Introduction : During the winter months in most parts of Iran, the external temperature often drops below 0 °C. Typically, these temperatures fall below the optimal conditions for chick growth, resulting in cold stress and potential diseases. This can subsequently impact meat quality negatively and reduce breeding efficiency. The environmental temperature beyond the upper and lower limit of the thermoneutral zone is supposed to produce heat or cold stress in animals (Meltzer, 1983). The adverse climatic condition produces physiological stress which has profound economic influence on the productive efficiency including health and disease resistant capacity (Phuong et al., 2016). Exposure of poultry birds to extreme temperature stressor modulates the immune responsiveness and hematic-biochemical parameters of birds (Hangalapura et al., 2004). Among all the environmental stressors, cold stress induces physiological responses which are of high priority and energy demanding for homeotherms. Cold temperature can increase ascites susceptibility by increasing both metabolic oxygen requirements and pulmonary hypertension (Stolz et al., 1992). The biggest obstacle in raising broilers at high altitudes and cold conditions is the ascites syndrome. This condition can be characterized by an accumulation of fluid in the abdominal cavity and elevated mortality that tends to peak between 4-6 weeks of age (James, 2005). The International Biochar Initiative (2017) defines biochar as, “Solid material obtained from thermochemical conversion of biomass in an oxygenlimited environment.” Biochar is an ash substance that is produced from the burning of biological material via pyrolysis. This process heats the biological material in an anaerobic environment causing it to decompose into an ash form. Growth promotion and therapeutic antibiotics have been used to compensate for the high levels of stress, including cold stress,that can be present in intensive animal production. Stress can lower resistance to many of the microorganisms present in the environment; however, stress in general has been reported to have variable effects on the immune system and can both enhance and suppress responses (Siegel, 1995); cold stress has been shown to both stimulate and suppress chickens’ immune response (Regnier and Kelley, 1981; Hangalapura et al., 2006). Probiotics contain live microorganisms and spores which when administered in adequate amount, confer health benefits to the host. Bacillus subtilis (B. Subtilis) and Bacillus licheniformis (B. Licheniformis) are the two most widely used strains of probiotic bacteria in animal diets. Oral administration of B. Subtilis and B. Licheniformis can have a myriad of beneficial effects, such as improved growth and meat characteristics, optimized composition of intestinal microbiota, prevention of some diarrheal diseases, and reduced stresses. For such benefits, B. Subtilis and B. Licheniformis have attracted considerable attention as a potenti

1. Iranian Journal of Animal Science Research
Homepage: http://ijasr.um.ac.ir
Research Article
Vol. 15, No.4, 2023, p. 529-546
Effect of Wet Litter Biochar, Probiotic and Zeolite on Performance, immunity
and Small Meat Quality of Broiler Chickens Reared under Cold Stress
Shokoufeh Hasanvand1
, Ali Khatibjoo2*
, Hassan Shirzadi3
, Yahya Mohammadi2
, Mohammad-Amir
Karimi-Torshizi4
, Derakhshandeh Rahimi5
1- Ph.D Candidate in Poultry Nutrition, Department of Animal Science, Faculty of Agriculture. Ilam University, Ilam, Iran.
4- Associate Professor, Department of Animal Science, Faculty of Agriculture, Ilam University, Ilam, Iran.
3- Assistant Prof., Department of Animal Science, Faculty of Agriculture, Ilam University, Ilam, Iran.
4- Associate Prof. of Poultry Nutrition, Department of Animal Science, Faculty of Agriculture, Tarbiat Modarres University, Tehran,
Iran.
5- Assistant Professor, Animal Science Research Department, Ilam Agriculture and Natural Resources Research and Education
Center, AREEO, Ilam, Iran.
*Corresponding Author's Email: a.khatibjoo@ilam.ac.ir
How to cite this article:
Hasanvand, S., Khatibjoo, A., Shirzadi, H., Mohammadi, Y., Karimi-Torshizi, M. A., &
Rahimi, D. (2023). Effect of wet litter biochar, probiotic and zeolite on performance,
immunity and small meat quality of broiler chickens reared under cold stress. Iranian
Journal of Animal Science Research, 15(4), 529-546. (in Persian with English abstract)
https://doi.org/10.22067/ijasr.2023.81245.1130
Received: 23-02-2023
Revised: 25-06-2023
Accepted: 10-07-2023
Available Online: 10-07-2023
Introduction1: During the winter months in most parts of Iran, the external temperature often drops below 0
°C. Typically, these temperatures fall below the optimal conditions for chick growth, resulting in cold stress and
potential diseases. This can subsequently impact meat quality negatively and reduce breeding efficiency. The
environmental temperature beyond the upper and lower limit of the thermoneutral zone is supposed to produce
heat or cold stress in animals (Meltzer, 1983). The adverse climatic condition produces physiological stress
which has profound economic influence on the productive efficiency including health and disease resistant
capacity (Phuong et al., 2016). Exposure of poultry birds to extreme temperature stressor modulates the immune
responsiveness and hematic-biochemical parameters of birds (Hangalapura et al., 2004). Among all the
environmental stressors, cold stress induces physiological responses which are of high priority and energy
demanding for homeotherms. Cold temperature can increase ascites susceptibility by increasing both metabolic
oxygen requirements and pulmonary hypertension (Stolz et al., 1992). The biggest obstacle in raising broilers at
high altitudes and cold conditions is the ascites syndrome. This condition can be characterized by an
accumulation of fluid in the abdominal cavity and elevated mortality that tends to peak between 4-6 weeks of
age (James, 2005). The International Biochar Initiative (2017) defines biochar as, “Solid material obtained from
thermochemical conversion of biomass in an oxygenlimited environment.” Biochar is an ash substance that is
produced from the burning of biological material via pyrolysis. This process heats the biological material in an
anaerobic environment causing it to decompose into an ash form. Growth promotion and therapeutic antibiotics
have been used to compensate for the high levels of stress, including cold stress,that can be present in intensive
animal production. Stress can lower resistance to many of the microorganisms present in the environment;
however, stress in general has been reported to have variable effects on the immune system and can both
enhance and suppress responses (Siegel, 1995); cold stress has been shown to both stimulate and suppress
chickens’ immune response (Regnier and Kelley, 1981; Hangalapura et al., 2006). Probiotics contain live
microorganisms and spores which when administered in adequate amount, confer health benefits to the host.
