang salitang
aangkupan ay nagtatapos sa katinig, ang g
naman ay ginagamit sa mga salitang nagtatapos
sa n at ginagamit naman ang ng sa mga salitang
aangkupan na nagtatapos sa patinig. Maliban
dito, ang mga pangatnig na bagamat, upang, at,
tulad ng, kapag, kung, at iba pa ay magagamit
din sa mahusay na pagpapaliwanag.
28. Pagsasanay 1:
Gamit ang 3R’s, Read, React, Reenact, isagawa ang tungkol
sa sumusunod na sitwasyon na mula sa iskrip ng “Ang Munting
Prinsesa.”
MISS MINCHIN: (sharply) Anong kawawa? Mas kawawa tayo! Hindi
tayo bahay ampunan, baka akala mo. Hindi ko na problema iyon…
Alam mo namang nakasangla sa banko ang eskwelahang ito…baon na
baon na tayo sa utang kay Mr. Crisford…nasaan na ang utak mo,
Amelia? Bakit kasalanan ko ba kung bakit namatay ang ama ni
Sarah???
1.Planong pagpapaalis ni Miss Minchin kay Sarah
Read
React
Reenact
2. Kabutihang loob ni Miss Amelia kay Sarah
3. Hindi pagtatapat agad kay Sarah ng nangyari sa kaniyang ama
4. Pagtatalo ng magkapatid na Minchin at Amelia
29. Pagsasanay 2:
Lagyan ng angkop na pang-ugnay ang mga patlang
upang mabuo ang talata
Sa nobelang isinulat ni Chinua Achebe matagumpay na nailahad
ang kagiliw-giliw tradisyon ng mga taga-Africa.
sa simula ay negatibo ang ipinamalas na paraan ni Okonkwo,
lumilitaw naman na sa kabuuan ng nobela, siya ang protagonista.
susuriing mabuti, kapansin-pansin ang isa pang kultura na
mababanaag sa mga taga-Umuofia. Akala ng mga Kanluranin, ang
mga tagaAfrica ay likas na tahimik malinaw na ipinakita ni
Achebe ang kabalintunaan nito sa ugaling taglay ng Umuofia na sila
ay may komplikadong wika, punong-puno ng talinhaga may
masining na paraan ng pamamahayag. Kapansinpansin din ang
pagbabalik loob ni Okonkwo sa kaniyang pinagmulan, pagkilala sa
kaniyang pagkagapi, at pagtanggap sa mga parusang ipinataw sa
kaniya sa kabila ng imahe ng katapangan na siya niyang
ipinamumukha sa kaniyang mga katribo.
30. Pagsasanay 3:
Sumulat ng isang talatang naglalarawan sa
bansang Africa o Persia. Gumamit ng mga pang-
ugnay. Guhitan ang lahat ng pang-ugnay na iyong
ginamit.
31. Pagnilayan at Unawain:
1. Gamit ang Venn Diagram, ano-anong kultura at
tradisyon ng mga taga-Africa ang may pagkakatulad at
pagkakaiba sa Pilipinas. Tandaang mula ito sa limitado
nating kaalaman tungkol sa dalawang kultura
AFRICA PILIPINAS
2. Sa paanong paraan makatutulong ang kaalaman sa
paggawa ng iskrip at gamit ng pang-ugnay sa
pagpapaliwanag sa pagbuo ng panunuring pampelikula?
32. Ilipat
Binabati kita sa kahusayang ipinamalas mo sa pagsusuri sa
mga tradisyon ng mga taga-Africa at mga pang-ugnay.
Ngayon, pihadong maisasagawa ang pagganap sa yugtong
ito.
Nalalapit na ang pista sa inyong lugar at ikaw ay kilalang
magaling na event organizer. Nakiusap ang Kapitan ng
inyong barangay na pamahalaan mo ang pagkakaroon ng
puppet show upang maitanghal ang kultura at tradisyong
namamayani pa sa inyong lugar na kinamulatan pa ng
inyong mga magulang.
