merhaba dünya mehmet aslan

1. .
ÇEVRE VE ATIKLAR: Dünyamızın en öncelikli ve Mehmet Aslan
çözüm arayan biri olan çevre sorunları temelde
sıvı, katı ve gaz atıkların doğaya kontrolsüz Çevre Görevlisi
verilmesi, aynı zamanda doğal kaynakların
“sürdürülebilirlik” ilkesinin göz ardı edilerek
aşırı kullanılmasından kaynaklanmaktadır.
BATIÇED MÜHENDİSLİK TİC. A.Ş.Şeyh Mah. Kocamustaefendi Cad.Tekinalp Apt. No:12
Merkez/MUĞLA Tel: 0252 212 40 50 Fax: 0252 212 94 52

2. ÇEVRE ve ATIKLAR ile KATI ATIK TANIMI ve TÜRLERİ
ÇEVRE VE ATIKLAR: Dünyamızın en öncelikli ve çözüm arayan biri olan çevre sorunları temelde
sıvı, katı ve gaz atıkların doğaya kontrolsüz verilmesi, aynı zamanda doğal kaynakların
“sürdürülebilirlik” ilkesinin göz ardı edilerek aşırı kullanılmasından kaynaklanmaktadır. Sorunun
çözümü, problemin sistem yönetimi anlayışıyla, entegre (bütünleşik) ve katılımcı bir yaklaşımla ele
alınması; yöre, bölge bazındaki eylemlerin küresel ölçekte düşünülerek planlanması ve harekete
geçirilmesiyle sağlanabilir.
Bu genel çerçeve içinde “Katı Atık Yönetimi” son günlerde “Çevre Yönetimi”nin en öncelikli
bileşenlerinden biri olmaya başlamıştır. Sıvı atık yönetiminde kaydedilen gelişmeler, bununla ilgili
statik eylem politikalarını yeterli kılarken, katı atıklar için daha dinamik, insanla ve yöreyle daha iç
içe politikaların geliştirilmesini bir zorunluluk haline getirmiştir. Nüfus artışının yanı sıra
insanların yaşam ve gelişmişlik düzeyine paralel olarak ürettikleri katı atık miktarlarının
fazlalaşması, ayrıca doğaya verilen katı atıkların çevre ve yaşam için tehdit edici nitelikte olmaya
başlaması, katı atık sorununun çözümü için teknolojik yöntemlerin uygulanmasının yanı sıra,
kaynakta kontrol ve katı atık çıkışını önlemeye yönelik politikaların da geliştirilmesini zorunlu
kılmaktadır. Bir başka deyişle, katı atık yönetim hiyerarşisi ve öncelikleri içinde en ön sırayı hiç atık
çıkartmamak (veya atık çıkışını azaltmak) almış, bunu takiben geri dönüşüm, geri kullanım, geri
kazanım süreçlerinin uygulanması hedeflenmiştir. Bu bağlamda Katı Atık Yönetiminin öncelikli
kuralları aşağıda şematik olarak gösterilmiştir.

3. Bu işlemlerin başarısı, sıvı atık yönetiminden farklı olarak büyük oranda halkın katılımına ve
desteğine bağlıdır. Bu nedenle katı atık yönetiminde karar vericilerin, teknokratların,
bürokratların ve benzeri ilgili tarafların ötesinde halkın da bilgilendirilmesi, entelektüel bir
faaliyetten öte bir “gereklilik” tir.

4. Bu bağlamda T.C. Çevre ve Orman Bakanlığını tarafından ve kısmen Avrupa Birliği Uyum Yasaları
ve Standartları bünyesinde, özellikle 2004 ve 2005 yılları içinde son derece önemli Kanun
değişiklikleri önerilerek yürürlüğe girmiş, mevcut Yönetmeliklerde değişiklikler yapılmış ve yenileri
çıkarıldığı gibi bunların uygulamasına yönelik çalışmalar devam etmektedir. Buda Türkiye de,
Çevre ve İnsan Sağlığına verilen önemin arttığını ve bu çerçevede KATI ATIK YÖNETİMLERİ için
sürdürebilir politikaların üretildiği göstermektedir.
Atıkların tanımı ve türleri; konuya ilişkin ve ÇEVRE KANUNU ilke ve prensipleri doğrultusunda, T.C.
Çevre ve Orman Bakanlığı tarafından çıkarılan yönetmeliklerle belirlenmektedir. Bu bağlamda
genel olarak: KATI ATIK; “Katı Atıkların Kontrolü Yönetmeliği’ ne göre, Üreticisi tarafından
atılmak istenen ve toplumun huzuru ile özellikle çevrenin korunması bakımından, düzenli bir
şekilde bertaraf edilmesi gereken katı maddelere ve arıtma çamuruna (iri katı atık, evsel katı atık,
bu Yönetmelikte“Katı Atık” olarak anılmaktadır) denir. Katı Atık halk dilinde “çöp” olarak bilinir.
Aslında atıkların içinde kâğıt, cam, metal, plastik ve benzeri gibi yeniden değerlendirebilir nitelikte
malzemeler bulunmaktadır. Çöp terimi hiçbir şekilde dönüşümü olmayan ve mutlak suretle
herhangi bir yöntemle bertarafı gereken artık malzemelerdir. Atıklar ve çöpler herkesin her gün
ürettiği ve daha sonra bunlardan kurtulmak istediği şeylerdir.
Çevresel Sürdürülebilirliğin Önemi
’ ’ Geri dönüşüm uygulamaları doğal kaynaklarımızın korunması ve verimli kullanılması için son
derece önemli bir işlemdir ’ ’
1. Doğal Kaynaklarımız Korunur;
Doğal kaynaklarımız dünya nüfusunun artması ve tüketim alışkanlıklarının değişmesi nedeni ile
her geçen gün azalmaktadır. Bu nedenle malzeme tüketimini azaltmak, değerlendirilebilir nitelikli
atıkları geri dönüştürmek sureti ile doğal kaynaklarımızı verimli kullanmak zorundayız. İşte bu
yüzden geri dönüşüm uygulamaları doğal kaynaklarımızın korunması ve verimli kullanılması için
son derece önemli bir işlemdir.
2. Enerji Tasarrufu Sağlanır;
Geri dönüşüm malzeme üretiminde endüstriyel işlem sayısını azaltmak suretiyle enerji tasarrufu
sağlar. Örneğin; metal içecek kutularının geri dönüşümü işleminde bu metaller direkt olarak
eritilerek yeni ürün haline dönüştürüldüğünde bu metallerin üretimi için kullanılan maden cevheri
ve bu cevherin saflaştırılma işlemlerine gerek olmadan üretim gerçekleştirilebilmektedir. Bu
şekilde bir alüminyum kutunun geri dönüşümünden % 96 oranında enerji tasarrufu sağlanabilir.
3. Atık Miktarı Azalır;
Geri dönüşümün uygulanması ile çöplere giden atık miktarında azalma sağlanarak bu atıkların
taşınması ve depolanması işlemleri için daha az miktarda alan ve daha az enerji kullanılmış olur.
Evsel atıklar için bu azalma ağırlık olarak fazla olmamakla birlikte hacimsel olarak bakıldığında
oldukça önemli bir oran teşkil etmektedir.
4. Geri Dönüşüm Geleceğe ve Ekonomiye Yatırım Demektir;
Geri dönüşüm uzun vadede verimli bir ekonomik yatırımdır. Hammaddenin azalması ve doğal
kaynakların hızla tükenmesi sonucunda ekonomik problemler ortaya çıkabilecek ve işte bu

