Digital History, Digital Humanities en Big Data lijken veelbelovende perspectieven te bieden voor onderzoek naar het verleden. Archiefinstellingen spelen daar op in. Ambitieuze digitaliseringsprogramma’s zorgen ervoor dat binnen een aantal jaren een aanzienlijk deel van de analoge archieven in Nederland in digitale vorm beschikbaar is. Binnen vijftien jaar zal ongeveer tien procent van de meest geraadpleegde archieven van het rijk in digitale vorm beschikbaar te zijn. Dit roept een aantal interessante vragen op die in deze sessie worden besproken en waar mogelijk verder uitgediept. Levert analoge en digitale geschiedbeoefening dezelfde geschiedenis op? Hoe beïnvloedt digitalisering van analoge archieven de aloude relatie tussen onderzoeker en archief? Welke kentheoretische betekenis heeft het digitale document ten opzichte van zijn analoge tegenhanger? Wat betekenen digitaal zoeken en digitaal vinden voor het beeld dat van het verleden wordt gecreëerd. Welke nieuwe kansen biedt digitalisering van archieven voor de onderzoeker? Wat zijn mogelijke valkuilen? En misschien wel de belangrijkste vraag: moet de archivaris hier iets mee? Charles Jeurgens hoogleraar Archivistiek en adviseur - Universiteit van Leiden en Nationaal Archief

1. Discover the world at Leiden University
‘Googling the Archive’
in de wereld van small data en big data
Charles Jeurgens 16 juni 2014

2. Discover the world at Leiden University
Doelstelling van deze sessie
• Verkennen en bespreken van:
• kansen, mogelijkheden en valkuilen van de
‘digital turn’ voor archiefonderzoekers en
archiefinstellingen
• Epistemologische consequenties
• Vragen en dilemma’s voor de archiefwereld

3. Discover the world at Leiden University
Kansen en mogelijkheden
• Reconstructie van vernietigde archieven
• Archief Centrale Inlichtingendienst 1919-1940
• Gebruik: Nieuwe vormen van onderzoek
• Big Data, digital humanities, digital history
• Verrijken van archieven ofwel het records
continuum in de praktijk
• Visualisaties
• Archivering: herijking principes?
• Uitgangspunten voor waardering en selectie

4. Discover the world at Leiden University
Big Data onderzoek
• Wat is het?
• Is het nieuw?
• Hoe verhoudt het zich tot ‘digital/big
humanities’ en ‘digital history’?

5. Discover the world at Leiden University

6. Discover the world at Leiden University

7. Discover the world at Leiden University
Big Data, ca 1850
Matthew Fontaine Maury
(1806-1873)
Gebruikt logboeken van
schepen
Registreert: datum, plaats,
temperatuur, windsnelheid,
windrichting
1,2 miljoen gegevenspunten

8. Discover the world at Leiden University
Big Data, 19e
eeuw Maury

9. Discover the world at Leiden University
“Hybridity is the new normal”
• ‘Digitale archieven’ en ‘analoge
archieven’
• ‘Gedataficeerde archieven’ en ‘niet-
gedataficeerde archieven’
• ‘Big Data’ en ‘Small Data’
• ‘Digital Humanities’ en ‘Analogue
Humanities’
• ‘Digital History’ en ‘Analogue History’
• ‘Big Archives’ en ‘Small Archives’

10. Discover the world at Leiden University
Epistemologie
• ‘Googling the archive’: afhankelijk van
massadigitalisering, betekenis/semantiek?
• De ‘Petabyte Age’: einde van de theorie?
• ‘Wat’ in plaats van ‘waarom’?
• ‘n=alles’ en rommeligheid is nauwelijks meer van
invloed?
• Speichergedächtnis vs Funktionsgedächtnis

11. Discover the world at Leiden University
Dilemma’s en vragen
• Digitaal ten koste van wat?
• Hoe analoge objecten te digitaliseren?
• Hoe de materialiteit te waarderen?
• Is verlies aan informatie acceptabel?
• Hybriditeit in plaats van ‘digitaliteit’?
• Keuze van digitaliseren van analoge archieven baseren op de
papieren raadpleegfrequenties?
• Statische of dynamische archieffunctie? Hoe om te gaan met
verrijkte archieven?

12. Discover the world at Leiden University

13. Discover the world at Leiden University

14. Discover the world at Leiden University

15. Discover the world at Leiden University

16. Discover the world at Leiden University

17. Discover the world at Leiden University

18. Discover the world at Leiden University
Stellingen
• De digitale afbeelding van het analoge archiefstuk is geen
kopie maar een nieuw informatie-object met beperkingen
en met andere mogelijkheden ten opzichte van het
analoge archiefstuk.
• ‘Hybridity is the new normal’ en verdient constructieve en
serieuze aandacht in de duurzaamheidsdiscussie.
• De selectie van te digitaliseren analoge archieven zou
niet op voorhand gebaseerd moeten worden op de
raadpleegfrequentie van die archieven omdat dit ten
onrechte uitgaat van analoge kenmerken.