1. DIGESTINO PROZESUA
Digestino :aparatuak elikagaiak deskonposatu egiten dauz.
Honeek dira zati garrantzitsuenak:
Ahoa,Faringea,Hestegorriak,Urdaila eta hesteak parte
hartzen dabe prozesu horretan.
• Ahoan elikagaiak mastekatu egiten dogu hortz
haginen bidez Mihinak txu gurinek sortzen daben
txuagaz nahasten dogu eta elikadura boloa sortzen da.
• Faringean eta hestegorrian elikadura boloa urdailera
heltzen da.
• Urdailean elikadura boloa urin gastriko0akaz nahasten
da eta kimoa sortzen da
• Heste meharrean komoa pankreako urinakaz
behazunagaz eta heste urinakaz nahasten da,eta kiloa
sortzen daelikagaien mantenugaiak osotutako
subtantzi likidoa eta odolak gure zelula guztietara
eroaten dauz.
• Heste lodiak gure gorputzak aprobexatu ez dauzan
substantziak batu eta gorozki bihurtzen dauz.Gorozkiak
uzkiaren bidez egozten dira.
DIGESTINO APARATUAREN GAIXOTASUNAK
• Txantxarrak, aerofagia eta beherakoa digestino
aparatuei eragiten deutsie gaixotasun ohikoenetakoak
dira.
• Hortz- haginetako txantarrak hortz haginei kalte
egiten deutse ahokobakterioren eraginez.Gozoki asko
ez jan, haginak garbitu eta dentistarengana joan
behar da.

2. Aerofagia digestino hodian gasak sartzendiranean
sortzen da,eta mina eta ondoezaeragiten dauz.Neurriz
jan eta edari gasdun gitxiago kontsumitu behar
doguz
• Beherakoa heste meharra ura eta mantenugaiak ondo
xurgatzekogai ez danean gertatzen da, eta horregaitik,
gorozkiak sarri eta likidoak izaten
dira.Medikuarengana joan behar dogu, asko eta
arinak hartu behar doguz; arroza eta saldak.
• Ohitura osasungarrien eta elikadura orekatuaren bidez
sahiestu daitekez.
•
ARNAS APARATUAREN OSAGAIAK
• Oxigenoa hartzen dau eta gure gorputzak sortzen dauan
karbono dioxidoa kanpora botaten dau.
• Arnasbideak
• Sudur hobiak airea gure gorputzean sartzeko eta
aterateko hobiak dira airea birikietara heldu aurretik
garbitzea,berotzea eta hezotzea da.
• Faringean airea ere eroaten dau sudur hobietatik
birikietara.Horregaitik gara gai ahotik ere arnasea
hartzeko.
• Laringean faringeaeta trakea lotzen dauzan hodia
da.Barruan ahots kordak daukaz,airea igarotean bibratu
eta ahotsa sortzen dauan muskulu bi.
• Trakea bronkio izeneko hodi bitan banandutako hodia
da.
• Brokioakbirikietan brokiolo izeneko hodi txikiagotan
adarkatzen dira.

3. •
Birikiak biriki bakotxaren barruan,brokioloen
muturrean biriki albeolo izeneko zakutxo moduko
batzuk dagoz.
ARNAS APARATUAREN GAIXOTASUNAK
• . Gripea: birus batek sortutako gaixotasun oso ohikoa
da. Birus hori errez kutsatzen da pertsona batetik
bestera, eta sukarra, muskuluetako mina eta ondoeza
eragiten dauz.
• .Asmea bronkioloak estutu eta aireari pasatzen izten ez
deutsienean sortzen da. Bronkodilatore izeneko botiken
bidez kontrolatu daiteke.
ZIRKULAZINO APARATUREN OSAGAIAK
Zirkulazino aparatuan hiru zati garrantsitsu
dagoz:Bihotza,odola eta odol basoak.
• Bihotza toraxaren ezkerraldean kokatuta dago,odola
gorputz guztira bultzatzen dau.Bihotzaren hormak
muskulu ehunez osotuta dagoz,barrualde hutsa
dauka,lau barrunbez osotuta:Aurikula,
Bentrikulua,Trikuspideak eta Mitralak.
• Balbula trikuspideak eskumako aurikulea eta
eskumako bentrikulea bereizten dauz.Balbula mitrelak
ezkerrako aurikulea eta ezkerreko bentrikulua
• Odol basoak era asktako lodiera daukien hodiak dira.
Lodieren arabera Arteriak,benak eta kapilarrak
bereizten dira.