5. noktada geri dönüşüm ekonomi üzerinde olumlu yapacaktır. Yeni iş imkânları sağlayacak ve
gelecek kuşaklara doğal kaynaklardan yararlanma olanağı sağlayacaktır.
Geri Dönüşüm
Atıkların fiziksel ve/veya kimyasal işlemlerden geçirildikten sonra ikincil hammadde olarak
üretim sürecine sokulmasıdır.
Tekrar Kullanım
Atıkların toplama ve temizleme dışında hiç bir işleme tabi tutulmadan aynı şekli ile ekonomik ömrü
dolana kadar defalarca kullanılmasıdır.
Geri Kazanım
Geri dönüşüm ve tekrar kullanımı kapsayan üst kavramdır. Geri dönüşüm ve tekrar kullanımın
ötesinde, atıkların özelliklerinden yararlanarak içindeki bileşenlerin fiziksel, kimyasal ve
biyokimyasal yöntemlerle başka ürünlere veya enerjiye çevrilmesidir.
Yılda 1 Milyon Ton atık geri kazanılmaktadır.
Bütün dünyada olduğu gibi, ülkemizde de özellikle büyük yerleşim birimlerinden insanların
karşılaştığı en büyük çevre sorunu çöplerdir. Evsel katı atıkların % 68 ’ini organik atıklar, kalan
kısmını ise kâğıt, karton, tekstil, plastik, deri, metal, ağaç, cam ve kül gibi maddeler
oluşturmaktadır. Uygun şekilde depolanmamış çöpler yeraltı ve yüzeysel su kirliliğine, haşerelerin
üremesine, çevreye kötü kokuların yayılmasına, görüntü kirliliğine ve çeşitli hayvanlar vasıtasıyla
taşıyıcı mikropların yayılmasına neden olmaktadır. Türkiye’de çöp miktarının yaklaşık % 15-20
’sini geri kazanılabilir nitelikli atıklar oluşturmaktadır.

6. 1.Doğal Kaynaklarımız Korunur; doğal kaynaklarımız dünya nüfusunun artması ve tüketim
alışkanlıklarının değişmesi nedeni ile her geçen gün azalmaktadır. Bu nedenle malzeme tüketimini
azaltmak, değerlendirilebilir nitelikli atıkları geri dönüştürmek sureti ile doğal kaynaklarımızı
verimli kullanmak zorundayız. Bu nedenle geri dönüşüm doğal kaynaklarımızın korunması ve
verimli kullanılması için son derece önemli bir işlemdir. Örneğin; kağıdın geri dönüşümü ile
ormanlarda ağaçların daha az kesilmesini sağlamış oluruz. Benzer şekilde plastik atıklarının geri
dönüşümü ile petrolden tasarruf sağlanabilir.
Örneğin;
1 ton kağıt geri kazanarak 16 adet çam ağacını kesilmekten kurtarabilir,
32m3 yani 3 ailenin ihtiyacı kadar sudan tasarruf etmiş oluruz
1 ton cam geri kazanıldığında ;100 lt petrol tasarrufu ,%50 oranında su tasarrufu ve camın
hammaddesi olan kum, soda ve kireçten %80 oranında tasarruf sağlanmış olur.
1 ton kullanılmış demir geri kazanıldığında 1050 kg. Demir cevherinden, 454 kg. Kok
kömüründen ve 55 kg. Kireç taşından tasarruf etmiş olunur.
Ayrıca hammaddede %90, su tüketiminde ise %40 oranında tasarruf sağlanır.
2. Enerji Tasarrufu Sağlanır; geri dönüşüm malzeme üretiminde endüstriyel işlem sayısını
azaltmak suretiyle enerji tasarrufu sağlar. Örneğin; metal içecek kutularının geri dönüşümü
işleminde bu metaller direkt olarak eritilerek yeni ürün haline dönüştürüldüğünde bu metallerin
üretimi için kullanılan maden cevheri ve bu cevherin saflaştırılma işlemlerine gerek olmadan
üretim gerçekleştirilebilmektedir. Bu şekilde bir alüminyum kutunun geri dönüşümünden % 96
oranında enerji tasarrufu sağlanabilir. Benzer şekilde katı atıklarda ayrılan kağıdın yeniden işleme
sokulması için gerekli olan enerji normal işlemler için gerekli olanın % 50’si kadardır. Aynı şekilde
cam ve plastik atıkların da geri dönüşümünden önemli oranda enerji tasarrufu sağlanabilir.
3.Atık Miktarı Azalır; geri dönüşümün uygulanması ile çöplere giden atık miktarında azalma
sağlanarak bu atıkların taşınması ve depolanması işlemleri için daha az miktarda alan ve daha az
enerji kullanılmış olur. Evsel atıklar için bu azalma ağırlık olarak fazla olmamakla birlikte
hacimsel olarak bakıldığında oldukça önemli bir oran teşkil etmektedir.
4.Geri Dönüşüm Geleceğe Ve Ekonomiye Yatırım Demektir; geri dönüşüm uzun vadede verimli bir
ekonomik yatırımdır. Hammaddenin azalması ve doğal kaynakların hızla tükenmesi sonucunda
ekonomik problemler ortaya çıkabilecek ve işte bu noktada geri dönüşüm ekonomi üzerinde olumlu
yapacaktır. Yeni iş imkanları sağlayacak ve gelecek kuşaklara doğal kaynaklardan yararlanma
olanağı sağlayacaktır.

