ለቴ/ሙ/ት/ሥ/ተቋማት አመራሮች የተዘጋጀ ስልጠና በቴ/ሙ/ት/ስ/ተቋማት አመራሮችማሻሻያ መርሀ ግብር

1. ሇቴ/ሙ/ት/ሥ/ተቋማት አመራሮች የ ተዘጋጀ
ስሌጠና
በቴ/ሙ/ት/ስ/ተቋማት አመራሮችማሻሻያ መርሀ
ግብር
ይህ ሞጁሌ ቴ/ሙ/ት/ስ/ተቋማት አቅም ግንባታ ስሌጠና
ፕሮግራም ውስጥ ሇማሰሌጠኛ ከተዘጋጁት ሞጁልች አንደ
ሲሆን ከላልች ሞጁልች ጋር ተዯጋጋፊ በመሆን የ ቀረበ
ነ ው፡ ፡ በውስጡ የ ተዘረዘሩት የ ጥሩ መሪ ባሕሪያትና
ክህልቶች ሇአንዴ ክፍሇከተማ ሆነ የ ተቋም መሪ በእጅጉ
ጠቃሚ ናቸው፡ ፡ በውስጡ የ ተገ ሇፁ ሃሳቦች
ሇቴ/ሙ/ት/ትናስ/ና ዕቅዴና ሥራ አመራና በአጠቃሊይ
ሇቴ/ሙ/ት/ትናስ/ና መሪዎች ያገ ሇግሊሌ፡ ፡ ነ ገ ር ግን
አንዴ ሇቴ/ሙ/ት/ትናስ/ና መሪ በምን ዓይነ ት ሁኔ ታና
ቦታ ምን ዓይነ ት ክህልትን መጠቀም እንዲሇበት ሇይቶ
ማወቅ አሇበት፡ ፡ የ ወቅቱን ተጨባጭ ሁኔ ታ በማጤን
የ አመራር ስሌቱን ማመቻቸት ይኖርበታሌ፡ ፡ ባሌተማከሇ
የ ቴ/ሙ/ት/ትናስ/ና አመራር በክ/ከ/ቴ/ክ/ሙ/ያ
ጽ/ቤት ፖሉሲዎችን፣ ስትራቴጂና ዕቅዴ ሇመተግበር ቁሌፍ
ስሌጣን ተሰጥቷቸዋሌ፡ ፡
2008
በብርሃኑ ታዯሰ ታየ የ ተዘጋጀ
ጉሌላ ክፍሇከተማ ቴ/ሙ/ማ ጽ/ቤት
4/23/2008

2. 2
በብርሃኑ ታዯሰ ታየ የ ተዘጋጀ ተህሳስ 22፣ 23/04/2008 ዓ.ም
ሇቴ/ሙ/ት/ሥ/ተቋማት አመራሮች የ ተዘጋጀ ስሌጠና
ጉሌላ ክፍሇ-ከተማ ቴ/ሙ/ት/ሥ/ና/ጽ/ቤት ሇተቋማት
አመራሮች የ ተዘጋጀ ስሌጠና
የ ስሌጠና ቦታ በሽሮሜዲ ቴ/ሙ/ት/ስ/ተቋም
በመሆኑም በትምህርት አመራር አሠራርና አዯረጃጀት ማሻሻያ
መርሀ ግብር ሇሚሰጠው ስሌጠና
* ስሌጠና የ ሚሰጥበት ቀን፡ - ተህሳስ
22፣ 23/04/2008 ዓ.ም
ጉሌላ ክፍሇከተማ ቴ/ሙ/ማ ጽ/ቤት በብርሃኑ ታዯሰ ታየ
የ ተዘጋጀ
Table of continent
1. መግቢያ .....................................................................................................................................................4
1.1 ባሌተማከሇ የ ቴ/ሙ/ት/ትናስ/ና አመራር በክ/ከ/ቴ/ክ/ሙ/ያ ጽ/ቤት፡ ................................................5
1.1. የ ሞጁለ ዓሊማ...................................................................................................................................5
1.2. ግብ..................................................................................................................................................7
1.3. የ ስትራቴጂ አቅጣጫዎች፤ .....................................................................................................................7

3. 3
በብርሃኑ ታዯሰ ታየ የ ተዘጋጀ ተህሳስ 22፣ 23/04/2008 ዓ.ም
ሇቴ/ሙ/ት/ሥ/ተቋማት አመራሮች የ ተዘጋጀ ስሌጠና
1.4. ዓሊማ...............................................................................................................................................7
1.4.1. ስትራቴጅክ አቅጣጫዎች፤ .................................................................................................................8
2. የ ዕቅዴ ምንነ ት፣ ዓይነ ቶችና ጠቀሜታ......................................................................................................8
2.1. ዕቅዴ ምንዴ ነ ው...............................................................................................................................8
2.2. የ ዕቅዴ ዓይነ ቶች.............................................................................................................................12
3. የ ቴ/ሙ/ት/ሥ/ና ዕቅዴ ሂዯት ቁሌፍ ዯረጃዎች.......................................................................................14
3.1. የ ሁኔ ታዎች ትንታኔ /situational analysis/ ...................................................................14
ሀ. ውጫዊ ትንታኔ ..................................................................................................................................14
3.2. የ ቴ/ሙ/ት/ስ/ና ዕቅዴ ግብ መንዯፍ /seating targets .......................................................15
3.2.1. የ ተሳትፎ ትወራ /enrolment projection ..................................................................15
3.2.2. ግብዓትን ማስሊት.....................................................................................................................16
ዝቅተኛ የ ጥራት መሇኪያ /minimum quality standard የ ሚባለት ..............................................16
3.2.3. የ ቴ/ሙ/ት/ና ስሌጠና ውስጣዊ ብቃት አመሊካቾች /internal efficiency
indicator.......................................................................................................................................17
3.3. የ ቴ/ሙ/ት/ና ስሌጠና ዕቅዴ ስሌት መቀየ ስ ......................................................................................17
3.3.1. የ ሚከናወኑ ሥራዎችን/ተግባራት መሇየ ት......................................................................................17
3.3.2. የ ዕቅዴ አፈፃ ፀም መርሃ ግብር ማዘጋጀት...................................................................................17
3.4. የ ወጪና የ በጀት ግመታ ማቅረብ .........................................................................................................18
3.5. የ ዕቅዴ ክትትሌና ግምገ ማ.................................................................................................................18
3.5.1. የ ዕቅዴ ክትትሌ / Monitoring / .......................................................................................18
3.5.2. የ ዕቅዴ ግምገ ማ / Evaluation/..........................................................................................18
4. ጥራት ያሇው የ ትምህርት አገ ሌግልትና ግብዓት (Quality of Educational...........................18
4.1. የ ሂዯት ጥራት/Quality of Process/..................................................................................19
4.2. የ ውጤት ጥራት/Quality of Outputs/..................................................................................19
4.3. የ ግብ ስኬት ጥራት /Quality of Outcomes........................................................................20
4.4. የ አጠቃሊይ ትምህርት ጥራት ማረጋገ ጫ ፖኬጅ፤ ....................................................................................20
5. የ አመራር / Leader ship / ብቃት ወሳኝ መሆኑ በሞጁለ የ ሚሸፈኑ ዋና ዋና ርዕሶች.......................20
5.1. የ አመራር ዓይነ ቶች / Leadership Style /........................................................................35
5.1.1. የ አምባገ ነ ን አመራር ባሕሪ የ ሚከተለትን ያቀፈ ነ ው፣ -..............................................................36

4. 4
በብርሃኑ ታዯሰ ታየ የ ተዘጋጀ ተህሳስ 22፣ 23/04/2008 ዓ.ም
ሇቴ/ሙ/ት/ሥ/ተቋማት አመራሮች የ ተዘጋጀ ስሌጠና
5.1.2. አማክሮ የ ሚሠራ / Consultative /፣ ............................................................................37
5.1.3. ሌቅ የ ሆነ አመራር / Liaisez faire / ፣ ..................................................................38
5.1.4. አሳታፊ አመራር / Participative / Shared Leadership /፣ ..........................39
6.5.1. መፍትሔዎች የ ጥሩ መሪ ባሕሪያትን መሊበስ ነ ው / Qualities of effective
leadership/ ..................................................................................................................................46
7. ክፍሇ ከተማዎች በቴ/ሙ/ት/ና የ ስሌጠናውን ስራ ማሳካት ያሊቸውን ወሳኝነ ት ሇማሳየ ት የ ሚከተለት ይጠቀሳለ፡ ፡
48
8. የ ቴ/ሙ/ት/ስ ሇውጥ ጽንሰ ሃሳብ.............................................................................................................52
1. መግቢያ
ይህ ሞጁሌ ቴ/ሙ/ት/ስ/ተቋማት አቅም ግንባታ ስሌጠና ፕሮግራም ውስጥ
ሇማሰሌጠኛ ከተዘጋጁት ሞጁልች አንደ ሲሆን ከላልች ሞጁልች ጋር
ተዯጋጋፊ በመሆን የ ቀረበ ነ ው፡ ፡
ሞጁለ የ ሃገ ሪቱን ቴ/ሙ/ት/ስ ፖሉሲና ስትራቴጂ ፕሮግራምና በተሇይም
በቅርቡ በስራ ሊይ የ ዋሇውን ቴ/ሙ/ት/ስ ጥራት ማረጋገ ጫ ፓኬጅን

5. 5
በብርሃኑ ታዯሰ ታየ የ ተዘጋጀ ተህሳስ 22፣ 23/04/2008 ዓ.ም
ሇቴ/ሙ/ት/ሥ/ተቋማት አመራሮች የ ተዘጋጀ ስሌጠና
ይዘቶች በተቋማት ዯረጃ ተግባራዊ ሇማዴረግ የ ሚያግዝ የ አመራር ብቃትን
ሇማጎ ሌበትና ይኖራለ ተብሇው የ ታሰቡትን ክፍተቶችን ሇመሙሊት ተዘጋጅቶ
ሇስሌጠና ቀርቧሌ፡ ፡
በውስጡ የ ተዘረዘሩት የ ጥሩ መሪ ባሕሪያትና ክህልቶች ሇአንዴ ክፍሇከተማ ሆነ
የ ተቋም መሪ በእጅጉ ጠቃሚ ናቸው፡ ፡ በውስጡ የ ተገ ሇፁ ሃሳቦች
ሇቴ/ሙ/ት/ትናስ/ና ዕቅዴና ሥራ አመራና በአጠቃሊይ ሇቴ/ሙ/ት/ትናስ/ና
መሪዎች ያገ ሇግሊሌ፡ ፡ ነ ገ ር ግን አንዴ ሇቴ/ሙ/ት/ትናስ/ና መሪ በምን
ዓይነ ት ሁኔ ታና ቦታ ምን ዓይነ ት ክህልትን መጠቀም እንዲሇበት ሇይቶ ማወቅ
አሇበት፡ ፡ የ ወቅቱን ተጨባጭ ሁኔ ታ በማጤን የ አመራር ስሌቱን ማመቻቸት
ይኖርበታሌ፡ ፡
1.1 ባሌተማከሇ የ ቴ/ሙ/ት/ትናስ/ና አመራር በክ/ከ/ቴ/ክ/ሙ/ያ
ጽ/ቤት ፖሉሲዎችን፣ ስትራቴጂና ዕቅዴ ሇመተግበር ቁሌፍ ስሌጣን
ተሰጥቷቸዋሌ፡ ፡
1.1.የ ሞጁለ ዓሊማ
የ 2007/8 ዓ.ም የ ነ በረውን የ ስራ አፈጻጸም ጥሩ ጎ ኑን በመውሰዴ
አጠናክሮ ሇማስቀጠሌ በክፍሇ ከተማችን ስር የ ሚገ ኙ የ ጉሇላ እና
ሇሽሮሜዲ ቴ/ሙ/ት/ስ ተቋማት አመራሮች ፣ ሇዱፓርትመንት ተጠሪዎች
አሰሌጣኞች እና ስሌጠና አመራር በአመራሮች እና አሰሌጣኞች ትምህርት
አመራር አሠራርና አዯረጃጀት ማሻሻያ መርሀ ግብር የ ተዘጋጀ ስሌጠና፡ ፡

6. 6
በብርሃኑ ታዯሰ ታየ የ ተዘጋጀ ተህሳስ 22፣ 23/04/2008 ዓ.ም
ሇቴ/ሙ/ት/ሥ/ተቋማት አመራሮች የ ተዘጋጀ ስሌጠና
ይህንን ሞጁሌ ካጠናቀቁ በኃሊ የ አመራር ምንነ ት በተሇይም
ቴ/ሙ/ት/ስ/ አመራርን ይገ ነ ዘባለ፣
በክፍሇከተማ ቴ/ሙ/ት/ስ ጽ/ቤትዯረጃና የ ስራን ውጤታማ የ ሚያዯርጉ
የ አመራር ክህልቶችን ያዲብራለ፣
በተቋማትና በክፍሇከተማ ቴ/ሙ/ት/ስ ጽ/ቤጽ ዯረጃ የ አመራር አቅምን
ሇማጎ ሌበት ስትራቴጂ ይነ ዴፋለ፣ ሇችግሮች የ መፍትሔ ሃሳብ ያመነ ጫለ፣
በቴ/ሙ/ት/ስ/ና በክፍሇከተማ ቴ/ሙ/ት/ስ ጽ/ቤት የ ወጣውን ዕቅዴ
ሇመተግበር የ አመራር ክህልታቸውን አዲብረው በሥራ ይተረጉማለ፣
ያሌተማከሇ አመራር መርህን መሠረት ያዯረገ የ አሠራር፤ የ አመራርና
የ አዯረጃጀት ሥርዓት እንዱዘረጋ ማዴረግ፤
ግሌጽና ተጠያቂነ ት ያሇው ወጪ ቆጣቢ# ዱሞክራሲያዊና ውጤታማ የ አሠራር
ሥርዓት ሇመዘርጋት፤
ወዯ ጎ ንዮሽ፤ ከሊይ ወዯታችና ከላልች ባሇዴርሻዎች ጋር የ ሚኖረው
የ አሠራር ግንኙነ ት ቀሌጣፋና ፈጣን የ ሚሆንበትን የ አሠራር ሥርዓት
መዘርጋት፤ የ ሥሌጠና ኘሮግራም ያካሂዲለ ፡ ፡
የ ተሇያዩ ማሰሌጠኛ ዘዳዎች መጠቀም ይችሊለ፡ ፡
የ ሥሌጠና ግምገ ማ ያካሂዲለ ፡ ፡
የ ሥሌጠና ሪፖርት ያዘጋጁለ፡ ፡

7. 7
በብርሃኑ ታዯሰ ታየ የ ተዘጋጀ ተህሳስ 22፣ 23/04/2008 ዓ.ም
ሇቴ/ሙ/ት/ሥ/ተቋማት አመራሮች የ ተዘጋጀ ስሌጠና
1.2.ግብ
ትምህርት አመራር አሠራርና አዯረጃጀት ማሻሻያ መርሀ ግብር ስሌጠና መስጠት።
ሇሚመሇከታቸው አመራሮች፣ ሇዱፓርትመንት ተጠሪዎች፣ የ አሰሌጣኞች እና ስሌጠና
አመራር በትምህርት አመራር አሠራርና አዯረጃጀት ማሻሻያ መርሀ ግብር፡ ፡
ግንዛቤ በመፍጠር በምትኩ ሌማታዊ አስተሳሰብ መፈጠር ፣
1.3.የ ስትራቴጂ አቅጣጫዎች፤
ሀ. በትምህርት ዘርፍ መሌካም አስተዲዯርና ያሌተማከሇ ሥርዓት የ ሚዘረጋበት
አዯረጃጀት ማረጋገ ጥ#
ሇ. በትምህርት ዘርፍ ግሌጽነ ትና ተጠያቂነ ት ያሇበት ዱሞክራሲያዊ አሠራር
ማስፈን፤
ሐ. ስሌታዊ አመራር መስጠት የ ሚችለ ቁርጠኛና ብቃት ያሊቸውን አመራሮች
በመፍጠር ወዯ ሥራ ማስገ ባት፤
የ ሥነ ዜጋና ሥነ ምግባር ትምህርት መርሃ ግብር፤
1.4.ዓሊማ
ዓሊማ፣
ሰሌጣኞች ይህንን ሞጁሌ ካጠናቀቁ በኋሊ