©2023 The author(s). This is an open access article distributed under Creative Commons Attribution 4.0
International License (CC BY 4.0), which permits use, sharing, adaptation, distribution and reproduction in
any medium or format, as long as you give appropriate credit to the original author(s) and the source.
https://doi.org/10.22067/ijasr.2023.81245.1130

2. 530
‫جلد‬ ‫ایران‬ ‫دامی‬ ‫علوم‬ ‫پژوهشهای‬ ‫نشریه‬
15
‫شماره‬ ،
4
‫زمستان‬
1402
Bacillus subtilis (B. Subtilis) and Bacillus licheniformis (B. Licheniformis) are the two most widely used strains
of probiotic bacteria in animal diets. Oral administration of B. Subtilis and B. Licheniformis can have a myriad
of beneficial effects, such as improved growth and meat characteristics, optimized composition of intestinal
microbiota, prevention of some diarrheal diseases, and reduced stresses. For such benefits, B. Subtilis and B.
Licheniformis have attracted considerable attention as a potentially beneficial dietary supplement for animal
health. For the many negative effects of antibiotic drugs used in chick production, we want to compare the
positive effects of some additives on performance of cold-stressed broiler chickens.
Materials and Methods: In this experiment, in order to examine the effect of solid waste biochar, probiotic
and zeolite on improvement of performance, blood indices and small intestine morphology of broiler chickens
reared under cold stress, in a completely randomized design, 315 Ross-308 broiler chickens (as hatched) were
allocated to 7 treatments, 5 replicates and 9 birds in each in cold and warm houses. Treatments are including: 1)
positive control (basal diet in recommended temperature), 2) negative control (basal diet + cold stress), 3-7)
negative control + %0.5, %0.75 and 1% solid waste biochar, 0.02% probiotic Ecobacto-P and 1% zeolite,
respectively. In cold stress groups, house temperature decreased to 17° C from 7d until end of the experiment
(42d).
Results and Discussion: As compared to group reared in warm house, cold stress significantly decreased
broiler chickens daily FI and BWG, serum total protein, albumin and globulin concentrations, thymus relative
weight, lymphocyte percentage, breast and thigh meat pH, breast meat redness (b) and thigh meat yellowness (a)
while increased total and ascitic mortality, red and white blood cell count, blood hemoglobin, heterophile
percentage and heterophil to lymphocyte ratio, antibody titter against SRBC, breast and thigh meat whiteness
and breast meat MDA concentration (P < 0.05).
Conclusion: In order to orthogonal contrast analysis between negative control group and additive groups,