7. Ülkemizde ve dünyadaki katı atıkların yönetiminin üç temel ilkesi vardır. Bunlar az atık üretilmesi,
atıkların geri kazanılması ve atıkların çevreye zarar vermeden bertaraf edilmesidir.
Geri dönüşüm sistemi 4 basamaktan oluşur.
Kaynakta ayırma: Geri kazanımı mümkün olan atıkların çöplere karışmadan kaynağında ayrı
olarak toplanması işlemidir.
Sınıflandırma: Toplanan geri dönüşen atıkların cinslerine göre sınıflandırılması işlemidir.
Değerlendirme : Geri dönüşen malzemelerin kimyasal yada fiziksel yollarla işlenerek yeni bir
ürün için hammadde üretilmesi basamağıdır.
Belediye ve toplayıcı firmanın görevleri
Belediye yada yetkili firmanın lisanslı araçları ile mavi torbalara konulmuş ve kumbaralara
atılmış olan atıkları toplayarak geri kazanım için ilgili kuruluşlara gönderir.
Atıklar geri kazanım kumbaralarından lisanslı araçlarla tesise getirilir.
Tesise gelen ayrılmamış ambalaj atıkları buradaki ayırma bandında çeşitlerine göre ayrılır.
Cinsine göre ayrılan atıklar preslenip balyalanarak, yeni bir ürün oluşturmak üzere bakanlıkça
yetkilendirilmiş geri dönüşüm tesislerine gönderilir.
Geri dönüşüm tesisinde işlenen atıklar yeni bir ürün olarak yeniden kullanılmak üzere ürüne
dönüştürülür.
Hangi Kağıtlar Geri Dönüşür?
Gazete, dergi ve mecmualar, defterler, kitaplar, kataloglar, prospektüsler, kartonlar, formlar,
bilgisayar kağıtları, sigara paketi kağıtları, plastik içermeyen bisküvi, sakız vb. Kağıtları, not
kağıtları, kağıt torbalar geri dönüşümü mümkün olan kağıtlardır.
Hangi Kağıtlar Geri Dönüşmez?
Yağlı ve ıslanmış kağıtlar, duvar kağıtları ,yapıştırma bantları, karbon ve faks kağıtları, manyetik
bant ve kartlar, yapışkanlı ve mumlu kağıtlar, kaplama kağıtları,tuvalet kağıtları,kağıt
mendiller,havlu mendiller hijyen mendillerinin geri dönüşümü mümkün değildir.
Kağıt Geri Dönüşümünün Faydaları Nelerdir ?
Hurda kağıdın tekrar kağıt imalatında kullanılması hava kirliliğini %74-94, su kirliliğini % 35, su
kullanımını % 45 azaltabilmektedir.
1 ton kullanılmış kağıt çöpe atılmayıp geri kazanıldığı ve kağıt üretiminde tekrar kullanıldığı
zaman;

8. -12400 m3 havadaki sera gazı olan karbon dioksitin bertaraf edilmesi,
-12400 m3 oksijen gazının üretilmeye devam etmesi,
-34 kişinin oksijen ihtiyacını sağlayan 17 yetişkin ağacın korunması,
-ayda 3 ailenin tükettiği 32 m3 su tasarrufu,
-kış aylarında ısınma amacı ile iki ailenin tüketeceği 1750 litre fuel-oil tasarrufu,
-2,4 m3 çöp depolama alanından tasarruf,
-20 ailenin bir ay süreyle tüketeceği 4100 kw/sa elektrik enerjisinden tasarruf edilebilmesi
mümkündür.
Kağıt Geri Dönüşümü Nasıl Yapılır?
Kağıt öncelikle kağıt çamurunun hazırlanması için, su içerisinde liflerine ayrılır. Eğer gerekirse
içinde lif olmayan yabancı maddeler için temizleme işlemine tutulur. Mürekkep ayırıcı olarak,
sodyum hidroksit veya sodyum karbonat kullanılır. Daha sonra hazır olan kağıt lifleri, geri
dönüşmüş kağıt üretiminde kullanılır. Kağıt, insanlığın önemli ihtiyaç maddelerinden biri olup,
kağıt sanayinin gelişmesi bir ülkenin sanayi ve kültürel gelişmişlik düzeylerinin belirleyici
etmenlerinden biri olarak kabul edilmektedir. Atık kağıt sürekli olarak geri kazanılamaz. Eğer,
belirli miktardaki kağıt sürekli olarak geri kazanılırsa, son kullanılma limitlerine çok kısa bir süre
içinde ulaşılır. Her geri kazanımda, liflerin boyu kısalır ve liflerin yapışması için yardımcı maddeler
ilave edilmeden yeni kağıt üretilemez.
Kağıtlar Geri Dönüştürülerek Neler Elde Edilir ?
Kağıt ve kartonlar geri dönüştürülerek yine kağıt ve karton elde edilir, ayrıca içecek kartonları
olan lamine kartonlar, %80 kağıttan ve az bir oranda polietilen ve alüminyumdan oluşmaktadır.
Kullanılmış lamine karton yüksek sıcaklıkta preslenerek yoğunlaştırılıp masa, sandalye, dolap gibi
mobilya üretiminde ve aynı zamanda kağıt hammaddesi olarak da kullanılabilmektedir.
Camın Geri Dönüşümü
Hangi Cam Malzemeler Geri Dönüşebilir?
Her türlü cam malzeme sonsuz kere geri dönüştürülebilir. Cam ambalajların geri dönüştürülmesi
için kapağının çıkarılmış olması ve ambalajının kirlerden arındırılmış olması gereklidir. Cam diğer
geri dönüşen malzemelere karşılık sınırsız olarak geri dönüşebilr.
Cam Geri Dönüşümünün Faydaları
Camın hammaddesi olan kum soda ve kireç kullanımında azalma ;
Enerji tüketiminde % 25,
Hava kirliliğinde % 20 ,
Maden atığında % 80 ,
Su tüketiminde % 50 azalma sağlar.
Camın Geri Kazanımı Nasıl Yapılır?
Cam atıklar (şişe, kavanoz vb.) toplama kutularında toplanır ve bu atıklar renklerine göre
ayrılarak geri dönüşüm tesislerine verilir. Burada atık ve katkı maddelerinden ayrılır. Burada cam
kırılır ve hammadde karışımına karıştırılarak eritme ocaklarına dökülür. Bu şekilde tekrar cam
olarak kullanıma geçer.