8. 8
በብርሃኑ ታዯሰ ታየ የ ተዘጋጀ ተህሳስ 22፣ 23/04/2008 ዓ.ም
ሇቴ/ሙ/ት/ሥ/ተቋማት አመራሮች የ ተዘጋጀ ስሌጠና
• የ ዕቅዴን ምንነ ት፣ ጠቀሜታና ዓይነ ቶች ይናገ ራለ፡ ፡
• የ ትምህርት ዕቅዴ ዝግጅትን ከ ቴ/ሙ/ት/ሥ/ና ጥራት ማረጋገ ጫ ፓኬጅ
አንፃ ር ይተነ ትናለ፡ ፡
• የ ዕቅዴ ዝግጅት ቁሌፍ ዯረጃዎችን ይሇያለ፡ ፡
የ ዱሞክራሲ እና የ መሌካም አስተዲዯር አስተሳሰብ በወጣቱ ትውሌዴ እንዱሰርጽ
ማዴረግ፤
በመሌካም የ ዜግነ ት እሴቶች የ ታነ ፀ ማሕበራዊ፤ ኢኮኖሚያዊና ፖሇቲካዊ
ኃሊፊነ ትን በብቃት መወጣት የ ሚችሌ ብቁ ዜጋ ማፍራት፤
በሳይንሳዊ ዕውቀትና አስተሳሰብ የ ተገ ነ ባ ዜጋ ማፍራት ፡ ፡
1.4.1. ስትራቴጅክ አቅጣጫዎች፤
ሀ. መምህራንና የ ላልች አስፈጻሚ አካሊትን
አቅም መገ ንባት፤
ሇ. አጋዥ ማቴሪያልችን በጥራት ማዘጋጀት፤
ሐ. የ ሥነ ዜጋና ሥነ ምግባር ትምህርት የ አመራር መዋቅርን
ማጠናከር፤
2. የ ዕቅዴ ምንነ ት፣ ዓይነ ቶችና ጠቀሜታ
2.1.ዕቅዴ ምንዴ ነ ው
ማንኛውም ሰው የ ግሌም ሆነ የ ጋራ ዓሊማ ሇማሳካት በየ ዕሇቱ
የ ሚያከናውነ ው ተግባር አነ ሱም በዛም የ ዕቅዴን መርህ የ ተከተሇ ነ ው።
ዕቅዴ ራሱን የ ቻሇ ሙያን፣ የ አሰራር ሂዯትና ጥረት የ ሚጠይቅ

9. 9
በብርሃኑ ታዯሰ ታየ የ ተዘጋጀ ተህሳስ 22፣ 23/04/2008 ዓ.ም
ሇቴ/ሙ/ት/ሥ/ተቋማት አመራሮች የ ተዘጋጀ ስሌጠና
ተግባርነ ው። የ ተሇያየ ፀሃፍት ዕቅዴን በተሇያየ ሁኔ ታ ይገ ሌፁታሌ።
ሇመነ ሻ የ ሜከተለትን ማየ ት ይቻሊሌ።
ዕቅዴ የ አንዴን ተቋም፣ ዴርጅት ወይም ግሇሰብ የ ወዯፊት የ ሌማት
አቅጣጫን በማመሊከት ሉከሰቱ የ ሚችለ ችግሮችን አገ ናዝቦ ከወቅታዊ
ሁኔ ታዎች ጋር በማጣጣም መምረጥ የ ሚያስችሌ የ ሌማት መሳሪያ ነ ው።
(ጆሴፍ አናስቶር ፤ 1997፤ 96)
ዕቅዴ ወዯምንፈሌግበት ግብ ሇመዴረስ ካለት የ ተሇያዩ አማራጮት
የ ተሸሇውን ሇመምረጥ የ ሚዯረግ የ ውሳኔ አሰጣጥ ነ ው (ድሮር 196)
ዕቅዴ ያሇፈውን በመመርመር፣ የ ዛሬውን በመተንተን፣ የ ወዯፊቱን አቅጣጫ
የ ምንተሌምበት የ ስራ አመራር መሳሪያ ነ ው።
ዕቅዴ ምን፣ እንዳት፣ መቼና በማን እዯሚሰራ የ መወሰን ሂዯት ሲሆን
አንነ ዴን ሥራ ከጅምሩ እስከፍጻሜ እንዳት መተግበርና ምን ውጤት
እዯሚገ ኝ በቅዴሚያ የ መተንበይ ሂዯት ነ ው። (ስቴፋን ሮቢንስ፣
1980፡ 128)
የ ዕቅዴ መነ ሻ ዓሊማ ሲሆን መዴረሻ ዯግሞ የ ሚፈሇገ ው ውጤት (ግብ)
ነ ው። የ ዕቅዴ ዓሊማም ግቡን የ ሚመታው በዕቅዴ ውስጥ በሚካተቱ
ግብአቶች፣ ዴርጊቶችና የ አፈፃ ፀም ስሌቶች ነ ው።
በአጠቃሊይ ሲታይ ዕቅዴ የ አንዴን ዴርጅት ራዕይና ተሌዕኮ መሠረት
በማዴረግ ወዯፊት እንዯርስበታሇን የ ምንሊቸውን ዓሊማዎቻችን
የ ምንወስንበት፣ ሇዓሊማዎቻችን ስኬት የ ሚያግዙንን ሀብቶች

10. 10
በብርሃኑ ታዯሰ ታየ የ ተዘጋጀ ተህሳስ 22፣ 23/04/2008 ዓ.ም
ሇቴ/ሙ/ት/ሥ/ተቋማት አመራሮች የ ተዘጋጀ ስሌጠና
የ ምናፈሊሌግበት እና በትግበራ ሂዯት ሉገ ጥመን የ ሚችለ እንቅፋቶች
የ ምንሇይበት የ ውሳኔ አሰጣጥ ሂዯት ነ ው።
የ ቴ/ሙ/ት/ስ/ና ዕቅዴ ዯግሞ ቴ/ሙ/ት/ት ሽፋን፣ ፍትሃዊነ ት፣
ጥራትና ብቃትን ሇማሻሻሌ እዱሁም የ ስሌጠና ብቃትን ምክንያታዊ ና
ስሌታዊ በሆነ መንገ ዴ ሇመምራት የ ሚዘጋጅ የ ቴ/ሙ/ት/ስ/ና ሥራ
አመራርነ ው።
ስኬታማ የ ቴ/ሙ/ት/ስ/ና ዕቅዴ የ ሚከተለትን ታሳቢዎች መሰረት አዴርጎ
ይታቀዲሌ፤
ሀ. የ ቴ/ሙ/ት/ስ/ና ዕቅዴ የ ሰሌጣኞችን የ ወዯፊት ዕጣ ፈንታ
የ ምንወስንት ነ ው
የ ቴ/ሙ/ት/ስ/ና ስራን ስናቅዴ የ ሰሌጣኞችን፣ ያአካባቢያችንን የ ወዯፊት
ሁኔ ታ በመወሰን ሂዯት ሊይ መሆናቸውንን ማሰብ ያስፈሌጋሌ።
 የ ቴ/ሙ/ት/ስ/ና ሰሌጣኞች ወዯፊት ምን ዓይነ ት ዜጎ ች እንዱሆኑ
እንፈሌጋሇን?
 ህብረተሰባችን፣ አካባቢያችንና ሀገ ራችን ወዯፊት ምን ሆነ ው ማየ ት
እንፈሌጋሇን?
ስሇዚህ የ ቴ/ሙ/ት/ስ/ና ስራን ስናቅዴ የ ነ ገ ውን ሁኔ ታችንን
እየ ወሰንን መሆኑን ተገ ንዝበን ብርቱ ጥንቃቄና ሌዩ ትኩረት ሌንሰጠው
ይገ ባሌ።
ሇ. ዕቅዴ የ ራሳችንን እምነ ት የ ምንገ ሌጽበት ነ ው።

11. 11
በብርሃኑ ታዯሰ ታየ የ ተዘጋጀ ተህሳስ 22፣ 23/04/2008 ዓ.ም
ሇቴ/ሙ/ት/ሥ/ተቋማት አመራሮች የ ተዘጋጀ ስሌጠና
ዕቅዴ አንጥረን የ ሇየ ነ ውን ዓሊማና እምነ ት፣ እዱሁም እዱተሊሇፍ
የ ፈሇግነ ውን እሴት ሇማስተሊሇፍ ወስነ ን የ ምንጓዝበት መንገ ዴ ነ ው።
 ሇመሆን የ ምንቀርጻቸው ዓሊማዎች፣ የ ምንጥሊቸው ግቦች
የ ምንፈሌጋቸውና የ ምናምንባቸውን?
 የ ምንሰጠው ትምህርትና ስሌጠና ተቀባዩን ክፍሌ በእውነ ት
ይሇውጣሌ የ ሚሌ እምነ ት አሇን ወይ?
የ ምናምንበት ማናቸውም ስራ የ ይስሙሊና የ ግብር ይውጣ ዓይነ ት ስሇሚሆን
ተፈጻሚነ ቱና ውጤታማነ ቱ እጅጉን ያጠራጥራሌ። ስሇዚህ ስኪታማ የ ስሌጠናና
የ ትምህርት ሌማት ሇማረጋገ ጥ በምናቅዯው የ ቴ/ሙ/ት/ስ ስራ ሊይ የ ፀና እምነ ት
ሉኖረን ይገ ባሌ። በመሆኑም የ ቴ/ሙ/ት/ስ ዕቅዴ ትክክሇኛ እምነ ታችንን
የ ምንገ ሌፅ በት ነ ው።
ሐ. ዕቅዴ ቁርጠኝነ ት ይጠይቃሌ (commitment)
የ ቴ/ሙ/ት/ስ ስራ እጅግ ሰፊና ውስብስብ ነ ው። የ ቴ/ሙ/ት/ስ ዕቅዴም
አንዳ ታቅድ የ ሚተው ሳይሆን በየ ወቅቱ እየ ታዬ የ ተሇያዩ እርምቶች
የ ሚወስደበት ሂዯት ነ ው። ብርቱ ጥረትና ቁርጠኝነ ት ይጠይቃሌ።
በመሰረቱም የ ቴ/ሙ/ት/ስ/ና ስራ የ ራሳቸው ጉዲይ ከሆነ ፣ እምነ ታቸን
የ ተገ ሇፀበት ከሆነ በአንፃ ሩም ሰፊና ውስብስብ ከሆነ ሇስኬታማነ ቱና
ውጤታማነ ቱ የ ሚያስፈሌገ ውን ማናቸውም መስወአት ሇመክፈሌ ቁርጠኝነ ትን
ይጠይቃሌ።

12. 12
በብርሃኑ ታዯሰ ታየ የ ተዘጋጀ ተህሳስ 22፣ 23/04/2008 ዓ.ም
ሇቴ/ሙ/ት/ሥ/ተቋማት አመራሮች የ ተዘጋጀ ስሌጠና
2.2. የ ዕቅዴ ዓይነ ቶች
የ ስራ አመራር ፀ ሀፍት የ ተሇዩ የ ዕቅዴ ዓይነ ቶች መኖራቸውን
ያስገ ነ ዝባለ። ዕቅድቹንም ከመንግስት አዯረጃጀት እና ከጊዜ ርዝማኔ
እንፃ ር ከፍል ማየ ት ይቻሊሌ።
 ከመንግስት አዯረጃጀት አንፃ ር
እቅዴ ከመንግስት የ አስተዲዯር አዯረጃጀት አንፃ ር በሁሇት ይከፈሊሌ።
እነ ዚህም የ ተማከሇ (centralized) እና ያሌተማከሇ
(decentralized) ዕቅዴ ተብሇው ይጠራለ። የ ተማከሇ ዕቅዴ ማሇት
በማዕከሌ ተዘጋጂቶ በየ ዯረጀው የ ሚተገ በር ዕቅዴ ሲሆን ያሌተማከሇ ዕቅዴ
ሲባሌ በየ ዯረጃው የ ስሌጣን አካሌ ተዘጋጅቶ በዚያው የ ስሌጣን ዯረጃ
የ ሚተገ በር ነ ው። ባሌተማከሇ የ መንግስት አስተዲዯር ውስጥ ዕቅዴ
የ ፊዯራሌ (federal plan)፣ የ ክሌሌ (regional plan)፣
የ ዞን (zonal plan )፣ ክፍሇ-ከተማ (sub-city plan)
ወዘተ… ተብል ሉዘረዘር ይችሊሌ።
 ከጊዜ ርዘማኔ አንፃ ር
አንዴ ዕቅዴ ከተመዯበሇት የ ጊዜ ርዝመት አንፃ ር ሲገ መገ ም በሶስት
ሉከፈሌ ይችሊሌ። እነ ርሱም የ ረጅም ጊዜ ዕቅዴ (long term
plan) ከ5 ዓመት በሊይ፣ የ መካከሇኛ ጊዜ ዕቅዴ (medium term
plan) ከ2 ዓመት እስከ 5 ዓመት፣ የ አጭር ጊዜ ዕቅዴ (short
term plan) አንዴ ዓመትና ከዚያም በታች ተብሇው ይታወቃለ። ይህ
የ ጊዜ ገ ዯብ እንዯየ አገ ሩ ሁኔ ታ ሉሇያይ ይችሊሌ።

13. 13
በብርሃኑ ታዯሰ ታየ የ ተዘጋጀ ተህሳስ 22፣ 23/04/2008 ዓ.ም
ሇቴ/ሙ/ት/ሥ/ተቋማት አመራሮች የ ተዘጋጀ ስሌጠና
 የ ዕቅዴ ጠቀሜታ
ማቀዴ ከስራ አመራር ተግባራት መሠረታዊ ቁሌፍ ሥራ በመሆኑ በረካታ
ጠቀሜታዎች አለታ። ከነ ዚህም መካከሌ፤
ሀገ ራዊ የ ቴ/ሙ/ት/ሥ/ና ፖሉሲ፣ የ ተነ ዯፉ ዓሊማዎችንና ግቦች
በብቃት ሇመተግበር ያስችሊሌ።
ዕቅዴ ተዯጋጋሚና አባካኝ የ አሰራር ዘዳዎችን በማስወገ ዴ
ምርታማነ ትን ያሻሽሊሌ።
የ ክፍሇ-ከተማውን የ ቴ/ሙ/ት/ሥ/ና ተጠቃሚ ፍሊጎ ትን በመሇየ ት
ተገ ቢውን ስሌት ሇመቀየ ስ ያስችሊሌ።
በፊት የ ነ በረበትና አሁን በተጨባጭ ያሇንበትን ሁኔ ታ
እዴንገ ነ ዘብ ዕዴሌ ይፈጥርሌናሌ።
ውሳኔ ዎቻችን በትክክሇኛ መረጃ ሊይ የ ተመሰረቱ እና ችግር ፈቺ
እዱሆኑ ይረዲሌ።
ሇምንወስዯው እርምጃ አስፈሊጊውን ቅዴመ ዝግጅት እዱኖረን
ያስገ ነ ዝበናሌ።
ሀብትን ሇማፈሊሇግ ያሇንን ውስን ሃብት እዴንጠቀም
ያስችሇናሌ።
በአፈፃ ፀም ሂዯት ውስጥ ሇማከናወን ያሰብነ ውን ስሇማዴረጋችን
የ ማረጋገ ጫ ስሌት እዴንቀይስ ይጠቅሙናሌ።
በአፈፃ ፀም ሂዯት ውስጥ ሉከሰቱ የ ሚችለ ችግሮች/ፈተናዎች
አስቀዴመን እዴንሇይ ዕዴሌ ይሰጣሌ።

14. 14
በብርሃኑ ታዯሰ ታየ የ ተዘጋጀ ተህሳስ 22፣ 23/04/2008 ዓ.ም
ሇቴ/ሙ/ት/ሥ/ተቋማት አመራሮች የ ተዘጋጀ ስሌጠና
በእጠቃሊይ ሲታይ ዕቅደ ወዯፊት የ ምንሰራውን ሥራ ወዯ ተግባር
ከመግባታችን በፊት በዓነ ሕሉናችን ቁሌጭ ብል እንዱታየ ን
ከማዴረጉም በሊይ የ አፈፃ ፀም ሂዯቱም በተሇያየ መሌክ የ ተቃፕ
እዱሆን ይረዲሌ።
3. የ ቴ/ሙ/ት/ሥ/ና ዕቅዴ ሂዯት ቁሌፍ ዯረጃዎች
በማናቸውም ዕቅዴ በእብዛኛው የ ሚከተለት ቁሌፍ ዯረጃዎች ይኖሩታሌ
3.1. የ ሁኔ ታዎች ትንታኔ /situational analysis/
ሀ. ውጫዊ ትንታኔ
 አጠቃሊይ የ ክ/ከተማውን ገ ጽታ
• አጠቃሊይ መሌክዓ-ምዴር፣
• የ ሕዝብ ብዛት፣
• የ አሰፋፈር፣
• የ አኗኗር፣
• የ ማህበራዊ፣
• የ ባህሊዊ፣
• ኢኮኖሚያዊና ፖሇቲካዊ ሁኔ ታዎች እንዱሁም ያለትን ምቹና
አስቸጋሪ ገ ጠመኞች የ ምናይበት ነ ው፡ ፡
ሇ/ ውስጣዊ ትንታኔ ፡ -
 የ ቴ/ሙ/ት/ስ ስርዓት ውስጥ ያሇውን የ ቴ/ሙ/ት/ስ እንቅስቃሴ
የ ምንፈትሽበት ነ ው።