solid waste biochar, probiotic or zeolite couldn’t improve broiler chicken’s growth performance, breast and thigh
meat quality parameters, blood metabolites concentration and cell count and did not ameliorate negative effects
of cold stress.
Keywords: Broiler Chicken, Cold Stress, Immune Response, Meat Quality, Performance, Probiotic, Solid
Waste Biochar

3. ‫همک‬ ‫و‬ ‫ورمقانی‬
،‫اران‬
‫پسماند‬ ‫بیوچار‬ ‫اثر‬
،‫عملکرد‬ ‫بهبود‬ ‫بر‬ ‫زئولیت‬ ‫و‬ ‫پروبیوتیک‬ ،‫شهری‬ ‫تر‬
...
531
‫نشریه‬
‫پ‬
‫ژوهشهای‬
‫دامی‬ ‫علوم‬
‫ایران‬
Homepage: http://ijasr.um.ac.ir
‫پژوهشی‬ ‫مقاله‬
‫جلد‬
15
‫شماره‬ ،
4
‫زمستان‬ ،
1402
.‫ص‬ ،
546
-
529
‫پسماند‬ ‫بیوچار‬ ‫اثر‬
‫گوشت‬ ‫کیفیت‬ ‫و‬ ‫ایمنی‬ ،‫عملکرد‬ ‫بهبود‬ ‫بر‬ ‫زئولیت‬ ‫و‬ ‫پروبیوتیک‬ ،‫شهری‬ ‫تر‬
‫جوجه‬
‫سرمایی‬ ‫تنش‬ ‫تحت‬ ‫گوشتی‬ ‫های‬
‫حسنوند‬ ‫شکوفه‬
1
‫جو‬ ‫خطیب‬ ‫علی‬ ،
2
*
‫شیرزادی‬ ‫حسن‬ ،
3
‫محمدی‬ ‫یحیی‬ ،
2
‫ترشیزی‬ ‫کریمی‬ ‫امیر‬ ‫محمد‬ ،
4
،
‫درخش‬
‫رحیمی‬ ‫نده‬
5
:‫دریافت‬ ‫تاریخ‬
04
/
12
/
1401
:‫پذیرش‬ ‫تاریخ‬
19
/
04
/
1402
‫چکیده‬
‫آزمایش‬ ‫این‬ ‫در‬
،
‫به‬
‫پسماند‬ ‫بیوچار‬ ‫اثر‬ ‫بررسی‬ ‫منظور‬
‫جوجه‬ ‫روده‬ ‫مورفولوژی‬ ‫و‬ ‫عملکرد‬ ‫بهبود‬ ‫بر‬ ‫تر‬
،‫سرمایی‬ ‫تنش‬ ‫تحت‬ ‫گوشتی‬ ‫های‬
350
‫جوجه‬ ‫قطعه‬
‫راس‬ ‫گوشتی‬
-
308
‫قالب‬ ‫در‬ )‫ماده‬ ‫و‬ ‫نر‬ ‫مساوی‬ ‫نسبت‬ ‫با‬ ‫جنس‬ ‫دو‬ ‫(مخلوط‬
‫به‬ ‫تصادفی‬ ً‫ال‬‫کام‬ ‫طرح‬
‫هفتت‬
،‫تیمتار‬
‫پتن‬
‫و‬ ‫تکترار‬
10
‫تکترار‬ ‫هتر‬ ‫در‬ ‫جوجته‬
.‫یافتند‬ ‫اختصاص‬
‫تیمارها‬
‫آزمایشی‬ ‫ی‬
‫شامل‬
:
1
،)‫شده‬ ‫توصیه‬ ‫(دمای‬ ‫مثبت‬ ‫شاهد‬ ‫جیره‬ )
2
،)‫سرمایی‬ ‫تنش‬ ‫پایه؛‬ ‫(جیره‬ ‫منفی‬ ‫شاهد‬ ‫جیره‬ )
3
‫تا‬
7
)
‫بته‬
‫ترتیتب‬
+ ‫منفی‬ ‫شاهد‬ ‫جیره‬
5
/
0
،
75
/
0
‫پسماند‬ ‫بیوچار‬ ‫درصد‬ ‫یک‬ ‫و‬
،‫تر‬
02
/
0
%
‫پروبیوتیک‬
‫اکوباکتو‬
-
‫پ‬
‫ی‬
(
Ecobacto-P
)
‫گتروه‬ ‫در‬ .‫بودنتد‬ ‫زئولیت‬ ‫درصد‬ ‫یک‬ ‫و‬
( ‫آزمایش‬ ‫انتهای‬ ‫تا‬ ‫دوم‬ ‫هفته‬ ‫ابتدای‬ ‫از‬ ،‫سرمایی‬ ‫تنش‬
42
‫به‬ ‫سالن‬ ‫دمای‬ )‫روزگی‬
17
‫سانتی‬ ‫درجه‬
‫یافته‬ ‫پرورش‬ ‫شاهد‬ ‫گروه‬ ‫به‬ ‫نسبت‬ .‫شد‬ ‫داده‬ ‫کاهش‬ ‫گراد‬
‫خو‬ ‫کاهش‬ ‫به‬ ‫منجر‬ ‫سرمایی‬ ‫تنش‬ ،‫نرمال‬ ‫دمایی‬ ‫شرایط‬ ‫در‬
‫کاهش‬ ‫و‬ ‫مصرفی‬ ‫راک‬
‫افزا‬
‫ی‬
‫ش‬
‫وزن‬
‫روزانه‬
‫ستبب‬ ،‫همچنین‬ .‫شد‬ ‫آسیتی‬ ‫و‬ ‫کل‬ ‫تلفات‬ ‫افزایش‬ ‫و‬
‫نستبت‬ ‫و‬ ‫هتروفیتل‬ ‫درصتد‬ ،‫هموگلتوبین‬ ،‫خون‬ ‫سفید‬ ‫گلبول‬ ‫شمار‬ ‫افزایش‬ ‫و‬ ‫لنفوسیت‬ ‫درصد‬ ‫و‬ ‫خون‬ ‫سرم‬ ‫آلبومین‬ ‫و‬ ‫گلوبولین‬ ،‫کل‬ ‫پروتئین‬ ‫غلظت‬ ‫کاهش‬
‫آنتی‬ ‫عیار‬ ،‫لنفوسیت‬ ‫به‬ ‫هتروفیل‬
‫علیه‬ ‫بادی‬
SRBC
‫س‬ ‫تنش‬ .‫شد‬
،‫تیموس‬ ‫نسبی‬ ‫وزن‬ ‫رمایی‬
pH
‫گوشت‬ ‫زردی‬ ‫و‬ ‫سینه‬ ‫گوشت‬ ‫قرمزی‬ ،‫سینه‬ ‫و‬ ‫ران‬ ‫گوشت‬
‫میزان‬ ‫و‬ ‫کاهش‬ ‫را‬ ‫ران‬
‫روشنایی‬
‫مالون‬ ‫غلظت‬ ‫و‬ ‫سینه‬ ‫و‬ ‫ران‬ ‫گوشت‬
‫دی‬
( ‫داد‬ ‫افزایش‬ ‫را‬ ‫سینه‬ ‫گوشت‬ ‫آلدهید‬
05
/
0
P<
‫بتین‬ ‫گروهتی‬ ‫مقایسات‬ ‫به‬ ‫توجه‬ ‫با‬ .)
‫گروه‬
