Gernu-aparatuaren anatomia, fisiologia eta patologia

1. GERNU-APARATUA
1
Julen Zubiaur
Nagore Ayarza
Mirene Iglesias
Garazi Barturen
Leire Orozko

2. ANATOMIA
2

3. FUNTZIOAK:
1.) Barne ingurunearen erregulazioa (homeostasia). Ardura
nagusia zelulen kanpoko likidoko ioien kontrola.
2.) Metabolismoko hondakin-produktuen kanporaketa.
3.) funtzio endokrinoa: zenbait gai jariatu:
● ERITROPOIETINA (globulu gorrien eraketa)
● RENINA (presio arterialaren erregulazioan parte hartu)
● D-bitamina (kaltzioaren metabolismoan funtzio
garrantzitsua)
3

4. GERNU APARATUAREN
ANATOMIA
ATAL NAGUSIAK:
1. GILTZURRUN PARENKIMA: azalez eta
muinez osatuta.
2. GERNU-BIDEAK: kaliza, pelbisa, ureterrak,
maskuria eta uretraz osatuta.
4

5. - Kolore nabar gorria, azal
leuna eta indabaren
formako organo bikotea
- Eskuinekoa beherago
kokatuta dago.
Giltzurrunak gantz
perirrenalez inguratuta
daude. Giltzurrunak eta
guruin suprarrenala
inguratuz, zuntzezko
kapsula ageri da.
GILTZURRUNAREN ANATOMIA
5

6. GILTZURRUN PARENKIMAN gernua iragazi eta aldatu egiten da
● kanpo aldeari AZALA deritzo eta muina inguratzen du.
● muina MALPIGHI-ren piramidez osatuta dago.
● piramide hauen oinaldea kanpoaldean kokatuta dago eta erpinek
PAPILAK osatzen dituztenak, GILTZURRUN-HILIORANTZ.
● hortik sartu eta irten egiten dira odol hodiak, nerbioak eta ureterrak
giltzurrunera.
● piramideen arteko azala BERTIN-en zutabeak osatuta.
● piramideak ertzetan kaliza handietan eta txikietan banatzen da. kaliza
handiak batu eta PELBISA sortzen da eta hemendik URETERRAK.
6

7. GILTZURRUNAREN
ANATOMIA
NEFRONA
Giltzurrunaren unitate funtzionalak. Giltzurrun
bakoitzean 1-2 milioi nefrona daude. Hauek
odola iragazten dute, gero substantzia
ezberdinak birxurgatuz eta jariatuz, horrela
gernua aldatuz.
EGITURA
1. GILTZURRUN EDO MALPIGHI-ren KORPUSKULUA
2. APARATU JUSTAGLOMERULARRA
3. GERNUKO HODIXKA BIHURGUNETSUA
4. HENLE-ren LAKIOA
5. URRUNEKO HODIXKA BIHURGUNETSUA
6. HODIXKA BILTZAILEA

8. 8

9. GILTZURRUN KORPUSKULUA
Epitelio parietala PODOZITO izeneko zelulaz eta mintz basalez osatuta dago. Zelula
hauek glomeruloaren odol-hodien endotelio inguratzen dute eta PEDIZELO izeneko zulo
txiki batzuen bidez, gernua iragazten da (erraieko epitelioa).
Kapilarren artean MESANGIOA dago. Matrizea eta zelula mesangialak biltzen ditu.
Zelula mesangialek, euskarri gisa jokatzeaz gain, fagozitosi eta uzkurdura funtzioak
dituzte.
GLOMERULUAZ eta BOWMAN-en kapsulaz osatuta dago.
Glomerulua arteriola aferentetik datozen kapilar-multzoaz
osatuta dago eta Bowman-en kapsulak inguratzen du.
Kapilarrak arteriola eferentea osatuz batu egiten dira,
korpuskulutik odola iragazi ostean ateratzeko.
Bowman-en kapsula bi epitelioz (erraieko epitelioa eta
epitelio parietala) eta haien arteko gernu-espazioaz osatuta
dago.
GILTZURRUNAREN
ANATOMIANEFRONA
9