15. 15
በብርሃኑ ታዯሰ ታየ የ ተዘጋጀ ተህሳስ 22፣ 23/04/2008 ዓ.ም
ሇቴ/ሙ/ት/ሥ/ተቋማት አመራሮች የ ተዘጋጀ ስሌጠና
 ያሇፈውን ሂዯት መተንተን፣ በሂዯቱ ውስጥ የ ታዩትን ጠንካራና
ዯካማ ጏኖችን መሇየ ት
 በትንተና ባሇዴርሻ አካሊት ማሳተፍ
3.2. የ ቴ/ሙ/ት/ስ/ና ዕቅዴ ግብ መንዯፍ /seating targets
 ግብ ከተሌዕኮ ጋር ተዛማጅነ ት አሇው፡ ፡
 ግብ ዴርጅቱ በረጅም ሂዯት ውስጥ እዯርስበታሇሁ ብል የ ሚያስቀምጠው ትሌም
ነ ው፡ ፡
 በ2ዏዏ12 ዓ.ም ቴ/ሙ/ት/ስና ሇህብረተሰቡ በማዲረስ ዴህነ ትን መቀነ ስ
የ ሚሇው በአሇም አቀፍ ዯረጃ የ ተቀመጠ MDG ግብ ነ ው፡ ፡
3.2.1. የ ተሳትፎ ትወራ /enrolment projection
 ቴ/ሙ/ት/ ስሌጠና አገ ሌግልት የ ሚፈሌጉ ተማሪዎችን መጠን መገ መት
 ሇተማሪዎች የ ሚያስፈሌጉ ግብዓቶች በሳይንሳዊ መንገ ዴ የ ምናሰሊበት ዘዳ
ነ ው፡ ፡
3.3 ቴ/ሙ/ት/ ስሌጠና ዕቅዴ ዓሊማ መንዯፍ
 ዓሊማ በተወሰነ ጊዜ ውስጥ የ ሚከናወንና በውሱን ተግባር ሊይ
የ ሚያተኩር ነ ው።
 ዓሊማ “SMART” መሆን አሇበት፡ ፡
• ግሌጽ /ውስን/ መሆን (Specific)፣
• ሉሇካ የ ሚችሌ መሆን (Measurable)፣
• ሉዯረስበት የ ሚችሌ መሆን (Achievable)፣

16. 16
በብርሃኑ ታዯሰ ታየ የ ተዘጋጀ ተህሳስ 22፣ 23/04/2008 ዓ.ም
ሇቴ/ሙ/ት/ሥ/ተቋማት አመራሮች የ ተዘጋጀ ስሌጠና
• እውነ ትነ ት ያሇው መሆንና (Real) ፣
• በጊዜ የ ተገ ዯበ መሆኑ ናቸው ( Time bound)፡ ፡
• ምሳላ ግብ ፡ -
• ተዯራሽ ያሌሆንባቸውን ሥራ አጥ ወገ ኖች ወዯ ቴ/ሙ/ስሌጠና እዱመጡ
ተሣትፎቸውን ማሳዯግ
• ምሳላ ዓሊማ
ከ 20008 እስከ 2ዏዏ10 ዓ.ም ባሇው ጊዜ ውስጥ ተዯራሽ
ያሌሆንባቸውን ሥራ አጥ ወገ ኖች የ ቴ/ሙ/ስሌጠና ተሣትፎ በ20% ማሳዯግ
3.2.2. ግብዓትን ማስሊት
 ዝቅተኛ መነ ሻ የ ጥራት ዯረጃዎች /Minimum quality
standards/ መሰረት ያዯረገ
ዝቅተኛ የ ጥራት መሇኪያ /minimum quality standard
የ ሚባለት
ሀ. የ ተማሪ ክፍሌ ጥምርታ /student workshop/section
ratio በክፍሌ ውስጥ ተማሪ
ሇ. መምህር ተማሪ ጥምርታ /teacher student ratio
ሐ. የ ተማሪ የ ተግባር መሳሪያ ና ሞጁሌዎች ጥምርታ machineries
modules and information sheets student ratio
የ ተማሪ ብዛት 1፣ 1 1፣ 2 1፣ 3፣ 1፣ 4፣ 1፣ 5 መይም ከዚህ በሊይ

17. 17
በብርሃኑ ታዯሰ ታየ የ ተዘጋጀ ተህሳስ 22፣ 23/04/2008 ዓ.ም
ሇቴ/ሙ/ት/ሥ/ተቋማት አመራሮች የ ተዘጋጀ ስሌጠና
3.2.3. የ ቴ/ሙ/ት/ና ስሌጠና ውስጣዊ ብቃት
አመሊካቾች /internal efficiency
indicator
ሀ. የ ሽግግር ምጣኜ /transition rate
ሇ. የ ማቋረጥ ምጣኔ /drop out rate
ሐ. የ መዴገ ም ምጣኔ /repetition rate
መ. የ ማጠናቀቅ ምጣኔ /completion rate
ሠ. የ ቆይታ ምጣኔ /survival rate
 የ ትምህርት ሽፋን፤ አቅርቦትና ፍትሀዊነ ት
/Coverage, access and equity of the
educational system/
3.3. የ ቴ/ሙ/ት/ና ስሌጠና ዕቅዴ ስሌት መቀየ ስ
 ስሌት (ስትራቴጂ) ዓሊማን ከግብ ሇማዴረስ የ ምንጠቀምበት
መንገ ዴ ነ ው፡ ፡
 ከብዙ የ ስትራቴጂ አማራጮችን በቀሊለ ዓሊማውን ሇማስፈፀም
የ ሚያግዙትን መምረጥ፡ ፡
3.3.1. የ ሚከናወኑ ሥራዎችን/ተግባራት መሇየ ት
 ያለትን ሀብቶች በመጠቀም የ ተቀመጡትን ዓሊማዎች ሇማሳካት
የ ሚሠሩ ሥራዎች ናቸው፡ ፡
 ተግባራት በሚከናወኑበት የ ጊዜ ሠላዲ መሠረት መዘርዘርና
በቅዯም ተከተሌ መቀመጥ አሇባቸው፡ ፡
3.3.2. የ ዕቅዴ አፈፃ ፀም መርሃ ግብር ማዘጋጀት
ዝርዝር የ ተቀመጡ ተግባራት፡ -
 ምን ምን ተግባራት

18. 18
በብርሃኑ ታዯሰ ታየ የ ተዘጋጀ ተህሳስ 22፣ 23/04/2008 ዓ.ም
ሇቴ/ሙ/ት/ሥ/ተቋማት አመራሮች የ ተዘጋጀ ስሌጠና
 በምን በጀት
 በማን (የ ሰው ኃይሌ)
 መቼና
 እንዳት እንዯሚከናወን መመሇስ አሇበት።
3.4. የ ወጪና የ በጀት ግመታ ማቅረብ
 ዓሊማ ከግብ ሇማዴረስ የ ሚመዯብ ሀብት ነ ው፡ ፡
 ወጪው ከየ ት ምንጭ እንዯሚሸፈን ተሇይቶ መታወቅ አሇበት፡ ፡
3.5. የ ዕቅዴ ክትትሌና ግምገ ማ
3.5.1. የ ዕቅዴ ክትትሌ / Monitoring /
3.5.2. የ ዕቅዴ ግምገ ማ / Evaluation/
4. ጥራት ያሇው የ ትምህርት አገ ሌግልትና ግብዓት (Quality
of Educational
Service and Inputs)
የ ግብዓት ጥራት /Quality of Inputs/
የ ሂዯት ጥራት /Quality of Process/
የ ውጤት ጥራት /Quality of Outputs/
የ ግብ ስኬት ጥራት/Quality of Outcomes/
የ ግብዓት ጥራት /Quality of Inputs/
የ TVET workshops, መማርያ ክፍልችና ሌዩ ሌዩ ፋሲሉቲዎች/
የ መምህራን ብዛት

19. 19
በብርሃኑ ታዯሰ ታየ የ ተዘጋጀ ተህሳስ 22፣ 23/04/2008 ዓ.ም
ሇቴ/ሙ/ት/ሥ/ተቋማት አመራሮች የ ተዘጋጀ ስሌጠና
የ ተማሪ የ ተግባር መሳሪያ ና ሞጁሌዎች ጥምርታ machineries modules
and information sheets student ratio የ ተማሪ የ መፅ ሀፍት
ጥራትና አቅርቦት፤
4.1.የ ሂዯት ጥራት/Quality of Process/
የ መማር ማስተማር ሁኔ ታ /Methodology/፤
የ ትብብር ስሌጠናን አስመሌክቶ /cooperative training/
የ መፈራረሚያ ሰነ ዴ /memorandum of understanding/ መዘጋጀቱ
. የ ምዘና ስርዓት /Measurement & Evaluation/፤
. የ ስራ አመራርና ክትትሌ /Leadership &
Supervision/፤
. የ ህብረተሰብ ተሳትፎ /Community Participation/፤
. የ ተማሪ ባህሪ /Students‟ Behavior/፤
4.2.የ ውጤት ጥራት/Quality of Outputs/
የ ተሰጠ ፕሮጀክት ፈተና ውጤት፤ ካሪኩሇም፣ ሞጂሌ፣ የ ብቃት አሀደ ና
occupational standard መሰረት ያዯረገ የ ስሌጠና በአጫጭር ና
መዯበኛ ስሌጠና ውጤት
ምዘናን አስመሌ Student ACOCC /result የ ብሄራዊ ምዘናን/ፈተና
ውጤት፤
የ መማር ውጤት/National or Regional Learning
Assessment

20. 20
በብርሃኑ ታዯሰ ታየ የ ተዘጋጀ ተህሳስ 22፣ 23/04/2008 ዓ.ም
ሇቴ/ሙ/ት/ሥ/ተቋማት አመራሮች የ ተዘጋጀ ስሌጠና
4.3.የ ግብ ስኬት ጥራት /Quality of
Outcomes
በትምህርት የ ተገ ኘው ዕውቀት፤ ክህልትና የ በህሪ ሇውጥ በህብረተሰቡ ውስጥ
. የ ኢኮነ ሚ፤
. የ ፖሇቲካ፤
. የ ማህበራዊ፤
. የ መንፈሳዊ /ባህሊዊ/ የ ሚያስገ ኘው ሇውጥ፡ ፡
4.4.የ አጠቃሊይ ትምህርት ጥራት ማረጋገ ጫ ፖኬጅ፤
ሀ. የ መምህራን ሌማት መረሀ ግብር፣
ሇ. የ ትምህርት ቤት ማሻሻያ መርሀ ግብር፣
ሐ. የ ሥነ ዜጋና ሥነ ምግባር ትምህርት መርሀ ግብር፣
መ. የ አጠቃሊይ ሥርዓተ ትምህርት ማሻሻያ መርሀ ግብር፣
ሠ. ኢንፎርሜሽንና ኮሚዩኒ ኬሽን ቴክኖልጂ አገ ሌግልት የ ማስፋፋት መርሀ
ግብር፣
ረ. የ አጠቃሊይ ትምህርት አመራር አሠራርና አዯረጃጀት ማሻሻያ መርሀ
ግብር ናቸው፡ ፡
5. የ አመራር / Leader ship / ብቃት ወሳኝ መሆኑ
በሞጁለ የ ሚሸፈኑ ዋና ዋና ርዕሶች
ምዕራፍ 1፡ - አመራርንና የ ቴ/ሙ/ት/ስ አመራርን መገ ንዘብ ፣
ምዕራፍ 2፡ - የ አመራር ተግባር ዓይነ ትና ክህልት / Leadership

21. 21
በብርሃኑ ታዯሰ ታየ የ ተዘጋጀ ተህሳስ 22፣ 23/04/2008 ዓ.ም
ሇቴ/ሙ/ት/ሥ/ተቋማት አመራሮች የ ተዘጋጀ ስሌጠና
function, Style and Skills / ፣
ምዕራፍ 3፡ - የ ትምህርት አመራርን በየ ዯረጃው ሇማጠናከር የ ክፍሇከተማ
ቴ/ሙ/ት/ስ ጽ/ቤት ኃሊፊነ ት፣
ምዕራፍ 4፡ - ቴ/ሙ/ት/ስ ሇውጥን መምራት፣
አመራር / Leadership / አንዴ ክፍሌ ሲሆን ያሇውም ጠቀሜታ እየ ጎ ሊ
መጥቷሌ፡ ፡ የ ተሇያዩ ፃ ሕፍት / Writers / እና ተመራማሪዎች አመራርን
በተሇያዩ መንገ ዴ ይተረጉሙታሌ ፡ ፡ የ አመራር ትርጉም እንዯ ግንዛቤው ሌዩነ ት
የ ተሇያየ ትርጉም ተሰጥቶታሌ ፡ ፡ ሇአመራር የ ተሰጠው የ ተሇያየ ትርጉም
የ አመራርን የ ተሇያየ ገ ፅ ታ ያሳያሌ፡ ፡ አመራርን የ በሇጠ ይተረጉመዋሌ ተብል
የ ታመነ በት የ ሚከተሇው ሉሆን ይችሊሌ፡ ፡
አመራር በሁለም ዴርጅቶች ወይም ተቋማት ዓብይ ሚና ያሇው በመሆኑ ረጅም ጊዜን
ያስቆጠረ ነ ው፡ ፡ የ ዕዴገ ት እንቅስቃሴዎች የ ህዝብ አስተዲዯር መዋቅር
በመንግሥት መሥሪያቤቶች፣ መንግሥታዊ ባሌሆኑ ዴርጅቶች ፣ በግሌ
ኢንተርፕራይዞች ፣ በሕብረተሰብ ተቋማት ወዘተ ውጤታማና ቀጣይነ ት እንዱኖራቸው
አመራር ጠቀሜታ አሇው፡ ፡ በአገ ር አቀፍ በክሌሌ ፣ በወረዲና የ ሚገ ኙ የ ህዝብ
አመራር ባሇሙያዎች ብቃት በሁለም ዯረጃዎች አስፈሊጊ ነ ው፡ ፡ ተግባርና
ኃሊፊነ ቱን ተገ ንዝቦ ፣ ፖሉሲዎችን ፣ ስትራቴጂዎችንና ዕቅዴን ሇመተግበር
ሃብትና በብቃት መጠቀም ማስቻሌ ነ ው፡ ፡
ቀዴሞ ስሇ አመራር የ ነ በሩ አመሇካከቶች / Classical Thoughts /
ሇአንዴ ዴርጅት ሥራ መሳካት ቁሌፍ ግብአት የ ሚባለት ሇምሳላ መሬት ፣ ካፒታሌ
፣ ጉሌበት ወዘተ መኖር ነ ው በማሇት እምነ ታቸውን ያራምደ ነ በር ፡ ፡ በመቀጠሌ
Contemporary ሲሆን በአሁኑ ጊዜ ከብዙ ሌምዴ በኃሊ ከውሳጣዊና ውጫዊ