‫گروه‬ ‫و‬ ‫سرمایی‬ ‫تنش‬ ‫شرایط‬ ‫در‬ ‫یافته‬ ‫پرورش‬ ‫شاهد‬
‫در‬ ‫های‬
‫یافت‬
‫افزودنی‬ ‫کننده‬
‫بهبود‬ ‫به‬ ‫قادر‬ ‫زئولیت‬ ‫و‬ ‫بیوچار‬ ،‫پروبیوتیک‬ ،‫ها‬
‫کتل‬ ‫در‬ ‫رشتد‬ ‫عملکرد‬
‫متابولیت‬ ‫غلظت‬ ،‫ران‬ ‫و‬ ‫سینه‬ ‫گوشت‬ ‫کیفیت‬ ،‫دوره‬
‫سلول‬ ‫شمار‬ ‫و‬ ‫ها‬
‫جبران‬ ‫سرمایی‬ ‫تنش‬ ‫منفی‬ ‫اثرات‬ ‫نتوانستند‬ ‫آزمایش‬ ‫این‬ ‫شرایط‬ ‫در‬ ‫و‬ ‫نشدند‬ ‫خونی‬ ‫های‬
.‫کنند‬
‫واژه‬
‫ها‬
‫ی‬
‫کل‬
‫ی‬
‫د‬
‫ی‬
:
،‫ایمنی‬ ‫پاسخ‬ ،‫بیوچار‬
‫تنش‬ ،‫پروبیوتیک‬
‫سرمایی‬
‫عملکرد‬ ،‫گوشتی‬ ‫جوجه‬ ،
،
‫گوشت‬ ‫کیفیت‬
‫مقدمه‬
1
‫از‬ ‫تتفاده‬
‫ت‬‫اس‬
‫تک‬
‫ت‬‫پروبیوتی‬
‫تا‬
‫ت‬‫ه‬
‫ته‬
‫ت‬‫ب‬
‫توان‬
‫ت‬‫عن‬
‫تد‬
‫ت‬‫رش‬ ‫ترک‬
‫ت‬‫مح‬
‫و‬
‫تاییزین‬
‫ت‬‫ج‬
1
-
‫دامتی‬ ‫علوم‬ ‫گروه‬ ‫طیور‬ ‫تغذیه‬ ‫دکتری‬ ‫دانشجوی‬
‫د‬ ،
،‫کشتاورزی‬ ‫انشتکده‬
‫دانشتیاه‬
.‫ایران‬ ،‫ایالم‬ ،‫ایالم‬
2
-
‫دانشیار‬
،
‫دامی‬ ‫علوم‬ ‫گروه‬
،‫کشاورزی‬ ‫دانشکده‬ ،
.‫ایران‬ ،‫ایالم‬ ،‫ایالم‬ ‫دانشیاه‬
3
-
‫استادیار‬
،
‫دامی‬ ‫علوم‬ ‫گروه‬
،‫کشاورزی‬ ‫دانشکده‬ ،
.‫ایران‬ ،‫ایالم‬ ،‫ایالم‬ ‫دانشیاه‬
4
-
‫دانشیار‬
،
‫دامی‬ ‫علوم‬ ‫گروه‬
،
‫ا‬ ،‫تهران‬ ،‫تهران‬ ‫مدرس‬ ‫تربیت‬ ‫دانشیاه‬
.‫یران‬
5
-
‫استادیار‬
‫تحق‬ ‫بخش‬
‫ی‬
‫قات‬
‫دام‬ ‫علوم‬
‫ی‬
،
‫تحق‬ ‫مرکز‬
‫ی‬
‫قات‬
‫کشاورز‬ ‫آموزش‬ ‫و‬
‫ی‬
‫منابع‬ ‫و‬
‫طب‬
‫ی‬
‫ع‬
‫ی‬
‫ا‬ ‫استان‬
‫ی‬
،‫الم‬
‫تحق‬ ‫سازمان‬
‫ی‬
،‫قات‬
‫ترو‬ ‫و‬ ‫آموزش‬
‫ی‬
‫کشاورز‬
‫ی‬
،
،‫ایالم‬
‫ا‬
‫ی‬
‫ران‬
.
*(
-
:‫مسئول‬ ‫نویسنده‬
(Email: a.khatibjoo@ilam.ac.ir
https://doi.org/10.22067/ijasr.2023.81245.1130
‫آنتی‬
‫ب‬
‫یوتیک‬
‫در‬
‫جیره‬
‫جوجه‬
‫گوشتی‬ ‫های‬
‫باکتری‬ ‫رشد‬ ‫از‬ ‫مانع‬
‫مضر‬ ‫های‬
‫جمله‬ ‫(از‬ ‫روده‬
‫اشریشیاکلی‬
‫شتده‬ ‫گتوارش‬ ‫دستیاه‬ ‫در‬ )
‫و‬
‫بهبتود‬ ‫ستبب‬
‫سالمت‬
‫ی‬
‫م‬
‫ی‬
‫زبان‬
‫می‬
‫شود‬
(
Nawaz et al., 2021
)
‫افتزودن‬ ،‫همچنتین‬ .
‫پروب‬
‫ی‬
‫وت‬
‫ی‬
‫ک‬
‫ها‬
‫افزایش‬ ‫به‬ ‫منجر‬ ‫جیره‬ ‫به‬
‫پتاتوژن‬ ‫برابتر‬ ‫در‬ ‫مقاومتت‬
،‫هتا‬
‫آنت‬ ‫مواد‬ ‫سنتز‬
‫ی‬
‫اکس‬
‫ی‬
‫دان‬
‫ی‬
‫باکتر‬ ‫ضد‬ ‫و‬
‫یت‬
‫ا‬
‫یی‬
‫تحر‬ ،
‫یت‬
‫ک‬
‫ا‬
‫ی‬
‫منت‬
‫ی‬
‫موضتع‬
،‫ی‬
‫تعد‬
‫ی‬
‫ل‬
‫التهاب‬ ‫پاسخ‬
‫ی‬
(
Montalto et al., 2004
)
،
‫ا‬ ‫عملکرد‬ ‫بهبود‬
‫ی‬
‫من‬
‫ی‬
‫جوجه‬
‫ها‬
‫ی‬
‫گوشت‬
‫تحت‬ ‫ی‬
‫سرما‬ ‫تنش‬
،‫یی‬
‫آس‬ ‫کاهش‬
‫ی‬
‫ب‬
‫به‬
‫روده‬ ‫مختاط‬
‫افزا‬ ‫و‬ ‫کوچک‬
‫ی‬
‫ش‬
‫متواد‬ ‫جتذ‬
‫مغتذی‬
‫متی‬
‫شتود‬
(
Qi et al., 2018
)
.
‫ا‬
‫محکم‬ ‫تصاالت‬
‫ستلول‬ ‫بین‬
‫انتروستیت‬ ‫هتای‬
‫ستاختارها‬
‫ی‬
‫کل‬
‫یت‬
‫د‬
‫ی‬
‫در‬
‫نفوذپذ‬
‫ی‬
‫ر‬
‫ی‬
‫هستند‬ ‫روده‬ ‫مخاط‬
‫و‬
‫تغ‬
‫یی‬
‫ر‬
‫در‬
‫نفوذپتذ‬
‫ی‬
‫ر‬
‫ی‬
‫آست‬ ‫بته‬ ‫روده‬
‫ی‬
‫ب‬
‫م‬ ‫مربوط‬ ‫محکم‬ ‫اتصاالت‬
‫ی‬
.‫شود‬
‫پروبیوتیک‬
‫یک‬ ‫و‬ ‫کامل‬ ‫ارتباط‬ ‫ها‬
‫پارچه‬

4. 532
‫جلد‬ ‫ایران‬ ‫دامی‬ ‫علوم‬ ‫پژوهشهای‬ ‫نشریه‬
15
‫شماره‬ ،
4
‫زمستان‬
1402
‫سلول‬ ‫بین‬
‫روده‬ ‫اپیتلیال‬ ‫های‬
‫را‬
‫عفونتت‬ ‫طتول‬ ‫در‬
‫متی‬ ‫افتزایش‬
‫دهنتد‬
(
Montalto et al., 2004
)
.