9. Metalin Geri Dönüşümü
Hangi Metal Malzemeler Geri Dönüşebilir?
Her çeşit metal geri dönüştürülebilir. Metal geri dönüşümünde ilk sıraları çelik, alüminyum ve
bakır almaktadır.
Metal Geri Dönüşümünün Kazançları
1000 kg. Kullanılmış çelik geri kazanılıp tekrar çelik üretiminde kullanıldığı zaman 1050 kg. Demir
cevherinden, 454 kg. Kok kömüründen ve 55 kg. Kireç taşından tasarruf edilmiş olunur.
Kullanılmış çelikten çelik üretildiğinde su kirliliği ve hava kirliliği ¼ oranında azalır. Enerjinin %
74 ve hammaddenin % 90 korunduğu, su tüketiminin % 40 azaltıldığı, atık su kirlenmesinde % 76,
hava kirlenmesinde % 86 ve maden atıklarında % 97 azalma olduğu, gözlenmiştir.
Alüminyumun geri kazanımıyla;
enerji tüketiminde azalma % 95,
hava kirliliğinde azalma % 90,
su kirliliğinde azalma % 97,
baca gazı kirletici emisyonunda azalma % 99 oranında olur ve boksit cevherinde korunmuş olur.
Bir kilogram alüminyum kutu geri kazanıldığında;
8 kg boksit madeni,
4 kg kimyasal madde,
14 kw/sa elektrik enerjisi kullanımı korunmuş olur.
10 adet alüminyum içecek kutusu geri kazanıldığında;
100 kw/sa bir lambanın 35 saatte
bir televizyonun 30 saatte harcadığı elektrik enerjisi korunmuş olur.
Plastiğin Geri Dönüşümü
Hangi Plastik Malzemeler Geri Dönüşür?
PET, PE, PS, PP, PVC şişeler, plastik süt ve ayran kutuları, plastik torbalar, plastik soda şişeleri,
plastik meşrubat şişeleri, şampuan, deterjan, çamaşır suyu şişeleri, strech film, yoğurt kapları,
motor yağı kutuları, boya kutuları, margarin kapları, kirli ve yağlı kaplar özel işlemlerden
geçirildikten sonra geri dönüşümü mümkün olmaktadır.

10. Plastik Malzemelerin Geri Dönüşümü Nasıl Yapılır?
Plastik atıklar öncelikle cinslerine göre ayrılarak geri dönüşüm işlemine tabi tutulur. Cinslerine
göre ayrılan geri dönüşebilir plastik atıklar, kırma makinelerinde kırılıp küçük parçalara ayrılır.
İşletmeler bu parçaları direkt olarak belli oranlarda, orijinal hammadde ile karıştırarak
üretim işleminde kullanabildiği gibi; tekrar eritip katkı maddeleri katarak ikinci sınıf hammadde
olarak da kullanabilir.
DOĞAL KAYNAK KORUMA (1 ton geri dönüşüm)
Kağıt 17 ağaç, 79 galon petrol, 7000 galon su ve 3.3 yard3 toprak dolgu.
Çelik 1200 kg demir cevheri, 700 kg kömür, 60 kg kireçtaşı.
Alüminyum 8 ton boksit cevheri ve 14 MW elektrik enerjisi tasarrufu sağlar.

11. ÇÖPLÜK ALANLARINDAKİ KAZANÇLAR
150 milyon ton değerli malzeme çöpe gitmez.
Daha temiz hava, toprak ve su sağlanır.
Potansiyel tehlikeli malzemelerin toprağa gömülmesi engellenir.
Çöplükler çabuk dolmaz.
Otomobillerdeki cıvalı anahtarlar uzaklaştırılır.
Bilgisayar monitörlerindeki Pb uzaklaştırılır.
E-atıklardaki tehlikeli maddeler uzaklaştırılır.
• Yurdumuzda doğal olarak bulunan 9000 bitki türünden, yalnız ülkemizde yetişen 3000 türün
endemik (Ülkemize has) olduğunu,
• Ülkemizde yaşayan hayvan türü sayısının tüm Avrupa kıtasında yasayan hayvan türlerinin 1.5
katı olduğunu,
• Ülkemizde doğal olarak 120 memeli hayvan, 440 kuş, 13 sürüngen, 350 balık türünün
yaşadığım ve 15 memeli, 46 kuş, 18 sürüngen türünün yok olma tehlikesi ile karşı karşıya olduğunu,
• Dünyanın büyük kuş göç yollarından ikisinin Anadolu'dan geçtiğini,
• Sulak alanların, biyolojik çeşitlilik açısından dünyanın en verimli bölgeleri olduğunu ve
ülkemizde uluslararası öneme sahip 56 adet sulak alan bulunduğunu,
• Ülkemizdeki toprakların üçte ikisinin su veya rüzgar erozyonun etkisi altında olduğunu ve her
yıl 1 cm. kalınlığında ve Kıbrıs Adası büyüklüğünde toprağımızın erozyonla yok olduğunu,
• Bir ton kullanılmış beyaz kağıt, geri kazanıldığında 16 adet çam ağacının, bir ton kullanılmış
gazete kâğıdı geri kazanıldığında ise 8 adet çam ağacının kesilmesinin önlenmiş olacağını,
• Geri dönen her bir ton cam için yaklaşık 100 litre petrol tasarruf edilmiş olacağını,
• Ülkemizde yaklaşık yılda 1 milyon ton kağıtla gereksiz yazışma yapıldığını,
• İnsanların birbirlerine gönderdiği mektupların %44'nün okunmadığını,
• Yalnızca 100.000 aile gereksiz yazışmayı durdurursa, her yıl 150.000 ağacın kesilmekten
kurtarılacağını,
• Bir insan ömrünün 8 ayını, gereksiz yazışma zarflarını açarak geçirdiğini,
• Doğaya atılan atıkların % 60'nın boya ve boya ürünleri olduğunu,
• Otomobilinizi hortumla yıkadığınızda yaklaşık 550 litre su harcandığını,
• 3,7 litre benzinin yaklaşık 3 milyon litre içme suyunu kirletebileceğini,
• Bir cam şişenin doğada 4000 yıl, plastiğin 1000 yıl, çikletin 5 yıl, bira kutusunun 10-100 yıl,
sigara filtresinin 2 yıl süreyle yok olmadığını,
• Bir büro elemanın yılda, 81 kilo yüksek vasıflı kağıdı çöpe attığını,
• Bir topak tereyağ üretmek için 400 litre suya ihtiyaç olduğunu,
• Büyük bir kayın ağacının, 72 kişinin 1 günlük oksijen ihtiyacını karşıladığını,
• Dünyadaki mevcut suların ancak % 1'nin kullanılabilir su olduğunu,
• Son 3-4 ay içerisinde 24 milyon hektar alanın çölleştiğini,
• Dünya yüzeyinin % 6'sının çölleşmiş, % 29'unun da çölleşme yolunda olduğunu,
• Dünya nüfusuna her gün 230 bin, her yıl 93 milyon kişinin katıldığını,
• Dünyada her gün sağlıksız sulardan 25.000 kişinin ölmekte olduğunu,
biliyormusunuz?