22. 22
በብርሃኑ ታዯሰ ታየ የ ተዘጋጀ ተህሳስ 22፣ 23/04/2008 ዓ.ም
ሇቴ/ሙ/ት/ሥ/ተቋማት አመራሮች የ ተዘጋጀ ስሌጠና
ሁኔ ታዎች በተጨማሪ ሇአንዴ የ ህዝብ ገ ዥ የ ግሌ ዴርጅት መሪ እንቅስቃሴ መሳካት
ወይም መውዯቅ የ አመራር ብቃት መኖርና አሇመኖር ትሌቁን ዴርሻ ይይዛሌ፡ ፡
Leadership is the art or process of influencing
people so that they will strive willing and
enthusiastically towards the achievement of
group goals (Koontz et.al 1984:507)
አመራር ሰዎች በፈቃዯኝነ ት በተነ ሳሽነ ት የ ጋራ ዓሊማን ግብ ማስመታት እንዱችለ
የ ማግባባት ጥበብ ወይም ሂዯት ነ ው፡ ፡
ከትርጉሙ እንዯሚታየ ው ዋናው ቁሌፍ ነ ጥብ ማግባባት / influence / ፣
ፈቃዯኝነ ት እና የ ጋራን ዓሊማ ማሳካት / achievement of group
goals / የ ሚለ ናቸው፡ ፡ አንዴ ሰው በዴርጅቱ ውስጥ ያሇው ቦታ ፣ ክብር
፣ ተቀባይነ ት ፣ ባሇው ሙያ ሰዎችን የ ማግባባት / influence / ዕዴሌ
ሉያጋጥመው ይችሊሌ ፡ ፡ ፈቃዯኝነ ት / willingness / ሲባሌ የ ታሇመውን
ግብ ሇመተግበር በሙለ አቅም ሇመሥራት ያሇውን ዝግጅትና የ ሥራ ጉጉትን
የ ሚያመሇክት ነ ው፡ ፡
የ መሪው ዴርሻ ከቡዴኑ ጋር አብሮ የ መሥራትና አርአያ በመሆን ሥራን የ ሚያመቻች
እና የ ዴርጅቱን ዓሊማ እንዱሳካ በጏ ምኞት ያሇው መሆን አሇበት፡ ፡ የ አመራር
ፅ ንስ ሃሳብ በውስጡ የ ሚከተለትን ያቅፋሌ፡ ፡ እነ ዚህም መሪ ተከታይን
ሇማፍራትና ሇመምራት የ ሚያበቁ መንገ ድችና የ አካባቢው ሁኔ ታ ናቸው፡ ፡
መሪው ከተከታዮቹ ጋር በምን ዓይነ ት ሁኔ ታና ባሕርይ በመሥራት የ ዴርጅቱን
ዓሊማ ማሳካት እንዯሚቻሌ ነ ው፡ ፡ አመራርን ጠሌቆ ሇመረዲት በሥራ አመራር /

23. 23
በብርሃኑ ታዯሰ ታየ የ ተዘጋጀ ተህሳስ 22፣ 23/04/2008 ዓ.ም
ሇቴ/ሙ/ት/ሥ/ተቋማት አመራሮች የ ተዘጋጀ ስሌጠና
Management / እና በአመራር / leadership / መካከሌ ያሇውን
ሌዩነ ትን አንዴነ ት መረዲት አስፈሊጊ ነ ው፡ ፡ መሪዎች ትኩረት የ ሚሰጡት በሰዎች
መካከሌ ያሇን ግንኙነ ት እና የ ሚያተኩሩት መሇወጥ / influence /
ማትጋትና ስሜትን ማነ ሳሳት ቁሌፍ መሣሪያዎች ናቸው፡ ፡
ሥራ አስኪያጆች / Managers / ዯግሞ ባሊቸው ሥሌጣን ተጠቅመው ስራን
ሉያሰሩ እንዯሚችለ ይገ ምታለ፡ ፡ ሥራ አስኪያጅ የ ዴርጅቱን ሕግ መመሪያና ቅዯም
ተከተሊዊ አሠራሮችን ውጤት እንዯሚያስገ ኙ ትኩረት ሲሰጧቸው መሪዎች ግን
የ ዴርጅቱን ዓሊማ ማሳካት የ ሚሇውን ብቻ ያተኩሩበታሌ፡ ፡
መሪዎች የ ሚከተለት ሇሠራተኛው በሚያዯረገ ው የ ማትጊያና የ መሇወጥ ተግባር
አማካኝነ ት ውጤት እንዱያመጡ ሲሆን ሥራ አስኪያጅ ግን የ ማትጋትና የ መቅጣት
ሁኔ ታዎችን ሌዩ ግምት በመስጠት ነ ው፡ ፡ በሁሇቱም መካከሌ ያሇው አንዴነ ት ግን
የ ዴጅቱን ዓሊማ ማሳካት ነ ው፡ ፡
ሇምሳላ፡ - በአሇማችን ሊይ በተትረፈረፈ የ ተፈጥሮ ሃብት ፣ ጉሌበት ፣ ካፒታሌ
ጥገ ኛ ሳይሆኑ የ በሇፀጉትን ሶስት አገ ሮች መጥቀስ ይቻሊሌ፣
ጃፓን በህዝብ ብዛት ከኢትዮጵያ ጋር ስትነ ፃ ፀር የ ተቀራረበች ስትሆን የ አገ ሪቷ
አቀማመጥ 80% ተራራማ ነ ው፡ ፡ በዚህም ሇእርሻና ሇእንስሳት ርባታ የ ማትመችና
የ ተትረፈረፈ የ ተፈጥሮ ማዕዴንም የ ላሊት ነ ች፡ ፡ ነ ገ ር ግን እስከ ቅርብ
አመታት በተፈጥሮ አዯጋ ከመመታቷ በፊት የ ዓሊማችን ሁሇተኛ ቁንጮ የ ኢኮኖሚ
መሪ የ ነ በረች አሁንም በኢኮኖሚ ቀዯምት ከሚባለት አገ ሮች ተርታ ያሇች ነ ች፡ ፡
በአገ ሪቷ ብቻ ምርታቸውን በማቅረብ ያሌተወሰኑት ግዙፍ ዴርጅቶች በአገ ራቸው
የ ተፈጥሮ ሃብት ምርታቸውን ሇማሳዯግ ሳይወሰኑ መጠነ ሰፊ የ ሆነ ጥሬ እቃዎችን

24. 24
በብርሃኑ ታዯሰ ታየ የ ተዘጋጀ ተህሳስ 22፣ 23/04/2008 ዓ.ም
ሇቴ/ሙ/ት/ሥ/ተቋማት አመራሮች የ ተዘጋጀ ስሌጠና
በማስገ ባትና / Importing raw materials / በአገ ራቸው የ ተመረቱ
ያሇቀሊቸው ጥራት ያሊቸውን በርካታ ምርቶች በመሊው ዓሇም በመሸጥ /
Exporting manufactured products / እስከ አሁን ዴረስ
ሇአሇማችን ከፍተኛ ዴርሻ አሊቸው፣
Japan Business Federation (日本経済団体連合会
Nippon Keizai-dantai Rengōkai
?
) is an economic
organization founded in May 2002 by amalgamation
of Keidanren (Japan Federation of Economic
Organizations, established 1946) and Nikkeiren
(Japan Federation of Employers' Associations,
established 1948), with Nikkeiren being absorbed
into Keidanren.
The federation is commonly referred to as
"Keidanren", its 1,601 members consist of 1,281
companies, 129 industrial associations, and 47
regional economic organizations (as of June 15,
2010).
For most of the post-war period, Keidanren has
been the voice of big business in Japan and is
generally considered the most conservative of
the country's three major economic
organizations. The other two organizations are

25. 25
በብርሃኑ ታዯሰ ታየ የ ተዘጋጀ ተህሳስ 22፣ 23/04/2008 ዓ.ም
ሇቴ/ሙ/ት/ሥ/ተቋማት አመራሮች የ ተዘጋጀ ስሌጠና
the Japan Chambers of Commerce and Industry and
the Japan Committee for Economic Development
(経済同友会).
According to the organization's official
website, the mission of the Keidanren is to:
accelerate growth of Japan's and world economy
and to strengthen the corporations to create
additional value to transform Japanese economy
into one that is sustainable and driven by the
private sector, by encouraging the idea of
individuals and local communities.
The current chairman is Sadayuki Sakakibara of
Toray Industries. He has been chairman of The
Japan Business Federation since May 2014.
The Japanese post-war economic miracle is the
name given to the historical phenomenon of
Japan's record period of economic growth between
post-World War II era to the end of Cold War.
During the economic boom, Japan was catapulted
into the world's second largest economy (after
the United States) by the 1960s. However, it
suffered its longest economic stagnation since

26. 26
በብርሃኑ ታዯሰ ታየ የ ተዘጋጀ ተህሳስ 22፣ 23/04/2008 ዓ.ም
ሇቴ/ሙ/ት/ሥ/ተቋማት አመራሮች የ ተዘጋጀ ስሌጠና
World War II during the Lost Decade in the
1990s.
 በምሳላነ ት የ ቀረበችው
ሁሇተኛዋ ሲውዘርሊንዴ ስትሆን በዓሊማችን ሊይ የ ቆዲ ስፋቷ አነ ስተኛ ነ ው ፡ ፡
ሇዓሇም የ ሚበቃ የ ተትረፈረፈ የ ግብርና ምርትም ይሁን ሇእንስሳት ርባታ በቂ
የ ሆነ መሬት የ ላሊት በመሆኗ የ ካካዋ ምርት የ ላሊት ፣ በቸኮላት ምርት
የ አሇማችን ቁንጮ በብዛትና በጥራት አምርቶ ሇዓሇም በማቅረብ ተጠቃሽነ ት ያሊት
ናት ሀገ ሪቱ በዓሇማችን የ ቆዲ ስፋት አነ ስተኛ ከሚባለት አገ ራት የ ምትመዯብ
ስትሆን ይህም ጥራት ያሇው የ ወተት ምርት ሇዓሇም በብዛት ሌታቀርብ
የ ሚያስችሊት አይዯሇችም ይህንን ችግር ሇመቅረፍ የ ቻሊቸው ምርቶችን ከውጭ
በማስገ ባት ቸኮላት ሇማምረት የ ሚሆኑ የ ወተት ተወጽኦችን ከውጭ በማስገ ባት
ሇምርቾዋ ጥራት ሆኗሌ ፡ ፡
ይህች የ ዓሇማችን ትንሽ አገ ር የ ህዝቦቿ የ አኗኗር ዘይቤ ሲታይ ያሇስጋት
የ ሚኖሩ የ ዓሊማችን ተምሳላት አገ ር ስትሆን በጸጥታ ፣ በስራ የ ዓሇማችን
ጠንካራና ሰሊማዊ ኑሮ በመኖር ፣ ማህበራዊ ፣ ኢኮኖሚያዊ ፣ ፖሇቲካዊ
መሥተጋብር የ ሠፈነ በት ታሊቅ ሀገ ር ነ ች፣
ስሇካናዲ ማብራሪያ አያስፈሌገ ውም ምክንያቱም በርካታ ስዯተኞችን ተቀብሊ እንዯ
አገ ሯ በማኖር ከላልች አገ ሮች አብሊጫውን ስሇምትይዝ ነ ው፣

27. 27
በብርሃኑ ታዯሰ ታየ የ ተዘጋጀ ተህሳስ 22፣ 23/04/2008 ዓ.ም
ሇቴ/ሙ/ት/ሥ/ተቋማት አመራሮች የ ተዘጋጀ ስሌጠና
እዯ አገ ር ከተመሰረተችም ከ160 አመት ብዙም የ ማይበሌጣት ናት፣
ሀገ ራችንም እስከምናውቀው ዴረስ በከብት ርባታ ከአፍሪካ አንዯኛ ከአሇም 10ኛ
መሆኗ ይታወቃሌ
1. መቼይሆን እግርኮስ ተጫዋቾቻችን እንዯ አትላቶቻችን የ አገ ራቸው
ህዝብ መዝሙር ሲዘመር ከፍ አዴርገ ው ዴምጻቸውን የ ሚዘምሩት?
2. እስከ መቼ ነ ው ጥሬ ዕቃ / ቆዲ ሸጠን / ምርቶችን የ ምንቀበሇው?
3. ኢትዮጵያ መቼ ይሆን የ ቆዲ ምርታችንን በጥራት / Process /
ተዯርገ ው በምርት ከተመረቱ በኃሊ ሇዓሇም በማቅረብ የ ምንታወቅበት?
4. እስከመቼ ነ ው በዘይት መሌክ ሇምግብነ ት የ ሚውሇው ጥራት ያሇው /
Organic / የ ኑግ ምርት የ ሰሉጥ ምርታችንን በጥሬ ዕቃ ነ ት ወዯ ውጭ
ተሽጠው በላሊ መሌኩ የ ሚረጋና ሇጤና ጥሩ ያሌሆነ ዘይት የ ምናስገ ባው?
በሁሇተኛው ማሇትም Contemporary ተብል የ ተገ ሇፀው ብሌሆችና
አመሇካከታቸው የ ተዋጣሊቸው መሪዎች የ ተሻሇ ስራ መስራት እንዯሚችለ
የ ሚያመሊክት ሲሆን የ አመራር ብቃት መኖሩ መንግሥታዊም ሆነ መንግስታዊ ሊሌሆኑ
ዴርጅቶች ወሳኝ ሚና ይጫወታለ፡ ፡
በመጀመሪያ የ ተጠቀሰው / Classical thoughts / ሇአንዴ ዴርጅት
ስኬት ዋና ናቸው የ ሚባለት የ ተፈጥሮ ሃብት ፣ መሬት ፣ የ ሰው ጉሌበት እና
ካፒታሌ ምንም ጠቀሜታ ያሊስገ ኝባቸው ሃገ ራት ሇምሳላ ብንጠቅስ

28. 28
በብርሃኑ ታዯሰ ታየ የ ተዘጋጀ ተህሳስ 22፣ 23/04/2008 ዓ.ም
ሇቴ/ሙ/ት/ሥ/ተቋማት አመራሮች የ ተዘጋጀ ስሌጠና
1. ከ አፍሪካ ሉቢያና
2. ዯቡብ ሱዲን
3. ከኤዢያ ሶርያን መጥቀስ ይቻሊሌ፡ ፡
በተራ ቁጥር አንዴና ሶስት ሊይ የ ሚታየ ው የ መሪዎች ኢዱሞክራሲያዊነ ት ስሌጣንን
የ ሙጥኝ ማሇት ሇህዝባቸው የ ማይወግኑ ኃሊፊነ ትን አሳሌፎ ያሇ መስጠት ኃይሌ
በመጠቀም ስሌጣንን የ ሙጥኝ ማሇት ሲሆን በሁሇተኛ ሊይ የ ተጠቀሰችው ሱዲን
የ ተፈጥሮ ሃብት የ ግጭት መንስኤ መሆን መከባበር ማጣት ህዝባቸውን ሇጦርነ ት
ሇስዯትና ሇሞት መንስኤ ናቸው፣ መገ ነ ጠሌ ውጤቱ ችግር ውስጥ የ ከተታት ሀገ ር
ዏስመስልታሌ። በርግጥ አመራር ዋናውን ዴርሻ ይይዛሌ የ ተባሇበት ምክንያት
ዯቡብ ኮርያንና ሰሜን ኮርያን ስንመሇከት ዯቡብ ኮርያ የ ተሻሇች ሀገ ር
አዴርገ ዋታሌ። ዯቡብ ኮርያ ምርታማ የ ሆኑ ኩበንያዎቿ ምርትቸውን በጥራትም
በተፈሊጊነ ትም የ በቃች አዴርጎ ታሌ፣ የ መዋሇንዋይ ፍሰትን ጠብቃ የ ምትጎ ዝ እና
የ በሇጸገ ች ሐገ ር እዴትሆን አዴርገ ዋታሌ።
ከሊይ በተዘረዘሩት በሁሇት ጓራ ያዯጉ አገ ሮችና ያሊዯጉ አገ ራት ሌዩነ ታቸው
በዋናነ ት በሰሇጠነ ው / በተማረው / የ ሰው ኃይሊቸው ሊይ ያሊቸው ሌዩነ ት
ምንዴን ነ ው?
ያዯጉት አገ ራት ካሊዯጉት ተምረዋሌ የ ሚባለት ሲወዲዯሩ ሌዩነ ታቸው ብዙ
የ ተጋነ ነ አይዯሇም ተመሳሳይነ ት አሇው፣ ሌዩነ ታቸው ከዚህ ቀጥል የ ሚቀርቡትን
የ መተግበርና ያሇመተግበር ሊይ ያሊቸው ሌዩነ ት ነ ው፡ ፡
እነ ሱም ፡ -

29. 29
በብርሃኑ ታዯሰ ታየ የ ተዘጋጀ ተህሳስ 22፣ 23/04/2008 ዓ.ም
ሇቴ/ሙ/ት/ሥ/ተቋማት አመራሮች የ ተዘጋጀ ስሌጠና
1. ስነ ምግባር / የ ግብረ - ገ ብነ ት ህጎ ች / መሰረታዊ መመሪያቸው
ማዴረጋቸው፣
2. ሃቀኝነ ትና የ አንዴነ ት መርህ ማክበራቸው፣
3. ከፍተኛ ኃሊፊነ ትን መሸከም የ ሚችለ፣
4. ህግ እና መመሪያዎችን ማክበርና ማስከበር፣
5. የ ዜጋቸውን መብት ማክበርና ማስከበር፣
6. የ ስራ አፍቃሪነ ታቸው፣
7. ሃብትን መቆጠብ ፣ በአግባቡ መጠቀምና የ መዋሇንዋይ ፍሰትን መጠበቅ፣
8. ስራን በአግባቡ ሇመተግበር የ ሚጥር ካሌሰራም እራስን ሇመቀየ ር ፍቃዯኛ
የ ሆነ መሆን፣

