1. การส่งเสริมพฤติกรรมเชิงบวก
และกระบวนการการวิเคราะห์พฤติกรรม
(Positive Behaviour Support and Functional Behaviour
Analysis )
ตอนที่ 1 และ 2: หลักการและเทคนิคเบื้องต้น
Dr. Michael Arthur-Kelly
The University of Newcastle

2. ความคาดหวัง:
เมื่อสิ้นสุดการอบรม ผู้เข้าอบรมสามารถ :
 เห็นถึงความสาคัญของวิธีป้ องกันพฤติกรรมที่ไม่พึงประสงค์ โดยการจัด
สิ่งแวดล้อมที่เอื้ออานวยและการมีความสัมพันธ์ที่ดีกับนักเรียนและบุคคลที่
เกี่ยวข้องได้
 นาขั้นตอนต่างๆที่อบรมในครั้งนี้ไปใช้ในการวางแผนและปฏิบัติจริงกับการ
ช่วยเหลือเป็นรายบุคคลของนักเรียนที่มีความต้องการการส่งเสริมด้าน
พฤติกรรมได้

3. เนื้อหาการอบรม: ตอนที่ 1 และ 2
 เกริ่นนาและแนะนาจุดมุ่งหมาย
 วิธีการป้ องกันการเกิดพฤติกรรมที่ไม่พึงประสงค์
 กระบวนการวิเคราะห์พฤติกรรม (Functional Behavioural Assessment)
 แบบฟอร์ม ABC
 แบบฟอร์มตาราง Scatterplots
 แบบสัมภาษณ์ Interviews

4. เนื้อหาการอบรม: ตอนที่ 3 และ 4
 ทบทวน เรื่องกระบวนการวิเคราะห์พฤติกรรม (FBA)
 การตั้งสมมติฐาน (Hypothesis)
 การตั้งเป้ าหมาย (Goals)
 เทคนิควิธีการจัดการพฤติกรรมที่ไม่พึงประสงค์ (Intervention strategies)
 เรื่องจริงจากสนามวิจัย

5. แนะนากรอบแนวความคิดหลัก
ปรับปรุงจาก April, 2007, with permission from Fox, L., Dunlap, G., Hemmeter, M. L., Joseph, G., & Strain, P. (2003). The
teaching pyramid: A model supporting social competence and preventing challenging behavior in young children.
Young Children, 58(4), 48-52. Published by the National Association for the Education of Young Children (NAEYC)(USA).

6. สรุประดับ1 ถึง 3 ของกรอบแนวความคิด
หลัก

7. กิจกรรมเชิงปฏิบัติการ A
 ลองนึกถึงนักเรียนในชั้นเรียน (หรือเคยอยู่ในชั้นเรียน) ของท่านที่มีความ
ต้องการดูแลอย่างเป็นพิเศษด้านพฤติกรรมอยู่หรือเคยดูแล และตอบคาถาม
ต่อไปนี้ในกลุ่มของท่าน
 ท่านคิดว่าพฤติกรรมที่ไม่พึงประสงค์ของนักเรียนของท่านเกิดมาจากสาเหตุเจาะจง
อะไรบ้าง
 เราในฐานะที่เป็นผู้ใหญ่และดูแลนักเรียน จะสามารถส่งเสริมและสนับสนุนพฤติกรรที่พึง
ประสงค์แก่นักเรียนคนนี้ได้อย่างไรบ้าง

8. แผนการช่วยเหลือเฉพาะบุคคล (Intensive
Individualised Interventions)

9. พฤติกรรมที่ต้องการการช่วยเหลือ หมายความว่าอย่างไร?
พฤติกรรมที่แสดงออกมาจากบุคคลหนึ่งอย่างเป็นประจา ซึ่งไม่เหมาะสมกับวัย บริบท และ
วัฒนธรรม นอกจากนี้พฤติกรรมนี้ยังส่งผลต่อในการจากัดความสามารถในการเรียนและ
ความสัมพันธ์ทางสังคมของตัวบุคคลเองและคนรอบข้าง รวมถึงครอบครัว คุณครู และผู้อื่น
ต้องเตรียมพร้อมในการช่วยเหลืออย่างถูกต้องและเหมาะสมด้านจริยธรรมด้วย พฤติกรรม
เหล่านี้อาจได้แก่ พฤติกรรมก้าวร้าว พฤติกรรมก่อกวนในชั้นเรียน พฤติกรรมไม่อยู่นิ่งและไม่มี
สมาธิ พฤติกรรมที่มีปัญหาด้านความสัมพันธ์กับเพื่อน พฤติกรรมต่อต้านสังคม และปัญหา
ทางอารมณ์ อย่างไรก็ดีพฤติกรรมนี้อาจลดลงได้หากมีการเรียนรู้ทักษะใหม่ๆ
(DADHC Behaviour Intervention Policy, February 2003)