‫زئول‬
‫ی‬
‫ت‬
‫ها‬
،
‫آلوم‬
‫ی‬
‫نوس‬
‫ی‬
‫ل‬
‫ی‬
‫کات‬
‫هتا‬
‫ی‬
‫کر‬
‫ی‬
‫ستتال‬
‫ی‬
‫ه‬ ‫و‬
‫ی‬
‫دراتته‬
‫از‬
‫کتات‬
‫ی‬
‫ون‬
‫ها‬
‫ی‬
‫قلیایی‬
‫و‬
‫قلیایی‬
‫خاک‬
‫ی‬
‫سته‬ ‫ساختار‬ ‫که‬ ‫هستند‬
‫بعتد‬
‫ی‬
‫نامحتدودی‬
‫زئول‬ .‫دارند‬
‫ی‬
‫ت‬
‫توانا‬ ‫ها‬
‫یی‬
‫م‬
‫انتخاب‬ ‫بادله‬
‫ی‬
‫کات‬ ‫انواع‬
‫ی‬
‫ون‬
‫ختود‬ ‫ساختار‬ ‫در‬ ‫ها‬
‫تغ‬ ‫بدون‬
‫یی‬
‫ر‬
‫عمده‬
‫در‬
‫ساختار‬
‫قادرند‬ ‫و‬ ‫هستند‬ ‫دارا‬ ‫را‬ ‫خود‬
‫سم‬
‫ی‬
‫ت‬
‫ناشت‬
‫ی‬
‫از‬
‫سموم‬
‫ده‬ ‫کاهش‬ ‫را‬
‫ن‬
‫د‬
‫امروزه‬ .
‫به‬
‫منظور‬
‫ستموم‬ ‫ذتذس‬ ‫و‬ ‫پتاالیش‬
‫از‬
‫کننده‬ ‫اصالح‬
‫های‬
‫آلی‬
‫دوست‬
‫زیست‬ ‫محیط‬ ‫دار‬
‫بهره‬ ‫نیز‬
‫متی‬ ‫برده‬
‫شتود‬
(
Kim et al., 2015;
Meier et al., 2012
)
.
‫اصتالح‬ ‫ایتن‬ ‫از‬ ‫یکتی‬
‫کننده‬
‫دماهتای‬ ‫در‬ ‫آلتی‬ ‫منابع‬ ‫سوختن‬ ‫از‬ ‫که‬ ‫هستند‬ ‫بیوچارها‬ ،‫آلی‬ ‫های‬
‫بین‬
400
‫تا‬
700
‫سانتی‬ ‫درجه‬
‫گراد‬
‫و‬
‫کتم‬ ‫اکستینن‬ ‫ذضور‬ ‫یا‬ ‫غیا‬ ‫در‬
،
‫می‬ ‫تولید‬
‫شوند‬
(
Lehmann et al., 2011
)
،‫بیوچار‬ .
‫فعال‬ ‫زغال‬ ‫و‬ ‫زغال‬
‫و‬
‫ی‬
‫نگ‬
‫ی‬
‫ها‬
‫ی‬
‫مشابه‬
‫ی‬
‫دارند‬
،
‫به‬
‫طوری‬
‫که‬
‫همه‬
‫آن‬
‫ها‬
‫از‬
‫مواد‬
‫غن‬
‫ی‬
‫کربن‬ ‫از‬
‫آل‬
‫ی‬
‫و‬
‫شرایط‬ ‫در‬
‫پ‬
‫ی‬
‫رول‬
‫ی‬
‫ز‬
)‫اکستینن‬ ‫کتم‬ ‫بسیار‬ ‫(ذضور‬
‫تول‬
‫یت‬
‫د‬
‫شتده‬
.‫انتد‬
‫پتیش‬ ‫فترم‬ ‫واقع‬ ‫در‬ ‫بیوچار‬
‫استت‬ ‫فعتال‬ ‫زغتال‬ ‫ستاز‬
(
Azargohar &
Dalai, 2006
)
‫سم‬ ‫فرایند‬ ‫در‬ ‫که‬
‫زدا‬
‫ی‬
‫بتدن‬ ‫از‬ ‫ستموم‬ ‫کتردن‬ ‫خارج‬ ‫و‬ ‫ی‬
‫دارد‬ ‫تاربرد‬
‫ت‬‫ک‬ ‫توارش‬
‫ت‬‫گ‬ ‫تتیاه‬
‫ت‬‫دس‬ ‫تی‬
‫ت‬‫میکروب‬ ‫تت‬
‫ت‬‫جمعی‬ ‫تود‬
‫ت‬‫بهب‬ ‫و‬ ‫تات‬
‫ت‬‫ذیوان‬
(
Sanchez-Monedero et al., 2018
)
.
‫متخلختل‬ ‫متاده‬ ‫یک‬ ‫بیوچار‬
‫است‬
‫به‬ ‫زیادی‬ ‫شباهت‬ ‫که‬
‫فعتال‬ ‫زغال‬
‫دارد‬
‫و‬
‫وینگتی‬
‫فیزیکتو‬ ‫هتای‬
-
‫شیمیایی‬
‫آن‬
‫متواد‬ ‫مقتدار‬ ‫و‬ ‫منافتذ‬ ‫کتل‬ ‫ویتنه‬ ‫سطح‬ ،‫اندازه‬ ،‫قطر‬ ‫مانند‬
‫دارد‬ ‫بستتیی‬ ‫اولیته‬ ‫ختام‬ ‫متاده‬ ‫نتوع‬ ‫و‬ ‫آن‬ ‫سوختن‬ ‫شرایط‬ ‫به‬ ‫غذایی‬
‫و‬
‫می‬
‫فلتزات‬ ‫تواند‬
‫ستنیین‬
‫ختودش‬ ‫ستطوح‬ ‫روی‬ ‫ستطحی‬ ‫جتذ‬ ‫بتا‬ ‫را‬
‫غیرفعال‬
‫سازد‬
(
Joseph et al., 2010;
Rajapaksha et al., 2015
)
.