30. 30
በብርሃኑ ታዯሰ ታየ የ ተዘጋጀ ተህሳስ 22፣ 23/04/2008 ዓ.ም
ሇቴ/ሙ/ት/ሥ/ተቋማት አመራሮች የ ተዘጋጀ ስሌጠና
9. ሁላ ሇስራው ትኩረት የ ሚሰጥ ሇዚህም ያሇው ባህሪ ተቀያያሪ ያሌሆነ የ ስራ
ሰአትን የ ማክበር /punctuality/ ሇሰአት ትሌቅ ክብር የ ሚሰጥ፣
ሇማጠቃሇሌ ያክሌ ከሊይ የ ተዘረዘሩት በአዯጉ አገ ራትና በባሇፀጎ ች አገ ራት
የ መተግበርና ያሇመተግበር ያሇ ሌዩነ ት በመሆኑም በሊዯጉ አገ ራት ጥቂቶቹ ብቻ
የ ሚያከብሩ ሲሆን በአዯጉ አገ ራት ግን ብዙዎቹ ኃሊፊነ ትን የ ተሸከሙት
የ ሚተገ ብሩት ስሇሆነ ነ ው መበሊሇጡ የ ተፈጠረው። ፣ በመሆኑም ሀገ ር ጠንካራ ነ ች
የ ምትባሇው ከግሇሰብ ጀምሮ እሰከዴርጅት እዱሁም የ ነ ሱ ስብስብ የ አገ ርንም
ጥንካሬ እና ዴክመት የ ሚወስኑናቸው ስሇሆነ ም የ ዴርጅታችሁ አመራር ጥንካሬ
ሇአገ ር ትሌቅ ዴርሻ አሇው።
1997 Michaelj. Bonnell www.mdcebonnell.com
የ ቴ/ሙ/ ትምህርት አመራር ምንዴን ነ ው
የ ቴ/ሙ/ትምህርትና ስሌጠና አመራር በማናቸውም የ ስራ ዘርፎች የ ሚከናወኑ
መሰረታዊ የ አመራር ተግባሮች የ ሚፈጸሙበት መስክ ነ ው፡ ፡
በሁለም ስራዎች አመራር የ ሰው ኃይሌን፣ ሃብትን፣ ጊዜን፣ ቴክኖልጂና ላልች
ግብዓቶችን በማስባሰብ በማዯራጀት በተወሰነ ዓሊማና ግብ ሊይ አተኩሮ
ወዯተግባር በመቀየ ር ውጤት ማስገ ኘት ነ ው፡ ፡ ከዚህ አጠቃሊይ ጽነ ሰ ሃሳብ
አኳያ የ ቴ/ሙ/ትምህርትና ስሌጠና አመራር ከላልች አመራሮች ጋር ተመሳሳይነ ት
አሇው ሆኖም የ ትምህርት ስራ የ ራሱ የ ሆነ ሌዩ ባህራይ ያሇው በመሆኑ በአመራር
ተግባሮቹ ትኩረቶቹ ዘይቤዎቹ ያለት ነ ው፡ ፡ ሰው ማፍራት ስራሊይ የ ተሰማራ

31. 31
በብርሃኑ ታዯሰ ታየ የ ተዘጋጀ ተህሳስ 22፣ 23/04/2008 ዓ.ም
ሇቴ/ሙ/ት/ሥ/ተቋማት አመራሮች የ ተዘጋጀ ስሌጠና
ስሇሆነ ውጤት አሇ ካለ ከላልች የ ሌማት ዘርፎች ጋር ካሇው ቁርጥኝነ ት አንጻር
ሌዩነ ት ያሳያሌ፡ ፡
የ ቴ/ሙ/ት/ት ስራ ከጅምሩ እስከ ፍጸሜው ዕውቀት፣ ከህልት ፣ ተግባር፣ ሌምዴ
፣ አመሇካከት፣ የ ባህሪይ ሇውጥ፣ አዕምሮአዊ፣ አካሊዊና ማህበራዊ ዕዴገ ት
በመጨረሻም ውጤታማና ኃሊፊነ ት የ ሚሰማቸው ሰው ተኮር በመሆኑ በግብርና፣
በፋብሪካ፣ በንግዴ፣ ወዘተ.. ዘርፍ ስራዎች ካለ ትምርትና አገ ሌግልት ተኮር
ተግባሮች ከሚጠይቁት የ አመራር ብቃቶች በተጨማሪ የ ተሇዩ ዘዳዎችንና ክህልቶችን
ይፈሌጋሌ፡ ፡
የ ትምርት አመራር ከተማሪዎች አመራር ከተማሪዎች፣ ከመምህራንና ላልች
ባሇሙያዎች፣ ሰሪተኞች፣ ከወሊጆች፣ ከአካባቢው ህበረተሰብ፣ ከሌዩሌዩ ትምህርት
ተቋማትና ኮላጆች፣ ወዘተ .. ጋር ከፍተኛ መስተጋበር ማዴረግ ይፈሌጋሌ፡ ፡
ከዚህም የ ተነ ሳ የ ትምህርት አመራር ባህሪዩም በይዘቱ፣ በትኩረቱ፣ በሂዯቱና
ውጤቱ እንዱሁም በውጤቱ አሇካክ ከላልቹ የ አመራር ዘርፎች የ ተሇዩ ሁኔ ታዎች
ይታዩበታሌ፡ ፡
የ ቴ/ሙ/ትምህርትና ስሌጠና ሰራ ከምርት፣ ንግዴና አገ ሌግልት ዘርፎች በተሇየ
መሌኩ ወጣቶች፣ ጎ ሌማሶችና፣ ሇአዛውነ ት የ ገ ቢማስገ ኛ በማስተማር በመጨረሻ
ብቃት ያሊቸው ኃሊፊነ ት የ ሚሰማቸው፣ ውጤታማ በራሳቸው የ ሚተማመኑ ዜጏች
አዴረጎ ማውጣትን የ ሚጠይቅ ነ ው፡ ፡ ይህንን ማዴረግ ዯግሞ በተወሰኑ የ አመራር
ዘዳዎችና ቴክኒ ካዊ ክህልቶች ብቻ መወጣት የ ምንችሇው ባሇመሆኑ
የ ቴ/ሙ/ትምህርትና ስሌጠና አመራር ሰፊና በርካታ ሌምዴና ዕውቀትን ሃገ ራዊና

32. 32
በብርሃኑ ታዯሰ ታየ የ ተዘጋጀ ተህሳስ 22፣ 23/04/2008 ዓ.ም
ሇቴ/ሙ/ት/ሥ/ተቋማት አመራሮች የ ተዘጋጀ ስሌጠና
አካባቢያዊ ሁኔ ታዎችን በመገ ንዘብ ከዚህም አሌፎ በሃገ ር ውስጥ የ ሚሰጠው
የ ቴ/ሙ/ትምህርትና ስሌጠና ከቀረው አሇም ጋር አቻነ ት ያሇውና ተወዲዲሪ መሆን
ሰሇሚገ ባው ይህንን ጨምሮ መረዲትን ይጠይቃሌ፡ ፡
ይህም ማሇት የ ቴ/ሙ/ትምህርትና ስሌጠና አመራር ስፋቱም፣ ጥሌቀቱም የ በዛና
ሰፊ ማህበራዊ፣ አኮኖሚሃያዊ፣ ፖሇረካዊ ወዘተ……መሰረት የ ሚፈሌግ ነ ው፡ ፡
የ ቴ/ሙ/ትምህርትና ስሌጠና አመራር ውጤታማ ሇመሆን በሃገ ር ያለ የ ተምህርት
ፖሉሲዎች፣ ስትራቴጂዎችና መርሃግብሮች በየ ወቅቱ የ ሚወጡ የ ቴ/ሙ/ትምህርትና
ስሌጠና አቅጠጫዎችና ትኩረቶች በዯንብ መረዲትን ይፈሌጋሌ፡ ፡ በተጨማሪም
እንዯዚሁ ዯግሞ በክሌሌ፣ ክፍሇከተማ፣ በተቋማት ዯረጃ ውጤት ባሇው መሌክ
የ ሚተገ በሩትን ስሌቶች በማወቅ ሇውጤት መብቃትን ይጠይቃሌ፡ ፡
የ ቴ/ሙ/ትምህርትና ስሌጠና አመራር እንዯላልች የ አመራር ተግባሮች ማቀዴን፣
መበጀትን፣ የ ስራ ፕሮግራም ማውጣትን፣ የ ሰውሃይሌ ማዘጋጀትን፣ ሥራን
ማዯራጀት፣ ማስተባበርንና ተግባራዊነ ቱን መከታተሌ፣ ውጤት መገ ምገ ም
ያጠቃሌሊሌ፡ ፡ ሆኖም በላልች የ ሌማት ዘርፎች እንዯምናየ ው ግብዓቶቹ ሁለ በስራ
አመራሩ ቁጥጥር ስር ባሇመሆናቸው ሂዯቱም ሆነ ውጤቱ የ ተሇየ ነ ው፡ ፡ ሇምሳላ
በአንዴ የ ምርት ወይም አገ ሌግልት ሰጪ ተቋም ውስጥ ግብዓት፣ ሂዯትና ውጤት
ሙለ በሙለ በስራ ኃሊፊዎችና ባሇሙያዎች ቁጥጥር ስር በመሆናቸው የ ውሳኔ
አሰጣጥ በጊዜና ሃብት አጠቃቀም በቁጥጥር፣ በጥራት፣ በውጤት፣ ወዘተ…
የ ቴ/ሙ/ስ በግብአት አወሳሰዴ ተመሳሳይነ ት ቢኖራቸውም ሰሌጣኝን በማፍራት ግን
የ ተሇዩ ባህሪያትን ይዘው የ ሚያዴጉ የ የ ራሳቸው ስብዕና ያሊቸው ስሇሆኑ
እንዯተፈሇጉ የ ሚመሩ አይዯሇም፡ ፡

33. 33
በብርሃኑ ታዯሰ ታየ የ ተዘጋጀ ተህሳስ 22፣ 23/04/2008 ዓ.ም
ሇቴ/ሙ/ት/ሥ/ተቋማት አመራሮች የ ተዘጋጀ ስሌጠና
ከዚህ በተጨማሪ የ ማስተማር ተግባር በመምህራን የ ራስ ተነ ሳሽነ ትና ትጋት
ካሇሆነ በስተቀር በተጽዕኖ ውጤት የ ሚያስገ ኝ ባሇመሆኑ ብሌሃት ያሇው አመራር
ይፈሌጋሌ፡ ፡
ከዚህ ከሊይ የ ተጠቀሱት ነ ጥቦች የ ቴ/ሙ/ትምህርትና ስሌጠና አመራር ምን
እንዯሆነ ና በላልች የ ስራ መስኮች አመራር ጋር ያሇውን ተመሳሳይነ ትና ሌዩነ ት
ሇመረዲት የ ሚያግዝ ነ ው፡ ፡
በቴ/ሙ/ት/ስ ስራ አመራር ተግባራት /Leadership function in
TVET/
አመራር የ ጋራ ዓሊማን ሇማሳካት እንዱቻሌ በጋራ ተነ ሳሽነ ት ውጤታማና ተግባራዊ
ስራ መስራት ማስቻሌ ነ ው።
የ ጥሩ መሪ ተግባራት የ ቡዴኑን እንቅስቃሴ አቀናጅቶ የ ታቀዯ የ ስራ አሊማ
ማስፈጸም መቻሌነ ው የ አመራር ተግባራት ዕንዯሚሰራው የ ስራ ባሐሪና ኣይነ ት
ሉሇያይ ይችሊሌ። ዋና ዋናዎቹን ብንመሇከት ማቀዴ ውሳኔ መስጠት ማስተባበር፣
ክትትሌ ማዴረግ፣ ግኑኙነ ት መፍጠር፣ ማትጋት፣ ግጭትን መፍታት፣ ሙያዊ ዴጋፍ
መስጠት፣ ወዘተ…ናቸው።
ከሊይ ከቀረቡት ዋና ዋና ተግባራት ውስጥ በቴ/ሙ/ት/ስ ሥርዓት ሊይ ያለ
መሪዎች ሉከተለት የ ሚገ ባቸው ተግባራት ከዚህ በታች ተዘርዘረዋሌ።

34. 34
በብርሃኑ ታዯሰ ታየ የ ተዘጋጀ ተህሳስ 22፣ 23/04/2008 ዓ.ም
ሇቴ/ሙ/ት/ሥ/ተቋማት አመራሮች የ ተዘጋጀ ስሌጠና
 የ ዴርጅቱን ራዕይ ማሳወቅ (የ ቴ/ሙ/ት/ስ ኤጀንሲ በፊዯራሌ ዯረጃ፣
የ ቴ/ሙ/ት ኤጀንሲ በክሌሌ ዯረጃ ፣ ቴ/ሙ/ት/ስ ጽ/ቤት በክፍሇ ከተማ
ዯረጃና በተቋም ዯረጃ፣
 ተሌእኮ መወጣት (የ ቴ/ሙ/ት/ስ ኤጀንሲ በፊዯራሌ ዯረጃ፣ የ ቴ/ሙ/ት
ኤጀንሲ በክሌሌ ዯረጃ ፣ ቴ/ሙ/ት/ስ ጽ/ቤት በክፍሇ ከተማ ዯረጃና
በተቋም ዯረጃ፣
 የ ጋራ የ ሆኑ የ ት/ስ ዓሊማና ግብ መጣሌ፣
 ዕቅዴና ስትራቲጂዎችን መንዯፍ፣
 ሀብትን መሇየ ት፣ ማጏሌበትና መዴቦ እዯጠቀሜታው ቅዯምተከተሌ መስጠት፣
 የ ሀብትን አጠቃቀም ዕቅዴና ስትራቴጂ ማውጣት፣
 የ ተመዯበው ሀብት ከወጣው ዕቅዴና ስትራቴጂ ማወጣት፣
 የ ተመዯበው ሀብት ከወጣው ዕቅዴና ስትራቴጂ አንፃ ር መሆኑን ማረጋገ ጥ፣
 የ ተመዯበው የ ገ ንዘብና ላልች ሀብቶች አጠቃቀማቸው በወጣሊቸው ዕቅዴና
ተግባር መሆኑን ማረጋገ ጥ፣
 ሰዎችን በትክክሇኛው ቦታቸው / ሥራቸው ሊይ መመዯባቸውን
መሇየ ት፣ ማቀዴና የ ሰው ኃይሌን ማሌማት / ሇአመራር ፣ ባሇሙያ ፣
መምህር ወዘተ ---/
ሕብረተሰቡን በማንቀሳቀስ የ ቴ/ሙ/ትን ሥራ እንዱዯግፉና በቂ ተሳትፎ
እንዱያዯርጉ መጣር፣
 የ ቴ/ሙ/ት መስፋፋትና ዕዴገ ት ፍሊጎ ት ያሊቸው የ ተሇያዩ ዴርጅቶችና
ባሇጉዲዮች ጋር በጋራ አብሮ መሥራት፣
 የ ሥራ ባሌዯረቦችን በማትጋት በክ/ከቴ/ሙ/ት ሆነ በተቋማት ሥራ
ተጠናክሮ እንዱሰጥ ማዴረግ፣