10. องค์ประกอบสาคัญของแผนการส่งเสริมพฤติกรรมเชิง
บวกในชั้นเรียน
 เน้นความสาคัญของครอบครัว (Family focused)
 เน้นทักษะและจุดเด่นของนักเรียน (Skills and strengths based)
 การป้ องกัน (Preventative)
 เชิงบวก (Positive)
 เน้นที่รายบุคคล (Individualized)
 การร่วมมือกัน (Collaborative)
 ต้องการที่จะลดผลของพฤติกรรมที่ไม่พึงประสงค์ที่ไปจากัดโอกาสทางการเรียนรู้และ
การเข้าสังคมของนักเรียน

11. แผนการช่วยเหลือเฉพาะบุคคล (Intensive
Individualised Interventions)

12. บริบทของพฤติกรรมที่ต้องการความช่วยเหลือ
 บริบท (Context) – ปัจจัยต่างๆที่อาจส่งผลให้เกิดพฤติกรรมที่ไม่พึงประสงค์
 ปัจจัยที่ควรพิจารณา ได้แก่ :
 การจัดองค์ประกอบทางกายภาพ
 จานวนคนและตาแหน่งในบริเวณนั้น
 ช่วงเวลาของวัน
 ประเภทของกิจกรรม

13. ลักษณะของพฤติกรรมที่ต้องการความช่วยเหลือ
 ลักษณะ (Form) – พฤติกรรมนั้นมีลักษณะเป็นอย่างไร
 ปัจจัยที่ควรพิจารณา ได้แก่:
 ความสามารถพิเศษหรือความต้องการพิเศษของนักเรียนด้านต่างๆ เช่น ทักษะด้านการ
สื่อสาร ทักษะกล้ามเนื้อมัดใหญ่และกล้ามเนื้อมัดย่อย
 ประวัติการเรียนของนักเรียน พร้อมทั้งสารวจว่านักเรียนนั้นเคยใช้พฤติกรรมที่ไม่พึง
ประสงค์ในการช่วยให้เขาทาสิ่งต่างๆสาเร็จมาแล้วหรือไม่

14. วัตถุประสงค์ของพฤติกรรมที่ต้องการความ
ช่วยเหลือ
 วัตถุประสงค์ (Function) – พฤติกรรมที่แสดงออกมาแท้จริงแล้วเพื่อวัตถุประสงค์ใด
หรือกล่าวได้ว่าเป้ าหมายหรือจุดประสงค์ของพฤติกรรมนั้นเป็นสิ่งหนึ่งที่ยากต่อการ
ระบุชี้ชัด ดังนั้นเราต้องเก็บข้อมูลให้เพียงพอจากหลายๆช่องทางก่อนจะสรุปผล
 ปัจจัยที่ควรพิจารณา ได้แก่ :
 พฤติกรรมที่แสดงออกเพื่อการสื่อสารของนักเรียนมีมากน้อยเพียงใด
 พฤติกรรมเหล่านี้ได้ผลหรือไม่ในบริบทต่างๆ?
 บุคคลรอบข้างหรือกิจกรรมต่างๆนั้นมีการส่งเสริมให้ทักษะทางสังคมหรือการสื่อสาร
หรือไม่?

