"Gebelik ve lohusalık döneminde duygudurum değişimleri" üzerine hazırlamış olduğum ve eskiden görev yaptığım hastanede defalarca gebelik eğitiminde yaptığım sunum

1. Gebelik ve
Lohusalık
Döneminde
Duygudurum
Değişimleri
Klinik Psikolog Mine Hasırcı

2. Gebelik Dönemi
• Çocuk Sahibi Olma Kararı
• Sosyal Destek
• Hormonal Değişimler ve Duygudurum
• Doğum ve Anne Olmaya Dair Kaygılar
• Vücudunuzda olan Değişimler ve Fiziksel Etkiler
• Çalışan bir Gebe olmak ve İş Stresi
• Diğer çocuğunuz/çocuklarınız
• Gebelik Döneminde Ne yapmalı?
• Gebelikte Depresyon

3. Çocuk Sahibi Olma Kararı
• Planlı gebelik
• Eşlerin ortak isteği ve kararı
– Gebenin anneliğe bakışı
– Anne olmaya hazır olması

4. Sosyal Destek
• Eşin desteği
• Ailenin desteği
(anne, baba, kardeşler
vb.)
• Arkadaş ve sosyal
çevrenin desteği

5. Hormonal Değişimler ve Duygudurum
• Ruh halinin değişkenliği
• Çabuk sinirlenme, ağlama veya gerilme
• Tahammülün azalması

6. Doğum ve Anne Olmaya Dair Kaygılar
Doğum ile ilgili düşünceler:
• Çevreden öğrenilenler/duyulanlar
• Kaygılar/korkular
• Felaket senaryoları
• Erken doğum korkusu

7. Doğum ve Anne Olmaya Dair Kaygılar
Anne Olmakla İlgili Düşünceler:
• Anne olmaya yüklenen anlam
• Sorumluluklar
• Yetersizlik kaygısı
• “İyi bir anne” olma yanılgısı

8. Vücudunuzda olan Değişimler ve
Fiziksel Etkiler
• Fiziksel görünümde değişim
• Hareketlerin kısıtlanması
– Bebeğin büyümesi ile karnın büyümesi
– Yüzde, ellerde, ayaklarda şişlik
– Bulantılar, kusmalar, baş dönmeleri
– Uyku düzeni, yeme düzeni, çabuk yorulma

9. Çalışan bir Gebe olmak ve İş Stresi
• İşi yapmada güçlük (yorulma)
• İşin devamı ve işe dönüş ile ilgili kaygılar
• İşe dönüş nasıl olacak? Doğum sonrası
problem yaşayacak mıyım?
• İşime son verilir mi?
• Süt iznimi ne şekilde
ayarlamalıyım?

10. Diğer çocuğunuz/çocuklarınız
• Çocukların yeni bebeği
kabul etmeleri
• Olumsuz tepki vermeleri
• Bebek gelince kendilerine
olan sevgi ve ilgide azalma
kaygısı
• Çocuklarla ilgilenme-
enerji ve tahammülün
azalması

11. Gebelik Döneminde Ne yapmalı?
• Gebe:
– Zorlu bir dönem olabileceğini kabul etmeli
– Zorlandığı fark ettiği durumlarda çevresinden destek
istemeli
– Yüksek düzeyde sıkıntısı var ise kesinlikle psikolojik
destek almalı.
• Eş ve Sosyal Çevre:
– Gebe ile konuşmalı ve anlamaya, empati kurmaya
çalışmalı.
– İmkanlar dahilinde yardımcı olmaya gayret göstermeli

12. Gebelikte Depresyon
• %12-36
• Gebelik depresyonu pospartum (doğum
sonrası) depresyon riskini de artırır.
• Gebeliğin erken dönemlerinde görülen
depresyon, hem gebeyi hem de fetüsü uzun
dönemde de olumsuz etkilemektedir.