4. Arteriak odola bihotzetik gorputzeko organo
guztietarazabaltzen dabe.
• Benek odola gorputzeko atal guztietik bihotzera daroa.
• Kapilarrak arteriak eta zainak lotzen dabez.
• Odola mantenugaiak eta oxigenoa garraitzen dauz,eta
hondakinak batzen dauz zelulez osatuta dago.
• Plasmea likido horixka bat da,digestinoari esker
sortutako mantenugaiak garriatzen dauz.
• Odol zelulak,globulo gorriak ,globulo zuriak eta
plaketak dira.
•
ODOL ZIRKULAZIOA
Odol zirkulazinoa zirkuitu bereiztu biren bidez egiten da.
Zirkulazino eta edo birikitakoa bihotzetik birikietara doa
eta bihotzera itzultzen da.Eskumako bentrikulutik karbono
dioxidoz betetako odola biriki arteriaren bidez atera.
ZIRKULAZINO APARATUAREN GAIXOTASUNAK
Tronbosia odolean tronbo izeneko pikor bat eratu eta
arteria bat edo bena bat ixten dauanean gertatzen da.
Obesitateak eta erreteko ohiturak gaixotasun hau izateko
arriskua ugaritzen dabe.
. Miokardio infartua oxigenorik ezak eragin da bihotzaren
zati bateko zelulak hiltean oinarritzen dan gaixotasun bat da
. Bihotzekoa dieta orekatu baten eta jarduera fisikoaren
bidez ekidin daiteke.
Arteroesklerosia:arterien barruan gantzak metatzen
diralako arteriak gogortzean sortzen da. Ariketa fisikoa
egitea, neurriz jatea koipe gitxi hartzea eta ez erretzea dira
.

5. neurri egokienak
GERNU SISTEMA
Zelulek ezabatu beharreko hondakin subtantziak sirtzen
dabez.Iraitz aparatua gernu sistemeaz eta izerdi guruinez
osotuta dago.Gorputzak, karbono dioxidoa botaten dau eta,
gernu sistemeak gure zelulek sortutako hondakin ezgaseosoak egozten dauz. Kuntzurrunek,ureterrek, gernu
maskuriak eta uretreak osotzen dabe gernu sistemea.
. Kuntzurrunak baba formako organo bi dira, eta kaxa
torazikoaren azpian dagoz, bizkarrazurraren alde
banatan.Kuntzurrunetatik ikaroten dan odola iragaztea da
horreen eginkizuna, organismoarentzat toxikoak diran
hondakinak eruzteko.
. Ureterrak gernua kuntzurrunetatik hartu eta gernu
maskurira eroaten daben hodi bi dira.
. Gernu maskuria zaku formako organo gihartsu bat da,
eta zakuan gordeta egoten da gernua, uretratik kanporatu
arte.
. Uretra hodiaren bidez,gernu maskurian gordetako gernua
kanporatu egiten da.
IZERDI GURUINAK
. Izerdi guruinen bidez,horreetatik hur dagozan
kapilarretako substantzia toxikoak ezabatzen
dira.Horretarako izerdia sortzen dabe, poroen bidez egozten
da.

6. . Izerdi guruinei esker gorputzaren tenperaturea
kontrolatzen da.
IRAITZ APARATUAREN GAIXOTASUNAK
. Zitistia gernu maskuriaren infekzinoa da, pixa
egiterakoan mina eragiten dau.
. Kuntzurrunetako harriak organo horreetangernuan
disolbatutako substantziak sortzen diran masa
solidoak dira.
. Kuntzurrunetako gitxigitasuna odola iragazteko
gaitasuna galtzen dabenean sortzen da.

7. . Izerdi guruinei esker gorputzaren tenperaturea
kontrolatzen da.
IRAITZ APARATUAREN GAIXOTASUNAK
. Zitistia gernu maskuriaren infekzinoa da, pixa
egiterakoan mina eragiten dau.
. Kuntzurrunetako harriak organo horreetangernuan
disolbatutako substantziak sortzen diran masa
solidoak dira.
. Kuntzurrunetako gitxigitasuna odola iragazteko
gaitasuna galtzen dabenean sortzen da.