33. Itataya ang iyong pagganap batay sa sumusunod
na pamantayan:
Pagbuo ng Iskrip
Pagganap
Aspektong Teknikal
30 puntos
25 puntos
25 puntos
Kaangkupan ng paksa 20 puntos
Kabuuan 100 puntos
34. Alam mo ba na...
Ang puppet show ay isang pagtatanghal na ang pangunahing
tauhan ay mga puppet? Ang puppet ay isang uri ng sining na
ginagamitan ng iba’t ibang mga midya, kagamitan, at
pamamaraan. Dito mo maipakikita ang iyong pagkamalikhain at
kakayahan sa paggawa ng isang likhang- sining sa
pamamagitan ng mga patapong bagay. May mga puppet na
pinagagalaw sa pamamagitan ng pisi o sinulid, puppet na pang
kamay o hand puppet tulad ng medyas na puppet, puppet na
supot, at puppet na bag at stick puppets. Ang stick puppet ang
pinakapayak sa lahat ng uri nito. Mayoon lamang mga larawang
ginupit at idinikit sa stick. Ang medyas na mga puppet ay simple
rin. Isusuot lamang ng bata ang medyas sa kanyang kamay at
pagagalawin niya ito sa pamamagitan ng mga daliri habang
nagsasalita kasama ang hinlalaki para magmukhang bibig ng
puppet. Maaaring lagyan ng tali, butones at kapirasong damit
para magmukhang mukha ng tao.
35. Pagkatapos makalikha ay maaari nang
magtanghal ng isang puppet. Ang mesa
na nababalutan ng tela ang magsisilbing
tanghalan habang nakatago sa likod
nito ang nagtatanghal (puppeteers).
Narito ang ilang halimbawa ng paggawa
ng puppet
36. Puppet na Supot
Pamamaraan:
1. Kumuha ng isang supot na papel.
2. Gumuhit ng mukha ng tao sa isang puting papel, gupitin sa paligid
at idikit sa dakong ilalim ng supot.
3. Itapat ang bibig ng larawan sa lupi ng supot.
4. Gupitin nang pahalang ang bahagi ng larawan na nakatapat sa bibig
at lupi ng supot upang huwag magkahiwalay ang nguso at labi.
Huwag gugupitin ang supot.
5. Ibuka ang dakong bibig at dikitan ng papel na hugis bilog upang
mag-anyong loob ng bibig. Maaari mong dikitan o guhitan ng maliit
na dila.
6. Isuot ang kamay sa supot na ang palad ay nakaharap sa larawang
idinikit. Iaros ang apat na daliri sa dakong itaas at ang hinlalaki sa
ibaba. Sa pamamagitan ng mga daliri ay maaari mong pagsalitain
ang “puppet” habang ikaw ay nagkukuwento.
37. Puppet na Medyas
1.Gupitin paloob ang dulo ng medyas. Ito ang magsisilbing
bibig.
2.Gumupit ng tela o retasong hugis bilohaba na kulay
dalandan, pula o rosas, at itahi sa paligid ng ginupit na bahagi
ng medyas.
3.Isuot ang kamay sa medyas na ang apat na daliri ay nasa
dulo ng dakong talampakan ng medyas at ang hinlalaki ay nasa
dulo ng dakong ibabaw ng medyas upang malaman kung saang
dako mo ilalagay ang mga mata at ilong.
4.Lagyan ng mga mata at ilong ang puppet sa pamamagitan ng
mga butones, abaloryo o ano mang patapong bagay. Maaari mo
ring iburda ang mga mata at ilong
5.Ang ulo ay maaari mong lagyan ng binungkos na sinulid
upang magmukhang buhok o sombrero.
6.Suotan ng damit ang iyong puppet upang matakpan ang
iyong braso.
38. Puppet na Gumagalaw
1.Gumawa ng isang manika sa pamamagitan ng mga
retaso o sirang stockings na binalumbon at itinali sa mga
hugpungan.
2.Lagyan ng mga mata, ilong, at bibig sa pamamagitan ng
mga butones at patapong mga bagay.
3. Lagyan ng buhok na binigkis na estambre o sinulid.
4.Balutan ng ibang retaso ang dakong ibaba upang
magkaroon ng damit.
5.Lagyan ng tig-iisang pisi o sinulid ang mga lugar na nais
pagalawin at itali ang kabilang dulo sa pinag-ekis na patpat.
Maaari mo itong pagalawin sa pamamagitan ng paggalaw
sa patpat. 6. Isipin kung paano pa maaaring pagalawin ang
puppet at kung saan pang bahagi ng katawan maaari itong
talian.
39. Binabati kita! Maluwalhati m o n g
natapos a n g m g a gawaing
nakatulong s a iyo upang
maipamalas mo a n g iyong
galing. Ngayon nama’y simulan
mo na a n g pangwakas na
gawain.
