2. Zer da osasuna? Osasuna gorputza eta burua behar duten moduan funtzionatzea eta ondo egotea da. Baina hori ez da bakarra, harreman ona izan behar dugu familiakoekin eta inguruko jendearekin. Kontuan hartuta osasuntsu egotea ongizate fisikoa, mentala eta soziala izatea da.
3. Aurrea hartzea Aurrea hartzea oso garantzitsua da. Gaixotzean medikuarengana joaten gara, baina osasuntsu egoteko beste gauza batzuk egin ahal ditugu, horiei ohitura osasungarriak deituko diegu. JANARI OSASUNGARRIAK
4. Gaixotasun motak Hainbat gaizotazun daude: akutuak, kronikoak, infekziosoak, ez-infekziosoak, esporagikoak, epidemikoaK eta endemikoak.
5. Osasunerako arriskuak Osasunean hainbat faktorek dute eragina. Batzuk zein diren ikasi duzu; besteak beste, elikadura, atsedena eta kirola. Alkohola, tabakoa, drogak eta zirkulazio-istripuak osasunerako arrisku larriak dira.
6. Alkohola Alkohola erabat zabalduta dago gizartean. Oso substantzia arriskutsua da osasunerako. Alkoholdunetan dago, digestio aparatuaren bidez, odola garunera eramaten du. Alkohol asko edanez gero gaixotasun kroniko bat harrapatu ahal duzu: alkoholismoa.
7. Tabakoa Tabakoaren kontsumoa kalte handia egiten dio osasunari. Asko kontsumituz gero gaixotasun kroniko bat harrapatu ahal duzu: tabakismoa. Ez du bakarrik arnas aparatuan kalte egiten zirkulazio-aparatuan ere, minbizi asko harrapatu ahal dituzu adibidez: biriketakoa. Baina ez du bakarrik erretzen duen pertsonari kalte egiten, inguruan dauden pertsonei ere.
8. Drogak Drogek garunaren funtzionamendua nahasten dute, pertsonen sensatsioak aldatzen dituzte, gogo-aldartea eta portaerak ere aldatzen dituzte. Droga tipo asko daude (marihuana,hachis, kokaina eta heroína, besteak-beste) bakoitzak ondorio jakin batzuk ditu. Droga guztiak osasunerako kaltegarriak dira, gainera gaixotasun asko harrapatu ahal dira eta baita hil ere.
9. Zirkulazio-istripuak Jende asko hiltzen da. Gehienetan beste gauza batzuk egiten ari direlako (irakurtzen ari direlako, alkohol asko edan dutelako, tabako asko kontsumitu dutelako edo drogak kontsumitu dutelako).
11. Gaixotasun infekziosoen motak Gaixotasun mota asko daude: neumonia, tetanosa, salmonellosia, kandidiazia, atleta-oina, malaria, heste-zizareek, arkakusoek, gripea, astanafarreria, elgorria eta hiesa.
12. Infekzioei aurrea hartzea Gaixotasunei aurrea hartzeko ohitura asko daude: eskuak garbitu; hortzak garbitu; ura ona ez bada, ez edan; janaria garbitu; komunera joan eta gero eta mukiak kendu eta gero; eskuak garbitu; maskotak ardura handiz ibili behar dugu; zauriak garbitu eta desinfektatu; etxea garbitu; besteen edalontzietik ez edan; besteen janari tresnekin ez jan; eta ez dugu oinutsik ibili behar toki bustietan.
15. Antibiotikoak Substantziak toxikoak dira bakterioentzat, baina ez diete kalterik egiten pertsonei. Antibiotikoek birusei, protozoei eta onddoei aurre egiteko ez dute balio.
16. Kirurgia Gaixotasun batzuk ez dira sendagaien bidez sendatzen eta horregatik kirurgiaren bidez tratatu behar izaten dira. Gaur-egun kirurgia-teknika batzuk oso erraz egiten dira.
17. Organo-transplanteak Gaixotasun batzuk sendatzeko transplanteak egitea beharrezkoa da. Gaur-egun organo transplante asko egiten dira. Espainiak du organo-emaile gehie; baina eskaintza eskaera baino askoz txikiagoa da.