35. 35
በብርሃኑ ታዯሰ ታየ የ ተዘጋጀ ተህሳስ 22፣ 23/04/2008 ዓ.ም
ሇቴ/ሙ/ት/ሥ/ተቋማት አመራሮች የ ተዘጋጀ ስሌጠና
 የ ሥራ ባሌዯረባን የ ሥራ አፈፃ ፀም መገ ምገ ም፣
 የ ቴ/ሙ/ት ችግሮችን ሇመፍታት በንቃት መንቀሳቀስ፣
 የ ሥራ ባሌዯረባን ተሳትፎ ማጎ ሌበት፣
 ክትትሌና ሙያዊ ዴጋፍ በመስጠት የ ቴ/ሙ/ት ፖሉሲዎች ፣
 ስትራቴጂዎችና መርሐ ግብሮች በወጣሊቸው ስታንዲርዴ መሠረት በጥራት
መከናወናቸውን ማረጋገ ጥ፣
 የ ተጠናከረ ግንኙነ ትና የ ቴ/ሙ/ት መረጃ ፍሊጎ ት ሥርዓት መዘርጋት፣
 አስፈሊጊውን መረጃዎች እየ ተሰባሰቡ ፣ እየ ተጠናቀሩ ፣ በትክክሌ
እየ ተዲረሱና ሇውሳኔ አሰጣጥም አገ ሌግልት ሊይ መዋሊቸውን ማረጋገ ጥ፣
 የ ክትትሌ ግምገ ማና ሪፖርት የ መሇዋወጥ ሥርዓት እየ ተካሔዯና እያዯገ
መምጣቱን መከታተሌ፣
 በአጠቃሊይ የ ቴ/ሙ/ት በሁለም ቦታዎች መሰረተዊ ተመሳሳይነ ት ቢኖረውም
የ ቴ/ሙ/ት ኤጀንሲ በፊዯራሌ ዯረጃ፣ የ ቴ/ሙ/ት ኤጀንሲ በክሌሌ ዯረጃ
፣
 ቴ/ሙ/ት/ስ ጽ/ቤት በክፍሇ ከተማ ዯረጃና በተቋም ዯረጃ ሌዩነ ት ሉኖር
ይችሊሌ ፡ ፡ ይህንን ወዯፊት እናየ ዋሇን፡ ፡
5.1.የ አመራር ዓይነ ቶች / Leadership Style
/
የ አመራር ዓይነ ት ስንሌ አንዴ መሪ ተግባሩን ሇማከናወን እንዱችሌ ተከታዮቹን
ወይም ሠራተኛውን / Subordinates / በምን ዓይነ ት መንገ ዴ ሇመምራት
እንዯሚችሌ የ ሚወስንበት ነ ው፡ ፡ የ አመራር ዓይነ ቶች በተሇያዩ ሁኔ ታዎች
ይከፈሊለ፡ ፡ የ አመራር ዓይነ ት ሇአንዴ ሥራ መሳካትና ውጤታማነ ት የ ጎ ሊ ዴርሻ

36. 36
በብርሃኑ ታዯሰ ታየ የ ተዘጋጀ ተህሳስ 22፣ 23/04/2008 ዓ.ም
ሇቴ/ሙ/ት/ሥ/ተቋማት አመራሮች የ ተዘጋጀ ስሌጠና
አሇው፡ ፡ ሇምሳላ ፡ - መሪው ሥሌጣኑን እንዳት እንዯሚጠቀምበት ፣ ከበታች
ሠራተኛው ጋር ያሇውን ግንኙነ ት በማየ ትና የ ሚከተለትን አመራር መሠረት
በማዴረግ የ አመራር ዓይነ ቱን መናገ ር ይቻሊሌ፡ ፡
የ አመራር ዓይነ ቶች በተሇያዩ መንገ ድች ከፋፍል ማየ ት ቢቻሌም በዚህ ምዕራፍ
የ ተወሰኑትን ብቻ ሇማየ ት እንሞክራሇን ፡ ፡ በአጠቃሊይም አራት ዓይነ ት
አመራሮችን ዘርዘር አዴርገ ን እናያሇን ፡ ፡ እነ ዚህም አምባገ ነ ን አመራር /
Authoritarian / አማክሮ የ ሚያሰራ / Consultative / ፣ ሌቅ
የ ሆነ አመራር / Liaises faire / እና አሳታፊ አመራር /
Participatory / ናቸው፡ ፡ የ እያንዲንዲቸው መግሇጫ ቀጥል
ተዘርዝሯሌ፡ ፡
አምባገ ነ ን አመራር / Authoritarian Leader ship / ፣
አምባገ ነ ን የ አመራር ዘዳ ተፈሊጊነ ቱ እየ ቀነ ሰ የ መጣ ቢሆንም አሁንም በብዙ
ቦታዎች ይታያሌ፡ ፡ የ ሚገ ሇጸውም በተሇያየ መንገ ድች ናቸው፡ ፡
5.1.1. የ አምባገ ነ ን አመራር ባሕሪ የ ሚከተለትን
ያቀፈ ነ ው፣ -
ውሳኔ አሠጣጥንና ሥሌጣንን የ ያዘ ነ ው፣
የ ሥራ ቅዯም ተከተሌ ተጠብቀው እንዱሄደ ይፈሌጋሌ፣
የ በታች ሠራተኞቹ ምን መስራት እንዲሇባቸው በራሱ ይወስናሌ፣

37. 37
በብርሃኑ ታዯሰ ታየ የ ተዘጋጀ ተህሳስ 22፣ 23/04/2008 ዓ.ም
ሇቴ/ሙ/ት/ሥ/ተቋማት አመራሮች የ ተዘጋጀ ስሌጠና
የ ሙለ ሥሌጣንን ይወስዲሌ፣ ኃሊፊነ ትንም የ ራሱ ብቻ አዴርጎ ያያሌ፣
ሇማነ ቃቂያነ ት ከሽሌማት ይሌቅ ቅጣት ሊይ ያተኩራሌ፣
5.1.2. አማክሮ የ ሚሠራ / Consultative
/፣
ከዚህ በታች የ ተጠቀሱትን የ ሚከተሌ መሪ አማክሮ የ ሚሠራ በሚሌ ሉፈረጅ
ይችሊሌ፡ ፡
ሥሌጣንን የ ሚያካፍሌ፣
ሇአባሊት መረጃ የ ሚሰጥ ፣
በሠራተኛው ሊይ እምነ ት ያሇው፣
ሠራተኞች የ መፍትሔ ሃሳብ እንዱሰጡ የ ሚያበረታታ፣
ውሳኔ ዎች ሇውጥ እንዱዯረግባቸው የ ሚያቀርብ / Present decision
for change/፣

38. 38
በብርሃኑ ታዯሰ ታየ የ ተዘጋጀ ተህሳስ 22፣ 23/04/2008 ዓ.ም
ሇቴ/ሙ/ት/ሥ/ተቋማት አመራሮች የ ተዘጋጀ ስሌጠና
ውሳኔ ሇመስጠት ሃሳብ የ ሚያሰባስብ፣
ችግሮችን የ ሚሇይ ወይም ሁኔ ታዎች መገ ምገ ም የ ሚችሌ፣
ከቅጣት ይሌቅ ሽሌማትን ሇማትጊያነ ት የ ሚጠቀም፣
5.1.3. ሌቅ የ ሆነ አመራር / Liaisez
faire / ፣
በዚህ ዓይነ ት የ ሚፈረጅ መሪ የ ሚከተለት ባሕሪያት ይኖሩታሌ፡ -
ውሳኔ ሇመስጠት ራሱን የ ሚያገ ሌ፣
የ ግሌሰቦችንም ሆነ የ ቡዴኖችን ሥራ ሁኔ ታ ሇመከታተሌ ግዳሇሽ የ ሆነ ፣
ሇተጠያቂነ ት ምንም ዯንታ የ ላሇው፣
የ መመሪያዎችን ተግባራዊነ ት ክትትሌ የ ማያዯርግ፣

39. 39
በብርሃኑ ታዯሰ ታየ የ ተዘጋጀ ተህሳስ 22፣ 23/04/2008 ዓ.ም
ሇቴ/ሙ/ት/ሥ/ተቋማት አመራሮች የ ተዘጋጀ ስሌጠና
ነ ገ ሮች በራሳቸው እንዱሔደ የ ሚተው / የ ሆነ ው ይሁን ዓይነ ት /፣
5.1.4. አሳታፊ አመራር /
Participative / Shared
Leadership /፣
የ ሚከተለትን ባሕሪያት የ ያዘ ነ ው፡ -
የ ሀሳብና የ ሌምዴ ሌዉውጥ እንዱዯረግ ያመቻቻሌ፣
ሠራተኞች ውሳኔ በመስጠት እንዱሳተፉ ያበረታታሌ፣
የ ተመዯበሇትን ሀብት ያከፋፍሊሌ፣
ሠራተኛው ችግርን ሇይቶ እንዱያወጣና ቅዯም ተከተሌ እንዱሰጣቸው ዴጋፍ
ያዯርጋሌ፣
የ እርስ በርስ ትስስር እንዱፈጠር ሁኔ ታዎችን ሇማመቻቸት ይጥራሌ፣

40. 40
በብርሃኑ ታዯሰ ታየ የ ተዘጋጀ ተህሳስ 22፣ 23/04/2008 ዓ.ም
ሇቴ/ሙ/ት/ሥ/ተቋማት አመራሮች የ ተዘጋጀ ስሌጠና
ሠራተኛው ሥሌጣንን እንዱሇማመዴ ያዯርጋሌ፣
ዱሞክራሲያዊ አመራር ከብዙ የ አመራር ዓይነ ቶች ውስጥ አንደ ነ ው፡ ፡ ይሁን
እንጂ ዱሞክራሲያዊ አመራር አሳታፊ እና አማክሮ የ ሚሠራ በሚባለ የ አመራር
ዓይነ ቶች ተጠቅሷሌ፡ ፡
በላልች የ ሌማት መሥሪያ ቤቶች እንዯሚዯረገ ው ሁለ ከሊይ የ ተገ ሇፁ የ አመራር
ዓይነ ቶች በትምህርት ዘርፍም የ ሚታዩ ናቸው፡ ፡ በክፍሇ ከተማና በተቆማት ዯረጃ
እንዯነ ዚህ ዓይነ ት ባሕሪያትን የ ሚያሳዩ መሪዎችን እናገ ኛሇን፡ ፡
ከሊይ የ ተጠቁሱት የ ተሇያዩ አመራር ዓይነ ቶች የ የ ራሳቸው ጠንካራና ዯካማ ጎ ኖች
ቢኖሩዋቸውም ውጤትን ሇማምጣት ሲባሌ እንዯሥራው ባህርይና እንዯሁኔ ታው እየ ታየ
የ አመራር ዓይነ ቶቹን በማቀናጀትና በመቀያየ ር አመራር መስጠት ይቻሊሌ፡ ፡
6. የ አመራር ክህልት /leadership skills/
የ አመራር ክህልት /leadership skills/ ማሇት ተጨባጭ የ ሆነ
ነ ገ ሮችን የ መተግበር ችልታ ማሇት ነ ው መሪዎች፡ ሰዎች ውጤታማና
የ ተቀመጠውን ግብ መተግበር እንዱችለ የ መምራት ክህልት ያስፈሌጋሌ፡ ፡
በክ/ከ ቴ/ሙ/ት/ስ/ጽ/ቤት ዯረጃም ሆነ በቴ/ሙ/ት/ስ ተቋማት
መሪዎችም የ ትምህርት ዕቅዴ ሇመተግበርና የ መማር ማስተማር ሂዯት በብቃት
ማሳካት እንዱችለ የ መምራት ክህልት ያስፈሌጋሌ፡ ፡ እንዯ koontz

41. 41
በብርሃኑ ታዯሰ ታየ የ ተዘጋጀ ተህሳስ 22፣ 23/04/2008 ዓ.ም
ሇቴ/ሙ/ት/ሥ/ተቋማት አመራሮች የ ተዘጋጀ ስሌጠና
et.al /1984/ አራት አይነ ት የ መሪነ ት ክህልት እንዲለ
ይጠቀሳለ፡ ፡
ሀ. የ መሪዎች ስሌጣን /the authority or power of
leaders/
ሇ. ሰዎች በተሇያየ ግዜና ሁኔ ታ በተሇያየ የ ማነ ቃቂያ መንገ ዴ ሉነ ቃቁ
እነ ዯሚችለ የ መረዲት፡
ሐ. ሰዎች በሙለ አቅማቸው እንዱሰሩ የ ማነ ሳሳት
መ. መሪው የ ሚከተሇው የ አመራር ዘይቤ/the style of leader/
ናችው
የ መሪዎች ተግባር ሇመወጣትና ሇመትግበር የ ተሇያየ ዓይነ ት ክህልት
ያስፈሌጋሌ፡ ፡ የ መሪነ ት ክህልት በተሇያዩ ሁኔ ታዎች ፈርጆ ማየ ት
ይቻሊሌ፡ ፡ የ ተወሰነ የ መሇያ መርሆዎች ቴክኒ ካዊ /technical/
ፅ ንሰ ሃሳብ /conceptuail/ ሰብአዊና /humam/ ፖሇቲካዊ
/politicccal/ ክህልት ተብሇው ሉታዩ ይችሊለ፡ ፡ የ በሇጠ ግሌፅ
ሇማዴረግ እያንዲንደ የ አመራር ክህልት በምሳላ እንመሌከት ፡ ፡
6.1. ቴክኒ ካዊ ክህልት /technical skills/
ይህ ክህልት በተወሰነ የ ሥራ መስክ ባሇሙያ በመሆኑ የ ሚገ ኝ ነ ው፡ ፡
• ውሳኔ የ መስጠት ነ ው፡ ፡
• ሙያዊ ዴጋፍ የ መስጠት ክህልት

42. 42
በብርሃኑ ታዯሰ ታየ የ ተዘጋጀ ተህሳስ 22፣ 23/04/2008 ዓ.ም
ሇቴ/ሙ/ት/ሥ/ተቋማት አመራሮች የ ተዘጋጀ ስሌጠና
• ዲሰሳና ግምገ ማ የ ማዴረግ ክህልት
• የ ማስተዲዯር ክህልት
• የ ማቀዴና የ መተግበር ክህልት
• የ ግንኙነ ት ክህልት
6.2. ፅ ንሰ ሀሳብ ክህልት /conceptual skills/
ዴርጅት በሙለ ስሜት ዓይነ ት የ ማየ ትና መረዲት ክህልት ነ ው፡ ፡
• የ ተሇያዩ የ ዴርጅትሥራ መረዲት
• በተሇያዩ የ ዴርጅቱ ክፍልች የ ስራ ዘርፎች መካከሌ ያሇው
ግንኙነ ት መገ ንዘብ
• በዴርጅቱ ውስጥ የ ሚዯረገ ውን ግንኙነ ት ትስስርና በዴርጅቱ
ውጫዊና ውስጣዊ ከባቢ /ሁኔ ታዎች/ መሃሌ ያሇውን ግንኙነ ት
ሇመረዲት፣
• የ ዴርጅቱን ፖሉሲና ዕቅዴ ሇመተግበር የ ሚዯረግ የ ፈጠራ
ችልታ፣
• የ ስራ ባሌዯረባን አስተባብሮና አቀናጅቶ በመምራት ውጤታማ
ማዴረግ ወዘተ ናቸው
6.3. ሰብአዊ ክህልት /Human Skills/ ይህ ዯግሞ ትኩረት
የ ሚያዯርገ ው ፡ -
• ከላልች ጋር አብሮ መስራት መቻሌ፣

43. 43
በብርሃኑ ታዯሰ ታየ የ ተዘጋጀ ተህሳስ 22፣ 23/04/2008 ዓ.ም
ሇቴ/ሙ/ት/ሥ/ተቋማት አመራሮች የ ተዘጋጀ ስሌጠና
• የ ትብብርና የ ጋራ ግንኙነ ት መመስረት መቻሌ፣
• የ ሠራተኛውን ዝንባላ ፍሊጏት ጥረት ወዘተ የ ሚረዲ ነ ው፣
6.4. ፖሇቲካዊ ክህልት/Political Skills/፣
በፖሇቲካ መሳተፍ ሇማሇት ሳይሆን አንዴ መሪ በዚህ ረገ ዴ የ ሚኖረው ክህልት፡ -
• ከላሊው ቡዴን ወይም ተቋም ጋር ዴርዴርና ስምምነ ት የ ሚያዯረግ ሇምሳላ
ከአካባቢ አስተዲዯር ባሇስሌጣን፣ ሕዝቦች ዴርጅቶች ወዘተ … መፍጠር ይቻሊሌ፣
• ከላልች ጋር የ መወያየ ት ሃሳብ የ መካፈሌ፣ ሌምዴ የ መሇዋወጥ፣
• በመዯራዯር የ ማሳመንና ምክንያት የ መስጠት፣
• ስራ ሊይ ችግር የ ሚያመጣ ግጭቶችን/አለባሌታዎችን የ መፍታትና
የ መከሊከሌ፣
• ስራን ሇማጏሌበት በላልች ዘንዴ ተቀባይነ ትን፣ ክብርን ዋጋ
የ ማ|ግኘት ወዘተ…
6.5. የ ትምህርት አመራር ክህልት /educational Leadership
skills/
የ አመራር ክህልት በሁለም ዘርፎች ተግባራቸው ተመሳሳይነ ት ያሊቸው ቢሆንም
አንዲንዴ የ አመራር ሁኔ ታዎች እንዯሥራው ዓይነ ት ተጨማሪ ክህልት ሉጠይቁ
ይችሊለ፡ ፡ የ ትምህርት መሪዎች በተጨማሪነ ት ሇትምህርቱ ስራ የ ሚረዲ የ አመራር
ክህልት ሉያስፈሌጋቸው ይችሊሌ፡ ፡ ሇምሳላ ፡ - ተስማሚ የ መማር ማስተማር
ሁኔ ታመፍጠር፣ ጠንካራ የ ተቋም፣ የ ሕብረተሰብ ግንኙነ ት መመስራት፣ የ ማሰሌጠኛ