‫سرما‬ ‫تنش‬
‫یی‬
‫افزا‬ ‫موجب‬
‫ی‬
‫ش‬
‫ن‬
‫یت‬
‫از‬
‫انترژ‬ ‫بته‬
‫ی‬
‫و‬
ً‫ا‬‫متعاقبت‬
‫افتزا‬
‫ی‬
‫ش‬
‫خوراک‬
‫مصرف‬
‫ی‬
‫ط‬
‫ی‬
‫ور‬
‫م‬
‫ی‬
‫شود‬
(
Blahova et al., 2007
; Ferket &
Gernat, 2006
)
.
‫دستتیاه‬ ‫در‬ ‫تغییراتی‬ ،‫سرمایی‬ ‫تنش‬ ‫اثر‬ ‫در‬ ‫همچنین‬
‫بتاکتری‬ ‫جمعیت‬ ‫افزایش‬ ‫یا‬ ‫تغییر‬ ‫قبیل‬ ‫از‬ ‫گوارش‬
‫دستتیاه‬ ‫مضتر‬ ‫هتای‬
‫جملته‬ ‫از‬ ‫گوارش‬
‫اشریشتیاکلی‬
)
(Huff et al., 2007; Huff et al.,
2015
‫ستلول‬ ‫بتین‬ ‫محکتم‬ ‫اتصتاالت‬ ‫شدن‬ ‫شل‬ ‫و‬
‫و‬ ‫انتروستیت‬ ‫هتای‬
‫باکتری‬ ‫نفوذپذیری‬ ‫افزایش‬
‫خون‬ ‫جریان‬ ‫به‬ ‫ها‬
‫به‬
‫متی‬ ‫وجود‬
‫در‬ ‫کته‬ ‫آیتد‬
‫نتیجه‬
،
‫بافت‬ ‫در‬ ‫التها‬ ‫و‬ ‫عفونت‬ ‫بروز‬ ‫سبب‬
‫می‬ ‫بدن‬ ‫های‬
‫شود‬
.
(Adjei
et al., 1994; Zhou et al., 2021)
‫تولیتد‬ ‫افتزایش‬ ‫همزمتان‬ ‫وقوع‬ .
‫انتروسیت‬ ‫بین‬ ‫فاصله‬ ‫افزایش‬ ‫و‬ ‫باکتریایی‬ ‫توکسین‬
‫می‬ ‫ها‬
‫به‬ ‫منجر‬ ‫تواند‬
‫جوجه‬ ‫تلفات‬ ‫افزایش‬ ‫و‬ ‫روده‬ ‫التها‬ ‫و‬ ‫آنتریت‬ ‫بروز‬
.‫شتود‬ ‫گوشتتی‬ ‫های‬
‫افزودن‬ ،‫بنابراین‬
‫پروب‬
‫ی‬
‫وت‬
‫ی‬
‫ک‬
‫ها‬
‫به‬
‫تعدیل‬ ‫عنوان‬
‫کننده‬
‫جمعیت‬
‫باکتریایی‬
‫می‬ ‫گوارش‬ ‫دستیاه‬
‫تواند‬
‫به‬
‫جا‬ ‫عنوان‬
‫ی‬
‫یز‬
‫ی‬
‫ن‬
‫ی‬
‫برا‬
‫ی‬
‫آنت‬
‫ی‬
‫ب‬
‫ی‬
‫وت‬
‫یت‬
‫ک‬
‫هتا‬
‫بته‬
‫منظور‬
‫جوجه‬ ‫از‬ ‫محافظت‬
‫ها‬
‫ی‬
‫برابر‬ ‫در‬ ‫جوان‬
‫سترمایی‬ ‫تنش‬
‫عفونتت‬ ‫و‬
‫ها‬
‫ی‬
‫باکتر‬
‫ی‬
‫ا‬
‫یی‬
‫کند‬ ‫عمل‬
(
Huff et al., 2015
)
‫بتین‬ .
‫جتا‬
‫ی‬
‫یز‬
‫ی‬
‫ن‬
‫هتا‬
‫ی‬
‫بی‬
‫خطر‬
‫آنت‬
‫ی‬
‫ب‬
‫ی‬
‫وت‬
‫ی‬
‫ک‬
‫ها‬
،
‫پسماند‬ ‫از‬ ‫ذاصل‬ ‫بیوچار‬ ‫تأثیر‬ ‫زمینه‬ ‫در‬ ‫تاکنون‬
‫قارچ‬ ‫رشد‬ ‫از‬ ‫ممانعت‬ ‫بر‬ ‫تر‬
‫بتاکتری‬ ‫و‬ ‫هتا‬
‫آن‬ ‫توکستین‬ ‫جتذ‬ ‫و‬ ‫هتا‬
‫هتا‬
‫نشده‬ ‫انجام‬ ‫تحقیقی‬
‫است‬
‫جمعیتت‬ ‫تغییتر‬ ‫بته‬ ‫منجتر‬ ‫سترمایی‬ ‫تتنش‬ .