15. กระบวนการวิเคราะห์พฤติกรรม
(Functional Behaviour Assessment :FBA)
FBA หมายถึง ‘กระบวนการประเมินวัตถุประสงค์ของพฤติกรรมที่ไม่พึงประสงค์ว่า
แสดงออกเพื่อต้องการสิ่งใด และทดแทนพฤติกรรมนั้นด้วยพฤติกรรมที่มีความ
เหมาะสมแต่สามารถแสดงออกและใช้เพื่อจุดหมายเดียวกันกับพฤติกรรมเดิม’
Maag, 2000, p. 136

16. FBA หมายถึงอะไร?
 กระบวนการประเมินที่ทาให้ทราบข้อมูลเกี่ยวกับจุดมุ่งหมายของพฤติกรรมที่
ไม่พึงประสงค์ของนักเรียน
 ไม่มีแบบทดสอบแบบเป็นทางการ แต่ประกอบด้วยชุดของแบบสังเกตและ
แบบสัมภาษณ์ที่สามารถใช้ในการบอกถึงหน้าที่ บริบทและลักษณะของ
พฤติกรรมที่ไม่พึงประสงค์นั้นได้
From http://csefel.uiuc.edu/modules.html#intro

17. หลักสาคัญของ FBA
 ปัจจัยด้านสภาพแวดล้อมและปัจจัยภายนอกพื้นฐาน (Ecological factors and setting
events) มีปัจจัยหลายอย่างที่อาจส่งผลให้เกิดพฤติกรรมที่ไม่พึงประสงค์ ทั้งนี้รวมถึงปัจจัย
ภายนอกพื้นฐาน เช่น การได้รับยา การรับประทานอาหาร การติดต่อสื่อสารกับผู้อื่น ซึ่งการ
ปฏิสัมพันธ์ระหว่างตัวบุคคลกับสิ่งแวดล้อมนั้นถือเป็ นหัวใจสาคัญของวิธีการคานึง(ด้านระบบนิเวศ)
สภาพแวดล้อม
 เหตุการณ์ก่อนเกิดพฤติกรรม (Antecedents) มีตัวกระตุ้นหลายๆอย่างที่เป็นตัวกระตุ้นทาให้เกิด
พฤติกรรมที่ไม่พึงประสงค์นั้นได้
 เหตุการณ์หลังเกิดพฤติกรรม (Consequences) เหตุการณ์ที่เกิดขึ้นหลังการเกิดพฤติกรรม
อาจจะส่งผลให้พฤติกรรมนั้นเกิดขึ้นอีกครั้งก็ได้ภายใต้เงื่อนไขเดิม
ปรับปรุงจาก Arthur, M. (2002). Providing Effective Behaviour Support.
NSW Dept of Education.

18. กรณีศึกษารายบุคคล
ขั้นที่ 1 : เก็บข้อมูลพื้นฐาน
 ขั้นตอนการเก็บข้อมูลพื้นฐานต่างๆ รวมตั้งแต่ ความสามารถของนักเรียน
และความต้องการพิเศษในด้านต่างๆ ได้แก่:
ข้อมูลด้านสุขภาพ ข้อมูลทางสภาพครอบครัว
ทักษะด้านประสาทสัมผัส ความสามารถด้านกายภาพ
ความสามารถด้านสติปัญญา ทักษะทางสังคม
ทักษะด้านการสื่อสาร อาหารและยาที่ได้รับ
อื่นๆ

19. ขั้นที่ 2: ระบุพฤติกรรมเป้ าหมาย
 ขั้นนี้คือการระบุพฤติกรรมหนึ่งของนักเรียนกรณีศึกษา ทั้งนี้พฤติกรรมนี้อาจที่
สามารถสังเกตจากภายนอก หรือพฤติกรรมที่เกิดจากภายในก็ได้
 การระบุพฤติกรรมที่ไม่พึงประสงค์ควรต้องชัดเจน คือเมื่อบุคคลอื่นอ่านแล้วสามารถ
บอกได้ว่าเป็นพฤติกรรมเดียวกันกับที่ท่านหมายถึง
 ตัวอย่างเช่น สมศรีบ้วนน้าลายใส่เพื่อนเมื่อพวกเขาเดินเข้าใกล้สมศรีมากกว่า 3
เมตร
 ตัวอย่างข้างบนนี้ค่อนข้าง เจาะจง สังเกตและสามารถวัดผลได้

20. วิดีโอที่ 1
 มิสเตอร์บีนแสดงพฤติกรรมอะไรบ้าง?
 นึกถึงพฤติกรรมที่ไม่พึงประสงค์ของนักเรียนกรณีศึกษาที่ท่านวิตกกังวล
แล้วลองระบุคานิยามของพฤติกรรมเป้ าหมายลงในกระดาษ