13. DSM IV’e göre Major Depresyon Tanı
Ölçütleri
2 hafta süren 5 veya daha fazla semptom: (depresif duygudurum ya da
ilgi kaybı ya da artık zevk alamama ile birlikte)
• (1) Depresif duygudurum
• (2) Etkinliklerin çoğuna karşı ilgide belirgin azalma
• (3) Önemli derecede kilo kaybı/alımı ya da iştahının
azalması/artması
• (4) Uykusuzluk /aşırı uyku
• (5) Psikomotor ajitasyon/retardasyonun (başkalarınca da
gözlenebilir)
• (6) Yorgunluk-bitkinlik/enerji kaybı
• (7) Değersizlik, aşırı ve uygun olmayan suçluluk duygusu
• (8) Düşünme ve odaklanmada güçlük
• (9) Yineleyen ölüm düşünceleri, intihar girişimi ya da intihar etmek
üzere plan yapma

14. Gebelikte Depresyon için Tedavi
Seçenekleri
• Psikoterapi ***
• İlaçla tedavi (bu dönemde tercih edilmemekle
beraber yüksek risk durumlarında)
• Diğer yöntemler (yoga, meditasyon vb.)
***En çok tercih edilen ve faydası görülen uygulama.
Özellikle Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT) etkin
bulunmuştur.

15. Lohusalık Dönemi
• Anneliğe Geçişi Kabullenmek
• Düzenin Değişimi
• Emzirme
• Sosyal Destek
• Lohusalık Döneminde Ne
yapmalı?
• Postpartum (Doğum sonrası)
Depresyon
• Lohusalık Hüznü

16. Anneliğe Geçişi Kabullenmek
• Gebeliğin nasıl geçtiği
• Anneliğe yüklenen anlam
• Kendini nasıl algıladığı
– Yeterli/yetersiz
– Başarılı/başarısız
• Mükemmelliyetçilik

17. Düzenin Değişimi
• Eş rolü + anne-baba rolü
• Bebeğin bakımına dair sorumluluklar
• Zamanda kısıtlama
– Kendine veya çift olarak ilişkiye zaman ayırma
• Diğer çocukların düzene uyumu
• Geniş ailenin (anne-babaların) yardıma
gelmesi

18. Emzirme
• Emzirme ile ilgili
düşünceler
• Sütün az olması ve
kaygılar

19. Sosyal Destek
• Anne-baba olan çiftin
duruma adaptasyonu ve
birbirine destek olması
• Çevrenin yeni ebeveynlere
destek olması/yardımcı
olurken yük olmaması

20. Lohusalık Döneminde Ne yapmalı?
• Lohusa ve Eş:
– Ebeveyn oldukları bu dönemde birbirine destek olmalı.
Konuşup duygularını ve düşüncelerini paylaşmalı
– Babalar, lohusa olan eşlerine karşı daha anlayışlı olmaya
çalışmalı, empati kurmalı
– Psikolojik destek almaktan kaçınmamalı, bu dönemi
önemsemeli
• Sosyal Çevre:
– Yardım istediklerinde yardıma hazır olduğunuzu belirtip
kararı çifte bırakmak

21. Postpartum Depresyon
• Doğumdan sonraki 4 hafta içinde ortaya çıkar
• Atipik depresyon
• Lohusalık/Annelik hüznü’nden farklı

22. Lohusalık Hüznü
• 1-2 günden 1-2 haftaya kadar hafif düzeyde
sıkıntılar
• %50-85
• 2 haftadan uzun sürerse psikolojik
değerlendirme ve destek gerekli!

23. Postpartum (Doğum sonrası)
Depresyon
• kendini değersiz hissetme, yetersizlik ve kendine güvensizlik, kendini
çaresiz hissetme – içe kapanma
• anksiyete ve panik ataklar,
• suçluluk hissi, ağlamaklı hal ve kontrolsüzce ağlama,
• hareket ve konuşmada yavaşlık/ ajitasyon veya hiperaktivite
• İştah bozuklukları (çok az veya fazla yeme), uyku bozuklukları,
düşüncelerde karışıklık ve unutkanlık,
• duygusal dengesizlik, öfke hissi, düşmanlık
• umutsuzluk ve yetersizlik hissi, ölüm ve intiharla ilgili düşünceler,
• konsantrasyon ve karar verme yeteneğinde azalma, keder,
• enerji ve motivasyon kaybı, yoğun umutsuzluk, yalnızlık, korku, kayıp,
kontrol kaybı ya da çıldırma korkusu, yaşamı anlamsız bulma,
• cinsel isteksizlik, bebeğe karşı ilgisizlik, bebeği için aşırı endişelenme,
bebeğe zarar vermekle ilgili düşünceler

24. Postpartum Depresyon Tedavisi
• Gebelikte depresyon tedavisi ile benzer
• Psikoterapi
• İlaç ile tedavi (emzirmeye uygun şekilde
ayarlanır)
• Diğer yöntemler