‫می‬ ‫گوارش‬ ‫دستیاه‬ ‫در‬ ‫اکسینن‬ ‫به‬ ‫نیاز‬ ‫افزایش‬ ‫و‬ ‫باکتریایی‬
.‫شود‬
‫این‬ ‫در‬
‫پسماند‬ ‫بیوچار‬ ‫افزودن‬ ‫که‬ ‫است‬ ‫این‬ ‫بر‬ ‫فرض‬ ،‫آزمایش‬
‫محصتوالت‬ ‫تر‬
‫جوجته‬ ‫جیره‬ ‫به‬ ‫کشاورزی‬
‫متی‬ ‫گوشتتی‬ ‫هتای‬
‫ستموم‬ ‫جتذ‬ ‫بتا‬ ‫توانتد‬
‫باکتریایی‬
‫باکتری‬ ‫توکسین‬ ‫اثرگذاری‬ ‫کاهش‬ ‫و‬
‫گتوارش‬ ‫دستتیاه‬ ‫بتر‬ ‫ها‬
‫میتر‬ ‫و‬ ‫متری‬ ‫و‬ ‫آستیت‬ ‫بتروز‬ ‫کتاهش‬ ‫و‬ ‫اکستینن‬ ‫به‬ ‫نیاز‬ ‫کاهش‬ ‫سبب‬
‫جوجه‬
‫جوجه‬ ‫عملکرد‬ ‫بهبود‬ ‫و‬ ‫ها‬
‫سرمایی‬ ‫تنش‬ ‫شرایط‬ ‫در‬ ‫گوشتی‬ ‫های‬
‫تحقیق‬ ‫این‬ .‫شود‬
،
‫به‬
‫بهبتود‬ ‫بر‬ ‫بیوچار‬ ‫مختلف‬ ‫سطوح‬ ‫اثر‬ ‫بررسی‬ ‫منظور‬
‫جوجه‬ ‫ایمنی‬ ‫پاسخ‬ ‫و‬ ‫عملکرد‬
‫و‬ ‫سترمایی‬ ‫تتنش‬ ‫شرایط‬ ‫در‬ ‫گوشتی‬ ‫های‬
.‫گرفت‬ ‫انجام‬ ‫زئولیت‬ ‫و‬ ‫پروبیوتیک‬ ‫با‬ ‫آن‬ ‫مقایسه‬
‫روش‬ ‫و‬ ‫مواد‬
‫ها‬
‫تن‬
‫ت‬‫ای‬
‫تایش‬
‫ت‬‫آزم‬
‫تال‬
‫ت‬‫س‬ ‫تتان‬
‫ت‬‫زمس‬ ‫در‬
1399
‫تحقی‬ ‫تداری‬
‫ت‬‫مرغ‬ ‫در‬
‫تاتی‬
‫ت‬‫ق‬
‫مطتابق‬ ‫دمتای‬ ‫بتا‬ ‫سالن‬ ‫و‬ ‫سرد‬ ‫(سالن‬ ‫مجزا‬ ‫سالن‬ ‫دو‬ ‫در‬ ‫ایالم‬ ‫دانشیاه‬
‫راس‬ ‫سویه‬ ‫توصیه‬
-
308
.‫شد‬ ‫انجام‬ )
‫شتده‬ ‫توصتیه‬ ‫دمای‬ ‫با‬ ‫سالن‬ ‫ابعاد‬
4
×
4
‫سرد‬ ‫سالن‬ ‫ابعاد‬ ‫و‬ ‫متر‬
7
×
7
‫مترمربع‬
‫از‬ ‫ستالن‬ ‫دو‬ ‫ایتن‬ ‫فاصتله‬ ‫و‬
‫همدییر‬
100
‫تعداد‬ .‫بود‬ ‫متر‬
350
‫قطعه‬
‫جوجته‬
‫راس‬ ‫ستویه‬ ‫گوشتتی‬
-
308
‫جن‬ ‫دو‬ ‫(مخلوط‬
‫میتانیین‬ ‫بتا‬ ‫متاده‬ .‫بود‬ ‫و‬ ‫نر‬ ‫مساوی‬ ‫نسبت‬ ‫به‬ )‫س‬
‫وزنی‬
5
/
38
‫مادر‬ ‫مرغ‬ ‫(سن‬ ‫گرم‬
39
،)‫هفته‬
‫به‬
‫در‬ ‫تصادفی‬ ‫طور‬
35
‫پتن‬
‫ابعاد‬ ‫(دارای‬ ‫آزمایشی‬
1
‫در‬
1
/
1
‫به‬ )‫متر‬
‫هفت‬
،‫تیمار‬
‫پتن‬
‫و‬ ‫تکترار‬
10
‫تکترار‬ ‫هر‬ ‫در‬ ‫پرنده‬ ‫قطعه‬
‫و‬ ‫شتدند‬ ‫داده‬ ‫اختصتاص‬
‫ستن‬ ‫پایتان‬ ‫تتا‬
42
‫مطابق‬ ‫مختلف‬ ‫جیره‬ ‫سه‬ ‫با‬ ‫روزگی‬
‫توص‬
‫یه‬
‫های‬
‫راس‬ ‫سویه‬
-
308
‫تغذیه‬
‫شد‬
‫ند‬
.
،‫گرم‬ ‫سالن‬ ‫در‬
50
‫در‬ ‫جوجه‬
‫پن‬
‫ابعتاد‬ ‫با‬ ‫آزمایشی‬ ‫پن‬
1
‫در‬
1
/
1
‫سرد‬ ‫سالن‬ ‫در‬ ‫و‬ ‫متر‬
30
‫ابعتاد‬ ‫بتا‬ ‫آزمایشتی‬ ‫پتن‬
1
‫در‬
1
/
1
‫وجتود‬ ‫متتر‬
‫راس‬ ‫ستویه‬ ‫شتده‬ ‫توصتیه‬ ‫مطابق‬ ‫سالن‬ ‫دمای‬ .‫داشت‬
-
308
‫هنیتام‬ ‫در‬
‫جوجه‬ ‫ورود‬
،‫سالن‬ ‫به‬ ‫ها‬
32
‫سانتی‬ ‫درجه‬
‫هفتته‬ ‫در‬ ‫و‬ ‫بود‬ ‫گراد‬
‫بعتد‬ ‫هتای‬
‫ستال‬ ‫راس‬ ‫ستویه‬ ‫پترورش‬ ‫راهنمای‬ ‫توصیه‬ ‫طبق‬
2019
.‫شتد‬ ‫تنظتیم‬
‫هفته‬ ‫در‬ ‫سرد‬ ‫سالن‬ ‫دمای‬
‫اول‬
32
‫ستانتی‬ ‫درجه‬
.‫شتد‬ ‫تنظتیم‬ ‫گتراد‬
‫بته‬
‫یکباره‬ ‫به‬ ‫سالن‬ ‫دمای‬ ‫دوم‬ ‫هفته‬ ‫ابتدای‬ ‫از‬ ،‫سرمایی‬ ‫تنش‬ ‫اعمال‬ ‫منظور‬
‫از‬
29
‫سانتی‬ ‫درجه‬
‫به‬ ‫گراد‬
17
‫سانتی‬ ‫درجه‬
‫تتا‬ ‫و‬ ‫شتد‬ ‫داده‬ ‫کاهش‬ ‫گراد‬
‫تر‬
‫ت‬‫پت‬ ‫دوره‬ ‫تر‬
‫ت‬‫آخت‬
( ‫ورش‬
42
‫تد‬
‫ت‬‫مانت‬ ‫تاقی‬
‫ت‬‫بت‬ ‫تا‬
‫ت‬‫دمت‬ ‫تین‬
‫ت‬‫همت‬ ‫در‬ )‫تی‬
‫ت‬‫روزگت‬
(
Varmaghany et al., 2015
)
،‫ستالن‬ ‫دو‬ ‫هتر‬ ‫برای‬ ‫روشنایی‬ ‫میزان‬ .