12. Şekil 1 Atık Yönetimi Temel Prensipleri

13. Şekil 2 Atık Nedir?
ATIK KAVRAMI: Atık, üreticisi tarafından artık kullanılmaz, işe yaramaz veya tehlike
oluşturduğuna inanılan ve bertaraf edilmesi gereken hareketli bir nesnedir. Nesnenin atık
olduğuna karar verilmesi ise kişisel bir yargıdır.
Katı Atık Türlerine gelince; yine aşağıda ve genel anlamda şematik olarak düzenlenmiş şekilde
görülebileceği gibi; Genel Üst ve Alt Başlıklarla sınıflandırılabilirler:
Kentsel Atıklar ki bu atıklar kendi içinde farklılık göstermektedir:
EVSEL ATIKLAR
EVSEL NITELIKLI TICARI ATIKLAR
PAZAR ATIKLARI
CADDE SÜPRÜNTÜLERI
AMBALAJ ATIKLARI
İRI ATIKLAR
ARITMA ÇAMURLARI
TIBBI ATIKLAR
TEHLIKELI ATIKLAR
İNŞAAT ATIKLARI
ATIK YAĞLAR
ATIK LASTIKLER
PIL VE AKÜMÜLATÖRLER

14. 1. EVSEL ATIKLAR:
Bu atıklar çoğunlukla sıkıştırmalı kamyonlar veya diğer araçlarla konteynerler vasıtası ile
toplanan atık türleridir. Bu grup içinde evlerden kaynaklanan atıklar, ticari atıklar, idari atıklar ve
pazaryerlerinden kaynaklanan atıklar ile benzeri artık malzemeler yer almaktadır. Maalesef iri
atıklarda, büyük olmalarına rağmen konteynırlarda veya onların yanlarında biriktirilerek,
evlerden çıkan atıklarla birlikte toplandıklarından evsel atık türüne sokulmuştur. Farklı toplama
ve taşıma sistemlerinin olmamasından kaynaklanan ve henüz GERİ DÖNÜŞÜM ve GERİ KAZANIM
faaliyetlerinin uygulamaya geçirilmemiş olmasından dolayı Erzurum’ da tüm atık türleri aynı veya
benzeri konteynırlar ile toplandığından “Evsel Atıklar” ile diğer atıklar arasında net bir ayırım
yapmak mümkün değildir. Erzurum’ a özgün Kentsel Atıklar şemasında yapılan sınıflandırmalara
göre Katı Atıkların Türleri ve Tanımları aşağıda resimli örnekleri ile birlikte yapılmıştır.
1.1 EV ATIĞI:
Konutlardan kaynaklanan, içinde organik maddelerin yanında her türlü tüketim malzemelerini -
kağıt, mukavva, metal, plastik gibi geri kazanabilir maddeleri- ve problemli atıkları örneğin;
florasan lambalar, ampüller, pil, boya artıklarını da ihtiva eden atıklardır.
1.2 TİCARİ ATIK:
İşyerlerinden; dükkân, lokanta, market, atölye, ticarethaneler ve benzeri yerlerden kaynaklanan ve
genellikle evsel atık toplama ve taşıma sistemleri ile döküm alanına götürülen atıklardır. Ticari
atık miktarı, ticari aktivitelere bağlı olduğundan düzensizdir. Ancak nitelik açısından evsel atığa
benzer bileşenler içermektedir. Ticari atıklar, - lokanta ve kantinlerde üretilen ıslak ve genelde
organik madde içeren atıklar hariç - özellikle kuru olduğu zaman yüksek oranda geri dönüşebilen
malzeme içermektedir.

15. 1.4 İDARİ ATIK:
Kamu kurum ve kuruluşlarından, okullardan, ofis ve bürolardan çıkan atıklardır. Kullanılmış ofis
kâğıtları, gazeteler, dergiler ve mukavva atıkları gibi. Bunların içlerinde az miktarda da olsa
yemek atıkları, kantin atıkları, temizlik işlerinden gelen atıklar, bahçe çöpleri, iri atık ve diğerleri
de bulunmaktadır. Yukarıda da işaret edildiği üzere Erzurum’da ortaya çıkan idari atıklar da evsel
atıklarla birlikte toplanmaktadır.
1.5 PAZAR ATIĞI:
Pazaryerleri ve sebze halinden veya benzeri satış yerleri olan tezgahların bulunduğu noktalardan
kaynaklanan ve organik atıklar ile cadde süprüntüleri ve küçük miktarlarda da olsa mukavva veya
plastik ambalaj malzemesi bulunan atıklardır.
Erzurum’da haftalık pazarlarda üretilen atıklar, evsel atıklar ile birlikte toplanmaktadır. Toptancı
halinde üretilen atıklar için genel olarak 5 metreküp açık konteynırlar kullanılmaktadır.

17. 1.6 İRİ ATIK:
Standart konteyner ölçülerinden daha büyük olan eski mobilya, bozuk buzdolabı, fırınlar ve benzeri
iri hacimli atıklardır. İri atıklar; evlerde, ticarethane, çeşitli kurum ve kuruluşlarda da ortaya
çıkmakta ve içlerinde çoğunlukla tahta, hurda metal gibi kullanılabilir veya geri dönüşebilir
malzeme içermektedir.
1.7 GERİ KAZANABİLİR ATIK:
Katı Atıkların içindeki; kâğıt, karton, plastik, metal ve cam gibi yeniden değerlendirilebilir
atıklardır.
Erzurum’daki geri kazanılabilen atıklar resmi olmayan sektörler tarafından toplanmaktadır. Bu
sistem maddi geliri az olan sosyal gruplar için gelir sağlamaktadır. Ancak düzensiz bir şekilde ve
zaman zaman konteynırların içinden çıkarılarak yapılan ayrıştırmalar, bunu yapan kişilerin
sağlığı açısından zararlı olduğu gibi, şehir görüntüsünü de bozmaktadır.

