5. mailarako ERDI Aroko gaiare egokitzapena. Santillana liburutik oinarrituta.

1. ALTZA HERRI IKASTETXEA
HIPI GELA – LAGUNTZA GELA
ERRESUMA BISIGODOA
TOLEDO
• Bisigodoak Hispaniara etorri ziren Europako Iparraldetik.
• Hispanian erresuma bat sortu zuten.
• Toledo hiriburu bihurtu zuten.
• Bisigodoak gutxi ziren eta latina, lege erromatarrak eta erlijio
katolikoa onartu zituzten.
1
http.//hipialtza.blogspot.com
http.//margarigela.blogspot.com

2. ALTZA HERRI IKASTETXEA
HIPI GELA – LAGUNTZA GELA
• Nondik iritsi ziren bisigodoak Penintsulara?
• Nortzuk zeuden bisigodoak iritsi baino lehen Penintsulan?
• Zein izan zen Bisigodoen hiriburua?
• Zein hizkuntz hiz egiten zuten bisigodoek?
• BOROBILDU Toledo hiriburua:
2
http.//hipialtza.blogspot.com
http.//margarigela.blogspot.com

3. ALTZA HERRI IKASTETXEA
HIPI GELA – LAGUNTZA GELA
MUSULMANEN KONKISTA
• VIII. mendean, Afrikatik musulmanak iritsi ziren Penintsulara.
• Erresuma bisigodoa inbaditu zuten eta Penintsula eta Balear
Uharteak konkistatu zituzten musulmanek.
• AL ANDALUS jarri zioten izena.
• Kordoba hiriburu bihurtu zuten.
• Mediku, poeta, astronomo, filosofo eta musikari bikainak bizi ziren.
• Azokak, zokoak, bikainak zituzten eta toki guztietatik ekarritako
produktuak saltzen zituzten.
• Hiriek garrantzi handia zuten Al-Andalusen: Kordoba eta Sevilla
adibidez.
• Hiriak hesituta zeuden; kale estuak eta irregularrak zituzten.
• Hirietan artisau eta merkatari ugari bizi ziren.
• Bere produktuak ZOKOAN saltzen zituzten.
3
http.//hipialtza.blogspot.com
http.//margarigela.blogspot.com

4. ALTZA HERRI IKASTETXEA
HIPI GELA – LAGUNTZA GELA
• Nekazaritzan ere aritu ziren, hirien inguruan.
• Labore berriak ekarri zituzten: orburuak, alberjiniak eta arroza.
• Soroak ureztatzeko noriak eta ubideak eraiki zituzten.
4
http.//hipialtza.blogspot.com
http.//margarigela.blogspot.com

5. ALTZA HERRI IKASTETXEA
HIPI GELA – LAGUNTZA GELA
• Nondik iritsi ziren musulmanak Penintsulara?
• Nortzuk zeuden musulmanak iritis zirenean?
• Ze izen jarri zioten konkistatutako lurraldei?
• Zein izan zen hiriburua? Borobildu mapan.
• Zer dira zokoak?
• Aipatu Al-Andaluseko hiri batzuen izenak:
• Nolakoak ziren hiriak?
• Nortzuk dira artisauak?
• Merkatariek non egiten zuten lan?
5
http.//hipialtza.blogspot.com
http.//margarigela.blogspot.com

6. ALTZA HERRI IKASTETXEA
HIPI GELA – LAGUNTZA GELA
• Nekazariek non egiten zuten lan?
• Zer eraiki zuten ureztatzeko soroak?
Koloreztatu:
6
http.//hipialtza.blogspot.com
http.//margarigela.blogspot.com

7. ALTZA HERRI IKASTETXEA
HIPI GELA – LAGUNTZA GELA
MESKITA koloreztatu
Kordobako Meskita
7
http.//hipialtza.blogspot.com
http.//margarigela.blogspot.com

8. ALTZA HERRI IKASTETXEA
HIPI GELA – LAGUNTZA GELA
8
http.//hipialtza.blogspot.com
http.//margarigela.blogspot.com

9. ALTZA HERRI IKASTETXEA
HIPI GELA – LAGUNTZA GELA
KRISTAU- ERRESUMENAK
• Penintsularen Iparraldean kristauak bizi ziren eta musulmanei
aurre egin zieten.
• Erresumetan eta konderritan antolatu ziren: Asturiasko Erresuma,
Leongo Erresuma, Gaztelako Erresuma, Nafarroako Erresuma,
Kataluniako konderriak, Aragoiko Erresuma.
• Urte askoz borroketan ibili ziren baina merkataritza-harremanak ere
izan zituzten.
• XV. Mendearen bukaeran, kristau-erresumek ia Iberiar penintsula
osoa konkistatu zuten.
• Errege-erregina Katolikoek 1492an Granadako Erresuma, azken
lurralde musulmana, konkistatu zuten.
9
http.//hipialtza.blogspot.com
http.//margarigela.blogspot.com