44. 44
በብርሃኑ ታዯሰ ታየ የ ተዘጋጀ ተህሳስ 22፣ 23/04/2008 ዓ.ም
ሇቴ/ሙ/ት/ሥ/ተቋማት አመራሮች የ ተዘጋጀ ስሌጠና
ተቋማት ጥሩ የ ውዴዴር ባሕሌን ማዲበር በሠራተኞች ውስጥ ተከታታይ የ ስራ
መሻሻሌ ስሜትን ማጏሌበት፣ የ ቴክኖልጂ መቅዲት ማሊመዴና ማሰራጨት፣ ገ በያው
የ ሚፈሌገ ው መሰረት ስሌጠና ማዘጋጀት revis, publish and rady
for use i.e. occupational standard and unit of
competency ማዘጋጀት፣ የ ማስተማር አጋዥ መፃ ሕፍትን ሇማዘጋጀት በማትጊየ
ተጠቅሞ ሥራን ማሻሻሌና መተግበር ወዘተ…. ተጠቃሽ ናቸው፡ ፡
በዚህ የ ስሌጠና በመጀመሪያው በክፍሌ በክ/ከ ቴ/ሙ/ት/ስ/ጽ/ቤት ዕቅዴ
ሇማዘጋጀት የ ሚረደ የ ተሇያዩ ሰነ ዴ ቀርበዋሌ፡ ፡ በእነ ዚህ ሰነ ድች
መጠቀማቸውንና ሌምዲችሁን አክሊችሁበት ዕቅዲችሁን ካወጣችሁ ዕቅዲችሁን
በአጥጋቢ ሁኔ ታ በተቀመጠው ተግብርና እስታንዲርዴ መተግበር ያስችሊሌ
፡ ፡ እቅዴን ሇመተግብር ጥሩ የ አመራር ክህልት ሉኖር ይገ ባሌ፡ ፡ በተጨማሪም
የ ሚከተለት የ ተሻሇ ውጢትን ሇማምጣት ይረዲሌ፡ ፡
• ከሊይ የ ውሳኔ ሰጭ አካሊትና በክ/ከ ቴ/ሙ/ት/ስ/ጽ/ቤት፣
በቴ/ሙ/ት/ስ/ና ተቋማት፣ በሕብረተሰቡ ዯረጃ ሇሚገ ኙ ዕቅዴን
ሇመተግበር ከሚሰሩ ክፍልች ጋር በጋራ ተናቦ ማውጣት የ ትግበራ ግዜ
ሰላዲው ተስማምቶ መንዯፍ፡ ፡
• ዕቅዴን ሇመተግበር ጠንካራ የ ቁርጠኝነ ት ስሜት እንዱፈጥር ማዴረግ
• ዕቅዴን ሉያስተገ ብር የ ሚችሌ ዴጋፍና በቂ ሀብት ማዘጋጀት
• የ ዕቅደን አተገ ባበር በወጣው የ ግዜ ሰላዲና ስታንዲርዴ መሠረት
እየ ተከናወነ መሆኑን የ ቅርብ ክትትሌ ማዴረግ

45. 45
በብርሃኑ ታዯሰ ታየ የ ተዘጋጀ ተህሳስ 22፣ 23/04/2008 ዓ.ም
ሇቴ/ሙ/ት/ሥ/ተቋማት አመራሮች የ ተዘጋጀ ስሌጠና
• በክ/ከ ቴ/ሙ/ት/ስ/ጽ/ቤት ተጨባጭ ሁኔ ታና ያሇውን ሇውጥ
በማገ ናዘብ ዕቅዴን ማስተካከሌ
• የ አካባቢውን ሕብረተሰብ በማንቀሳቀስ የ ክ/ከተማውን የ ቴ/ሙ/ት/ስ/ና
ዕቅዴ መተግበርና ትምህርትን ሇማስፋፋት በተጨማሪ የ ገ ቢ ምንጭ
እንዱፈጥር ማዴረግ
• የ ሕብረተሰቡን ግንዛቤ በማሳዯግ በቴ/ሙ/ት/ስ/ና ሥራ ሊይ ተዋናይ
እንዱሆንና የ ቴ/ሙ/ት/ስ ጥራት በማሻሻሌ የ ቴ/ሙ/ት/ስ/ና ብክነ ትን
በመቀነ ስ ሰሌጣኞች ትምህርታቸውን እንዱከታተለ እገ ዛ መስጠት
• ከቴ/ሙ/ት/ስ/ና ተቋማት ዱኖችና አሰሌጣኞች ጋር ግንኙነ ት መፍጠር
• ህብረተሰቡን በተቋማት አመራርና በቴ/ሙ/ት/ስና ተቋማት ዕዴገ ት ሊይ
እንዱሳተፉ የ ክ/ከ ቴ/ሙ/ት/ስ/ጽ/ቤት ስሌጠና ቦርዴ በየ ዯረጃው ያለ
የ ትምህርትና ሥሌጠና ቦርዴ የ ወሊጅ መምህር ሕብረት እና ላልችን
ማዯራጀት /መቋቋም
• ዕቅዴ ሲወጣ የ ሚገ ኘውን ውጤትና የ ሚያስገ ኘውን ጠቀሜታ መገ ምገ ም
በክ/ከተማውም ይሁን በተቋማት መሪው የ ሚከተሇው የ አመራር ዓይነ ት ሌምዴ
የ ግሌ ባሕርይ ክህልት ሇቴ/ሙ/ት/ስ/ና ዕቅዴና አማራር መሻሻሌ ከፍተኛዴርሻ
አሇው ፡ ፡
የ አመራር ክህልት ጥሩ ውጤት ሲያስገ ኝ የ አመራር አንዴ አካሌ ነ ው፡ ፡
Thus style of leadership is more peopule
oriented rather than other and requires a

46. 46
በብርሃኑ ታዯሰ ታየ የ ተዘጋጀ ተህሳስ 22፣ 23/04/2008 ዓ.ም
ሇቴ/ሙ/ት/ሥ/ተቋማት አመራሮች የ ተዘጋጀ ስሌጠና
leadership approach that transforms the feeling,
attiudes and bealifes of others. In other words
it transforms organization cuiture.
6.5.1. መፍትሔዎች የ ጥሩ መሪ ባሕሪያትን
መሊበስ ነ ው / Qualities of
effective leadership/
 በስፋትና በርቀት የ ሚያስብ / Strategic Thinker / ዴርጅቱ
ሇወዯፊቱ የ ተሳካ እንዱሆን የ ሚጥር፣
 ራሱ ሇላልች የ ስራ ባሌዯረቦቹ ምሳላ መሆን የ ሚችሌ / Role model
/ ፣
 ውሳኔ ሰጭ / Decision – Maker / ፈጣንና የ በሰሇ ውሳኔ
የ ሚሰጥ፣
ከራሱ ጥቅም ማሥከበር በፊት ፣ የ ብዙሀኑን ጥቅም ማሥከበር እንዱያዯርጉ
የ ሚያግዝ፣ / creating synergistic effect/ ፣
 ሸምጋይ/ mediators/ ግጭቶች በጊዜዉ እንዴፈቱ የ ሚያግዝ፣
 በስምምነ ት የ ጋራ ዉሳኔ የ ሚፈጥር /consensus seeker
/builder/ በጋራ መስራትን ግምት የ ሚሰጥ፣
 ራሱን በጥሞና የ ሚፈትሽ /self evaluator/
 የ ቡዴን ስሚትን የ ሚፈጥር /team spirit creator and
promoter/ ሇአንዴ ተግባር ሰዎችን በአዴነ ት
እንዱሰባሰብ የ ሚያዯርግ ፣

47. 47
በብርሃኑ ታዯሰ ታየ የ ተዘጋጀ ተህሳስ 22፣ 23/04/2008 ዓ.ም
ሇቴ/ሙ/ት/ሥ/ተቋማት አመራሮች የ ተዘጋጀ ስሌጠና
 ሚዛናዊ የ ሆነ /fair and balanced/ ሁለንም ሰው በኩሌ
የ ሚያይና ዲኝነ ት የ ሚሰጥ፣
 ሃሳብን በቀሊለና በግሌጽ ማስተሊሇፍ የ ሚችሌ / good
communicator/፣
በማሳመንና ተምሳላት በመሆን የ ሚመራ / lead through
influence and example setting/ /በሚሰጥ ሀሳብና
ውሳኔ ጫና የ ማያዯርግ፣
 አስተያየ ት የ ሚሰጥና የ ሚቀበሌ /taker and giver of
feedback/ ገ ንቢ ትችቶችን ይሰጣሌ ይቀበሊሌ፣
 በጥሞና የ ሚያዯምጥ /emphatic listener/ እንዯ ጠቢቡ ሰሇሞን
የ ተሳካሇትና ፈጣን ፍርዴ ሇመስጠት መሌካም አዴማጭመሆን የ ሚያስፈሌግ
ነ ው።
ከሊይ የ ተዘረዘሩት የ ጥሩ መሪ ባህሪያትና ክህልት ሇአንዴ የ መንግስትም
ይሁን የ ግሌ ዴርጅቶች መሪዎች ያገ ሇግሊለ እዱሁም ከተጠቀሙባቸው በእጅጉ
ጠቃሚ ናቸው።
አመራርነ ት የ ሚጀምረው አዴንዴ ዴርጅት በግሇሰብ ዯረጃ ስሇሆነ የ አገ ርም
ጥንካሬ የ ሚሇካው የ ነ ዚሁ ጠንካራ ዴርጅቶች ስብስብ ነ ው። ሇዴርጅታቸው
መውዯቅና ማዯግ ወሳኙ አመራሩ ነ ው። በመሆኑም አንዴ መሪ በምን አይነ ት
ሁኒ ታእና ቦታ ምን ዓይነ ት ክህልትን መጠቀም እዲሇበት ሇይቶ ማወቅ
አሇበት። የ ወቅቱን ተጨባጭ ሁኔ ታ በማጤን የ አመራር ስሌቱን ማመቻቸት
ይኖርበታሌ።

48. 48
በብርሃኑ ታዯሰ ታየ የ ተዘጋጀ ተህሳስ 22፣ 23/04/2008 ዓ.ም
ሇቴ/ሙ/ት/ሥ/ተቋማት አመራሮች የ ተዘጋጀ ስሌጠና
7. ክፍሇ ከተማዎች በቴ/ሙ/ት/ና የ ስሌጠናውን ስራ ማሳካት
ያሊቸውን ወሳኝነ ት ሇማሳየ ት የ ሚከተለት ይጠቀሳለ፡ ፡
 ከቴ/ሙ/ት/ስ ተቋማትን ማሇትም መዯበኛ የ ሆነ ና መዯበኛ ያሌሆነ
ቴ/ሙ/ት/ስ የ መምራት ኃሊፊነ ት መወጣት፣
 የ ቴ/ሙ/ት/ስ ስራ የ ሚተገ ብሩ ዝቅተኛ የ መንግስት አካሊትና ሇተቋማት
ቅርብ የ ሆኑ መሆናቸው
 ከክ/ከ እንዯ መንግስት አስተዲዯር አካሌ፣ ከክ/ከ ጥቃቅንና አነ ስተኛ
ጽ/ቤት ሠራተኛና መህበራዊ ጉዲይ ጽ/ቤት ስራአጥ ወገ ኖችን የ ሚያሰባስቡ
ባሇዴርሻ አካሊት፣ ከስሌጠና ቦርድች እና ከተቋማት ጋር በቅርብ የ ሚሰራ
ፈፃ ሚ አካሌ መሆኑና በተጨማሪም ሕብረተሰቡን የ ማንቀሳቀስና
የ ቴ/ሙ/ትምህርትና ስሌጠናን ዓሊማ ማሳካት የ ሕዝቡ የ ባሇቤትነ ት ስሜት
እንዱፈጠር ማዴረግ ስሇሚችሌ፣
 የ ቴ/ሙ/ትምህርትና ስሌጠናን ተቋማትን የ ማገ ዝ ሙያ ዴጋፍ የ መስጠት
ሀብትን የ መዯሌዯሌ ወዘተ… ዴርሻ ስሊሇው
 ማንኛቸውም ከቴ/ሙ/ት/ስ ጋር የ ተገ ናኙ ተግባራት በአገ ር አቀፍ ዯረጃ
በክሌሌም ተዘጋጅተው በክ/ከ/ቴ/ሙ አማካኝነ ት በማሰሌጠኛ ተቋማት ሊይ
የ ሚተገ ብሩ መሆኑ፣
 የ ስሌጠናና ትምህርትን ዓሊማ ሇመተግበርና ሇማጏሌበት ከአካባቢው ሕዝብ
ጋር በቀጥታ የ ሚገ ናኙ በመሆናቸው ነ ው፡ ፡
7.1. ክፍሇ ከተማ ቴ/ሙ/ጽ/ቤት ዯረጃ የ አመራር ተግባሮች የ ሚከተለትን
ይይዛለ
- የ ሰው ኃይሌ ሌማትና ስራ አመራር
- ሕብረተሰቡን የ ማንቀሳቀስ አቅም መፍጠር

49. 49
በብርሃኑ ታዯሰ ታየ የ ተዘጋጀ ተህሳስ 22፣ 23/04/2008 ዓ.ም
ሇቴ/ሙ/ት/ሥ/ተቋማት አመራሮች የ ተዘጋጀ ስሌጠና
- ሀብትን ማንቀሳቀስ መመዯብና መጠቀም
- የ በጀትና የ ፋይናንስ ቁጥጥር
- ክትትሌና ሪፖርት ማዴረግ
- ግንኙነ ት ማጠናከር ወዘተ… ናቸው
7.1.1. የ ቴ/ሙ/ትምህርትና ስሌጠናን ተቋማት አመራርን ማጠናከር /
Strengthening TVET Leadership/
የ ተቋማት የ ቴ/ሙ/ት/ና ስሌጠና ስርዓት በቀጥታ የ ሚተረጏምባቸው ተቋማት
ናቸው፡ ፡ የ ቴ/ሙ/ትምህርትና ስሌጠናን ፖሉሲዎችና የ ቴ/ሙ ዕቅዴ የ ሚተረጉመው
የ መማር ማስተማር ተግባራት የ ሚከናወንበትና የ ቴ/ሙ መጨረሻ ውጤት የ ሚገ ኘው
ከማሰሌጠኛ ተቋማት ነ ው፡ ፡ በማንኛውም ዯረጃ የ ሚዯረግ ጥረት ተሳካ የ ሚባሇው
ማሰሌጠኛ ተቋማት ተግባራቸውን በብቃት እንዱወጡና ውጤት ያሇው ስራ እንዱሰሩ
ሲያዯርግ ነ ው፡ ፡
የ ቴ/ሙ/ትምህርትና ስሌጠና በተቋማችን የ ስራ አፈፃ ፀም በተቋማት በሚዯረገ ው
የ አመራር ጥራትና ሁኔ ታዎችን በማመቻቸት የ ሚወሰን ነ ው፡ ፡ ስሇዚህ ማሰሌጠኛ
ተቋማት ውጤታማ ሇማዴረግ
- የ ወጣውን የ ስራ አፈፃ ፀም መሇኪያ ማሟሊት
- የ ስሌጠና የ ጥራት ዯረጃዎች ማስጠበቅ modular curriculm,
occupational standards and unis of
compitancy, formative evaluation and
summative evaluation, cooprativ training,
incompany training, internship and
apprenticeship
- የ ሰሌጣኞች ፍሊጏት ማሟሊት