10. GILTZURRUNAREN
ANATOMIA
APARATU JUSTAGLOMERULARRA
1. ZELULA JUSTAGLOMERULARRA: arteriola
aferentearekin kontaktuan ageri dira. Zelula
muskular bereziak dira eta reninaz osatutako
granulu zitoplasmatikoak dituzte.
2.) MAKULA DENTSOA: zelula justaglomerularrekin
kontaktuan daude. Hodi bihurgunetsu distalean
agertzen diren hodixken zelula berezi batzuk osatzen
dute.
3.) ZELULA MESANGIALAK: arteriola aferente eta
eferentearen artean kokatuta.
NEFRONA
10

11. GILTZURRUNAREN
ANATOMIA
ATAL TUBULARRA
1. GERTUKO HODIXKA BIHURGUNETSUA: bi
ataletan banatzen da, alde kontorneatua eta alde
zuzena. Epitelio kubiko batez estalita dago eta bertako
zelulek mitokondrio eta lisosoma ugari dituzte. Tolestura
ugari ere dituzte, zurgapen handia jasaten dutelako.
2.) HENLE-ren LAKIOA: epitelioa aurrekoaren antzekoa. Hodiaren luzera nahiko
aldakorra, lortu nahi den gernu-kontzentrazioaren araberakoa.
3.) URRUNEKO HODIXKA BIHURGUNETSUA: epitelioa gertuko hodixka
bihurgunetsuaren antzekoa da, tolestura gutxiagorekin.
4.) HODIXKA BILTZAILEA: zelulek mitokondria gutxi dituzte. Hodi biltzailea muinean
batzen da, papila osatuz.
NEFRONA
11

12. GILTZURRUNAREN
ANATOMIA
BASKULARIZAZIOA
Odola aortatik irteten den giltzurrun arterien
bidez heltzen da. Giltzurrun-arteriak hilioa
zeharkatzen dute giltzurrun barrura sartuz.
Arteriak behin giltzurrun parenkiman arteria
segmetarioetan banatzen dira eta hauek
arteria interlobularretan.
12

13. GILTZURRUNAREN
ANATOMIA
BASKULARIZAZIOA
Arteria interlobularrak piramideen oinarritik zuzendu eta bertan arteria artziforme
izena hartu.
Arteria artziformeetatik arteria interlobulilarrak irteten dira eta azkenik arteriola
aferentea sortzen da, glomerulua era dadin.
Glomerulutik arteriola eferentea irteten da, gero kapilar peritubularrak sortzeko.
Sistema benosoa arteriarekiko paraleloa da eta beheko kaba benan bukatzen da.
Arteria arkuetatik hodi zuzenak irteten dira, muina irrigatzeko.
13

14. GILTZURRUNAREN
ANATOMIA
GERNU- BIDEAK
Funtzioa sortutako gernua giltzurrunetik kanpora garraiatzea da.
OSAGAIAK
- KALIZAK
- PELBISA
- URETERRAK
- MASKURIA
- URETRA
14

15. GILTZURRUNAREN
ANATOMIAGERNU- BIDEAK
URETERRAK
Psoas muskuluarekin erlazionatuta dauden hodi muskularrak
dira. Hiru ataletan banatuta dago: abdominal, iliakoa eta
pelbikoa.
3 geruzaz osatuta daude: mukosa (epitelio pseudogeruzatuz
osatua), geruza muskularra (barruko geruza longitudinala eta
kanpoko geruza zirkularraz osatua) eta adbentizia.
MASKURIA
Muskuluz osatutako zaku itxura duen egitura da eta bertan
gernua metatzen da.
Bi atal:
1. Trigono besikala edo lietaud-en trigonoa. Ureterrak
dakarren gernua jasotzen du eta ertzetik uretra irteten
da.
2. Maskuri-gorputza. Handitzeko gaitasuna du, bertan
gernua metatzeko. 15

16. GILTZURRUNAREN
ANATOMIAGERNU- BIDEAK
URETRA
Ezberdintasun nabarmenak daude,
emakumeen eta gizonen artean.
- Emakumearenak 4cm luzera du eta
epitelio ezkatasu batez estalia dago.
- Gizonengan hiru atal banatzen dira :
uretra prostatikoa, uretra membranosoa
eta uretra esponjosoa (bulbarra eta
zakil-uretra).
- Gizonenak guztira 20cm-ko luzera.
Bi esfinter daude:
● Barneko esfinter uretrala: muskulu
leuna (nahigabeko mugimendua).
● Kanpoko esfinter uretrala: muskulu
eskeletikoa (borondatezko
mugimendua) 16

