Epidemiologjia e poliomielitit
âąDownload as DOCX, PDFâą
0 likesâą452 views
Epidemiologjia e poliomielitit Poliomielitis
More Related Content
What's hot
Viewers also liked
Similar to Epidemiologjia e poliomielitit
Similar to Epidemiologjia e poliomielitit (15)
Epidemiologjia e poliomielitit
- 1. UNIVERSITETI SHTETEROR I TETOVES STATE UNIVERSITY OF TETOVO EPIDEMIOLOGJIA E POLIOMIELITIT Mentor: Kandidati: Doc.dr Nevzat Elezi Mentor Bajrami
- 2. EPIDEMIOLOGJIA E POLIOMIELITIT Poliomieliti Ă«shtĂ« njĂ« sĂ«mundje virale qĂ« mund tĂ« prekĂ« nervat dhe kjo tĂ« çojĂ« nĂ« paralizĂ«. Poliomieliti Ă«shtĂ« njĂ« sĂ«mundje e shkaktuar nga infeksioni I poliovirusit I cili transmetohet me kontakt direkt nga personi ne person me kontakt nga sekrecionet e infektuar nga hundĂ«t ose nga goja dhe nga fekalet e infektuara. Virusi hyn nepermjet gojĂ«s dhe hundĂ«s shumĂ«fishohet ne fyt dhe ne traktin gastrointestinal qĂ« mĂ« vonĂ« tĂ« absorbohet dhe tĂ« shpĂ«rndahet nĂ«pĂ«rmjet gjakut dhe sistemit limfatik. Koha qĂ« nga momenti qĂ« rezulton tĂ« jesh I infektuar nga virusi deri ne zhvillimin e simptomave tĂ« sĂ«mundjes (periudha e inkubacionit) ndryshon ndermjet 5 â 35 ditĂ«. NdĂ«r tĂ« tjera rreziqet janĂ« : ï· 1) Mungesa e vaksinimit kundĂ«r poliomielitit dhe me pas ne rast ekspozimi ndaj kĂ«saj sĂ«mundje ; ï· 2) UdhĂ«timi ku Ă«shtĂ« shfaqur epidemia e poliomielitit. NĂ« zonat ku shfaqet poliomieliti personat me prekshmĂ«rinĂ« mĂ« tĂ« madhe ndaj kĂ«saj sĂ«mundje janĂ« : FĂ«mijĂ«t, gratĂ« shtatĂ«zĂ«na dhe tĂ« moshuarit. Kjo sĂ«mundje Ă«shtĂ« mĂ« e pĂ«rhapur nĂ« verĂ« dhe nĂ« vjeshtĂ«. Nga 1840 â 1950 poliomieliti ishte njĂ« epidemi botĂ«rore por qĂ« kur u zhvilluan kundĂ«r poliomielitit incidenca e kĂ«saj sĂ«mundje Ă«shtĂ« reduktuar nĂ« masĂ« tĂ« madhe. Poliomieliti ka qenĂ« i pĂ«rhapur nĂ« shume vende por ka patur shumĂ« pak raste tĂ« sĂ«mundjes nĂ« hemisferĂ«n perĂ«ndimore deri ne fund tĂ« viteve 70. FĂ«mijĂ«ve ne ShBA tani i`u aplikohet njĂ« vaksinĂ« rutinĂ« kundra kĂ«saj sĂ«mundje. EpidemitĂ« ende ndodhin nĂ« vendet e zhvilluara dhe nĂ« pĂ«rgjithĂ«si nĂ« grupe personash qĂ« nuk janĂ« vaksinuar. Poliomieliti me shpesh shfaqet kur dikush udhĂ«ton nĂ« njĂ« rajon ku sĂ«mundja Ă«shtĂ« e pĂ«rbashkĂ«t. Fal fushatĂ«s masive tĂ« zhdukjes globale gjatĂ« 20 viteve tĂ« fundit poliomielit shfaqet vetĂ«m nĂ« disa vende ne AfrikĂ« dhe nĂ« Azi. Poliomieliti â Paraliza infantile Poliomieliti Ă«shtĂ« njĂ« sĂ«mundje ngjitĂ«se e pashĂ«rueshme qe prek fĂ«mijĂ«t me te vogla se 5 vjeç dhe shkakton paralize te pĂ«rkohshme ose totale duke pĂ«rfshirĂ« dhe vdekjen. Sipas informacioneve tĂ« O. B. SH-sĂ« konsiderohet totalisht I ç`rrĂ«njosur nĂ« EvropĂ«n veriore qĂ« nga 2002.