21. ขั้นที่ 3: เก็บข้อมูลจาเพาะเพื่อนาไปใช้ในการวางแผน
และช่วยเหลือ
 การเก็บข้อมูลทางตรง (Direct methods)
 แบบสังเกต ABC
 แบบสังเกตแบบตารางเวลา (Scatterplots)
 แบบสังเกตแบบจดบันทึกเหตุการณ์ (Anecdotal) และแบบสังเกตแบบอื่นๆ
 การเก็บข้อมูลทางอ้อม (Indirect methods)
 การสัมภาษณ์ผู้ปกครอง
 การสัมภาษณ์ครูที่เกี่ยวข้อง

22. การเก็บข้อมูลทางตรง : แบบสังเกต ABC
 แบบสังเกต ABC จะช่วยในการศึกษาลาดับของเหตุการณ์ที่เกิดขึ้นระหว่างการเกิด
และหลังการเกิดพฤติกรรม โดยปกติแล้วเราจะใช้วิธีการจดบันทึกเหตุการณ์ก่อนเกิด
พฤติกรรม (antecedents) ตามด้วยพฤติกรรมที่เกิดขึ้น (behaviour) และ
เหตุการณ์หลังการเกิดพฤติกรรม (consequences) จากนั้นจึงกลับมาสู่การจด
บันทึกเหตุการณ์ก่อนเกิดพฤติกรรมอีกครั้ง (หากมีแค่พฤติกรรมนั้นเกิดขึ้นแค่ครั้ง
เดียว) นอกจากนี้หากเกิดพฤติกรรมขึ้นในหลายๆเหตุการณ์ เราสามารถจดบันทึกได้
เหมือนเช่นกัน
 จุดมุ่งหมายของแบบสังเกตนี้คือ เพื่อทาให้เรามีความเข้าใจมากขึ้นเกี่ยวกับสิ่งที่อาจ
กระตุ้นให้เกิดพฤติกรรม (antecedents) และผลหลังจากการเกิดพฤติกรรมที่อาจ
เป็นสาเหตุให้พฤติกรรมนั้นเกิดขึ้นซ้าแล้วซ้าเล่า

23. วิดีโอที่ 2
 หลังจากชมวีดีโอต่อไปนี้แล้ว ให้ท่านระบุสิ่งที่ท่านสังเกตเห็นลงใน
แบบฟอร์ม ABC ที่แจกให้
 อภิปรายกลุ่มถึงแบบแผนของพฤติกรรมของนักเรียนคนนี้ที่ท่านสังเกตเห็น

24. การเก็บข้อมูลทางตรง : แบบสังเกตแบบตาราง
(Scatterplots)
 แบบสังเกตแบบตาราง(Scatterplots) สามารถให้ข้อมูลภาพรวมของการเกิด
พฤติกรรมที่ชัดเจนยิ่งขึ้น โดยการแสดงให้เห็นว่าพฤติกรรมที่ไม่พึงประสงค์
ที่เกิดขึ้นนั้นส่วนใหญ่เกิดขึ้นที่ใด ช่วงเวลาใดและกิจกรรมใดเป็นพิเศษ
 จุดสาคัญของแบบสังเกตนี้คือ ความสอดคล้องสม่าเสมอ และ การใช้ได้
จริง ครูในโรงเรียนของท่านมีความมั่นใจในการใช้แบบสังเกตนี้หรือไม่
และครูท่านอื่นมีความเห็นพ้องต้องกันกับคานิยามที่ได้เขียนไว้ในขั้นตอนที่
2 หรือไม่อย่างไร

25. การเก็บข้อมูลทางอ้อม: แบบสัมภาษณ์ทั่วไป
(Functional Behavioural Assessment Interview)
 คาถามในแบบสัมภาษณ์นี้จะช่วยในการเก็บข้อมูลเกี่ยวกับสมาชิกและความ
เป็นอยู่ในครอบครัว รวมไปถึงปัจจัยภายนอกอื่นๆรอบตัวที่อาจจะเป็นสาเหตุ
ทาให้เกิดพฤติกรรมที่ไม่พึงประสงค์ของนักเรียนที่ท่านสังเกตเห็นอยู่เสมอ

26. ขั้นที่ 4: การแปลผลข้อมูลโดยใช้แบบฟอร์ม สรุปประเด็นสาคัญ
(Key Findings Summary Sheet)