10. ALTZA HERRI IKASTETXEA
HIPI GELA – LAGUNTZA GELA
10
http.//hipialtza.blogspot.com
http.//margarigela.blogspot.com

11. ALTZA HERRI IKASTETXEA
HIPI GELA – LAGUNTZA GELA
Gizartean bi talde zeuden:
• Pribilegiodunak: Nobleak eta kleroa
• Pribilegio gabekoak: nekazariak, artisauak, merkatariak
HIRIAK:
• Harresiz inguratuta zeuden.
• Auzotan banatuta zeuden. Kaleak estuak eta etxeak zurezkoak ziren.
• Plaza handi bat zegoen eta merkatariek produktuak saltzen zituzten.
11
http.//hipialtza.blogspot.com
http.//margarigela.blogspot.com

12. ALTZA HERRI IKASTETXEA
HIPI GELA – LAGUNTZA GELA
• Hiri askotan, Katedral ederrak zeuden (Burgosen, Toledon...)
Burgoseko Katedrala
• Hirietan merkatariak eta artisauak bizi ziren.
• Lanbide berekoek kale berean izaten zituzten lantegiak.
• Merkatarizta-feriak antolatzen zituzten Europako produktuak
saltzeko.
• Hiri nagusietan unibertsitateak sortu ziren: Salamancan adibidez.
12
http.//hipialtza.blogspot.com
http.//margarigela.blogspot.com

13. ALTZA HERRI IKASTETXEA
HIPI GELA – LAGUNTZA GELA
Salamanca Unibertsitatea
• Erdi Aroan, bi estilotako eraikin handiak zeuden: ERROMANIKOA
ETA GOTIKOA.
• ERROMANIKOA. Harrizko horma lodiak zituzten. Lehio gutxi eta
txikiak zituzten. Oso ilunak ziren. Ateek eta lehioek erdi-puntako
arkua izaten zuten.
HORMAK:
LEHIOAK:
ARKUA:
13
http.//hipialtza.blogspot.com
http.//margarigela.blogspot.com

14. ALTZA HERRI IKASTETXEA
HIPI GELA – LAGUNTZA GELA
ARKUAK:
LEHIOAK:
Estilo gotikoa
• Erromanikoak baino handiagoak ziren.
• Hormak meheagoak ziren.
• Arku zorrotzak.
• Lehio handiak zituzten. Koloretako beiratez apainduta zeuden.
14
http.//hipialtza.blogspot.com
http.//margarigela.blogspot.com

15. ALTZA HERRI IKASTETXEA
HIPI GELA – LAGUNTZA GELA
• Gizartea bi taldetan zegoen baratuta:
Artisauak, nobleak, mojak eta fraideak (kleroa), nekazaritzak, markatariak
PRIBILEGIATUAK
PRIBILEGIO GABEKOAK
• Nolakoak ziren Erdi Aroko hiriak?
• Non bizi ziren merkatariak eta artisauak? Non saltzen zituzten bere
produktuak ?
• Eliza hau gotikoa ala erromanikoa da? Zergatik?
Hornak:
Arkua:
Lehioak:
Tamaina:
15
http.//hipialtza.blogspot.com
http.//margarigela.blogspot.com

16. ALTZA HERRI IKASTETXEA
HIPI GELA – LAGUNTZA GELA
ERDI AROAREN hasieran hiru erlijio zeuden Iberiar
Penintsulan: Kristauak, musulmanak eta juduak. Erlijio
eta kultura ezberdenitako pertsonak elkarrekin bizi
ziren, elkarrekiko errespetua eta tolerantzia adibide bat
da, BIZIKIDETZARAKO OINARRIA.
GAUR EGUNGO EUSKADIKO
LURRALDEA, ERDI AROAN
• Baskoien eta errege bisigodoen artean borrokak izan ziren.
• Bisigodoek ez zuten lortu baskoien lurraldea menderatzea.
• Musulmanak ez ziren kokatu gaur egundo Euskadiko lurraldean.
• Kristautzearen lehen seinaleak Euskadiko hegoaldean agertu ziren
lehendabizi. Bizkaian eta Gipuzkoan beranduago.
16
http.//hipialtza.blogspot.com
http.//margarigela.blogspot.com

17. ALTZA HERRI IKASTETXEA
HIPI GELA – LAGUNTZA GELA
• Euskadin ere eraikin erromanikoak eta gotikoak ditugu.
Eraikin erromanikoak: Estibalizko Andre Mariren santutegia (Araban)
San Pelaio ermita, Bizkaian.
Eraikin gotikoak: Gasteizko Santa Maria Eliza (Araban).
17
http.//hipialtza.blogspot.com
http.//margarigela.blogspot.com

18. ALTZA HERRI IKASTETXEA
HIPI GELA – LAGUNTZA GELA
Sagarrrondoko Andre Maria eliza (Hondarribian, Gipuzkoan).
ARTE ARTE
ERROMANIKOA GOTIKOA
EZAUGARRIAK
ADIBIDEAK
Hurrengo laburpen hau kopiatu:
Bisigodoen garaiko ezaugarria baskoien
eta bisigodoen arteko etengabeko
borrokak izan ziren. Musulmanak ez
ziren kokatu gaur egungo Euskadiko
lurretan. Hainbat monumentu
erromaniko eta gotikok diraute zutik.
18
http.//hipialtza.blogspot.com
http.//margarigela.blogspot.com

19. ALTZA HERRI IKASTETXEA
HIPI GELA – LAGUNTZA GELA
19
http.//hipialtza.blogspot.com
http.//margarigela.blogspot.com