- 3. Simptomat Shenjat dhe simptomat e poliomielitit : Ka tre modele bazĂ« tĂ« infeksionit tĂ« poliomielitit : ï· 1) Infeksioni subklinik ; ï· 2) Jo paralitik ; ï· 3) Paralitik. KĂ«to dy tĂ« fundit tĂ« tipit klinik prekin Sistemin Nervor Qendror. 95 % janĂ« infeksione sub-klinik qĂ« mund tĂ« kalojnĂ« pa u vĂ«nĂ« re. Infeksioni Sub-Klinik âą Nuk shfaqen simptoma ose simptomat zgjasin vetĂ«m 72 orĂ« ose mĂ« pak âą Ethe e bute âą Dhimbje koke âą ShqetĂ«sime tĂ« pĂ«rgjithshme âą Dhimbje dhe skuqje fyti âą TĂ« vjella Poliomieliti jo-paralitik âą Simptomat zgjasin nga 1 â 2 javĂ« âą Temperatura e moderuar âą Dhembje koke âą TĂ« vjella âą Diarre âą Irritacion âą Dhimbje ose shtangie nĂ« shpatull, krah, kĂ«mbĂ« dhe bark âą NdjeshmĂ«ri muskulore dhe spazma nĂ« ç`do zonĂ« tĂ« trupit âą Dhimbje dhe shtangje nĂ« qafĂ« âą ShpĂ«rthim ose lezion nĂ« lĂ«kurĂ« I shoqĂ«ruar me dhimbje âą Lodhje e tepruar etj.
- 4. Poliomieliti Paralitik âą TemperaturĂ« qĂ« fillon nga 5 â 7 ditĂ« pĂ«rpara simptomave tĂ« tjera. âą Dhimbje koke âą DobĂ«sim muskulor asimetrik âą NdjeshmĂ«ri jo normale âą VĂ«shtirĂ«si nĂ« urinim âą Distension abdominal âą VĂ«shtirĂ«si ne gĂ«lltitje âą Spazma ose kontraksione muskulore veçanĂ«risht ne qafĂ« dhe shpatull âą VĂ«shtirĂ«si nĂ« frymĂ«marrje âą Irritim ose pak kontrroll tĂ« temperamentit. Epidemiologjia SĂ«mundje virale qĂ« manifestohet me shfaqjen akute tĂ« njĂ« paralize tĂ« dobĂ«t. Polioviruset depĂ«rtojnĂ« nĂ« organizĂ«m nĂ« rrugĂ« orale shumĂ«zohen ne faring dhe nĂ« traktin G-I dhe shpĂ«rndahen nga ganglionet regjionale dhe nĂ« njĂ« % tĂ« vogĂ«l tĂ« rasteve (1 %) pĂ«rhapen drejt Sistemit Nervor Qendror duke shkaktuar paralizĂ« tĂ« lehtĂ« akute, kur virusi arrin neuronet ekzistonte nĂ« qendrat motore tĂ« palcĂ«s kurrizore. NĂ«se sĂ«mundja evoluon nĂ« formĂ« akute, mund tĂ« shfaqet dhimbje muskulore intensive dhe shtangie tĂ« qafĂ«s dhe shpatullĂ«s me paralizĂ« te dobĂ«t. Paraliza arrin pikĂ«n maksimale nĂ« 3-4 ditĂ«. Lokalizimi I paralizĂ«s varet nga vendi I shkatĂ«rrimit tĂ« qelizave nĂ« palcĂ«n kurrizore. Ekstremitetet inferiore preken mĂ« shpesh se ato superiore. Paraliza e muskujve respirator ose tĂ« gĂ«lltitjes mund tĂ« jetĂ« mortale. GjatĂ« pavetĂ«dijes shfaqet pjesa mĂ« e madhe e paralizĂ«s, por ajo qĂ« vazhdon mĂ« shume se 60 ditĂ« nĂ« pĂ«rgjithĂ«si Ă«shtĂ« e pĂ«rkohshme. âą MĂ« shumĂ« se 90% e infeksioneve janĂ« asimptomatike ose shkaktojnĂ« njĂ« temperature jo specifike âą 1 % e infeksioneve mund tĂ« ndodhĂ« me meningit aseptic ( pa mikrobe) âą NĂ« 1 % tĂ« infeksioneve observohet njĂ« panoramĂ« e lehtĂ« me simptoma si : 1) TemperaturĂ« 2) Malestar e pĂ«rgjithshme 3) Cefale 4) TĂ« pĂ«rziera 5) TĂ« vjella
- 5. Gjithçka që kemi thënë I referohet periudhës para futjes së vaksinës. Fal përparimeve të arritura me vaksinimin me objektivin për të arritur në ç`rrënjosjen në gjithë botën, aktualisht poliomieliti duhet të diferencohet nga sëmundje të tjera paralitik.Të tjerë enterovirus (mbi të gjithë tipat 70 dhe 71) dhe disa echovirus dhe virus coxsackie mund të prodhojnë një sëmundje që ngjan me poliomielitin paralitik.Aktualisht shkaku më I shpeshtë I paralizes akute është SGB (Sindrome de Guillaine-Barre) ⹠Diagnoza laboratorike definitive bazohet