10.sınıf biyoloji dersi için düzenlediğim ekosisitem üzerindeki insan etkisini konu alan; küresel ısınma, tarım alanlarının kaybolması, su kaynaklarının yok olmasının işlendiği sunum.

1. BİYOLOJİ
İnsan Faaliyetlerinin Ekosisteme Etkisi
Işıl CerenTUR

2. İnsanın ekosistem, biyolojik çeşitlilik ve madde döngüsü
üzerindeki etkileri, verdiği zararlar nelerdir? Bu zararları
azaltmak için neler yapılabilir?
• Geçmiş çağlar boyunca insanlar doğal kaynakların
sınırsız olabileceğini düşünmüşler ve bu anlayışla
uzun yıllar boyunca doğal kaynakları bilinçsizce
kullanmışlardır. Dünya nüfusunun artması, insanların
ihtiyaçlarının çeşitlenmesi sonucu doğal kaynakların
tüketiminin hızla artmasıyla doğal çevre tahribata
uğramış ve ekolojik dengede bozulmalar meydana
gelmiştir.

3. • İnsanın ekosistem üzerinde olumsuz etkileri
çeşitli şekillerde olmaktadır. Çayır ve
meraların aşırı otlatılması sonucu bu
alanlardaki bitki örtüsü yok olmakta doğal
yapıda bozulmalar olmaktadır.

4. KÜRESEL İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ VE
OLASI ETKİLERİ
• Fosil yakıtların yakılması,
ormansızlaşma, arazi kullanımı
değişiklikleri ve sanayi süreçleri ile
atmosfere salınan sera gazlarının
atmosferdeki birikimleri, sanayi
devriminden beri hızla artmaktadır.
Bu ise, doğal sera etkisini
kuvvetlendirerek, şehirleşmenin de
katkısı ile, dünyanın yüzey
sıcaklıklarının artmasına neden
olmaktadır. Yüzey sıcaklıklarında 19.
yüzyılın sonlarında başlayan ısınma,
1980’li yıllardan sonra daha da
belirginleşerek, hemen her yıl bir
önceki yıla göre daha sıcak olmak
üzere, küresel sıcaklık rekorları
kırmıştır.

5. • Yüksek sıcaklık rekorunun en sonuncusu, 1998 yılında
kırılmıştır. 1998, hem küresel ortalama hem de kuzey
ve güney yarımkürelerin ortalamaları açısından, 1860
yılından beri yaşanan en sıcak yıl olmuştur.
• Sera gazlarının ve aerosollerin etkilerini birlikte
dikkate alan en duyarlı iklim modelleri, küresel
ortalama yüzey sıcaklıklarında 2100 yılına kadar 1-3.5
C° arasında bir artış ve buna bağlı olarak deniz
seviyesinde de 15-95 cm arasında bir yükselme
olacağını öngörmektedir. İçerdiği tüm belirsizliklere
karşın, küresel ısınmanın sürmesi durumunda, bazı
bölgeler için ekstrem yüksek sıcaklıklar, taşkınlar,
yaygın ve şiddetli kuraklık olayları, onların doğal bir
sonucu olan çalılık ve orman yangınları ile insan
sağlığını ve ekolojik sistemlerin işlevselliğini de içeren
bazı ciddi potansiyel değişiklikler oldukça yüksek bir
güvenilirlik düzeyinde öngörülmektedir.

6. • NASA ve Ulusal Okyanus ve Atmosfer
İdaresi (NOAA) tarafından yapılan bağımsız
analizlere göre, Dünya’nın 2015 yüzey
sıcaklıkları, 1880’de modern kayıt tutmaya
başladığından beri en sıcak noktaya ulaştı.
•

7. • Su kaynaklarının aşırı
kullanımı da ekosistem ve
biyoçeşitlilik üzerinde
önemli etkiler
yapmaktadır. Aral Gölü
çevresinde pamuk tarımı
nedeniyle göl sularının
aşırı kullanımı, gölün su
seviyesinin düşmesine ve
çevresindeki ekosistemin
zarar görmesine neden
olmuştur.