18. 2. İNŞAAT ATIKLARI:
Konut, bina, köprü, yol ve benzeri alt ve üst yapıların yapımı esnasında ortaya çıkan atıklardır. Bu
Atıklar, Hafriyat Toprağı İnşaat ve Yıkıntı Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği’ ne tabidir.
2.1 İNŞAAT VE YIKINTI ATIKLARI:
İnşaat atıkları; konut, bina, köprü, yol ve benzeri alt ve üst yapıların yapımı esnasında ortaya çıkan
atıklardır. Yıkıntı atıkları ise; konut, bina, köprü, yol ve benzeri alt ve üst yapıların tamiratı,
tadilatı, yenilenmesi, yıkımı veya doğal bir afet sonucunda ortaya çıkan atıklardır.

19. 2.2 HAFRİYAT TOPRAĞI:
Genellikle inşaat işleri esnasında kazı işlerinden oluşan atıklardır. Kazılan sahanın geçmişine
dayanarak toprak, mineral yağ (örneğin eski bir benzin istasyonu sahası), ağır metaller (örneğin
eski ya da halen çalışan bir deri endüstrisi veya kimyasallarla metal yüzeyi işleyen bir endüstri
sahası) gibi alanlardan zararlı bileşenler ve diğer kirleticiler içerebilir.
2.3 CADDE SÜPRÜNTÜLERİ:
Cadde ve sokakların elle veya otomatik makinelerle temizliği esnasında oluşan atıklardır. Bu
atıklar ince taneli mineral malzemeler, ambalaj malzemeleri, yapraklar, toprak ve mineral yağ
içermektedir. Bazı organik malzemeler dışında cadde süprüntüleri, geri dönüşebilir malzeme
içermemekte, her zaman zehirli organik ve inorganik maddeler tarafından kirlenmiş
bulunmaktadır. Dolayısıyla bu atıklar, geri dönüştürülmemekte ve kompost için de uygun
olmamaktadır.

20. 2.4 KÜL VE CÜRUF:
Kış aylarında ortaya çıkan önemli atık türlerinden biridir. Bazı ticari ve endüstriyel işletmeler
tarafından yazın da üretilmektedir. Kül yapısı itibariyle yanmamış kömür parçaları ve sıcak köz
içeren ince taneli mineral toz gibidir.
2.5 ARITMA ÇAMURU:
Evsel ve evsel nitelikli endüstriyel atık suların, fiziksel, kimyasal ve biyolojik işlemlerle arıtılmaları
sonunda ortaya çıkan, suyu azaltılmış veya kurutulmuş çamurlardır.
3. TEHLİKELİ ATIKLAR:
Genellikle türü, doğası ve miktarı gereği insan sağlığı, hava veya su kalitesi üzerinde risk teşkil
eden, patlayıcı veya yanıcı özellikli, bulaşıcı hastalık yaratan patojenlerin gelişmesine elverişli
atıklardır. Bu atıklar Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği’ne tabi olan atık türleridir. Tehlikeli
atıklar, katı atıklarla birlikte bertaraf edilemedikleri gibi normal şehir çöplüklerinde nihai bertaraf
göremezler. Bu atıklar toksik, kanserojen maddeler ihtiva ettiklerinden mutasyona sebep olabilen
zararlı atıklardır. Diğer taraftan Tehlikeli Atıklar ağır metaller, radyoaktif maddeler içerebilirler.
Bunların diğer atık türlerinden farklı ve özel işlemlere tutulmaları zorunludur.

21. Tehlikeli atıklar da kendi içlerinde, kaynaklarına göre aşağıdaki gibi sınıflandırılabilir:
3.1 TEHLİKELİ EVSEL ATIK: Depolandığı, yakıldığı veya kompost yapıldığı takdirde evsel
atıkların tehlike özelliklerini potansiyel olarak arttıran atıklardır.
3.2 KÜÇÜK ORTA ÖLÇEKLİ TİCARETHANE ATIĞI:
Küçük ve orta ölçekli işletmelerde (KOBİ) ve ticari faaliyetler sonucu üretilen tehlikeli atık türleri
genelde işletmelerin yer aldıkları endüstriyel sektör ve kullanılan teknoloji ve/veya sunulan
hizmetin cinsine bağlıdır. Üretilen atığın içeriği ve dolayısıyla da tehlike potansiyeli genellikle
üretim teknolojisi, hammadde veya proseste kullanılan diğer maddeler, ürün özellikleri ve
metotları ve artıkların abi tutulduğu ön arıtma gibi faktörlerden etkilenmektedir.

22. 3.3 TEHLİKELİ ENDÜSTRİYEL ATIK:
“Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği” nde belirtilen ve EK 7 de A işareti ile gösterilen atıklar,
herhangi bir atık konsantrasyonuna bakılmaksızın tehlikeli atık sınıfına girmektedir. Örneğin;
tarım, bahçıvanlık, deniz ürünleri üretimi, ormancılık, avcılık ve balıkçılıktan kaynaklanan tehlikeli
maddeler içeren tarımsal atıklar, deri ve kürk endüstrisinden kaynaklanan atıklardan krom içeren
tabaklama çözeltisi, demir ve çelik endüstrisinden kaynaklanan atıklardan yağ içeren soğutma
suyu arıtma atıkları gibi. Yine aynı listede M işareti ile gösterilen atıklar EK 6 da verilen tehlikeli
atıkların eşik konsantrasyonu üzerinde bir değere sahipse tehlikeli atık sınıfına girmektedir.
3.4 TEHLİKELİ OLMAYAN ENDÜSTRİYEL ATIK:
“Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği” nde EK 7 de M işareti ile gösterilen atıklar EK 6 da
verilen tehlikeli atıkların eşik konsantrasyonu altında bir değere sahipse tehlikeli olmayan
endüstriyel atık sınıfına girmektedir.
Tehlikeli Atıklara ilişkin sembol ve işaretler aşağıda gösterilmiştir:

23. Şekil 6 Tehlikeli Atık Sembolleri
4. TIBBİ ATIKLAR:
Hastane, klinik gibi sağlık kuruluşlarından kaynaklanan, enfeksiyöz, patolojik ve diğer atıklardır.
Örnek sağlık kuruluşları: Üniversite hastaneleri ve klinikleri, devlet ve askeri hastaneleri ve
klinikleri, ayakta tedavi merkezleri, morglar, otopsi merkezleri, tıbbi ve biyomedikal
laboratuarları, hayvan hastaneleri, diyaliz merkezleri, rehabilitasyon merkezleri, doktor ve diş ağız
sağlığı muayenehaneleri, eczaneler, hayvanat bahçeleri ve benzeri atık üreten kuruluşlardır. Tıbbi
atıklar evsel atıklardan ayrı olarak toplanması gerekmektedir. Bu atıkların toplanması taşınması
ve bertarafı “Tıbbi Atıkların Kontrolü Yönetmeliğine” tabi olarak özel denetim gerektirmektedir.