ne izolimin e poliovirusit te eger duke nisur nga mostrat e fekaleve ose LTSH, sekrecionet orofaringeale, ne sistemin e kultivimit te qelizave me origjine njerezore dhe primate Agjentet infeksioz Poliovirus (VS) qendron ne llojin Enterovirus,familja Picornaviridae, tipi 1, 2, 3. Te gjithë këta shkaktojnë paralize. Tipi 1 është ai qe atakon me më shume frekuence dhe është ai qe shkakton me shpesh epidemi. Përhapja Përpara vaksinimit të përgjithshëm poliomieliti kishte një përhapje botërorë. Përveç planit botëror për ç`rrënjosjen e poliomielitit, qarkullimi I VP-ve të egra limitohet në një numër sa here e më të vogël ne fshatra. Në fund të 2002 ishte vetëm endemike në shtatë vende : Afganistan, Egjipt, Indi, Nigeri, Niger, Pakistan dhe Somali. Edhe pse transmetimi I VP të egër është zhdukur, në shumicën e vendeve ende ekziston rreziku I importimit të tij. Përveç rasteve të çuditshme të importuara deri sa u adaptua modele të reja të vaksinimit ato pak raste që ka pasur për poliomielitin ne vendet e industrializuara janë shkaktuar nga pjesë virusi vacunal. Poliomieliti vazhdon të jetë një sëmundje që prek foshnjat dhe fëmijët e 1 moshe shume te vogel dhe te pavaksinuar. Ne pak vende qe vazhdon te jete endemik, ne 80- 90 % te rasteve fëmijët janë me te vegjel se tre vjeç dhe praktikisht te gjithë fëmijet korrespondojnë me te vegjel se 5 vjeç. Preken ne veçanti personat me infeksione asimptomatike, mbi te gjitha femijet.
- 6. Menyra e transmetimit Me transmetim nga 1 person ne 1 tjeter ne thelb ne rruge fekalo-orale, virusi zbulohet gjate njĂ« periudhe mĂ« tĂ« gjatĂ« nĂ« fekale se nĂ« sekrecionet faringeale. Ne vende ku kushtet sanitare janĂ« tĂ« mira, diseminimi faringeal mund tĂ« ketĂ« njĂ« rendĂ«si relativisht mĂ« tĂ« madhe. NĂ« rastet kur preket qumĂ«shti, ushqipet dhe materialet tĂ« tjera me fekale si vektor transmetimi. Nuk Ă«shtĂ« vĂ«rtetuar transmetimi nga insektet dhe rralle here ka qĂ«nĂ« i pĂ«rfshirĂ« nĂ« ujin e pijshĂ«m dhe nĂ« ujĂ«rat e zeza. Periudha e inkubacionit â Ă«shtĂ« nga 7 - 14 ditĂ« pĂ«r raste paralitik edhe pse janĂ« raportuar periudha nga 3 â 35 ditĂ«. Periudha e transmetimit Nuk njihet me saktĂ«si. Virusi mund tĂ« transmetohet gjatĂ« kohĂ«s qĂ« zgjat sekretimi I tij VP Ă«shtĂ« I demostrueshĂ«m nĂ« sekrecionet faringeale (36 orĂ« pas ekspozimit ndaj infeksionit deri nĂ« 1 javĂ«) dhe nĂ« fekale (72 orĂ« pas ekspozimit deri ne njĂ« max nga 3 â 6 javĂ«) si ne rastet simptomatike edhe nĂ« ato asimptomatike. Ndjeshmeria dhe rrezistenca NdjeshmĂ«ria tek tĂ« paimunizuarit Ă«shtĂ« universale. Paraliza prezantohet nĂ« 1 % te infeksioneve dhe varet nga virulenca dhe ndoshta nga faktorĂ« gjenetik. Frekuenca e paralizave Ă«shtĂ« mĂ« e lartĂ« nĂ« tĂ« rritur se sa nĂ« fĂ«mijĂ« dhe foshnja. Infeksioni si ato simptomatike dhe ato jo simptomatike vĂ«rtetojne njĂ« imunitet specifik tĂ« tipit qĂ« nĂ« dukje zgjat gjithĂ« jetĂ«n. Krizat e dyta janĂ« tĂ« çuditshme dhe ndryshojnĂ« nga njĂ« tip tjetĂ«r VP. TĂ« sapolindurit qĂ« kanĂ« lindur nga nĂ«na qĂ« kanĂ« kaluar sĂ«mundjen paraqesin imunitet pasiv tĂ« pĂ«rkohshĂ«m. Masat mbrojtĂ«se âą Vaksinimi âą Vaksina orale 3-valente me virus tĂ« gjalle ( VPO ) âą Vaksina injektable me virus tĂ« pa aktivizuar ( VPI