17. FISIOLOGIA
17

18. GORPUTZAREN LIKIDOAK
Gizonengan ura gorputzaren pisuaren bi heren da eta emakumeengan erdia.
Gure gorputzean bi konpartimentu likido daude, alde bietan solutu berak agertzen dira
baina kontzentrazio ezberdinetan.
ZELULAREN
BARNEKOA
Katioi nagusia
potasioa da.
Gorputzaren
pisuaren %40.
ZELULAREN KANPOKOA
Katioi nagusia sodioa eta anioi nagusia
kloroa eta honen ostean bikarbonatoa.
Gorputzaren pisuaren %20.
Hiru atal ditu:
•PLASMA: odolari zelulak kentzerakoan
geratzen dena. Pisuaren %4.
•LIKIDO INTERSTIZIALA: plasmatik zelula
barneko likidora substantziak garraiatu.
Pisuaren %15-20
•LIKIDO TRANSZELULARRA: zelulek jariatzen
dutena besteak beste. Pisuaren %1-3
18

19. GERNUAREN OSAERA
1. IRAGAZKETA
GLOMERULARRA
1. HODIXKEN GARRAIOA
(BIRZURGAKETA +
JARIAKETA)
3 . HODIXKEN FUNTZIOEN
KONTROL HORMONALA
19

20. 1-IRAGAZKETA
GLOMERULARRA
Gernua osatzeko lehen pausua da.
Ura eta solutuak plasmatik
Bowman-en kapsularen gernu-
espaziora igarotzen dira.
Proteina gehienak ez dira
iragazten, iragazketa-mintza
iragazkaitza delako proteinentzat.
Iragazketa bi inguruneen
artean dagoen presio-
aldaketari esker ematen
da.
20

21. 21

22. 22

23. IRAGAZKETA-MINTZA 3. Bowman-en kapsularen
epitelio parietalaren zelulak:
podozitoak
1. Kapilar
glomerularren
endotelioa
Podozitoak
23
2. Mintz
basala

24. 2-HODIXKEN GARRAIOA
Hodixketan Bowman-en kapsulan iragazitako gai erabilgarriak berreskuratzen dira.
Hodixka bihurgunetsu proximalean iragazketa glomerularraren 2/3 birzurgatzen dira
(Na+, Cl-, K+, uraren %65a, bikarbonatoaren %80a eta konposatu organiko ia guztiak).
Henle-ren lakioan bi zati bereizten dira: beheranzko aldea eta goranzko aldea.
•Beheranzko aldea urarekiko iragazkorra eta gernua bertatik pasatzean hipertoniko
bihurtzen da.
•Goranzko aldea urarekiko iragazkaitza da. Bertatik pasatu ondoren, gernua
hipotonikoa bihurtzen da eta bertako giltzurrun-parenkima hipertonikoa.
Henle-ren lakioan lehen zurgatu ez diren ioiak (Cl- eta Na+-ren %25a) eta uraren
%15a birzurgatzen dira.
Hodixka bihurgunetsu distalean eta hodixka biltzaileetan gernuaren azkeneko
aldaketak jasotzen dira. Urarekiko iragazkorra da eta H+ eta K+ jariatzen dira. Ca2+aren
birzurgapen nagusia hemen ematen da.
Nefronan sortutako gernua, hodi biltzaileetara igarotzen da.
24

25. 25

26. 26

27. 27

28. 3-HODIXKEN KONTROL HORMONALA
ALDOSTERONA
Guruin suprarrenaleko azalean ekoizten da eta hodixka biltzaileetan parte hartzen du
batez ere.
H+ eta K+ jariaketa areagotzen du eta Na+ aren birzurgapena urarekin batera gehitzen
du, horrela zelula kanpoko likidoa eta presio arteriala gehitzen ditu.
HORMONA ANTIDIURETIKOA
Hodixka bihurgunetsu distalean eta hodixka biltzailean bi funtzio nagusi ditu: uraren
iragazkortasuna areagotzea eta odol-hodien uzkurdura egitea.
Zelula kanpoko likidoaren solutu-kontzentrazioa erregulatu.
PARATORMONA
Hodixka distaletan Ca2+-ren birzurgapena eragiten du.
Hodixka bihurgunetsu proximalean NaCl eta uraren birzurgapenak gutxitzen ditu.
28