8. AKARSU ÜZERİNDEKİ DOĞAL VE İNSAN KAYNAKLI
FAALİYETLERİN SUCUL EKOSİSTEME ETKİSİNE BİR
ÖRNEK: YANBOLU DERESİ (ARSİN, TRABZON)
• Bu çalışmada, Karadeniz Bölgesindeki dereler üzerinde etkisi bulunan
doğal ve insan kaynaklı faaliyetlerin sürdürülebilir sucul ekosistem üzerine
olası etkileri incelenmiştir. Aralık 2006-Kasım 2007 döneminde aynı
habitattan aylık olarak örnekleme yapılmıştır. Pilot dere olarak seçilen
Yanbolu Deresinde yaşayan balık türleri tespit edilmiştir. Dere yatağını
etkileyen doğal ve insan kaynaklı faktörlerin balık gruplarının biyolojik
özelliklerine etkiledikleri belirlenmiştir.

9. • Günümüzde bilinçsiz avlanma ile birçok hayvanın nesli
tükenmiştir, bazılarının nesli de tükenmek üzeredir.
• Dünya’da canlıların yaşam alanı olan biyosfer farklı
ekosistemlerden oluşmuştur. Ekosistemlerin yapı ve
işleyişinin bozulması beslenme halkalarının da bozulmasına
yol açar. Böylece bazı canlı türleri yok olur.

10. • Fosil yakıt kullanımının artması ve orman
yangınları sonucunda atmosfere bırakılan
karbondioksit gazının doğadaki karbon döngüsü
üzerinde önemli baskı oluşturduğu bilinen bir
durumdur. Ayrıca tarımsal faaliyetler sonucu
tarlalar üzerinde kalan bitki artıklarının (anız)
yakılması ile toprakta 2-3 cm derinliğe kadar
bulunan bütün canlılar yok olmaktadır. Azot
döngüsünün önemli bir unsuru olan topraktaki
azot bağlayıcı bakteriler de bu durumdan zarar
görmektedir.

11. İnsanın ekosistem, biyoçeşitlilik ve madde döngüsü
üzerindeki bu zarar verici etkilerini azaltmak için
neler yapılmalıdır?
• ✓ Ekosistemlerin işleyişi hakkında temel bilgiye sahip
olunmalıdır.
• ✓ Zarar görmüş, bozulmuş ekosistemlerin restorasyonu ve geri
kazanımı için kaynak temini, plan ve uygulamalar yapılmalıdır.
• ✓ Doğayı kirleten, zarar veren ürün ambalajlarının yerine, geri
dönüşümlü ambalajlar tercih edilmelidir. Çöpler geri dönüşüm
için ayrıştırılmalıdır.
• ✓ Biyolojik çeşitlilik ve ekolojik dengenin önemini anlatan eğitim
programları oluşturulmalıdır.
• ✓ Az yakıt tüketen motorlu araç kullanımı teşvik edilmelidir.
• ✓ Yenilenebilir enerji kaynakları tercih edilmelidir.

12. • ✓ Organik ürünlerin kullanımı yaygınlaştırılmalıdır.
• ✓ Su kaynaklarının kirlenmesi ve aşırı kullanımı önlenmelidir.
• ✓ Orman alanları genişletilmelidir.
• ✓ Avcılık doğal yaşamı tehdit etmeyecek şekilde yapılmalıdır.
• ✓ Turizm alanlarında yapılaşmaya sınırlı ölçüde izin
verilmelidir.
• ✓ Yerel yönetimlerin uygulamaları ile sanayi tesisleri, çevreye
olan etkileri bağlamında denetlenmelidir.
• ✓ Sivil toplum kuruluşlarının bu konulardaki çalışmaları
yaygınlaştırılarak toplum bilinçlendirilmelidir.

13. TEŞEKKÜRLER