50. 50
በብርሃኑ ታዯሰ ታየ የ ተዘጋጀ ተህሳስ 22፣ 23/04/2008 ዓ.ም
ሇቴ/ሙ/ት/ሥ/ተቋማት አመራሮች የ ተዘጋጀ ስሌጠና
- የ ሀብት እጥረትን መፍትሔ መሻት ከመንግስት/ ከመያዴ ወይም ከህብረተሰቡ
- የ ተሇያዩ ፍሊጏቶችን ሇማሟሊትና አቅምን ሇማጠናከር ከሕብረተሰቡ ጋር
ተባብሮ መስራት
- የ ሠራተኛውን ሙያ የ ማሻሻሌና የ ማትጊያ ጥያቄን ሇማሟሊት መጣር
- የ ተሇያዩ ፍሊጎ ቶችን ሇማሟሊት አቅምን ሇማጠናከር ከህብረተሰቡ ጋር
ተባብሮ መስራት
- እንዯ አካባቢው ተጨባጭ ሁኔ ታ የ ቴ/ሙ ፖሉሲዎችንና ስትርቴጂዎች
ማቀዴና መተርጎ ም
- በየ ጊዚው በአገ ር በክሌሌ በአካባቢ የ ሚሇዋወጡ ሁኔ ታዎችን በመሇየ ት
በቴ/ሙ/ት/ና ስሌጠና ሊይ የ ሚያመጡትን ተፅ ዕኖ መሇየ ት ወዘተ----
ናቸው።
ከሊይ የ ተገ ሇፀው ኃሊፊነ ቶችን ሇመውጣት የ ቴ/ሙ ማሰሌጠኛ መሪዎች ክህልትና
ሇሁኔ ታዎች ምሊሽ መስጠት የ ሚችለ ሥራውን የ ሚያክናውኑ መሆን አሇባቸው፡ ፡
ማሰሌጠኛ ተቋማት ተግባርና ኃሊፊነ ታቸውን ሉወጡ የ ሚችለት በሚገ ባ
ከተዯራጁና ኃሊፊነ ት ስሊሇበት ብቃት ያሊቸው ተቋማት እንዱሆኑ ጥረት
ማዴረግ አሇበት፡ ፡ ከመንግስት፣ ከመያዴ፣ በዋናነ ት በራሳቸው ገ ቢ
ቴ/ሙ/ት/ስ ተቋማትን እንዱጠናከሩ ማዴረግ ወይም ከክሌሌ /አገ ር አቀፍ
እና አካባቢ የ ሀብት ምንጭ ማፈሊሇግ ነ ው፡ ፡
የ ቴ/ሙ/ት/ስ ተቋማትን አመራር ሇማጠናከር ክፍሇ-ከተማው ከማሰሌጠኛ
ተቋማት ጋር ተቀራርቦ መስራትና የ መሪውን የ መምራት አቅም በማጤን ዴጋፍ
ማዴረግ ይጠበቅበታሌ፡ ፡ በክፍሇ-ከተማው የ ማሰሌጠኛ ተቋማትን አመራር ጥራት
ሇመጠበቅ በጥናት የ ተዯገ ፈና መሰረቱ የ ማሰሌጠኛ ተቋማትን ያዯረገ
የ ማሰሌጠኛ ተቋማት የ ማብቃት ስራ መስራት ይጠበቅበታሌ፡ ፡ ሇመነ ሻነ ት

51. 51
በብርሃኑ ታዯሰ ታየ የ ተዘጋጀ ተህሳስ 22፣ 23/04/2008 ዓ.ም
ሇቴ/ሙ/ት/ሥ/ተቋማት አመራሮች የ ተዘጋጀ ስሌጠና
የ ክ/ከ/ቴ/ሙ/ት/ና/ስ አመራርን በማሰሌጠኛ ተቋማት ሇማጠናከር ማከናወን
የ ሚችሇው የ ስራ ተግባራት ከዚህ በታች ባሇው ተቀምጧሌ፡ ፡
ክፍሇ-ከተማና የ ማሰሌጠኛ ተቋማትን አመራር በነ ቃ የ ኀብረተሰብ ተሳትፎ ጥንካሬ
ሉያገ ኙ ይችሊለ ይህ ሉሆን የ ሚችሇው የ ክፍሇ-ከተማውን የ ማሰሌጠኛ ተቋሞቻችን
ያካባቢውን ኀብረተሰብ በማስተባበር ጥራቱን የ ጠበቀ ቴ/ሙ/ት/ት/ስ ማዲረስና
በተጨማሪም ኤንደስትሬው የ ማሰሌጠኛ ተቋማትን ባሇቤት እንዱሆኑ ማዴረግ ሲቻሌ
ነ ው፡ ፡
በአጭሩ ሇማየ ት ግን በክ/ከ የ ቴ/ሙ/ት/ናስ አመራር በኩሌ የ ኀብረተሰቡ
ተሳትፎ ሇማጠንከር አንዲንዴ ተግባሮች ሉከናወኑ ይችሊለ፡ ፡ እነ ሱም
የ ሚከተለትን ያጠቃሌሊለ፡ ፡
- ሇቴ/ሙ/ት/ት/ስ ስራ የ ሚጠቅመውን በክ/ከው የ ሚገ ኙ ተቋማትን /
/ በመሇየ ት ተሳታፊና ዯጋፊ እንዱሆኑ ማዴረግ
- ኀብረተሰቡና ኤንደስትሬው በቴ/ሙ/ት/ና /ስ ስራ የ ባሇቤትነ ት፣
የ ወሳኝነ ትና የ ዯጋፊነ ት curriculum preparation ሚና
እንዱኖረው ማዘጋጀት
- ኀብረተሰቡ የ ሴቶች የ አካሌ ጉዲተኞችና ላልች የ ቴ/ሙ/ት/ትና/ስ እዴሌ
ያሊገ ኙ ወገ ኖችን በመዯገ ፍ የ ቴ/ሙ/ት/ትና/ስ በፍትሐዊነ ትና በጥራት
እንዱዲረስ ንቁ ተሳታፊ እንዱሆን መቀስቀስ
- ኀብረተሰቡ ብልም ኤንደስትሬው በራሱ ተነ ሳሽነ ት እንዱሰራ ማስቻሌ
- አዲዱስ የ ሚወጡ ጠቃሚ የ ቴ/ሙ/ት/ትና/ስ አቅጣጫዎች፣ ስትራቴጂዎች፣
ኘሮግራሞች ሇምሳላም የ ቴ/ሙ/ት/ትና/ስ ጥራት ማረጋገ ጫ ፕሮግራሞችን፣
መዯበኛና መዯበኛ ያሌሆነ የ ቴ/ሙ/ት/ትና/ስ፣ ኤንደስትሬ ተኮርና

52. 52
በብርሃኑ ታዯሰ ታየ የ ተዘጋጀ ተህሳስ 22፣ 23/04/2008 ዓ.ም
ሇቴ/ሙ/ት/ሥ/ተቋማት አመራሮች የ ተዘጋጀ ስሌጠና
የ ተቋማት ጥራት ኦዱትን ማስተዋወቅና ተቀባይነ ት እንዱያገ ኙ ተግባራዊ
እንዱሆኑም አመራርና ዴጋፍ መስጠት፣
8. የ ቴ/ሙ/ት/ስ ሇውጥ ጽንሰ ሃሳብ
የ ቴ/ሙ/ት/ስ ስራ የ ሚከናወነ ው በጣም ፈጣን የ ኢኮኖሚ፣ የ ማህበራዊና
ቴክኖልጂያዊ ሇውጦች በሚከሰቱበት ዓሇም ውስጥ ነ ው፡ ፡ በአካባቢያችን
የ ሚከሰቱ እነ ዚህ ሇውጦች በቴ/ሙ/ት/ስ ስርዓቱ ሊይ ቀጥታም ይሁን
በተዘዋዋሪ ተጽዕኖ ማዴረጋቸው አይቀርም፡ ፡ ስሇዚህ የ ቴ/ሙ/ት/ት/ስ
ስርዓቱና ተቋማትን ትክክሇኛውን ዕዴገ ትና መሻሻሌ ማምጣት የ ሚችለበት
ከጊዜው ተጨባጭ ሁኔ ታና ከአካባቢ ሇውጥ ጋር እራሳቸውን አጣጥመው ሲጓዙ
ብቻ እንዯሆነ ግንዛቤ ሌንወስዴ ይገ ባሌ፡ ፡ እንዱያውም የ ቴ/ሙ/ት/ት/ስ
አመራር ኃሊፊዎች፣ ባሇሙያዎችና ተቋማት በአጠቃሊይ የ ሇውጥ ምንጮች፣
አራማጆችና ግንባር ቀዯም ተዋናዮች ሉሆኑ እንዯሚገ ባ መረዲት ያስፈሌጋሌ፡ ፡
የ ቴ/ሙ/ት/ት/ስ ሇውጥ ማሇት አዲዱስ ፖሉሲዎችን ስትራቴጂዎችን የ ዴርጅታዊ
መዋቅር (organizational structur), የ ስርዓተ ትምህርት ቀረጻን
(modular curriculum development), የ አሰራር ዯረጃዎች
(occupational standared), የ ብቃት አሃደ (unit of
compitancy) ፣ የ ትብብር ስሌጠና (cooperative training,
incompany training, internship and
apparentieceship)፣ አስተዲዯራዊ የ አሰራር መመሪያዎችና ዯንቦችን
በቴ/ሙ/ትምህርትና ስሌጠና ስርዓቱ የ ማስተዋወቅ/የ ማካተት ሂዯት ነ ው፡ ፡
ባሇፉት ዓመታት በሀገ ራችን በቴ/ሙ/ትምህርት ስርዓት የ ተተገ በሩት ፖሉሲዎችና
የ ፖሉሲ አቅጣጫዎች በቴ/ሙ/ትምህርት ስርዓት ውስጥ ጉሌህ ሌዩነ ትን ያመጡ

53. 53
በብርሃኑ ታዯሰ ታየ የ ተዘጋጀ ተህሳስ 22፣ 23/04/2008 ዓ.ም
ሇቴ/ሙ/ት/ሥ/ተቋማት አመራሮች የ ተዘጋጀ ስሌጠና
እንዯነ በሩ የ ምናስታውሰው ነ ው፡ ፡ የ ሚከተለትን የ ፖሉሲያዊና የ ስትራቴጂያዊ
ሇውጦችን መጥቀስ ይቻሊሌ፡ ፡
- ገ በያውን መሰረት ያዯረገ የ አጫጭርና መዯበኛ ቴ/ሙ/ትምህርትና ስሌጠና
ስርአት ሊይ ትኩረት መስጠት
- ሇተገ ቢነ ት ሇጥራት ሇፍትሃዊነ ትና ተዯራሽነ ት ትኩረት መስጠት
- በከተማ ገ ጠርና እንዱሁም በጾታ መካከሌ የ ሚታየ ውን የ ፍትሐዊነ ት ችግር
ማስወገ ዴ
- የ ቴ/ሙ/ትምህርትና ስሌጠና አመራሩን ያሌተማከሇና ዱሞክራሲያዊ ማዴረግ
- የ ቴ/ሙ/ትምህርትና ስሌጠና መማር ማስተማሩን ሂዯትና የ ቴ/ሙ/ት/ትስ/ና
አመራሩን ጥራት ማጏሌበት
- ከቅርብ ጊዜ ወዱህ ዯግሞ የ ቴ/ሙ/ትምህርትና ስሌጠና ጥራት ፖኬጅን
መተግበር መጀመር
ከሊይ የ ተዘረዘሩትን ፖሉሲዎች፣ ስትራቴጂዎችና አቅጣጨዎች መቀረፃ ቸው
በቴ/ሙ/ትምህርትና ስሌጠና ስርዓት ውስጥ የ ስርዓተ ት/ት ሇውጥን ያሌተማከሇ
የ ቴ/ሙ/ትምህርትና ስሌጠና አስተዲዯር መተግበር አዲዱስ የ ቴ/ሙ/ትምህርትና
ስሌጠና ግብዓት ሇውጦች እንዱከሰቱ አዴርጓሌ፡ ፡
በመሆኑም እነ ዚህን ሇውጦች በአግባቡ በመምራት የ ሚፈሇገ ውን ሇውጥ ማምጣት
ከእያንዲንደ የ ክ/ከ ቴ/ሙ ት/ት/ስ ጽ/ቤት አመራር የ ሚጠበቅ ተግባር
ይሆናሌ፡ ፡
የ ቴ/ሙ/ት/ትና ስሌጠና ሇውጥ ከመነ ሻው ከዓሊማውና ከሚሸፍነ ው ከማዋቅርና
ስፋት አንፃ ር አይነ ቱ የ ሚሇያይበት ሁኔ ታ ይስተዋሊሌ፡ ፡ ከዚህ አንፃ ር

54. 54
በብርሃኑ ታዯሰ ታየ የ ተዘጋጀ ተህሳስ 22፣ 23/04/2008 ዓ.ም
ሇቴ/ሙ/ት/ሥ/ተቋማት አመራሮች የ ተዘጋጀ ስሌጠና
የ ቴ/ሙ/ትምህርትና ስሌጠና ሇውጥን ከዚህ በታች በተቀመጠው መሌኩ መተርጏም
ይቻሊሌ፡ ፡
- ሇውጥ የ አንዴ ስርዓት የ ግብ/የ ዓሊማ ሇውጥ ሉሆን ይችሊሌ
- ሇውጥ የ ተሻሇ ነ ገ ር /አለታዊ ውጤት ከማምጣት አንፃ ር የ ሚከሰት ሉሆን
ይችሊሌ
- ሇውጥ ሆን ተብል ታቅድ/ሳይታቀዴ በግብዓታዊነ ት የ ሚከሰት ሉሆን ይችሊሌ
- አንዲንዳም ሇውጥ ሙለ በሙለ አዱስ ሲሆን ላሊ ግዜም ባሇው
አሰራር/ሌማት ሊይ የ ተወሰነ ማሻሻያ ብቻ የ ሚያዯርግ ሉሆን ይችሊሌ
- ሇውጥ አንዲንዳ የ ተወሰነ የ ተቋሙን ክፍሌ ብቻ የ ሚመሇከት ሲሆን
አንዲንዳ ዯግሞ አጠቃሊይ ስርዓታዊ ሇውጥ ሉሆን ይችሊሌ
- ሇውጥ በአጠቃሊዩ የ ቴ/ሙ/ትምህርትና ስሌጠና ፖሉሲው ዓሊማና አዯረጃጀት
ሊይ የ ተዯረገ ሇውጥ ሉሆን ይችሊሌ
- በላሊ ጊዜ ሇውጥ በግሇሰብ ዯረጃ የ ሚታይ አንዴ የ ተሇየ /አዱስ የ ሆነ
የ አሰራር ሂዯት/ቁስ ሉሆን ይችሊሌ
8.1. የ ቴ/ሙ/ትምህርትና ስሌጠና ሇውጥ ምንጮች
 What is Change?
 “ the process of alteration or
transformation of individuals,
groups and organizations undergo in
response to internal and external
factors ”
(Coffey, Cook And Unsaker, 1994:638)

55. 55
በብርሃኑ ታዯሰ ታየ የ ተዘጋጀ ተህሳስ 22፣ 23/04/2008 ዓ.ም
ሇቴ/ሙ/ት/ሥ/ተቋማት አመራሮች የ ተዘጋጀ ስሌጠና
Characteristics of Change
Change is:
• A process not an event
• Normal and constant, inevitable, and no
organization can avoid it
• Vital if an organization is to avoid
stagnation to survive, grow and prosper
• Part of our every day life both at home
and at work
• Untidy, entirely predictable and
planned changes often needs adjustment
in the light of experience and
experimentation
 Change can be
 Natural or evolutionary/ incremental,
or

56. 56
በብርሃኑ ታዯሰ ታየ የ ተዘጋጀ ተህሳስ 22፣ 23/04/2008 ዓ.ም
ሇቴ/ሙ/ት/ሥ/ተቋማት አመራሮች የ ተዘጋጀ ስሌጠና
 A radical shift from current to new
process
 Planed, i.e. proactive, or
 Unplanned, reaction to external demands
 Directive, i.e. implemented by „top
down‟ management, or
 Participative, i.e. involved those
impacted by the change.
Transformational change:
Is a type of change, which results in
entirely new behavior sets on the part of
organizational members and those outside
the organization?
Transactional change:
Refers to modifications in and redesign
of the systems, procedures, processes,
tasks and activities that takes place

57. 57
በብርሃኑ ታዯሰ ታየ የ ተዘጋጀ ተህሳስ 22፣ 23/04/2008 ዓ.ም
ሇቴ/ሙ/ት/ሥ/ተቋማት አመራሮች የ ተዘጋጀ ስሌጠና
between individuals and groups both with
in and outside the organization.
Transitional change:
Refers to the process of moving from one
state to another of getting from here to
there. Like shifting from one way to
another way of doing things. It has a
distinct beginning and end where success
can be relatively measured
Incremental change:
This change implies that one does not
change overnight. What happens here is a
step-by-step movement towards the end. It
underlines the notion that good changes
take time.
Why Change?
Organizations change to adapt to the
environment