29. MIKZIOAREN FISIOLOGIA
Behin giltzurrunean gernua eratutakoan, ureterrera igarotzen da. Ureterrak
goialdean zabaldu egiten dira giltzurrun-pelbisa sortuz eta behealdean,
maskuriaren muskuluan zehar sartzen dira maskuriaren barrunbean bukatuz.
Maskurian sartzerakoan, zulo uretralek balbula bat daukate gernua maskuriatik
ureterrera berriro ez itzultzeko.
Gernua ureterretan zehar igarotzen da mugimendu peristaltikoen bidez.
Mugimendu hauek giltzurrun-pelbisean sortzen dira.
Gernuaren neurria handitzen bada, giltzurrun-pelbisa zabaldu egiten da.
•MASKURIAREN BETETZEA: distentsio-gaitasun handia dauka. Maskuria
handitzen den neurrian, horman dauden hustuketa-errezeptoreak kitzikatzen
dira. Bolumena 400ml baino handiagoa denean, mikzio-gura larria izaten da.
•MASKURIAREN HUSTUKETA: muskulu detrusorearen uzkurduraren eta barneko
esfinterraren lasaiketaz burutzen da. Kanpoko esfinterraren lasaiketa
nahitaezkoa da. 29

30. 30

31. 31

32. GILTZURRUNEN FUNTZIO NAGUSIAK
•HONDAKIN-PRODUKTUEN IRAIZKETA
•GORPUTZAREN HOMEOSTASIAREN ETA
AZIDO-BASE OREKAREN MANTENUA
•GILTZURRUNEN FUNTZIO ENDOKRINOA
32

33. HONDAKIN-PRODUKTUEN IRAIZKETA
Iragazketa glomerularraren
ondorioz sortutako hondakinak
(urea eta kreatinina) gernura
garraiatzen dira, gero
kanporatuak izateko.
33

34. GORPUTZAREN HOMEOSTASIAREN ETA
AZIDO-BASE OREKAREN MANTENUA
Giltzurrunak ura eta elektrolitoak (Na+, K+,...) konstante
mantentzen ditu.
Birikekin batera azido-base orekaren erregulazioan parte
hartzen du. Azido-base oreka sortutako H+ kopurua eta
kanporatutakoak berdinak izatean lortzen da.
34

35. GILTZURRUNEN FUNTZIO ENDOKRINOA
Giltzurrunek funtzio endokrinodun substantziak jariatzeko
gaitasuna dute:
● Eritropoietina: eritrozitoen ekoizpena eta garapena eragiten
du.
● D-bitamina: gibelean sintetizatu eta giltzurrunetan eraldaketa
jasaten du. Bertan, giltzurrunean, metabolito aktiboago
bihurtzen da eta kaltzioaren metabolismoan funtzio
garrantzitsua dute.
● Renina: Aparatu justaglomerularrean sortzen da. Odol-hodien
konstrikzioan eragiten duen eta tentsio arteriala eta zelulaz
kanpoko likidoa areagotzen duen subtantziaren sintesian eta
eraldaketan parte hartzen du (angiotensina II).
35

36. 36
PATOLOGIA

37. PATOLOGIA
GLOMERULONEFRITISA
Hondakinak eta odolaren jariakinak filtratzen laguntzen duen
giltzurrunen atala (glomerulua) kaltetzen denean gertatzen da.
Iragazketa-prozesua ez dabilenean modu egokian.
Odola eta proteina iragaztea eragiten du
Kausa: ezezaguna gehienetan
Glomerulua 37

38. PATOLOGIA
Sintomak:
- Odola gernuan. Iragazketa-mintzak zulo handiak izaten ditu
eta bertatik, egoera normalean igarotzen ez diren zelulak igaro
daitezke.
- Gernu aparduna gehiegizko proteinaren ondorioz, zulo
horietatik proteinak ere igarotzen baitira.
- Hainbat atalen hantura.
- Hipertentsio arteriala. Renina gehiegi sortzen da.
- Giltzurrun-urritasuna. Azkenean giltzurrunak iragazketa
glomerularra gutxitzen du eta gernu gutxi kanporatu.
38
GLOMERULONEFRITISA