24. Tıbbi atıklar kendi içinde ve aşağıda örnek olarak verildiği üzere sınıflandırılabilir:
4.1 BULAŞICI (ENFEKSİYÖZ) ATIKLAR:
Enfeksiyon yapıcı etkenleri taşıdığı bilinen veya taşıması muhtemel ve başta kan, kan ürünleri
olmak üzere her türlü vücut sıvılar ile insan dokuları, organlar, anatomik parçalar, otopsi
materyalleri, plasenta, fetus ve diğer patolojik materyaller ile bunlara bulaşmış eldiven, örtü,
çarşaf, bandaj, plaster, tamponlar, eküvyon ve benzeri atıklar; hemodiyaliz ünitesi ve karantina
altındaki hastaların vücut çıkartıları; bakteri ve virüs tutucu hava filtreleri; enfeksiyöz ajanların
laboratuvar kültürleri ve kültür stokları; araştırma amacı ile kullanılan enfekte deney
hayvanlarının leşleri ile enfekte hayvanlara ve çıkartılarına temas etmiş her türlü malzeme,
veterinerlik hizmetlerinden kaynaklanan atıklardır.
4.2 PATALOJİK ATIKLAR:
Cerrahi girişim, otopsi veya anatomi çalışması sonucu ortaya çıkan dokular, organlar, vücut
parçaları, insan fetüsü ve hayvan cesetleri bu atık sınıfına girmektedir: Örnek Üretim Yerleri:
Ameliyathaneler, morg, otopsi, adli tıp gibi yerlerden kaynaklanan vücut parçaları, organik
parçalar, plasenta, kesik uzuvlar ve benzeri maddeler (insani patolojik atıklar) ile biyolojik
deneylerde kullanılan kobay leşleri.

25. 4.3 DİĞER TEHLİKELİ ATIKLAR:
Yukarıda sözü geçen hastane ve sağlık kuruluşlarında oluşan ve “Diğer Tehlikeli Atıklar” başlığında
yer alan atık tür ve tanımları aşağıda açıklanmıştır:
4.3.1 KESİCİ DELİCİ ATIKLAR:
Şırınga, enjektör ve diğer tüm deri altı girişim iğneleri, lanset, bisturi, bıçak, serum seti iğnesi,
cerrahi sütur iğneleri, biyopsi iğneleri, intraket, kırık cam, ampul, lam-lamel, kırılmış cam tüp ve
petri kapları gibi batma, delme, sıyrık ve yaralanmalara neden olabilecek atıklardır.

26. 4.3.2 FARMASÖTİK ATIK:
Kullanma süresi dolmuş veya artık kullanılmayan, ambalajı bozulmuş, dökülmüş ve kontamine
olmuş ilaçlar, aşılar, serumlar ve diğer farmasötik ürünler ve bunların artıklarını ihtiva eden
kullanılmış eldivenler, hortumlar, şişeler ve kutulardır.
4.3.3 GENOTOKSİK ATIK:
Hücre DNA’ sı üzerinde mutasyon yapıcı, kanserojen veya insan veya hayvanda düşüğe neden
olabilen türden farmasötik ve kimyasal maddeleri, kanser tedavisinde kullanılan sitotoksik
(antineoplastik) ürünleri ve radyoaktif materyali ihtiva eden atıklar ile bu tür ajanlarla tedavi
gören hastaların idrar ve dışkı gibi vücut çıkartılarıdır.
4.3.4 KİMYASAL ATIK:
Ünitelerde tedavi, tanı veya deneysel araştırmalar gibi tıbbi alanlarda kullanılan ve insan ve çevre
sağlığı için çeşitli etkilerle zararlı olabilen kimyasal maddelerin gaz, katı veya sıvı atıklarıdır.
4.3.5 AĞIR METAL İÇEREN ATIKLAR:
Ünitelerde tedavi veya deneysel araştırmalar gibi tıbbi alanlarda kullanılan termometre, tansiyon
ölçme aleti ve radyasyondan korunma amaçlı paneller gibi alet ve ekipmanların içinde veya
bünyesinde bulunan cıva, kadmiyum, kurşun içeren atıklardır.
4.4 EVSEL ATIKLAR:
Sağlıklı insanların bulunduğu kısımlar, hasta olmayanların muayene edildiği bölümler, ilk yardım
alanları, idari birimler, temizlik hizmetleri, mutfaklar, ambar ve atölyelerden gelen atıklardır.
Örnek olarak aşağıdakiler verilebilir:
Kül
Yiyecek Atıkları
Temizlik sonu ortaya çıkan atıklar
Çiçekler
Diğer geri dönüşümü olmayan atıklardır.

27. 4.5 GERİ KAZANABİLİR ATIK:
Tüm idari birimler, mutfak, ambar, atölye v.s den kaynaklanan tekrar kullanılabilir, geri
kazanılabilir atıklar. Örneğin;
Kâğıt
Karton
Mukavva
Plastik
Cam
Metal v.b.
Tıbbi Atıklar ve bunların toplanması ve taşınmasında dikkat edilecek hususlardan biriside bu
atıkların “Uluslararası Tıbbi Atık Amblemi” ile belirlenmiş sistemler üzerine yerleştirilmesi ile
yapılmalıdır:
Şekil 7 Tıbbi Atık Amblemi
Yukarıda Erzurum örneğinde yapılan sınıflandırmaların dışında ÖZEL ATIKLAR başlıklı bir
bölümle aşağıda halen Türkiye’ de geçerli olan ve yürürlüğe girmiş yasa ve yönetmeliklerle
tanımlanmış ve Şekil 3 de genel olarak verilen KATI ATIK TÜRLERİ ve bunların tanımları bu web
sitesinden yararlanmak isteyen özel ve tüzel kişilerin bilgilerine sunulur:

28. AMBALAJ VE AMBALAJ ATIKLARI: Ambalaj malzemeleri her türlü ürünün, tüketiciye veya
kullanıcıya ulaştırılması aşamasında, taşınması, korunması, saklanması ve satışa sunumu için
kullanılan herhangi bir malzemeden yapılmış ürünlerdir. Bunlardan ortaya çıkan atıklar ise,
piyasaya sürülen ürünlerin tüketimi sonucu oluşan satış, dış ve nakliye ambalajlarının “Ambalaj ve
Ambalaj Atıkları Kontrolü Yönetmeliği” doğrultusunda toplanması, tekrar kullanılması, geri
dönüştürülmesi, geri kazanılması gereken ekonomik değere sahip atıklardır. Bu atıkların çevreye
zarar vermesini önlemek amacıyla ayrı toplanarak tekrar kullanım ve geri kazanım işlemlerine
tabi tutulurlar.
ATIK PİL VE AKÜMÜLATÖRLER: Yeniden kullanılabilecek durumda olmayan, evsel atıklardan ayrı
olarak toplanması, taşınması, bertaraf edilmesi gereken kullanılmış pil ve akümülatörlerdir. Bu
atıklarda tehlikeli atık sınıfına girdiği için ayrı olarak toplanıp bertaraf edilmesi gerekmektedir. Bu
atıklar “Atık Pil ve Akümülatörleri Kontrolü Yönetmeliği” ne tabidir ve evsel atıklarla beraber
toplanması geri kazanılması yasaktır.

30. -

32. Atık Pillerinizi Geri Dönüşüme Kazandırın!
Taşınabilir Pil Üreticileri ve İthalatçıları Derneği'nin inisiyatifinde Türkiye çapında kullanılmış
pillerin toplanıp ayrıştırılarak geriye dönüştürmesi, böylece hem üretime hem de sürdürülebilir bir
ekosisteme yaptığı önemli katkılar nedeniyle övgüyü hakeden bir proje.
Bu projeye siz de kendi bölgenizde, okulunuzda, işyerinizde kullandığınız pilleri toplayarak destek
verebilirsiniz. Atık pillerin doğaya verdiği zarar ve geri dönüşüme sokulmasının yararları ile ilgili
TAP birkaç bilgilendirici broşür hazırlamış;
Bu projenin faydalarını belirtirken şunu gözden kaçırmamak gerekiyor. Şarj edilemeyen piller ne
kadar ayrıştırılıp geri dönüştürülse dahi, bu pillerin doğaya maliyeti hiçbir zaman sıfır
olmayacaktır. Bu nedenle pil kullanan tüketicilerin şarj edilebilir pilleri tercih etmeleri hem daha
çevreci hem de daha ekonomik bir tüketim yöntemidir.
ATIK YAĞLAR: Kullanılmış taşıt yağları (benzinli motor, dizel motor, şanzıman ve diferansiyel,
transmisyon, iki zamanlı motor, hidrolik fren, antifiriz, gres ve diğer özel taşıt yağları); endüstriyel
yağlar (hidrolik sistem, türbin ve kompresör, kızak, açık-kapalı dişli, sirkülasyon, metal kesme ve
işleme, metal çekme, tekstil, ısıl işlem, ısı transfer, izolasyon ve koruyucu, pas ve korozyon,
izolasyon, trafo, kalıp, buhar silindir, pnömatik sistem koruyucu, gıda ve ilaç endüstrisi, genel
amaçlı, kağıt makinesi, yatak ve diğer özel endüstriyel yağları ve endüstriyel gresleri) ve özel
müstahzarlar (kalınlaştırıcı, koruyucu, temizleyici ve benzeri) ve kontamine olmuş yağ ürünleridir.
Bu yağlarda “Atık Yağların Kontrolü Yönetmeliği” ne tabi atıklardır. Bu atıkların çevreye zarar
verecek şekilde doğrudan veya dolaylı şekilde alıcı ortama verilmesi yasaktır. Çevre ve insan
sağlığına zarar vermeden geçici depolanmasını, taşınmasını, bertaraf edilmesi gerekmektedir.

38. Lavaboya dökülen 1 litre bitkisel atık yağın , 1 milyon litre suyu kirlettiğini
biliyor musunuz?
Atık yağların başta su kirliliği olmak üzere bir çok zarara neden olduğunu
biliyor musunuz?
Bitkisel atık yağların bir yakıt türü olan biodizele dönüştürülebildiğini
biliyor musunuz?
Evimizde, işyerimizde lavaboya döktüğümüz yağlar, kanalizasyon sistemine, oradan da yeraltı
sularına karışarak içme sularını kirletiyor. Denize, akarsuya ve göle ulaşan bitkisel atık yağlar, su
yüzeyini kaplayarak, havadan suya oksijen trasferini önlüyor ve sudaki oksijeni tüketiyor.
ATIK YAĞLARIN TOPLANMASI
Dünyada 20 milyon ton civarında bitkisel ve hayvansal yağın kızartma amaçlı kullanılmaktadır.
Büyük kısmının endüstriyel işletmelerde kullanılmasına rağmen geri dönüşümünün sağlanması
kolay olmamaktadır. Çünkü hem hammadde hem de atık olarak yağ, ekeonomik bir değere
sahiptir. Türkiye’de Bitkisel Atık Yağların Kontrolü Yönetmeliği’nin uygulandığı ve bu kapsamda
atık bitkisel yağların toplanmasının belediyelerin sorumluluğundadır. Belediyeler, aldıkları yetki ile
atık yağları gidip evlerden alıyorlar. Topladıkları bitkisel yağları da biyodizel üretiminde
kullanıyorlar. Atık yağlardan biyodizel üretimiyle hem çevre korunuyor hem de atıktan katma
değer sağlanıyor. Kızartmalık atık yağlardan üretilen biyodizel, yakıta göre iklim değişimine neden
olan sera gazı emisyonunda %65-92 oranında azaltım sağlamaktadır. Bu nedenle biyodizelin
önünü açmak lazım. Bunun dışında atık yağları toplayan yetkili firmalar, bunu enerjiye
dönüştürebilme konusunda araştırma yapmaktadır. Böyle bir yol ortaya çıkarsa, toplanan atık yağ
oranı artabilir
ATIK LASTİKLER: Lastik üreticisi/üreticileri tarafından üretilerek ve/veya ithal edilerek piyasaya
sürülen değişik tip ve ebattaki lastiklerin araçta kullanılıp, araç sahibi tarafından faydalı ömrünü

39. tamamladığı belirlenerek araçtan sökülmüş veya söktürülmüş lastiklerdir. Bu atıkların doğrudan
alıcı ortama verilmesi çevre için çok zararlıdır. Atık Lastiklerin geri kazanımı esastır. Atık
lastiklerin fiziksel veya kimyasal işlemlerden geçirildikten sonra başka ürünlere dönüştürülmesi
veya ek yakıt olarak kullanılabilir. Böylece geri kazanımı sağlanmış olur.