39. PATOLOGIA
GILTZURRUN-URRITASUN AKUTUA (GUA)
Giltzurrunaren funtzioa galtzea da, oso azkar.
Giltzurrunak ezinezkoa izatea gernua kanporatzea eta
homeostasia mantentzea eragiten du
Kausak
-Gaixotasun ezberdinak
-Odol-fluxua murriztearen ondorioz
odol-presioa oso baxua
-Arazoak giltzurrunen barruan, odol
hodien koagulazioa sortzen dutenak
39

40. PATOLOGIA
GILTZURRUN-URRITASUN KRONIKOA
Akutuaren antzekoa baina urte askotan zehar garatzen dena
eta ez egun batzuetan.
40

41. PATOLOGIA
GILTZURRUN-INFEKZIOAK
Bakterioek kolonizatu egiten dituzte gernu-aparatuaren
organoak, infekzioak sortuz. Mikroorganismo hauek beheko
gernu-bideak (uretra eta maskuria) kutsa ditzakete, beheko
gernu-infekzioa sortuz. Bestalde, ureterrak edo giltzurrunak
kutsatzen dituztenean, goiko gernu-infekzioa dago.
Kausak
-Bakterioak
-Diabetesa
-Anemia
-Sistema immune ahula
41

42. PATOLOGIA
Sintomak
Sukarra, presa txiza egiteko oso gutxi bota arren eta egitean
mina sentitu, jateko gogoa galdu…
Prebentzioak
Sexu area garbi mantendu eta garbitu aurretik atzera,
ondesteko bakterioak uretrara joateko aukerak murrizteko.
Gaixotasun infekziosoak kasu askotan higiene-praktika gutxi
izateagatik sortzen dira.
42
GILTZURRUN-INFEKZIOAK

43. PATOLOGIA
GILTZURRUN KALKULUAK
Gorputzean edo giltzurrunean kaltzio
gehiegi dagoenean edo giltzurrunak modu
egokian funtzionatzen ez duenean sor
daitezke. Kalkuluak gernu bideak baino
handiagoak direnean, ezin direnez igaro,
mina sortzen dute.
Kristal txikiez osatutako masa solidoa da.
Kausak
Mota bakoitzak bere kausak:
-Kaltzio-kalkuluak: arruntenak. 20-30 urteko gizonetan.
Janari batzuek, adibidez espinakak, oxalatoa dute.
Oxalatoak kaltzio-kalkuluak sortzea bultzatu.
43

44. PATOLOGIA
-Zistina-kalkuluak: zistinuria duten pertsonetan.
Hereditarioa, gizon eta emakumeetan.
-Estrubita-kalkuluak: gernu-infekzioa duten
emakumeetan.
Prebentzioak
Ur asko edan, sendagaiak hartzea (beharrezkoa
izan liteke), dieta aldatzea…
44
GILTZURRUN KALKULUAK

45. PATOLOGIA
GERNU-APARATUKO MINBIZIAK
Giltzurrunetako minbizia: gizon
nagusiengan (55-60)
Sintomak
Odola gernuan
Konkor (bultoa) baten agerpena sabelaldean
Azaldu gabeko pisu galera
Jateko gogoa galtzea
Kausak
Tabakoa, obesitatea, substantzia kimikoen
esposizioa, arrisku faktore genetikoak,
dialisiak sortzen dituen kisteak,...
45

46. PATOLOGIA
Maskuriako minbizia: 40 urtetik gorako gizonengan.
Zelula kantzeroso gaiztoak maskuriako ehunetara
itsasten direnean.
Mota honetako minbizia laserra erabiliz senda daiteke,
garaiz diagnostikatuz gero.
Sintomak
Odola gernuan, mina txiza egitean, gehiagotan txiza
egin beharra…
46

47. Kausak
- Tabakoa: minbizi honen %40aren kausa. Zigarroak
dituen produktu kartzinogenoak gorputzak xurgatu,
hauek gernuaren bidez kanporatzen dira eta
kanporatzean, gernu-bideko paretako zelulak kaltetzen
dira.
- Giza papilomaren birusa: %17a sortzen du.
- Substantzia kimikoen esposizioa: produktu batzuk, hala
nola, metalak, gaixotasun honen arrisku-faktoreak dira.
- analgesikoen gehiegikeria.
- zistitis kronikoa (maskuriaren infekzioa)
PATOLOGIA
47

48. 48
GALDERARIK?