‫پرورش‬ ‫دوره‬ ‫ابتدایی‬ ‫روز‬ ‫سه‬ ‫در‬
24
‫دوره‬ ‫انتهای‬ ‫تا‬ ‫آن‬ ‫از‬ ‫پس‬ ‫و‬ ‫ساعت‬
‫پرورش‬
23
‫محتدوده‬ ‫در‬ ‫ستالن‬ ‫رطوبتت‬ ‫میتزان‬ ‫و‬ ‫بود‬ ‫ساعت‬
55
-
50
.‫شد‬ ‫ذفظ‬ ‫درصد‬
‫تیمارها‬
‫آزمایشی‬ ‫ی‬
:‫از‬ ‫بودنتد‬ ‫عبارت‬
1
‫شتاهد‬ ‫جیتره‬ )
‫در‬ ‫پرورش‬ ‫و‬ )‫افزودنی‬ ‫(بدون‬ ‫مثبت‬
‫دما‬ ‫با‬ ‫سالن‬
‫ی‬
‫توص‬
‫ی‬
‫ه‬
‫شتده‬
‫ستو‬
‫ی‬
‫ه‬
‫راس‬
-
308
،
2
‫تنش‬
‫ت‬‫ت‬ ‫تت‬
‫ت‬‫تح‬ ‫و‬ )‫تی‬
‫ت‬‫افزودن‬ ‫تدون‬
‫ت‬‫(ب‬ ‫تی‬
‫ت‬‫منف‬ ‫تاهد‬
‫ت‬‫ش‬ ‫تره‬
‫ت‬‫جی‬ )
‫سرمایی‬
،
3
‫تا‬
5
)
‫به‬
+ ‫منفتی‬ ‫شتاهد‬ ‫جیتره‬ ‫ترتیتب‬
5
/
0
،
75
/
0
‫یتک‬ ‫و‬
‫بیوچار‬ ‫درصد‬
‫پسماند‬
‫تر‬
‫و‬
6
‫و‬
7
)
‫به‬
‫ج‬ ‫ترتیب‬
+ ‫منفی‬ ‫شاهد‬ ‫یره‬
02
/
0
%
‫پروبیوتیک‬
‫اکوبتاکتو‬
-
‫پت‬
‫ی‬
(
Ecobacto-P
)
.‫زئولیتت‬ ‫درصتد‬ ‫یتک‬ ‫یتا‬
‫جیره‬
‫آزمایشی‬ ‫های‬
‫ذرت‬ ‫پایه‬ ‫بر‬
-
‫سویا‬
‫توسط‬ ‫و‬
‫نرم‬
‫افزار‬
‫جیتره‬
‫نویستی‬

5. ‫همک‬ ‫و‬ ‫ورمقانی‬
،‫اران‬
‫پسماند‬ ‫بیوچار‬ ‫اثر‬
،‫عملکرد‬ ‫بهبود‬ ‫بر‬ ‫زئولیت‬ ‫و‬ ‫پروبیوتیک‬ ،‫شهری‬ ‫تر‬
...
533
UFFDA
‫تیم‬
‫ت‬‫تنظ‬
.‫تدند‬
‫ت‬‫ش‬
‫تکیل‬
‫ت‬‫تش‬ ‫توراکی‬
‫ت‬‫خ‬ ‫تواد‬
‫ت‬‫م‬
‫تده‬
‫ت‬‫دهن‬
‫تات‬
‫ت‬‫ترکیب‬ ‫و‬
‫جیتتره‬ ‫شتتیمیایی‬
‫جتتدول‬ ‫در‬ ‫آزمایشتتی‬ ‫هتتای‬
1
‫شتتده‬ ‫آورده‬
.‫استتت‬
‫افزودنی‬
‫خو‬ ‫های‬
‫آماده‬ ‫از‬ ‫بعد‬ ‫راکی‬
‫شتدند‬ ‫اضافه‬ ‫آن‬ ‫به‬ ،‫پایه‬ ‫جیره‬ ‫سازی‬
‫همه‬ ‫و‬
‫جوجه‬
‫ها‬
‫آزمایش‬ ‫طول‬ ‫در‬
‫به‬
‫آ‬ ‫و‬ ‫جیره‬
.‫داشتتند‬ ‫آزاد‬ ‫دسترسی‬
‫به‬
‫جمتع‬ ‫محتل‬ ‫از‬ ‫شتهری‬ ‫پسماند‬ ،‫ابتدا‬ ‫بیوچار‬ ‫تهیه‬ ‫منظور‬
‫زبالته‬ ‫آوری‬
‫بخش‬ ‫و‬ ‫تهیه‬ ‫شهری‬
‫شتامل‬ ‫زباله‬ ‫تر‬ ‫بخش‬ ‫و‬ ‫شده‬ ‫جدا‬ ‫آن‬ ‫خشک‬ ‫های‬
‫میوه‬ ‫بقایای‬
‫پ‬ ‫و‬ ‫سبزیجات‬ ،‫ها‬
‫در‬ ‫کتردن‬ ‫خشتک‬ ‫از‬ ‫پتس‬ ‫غتذائی‬ ‫سماند‬
‫بتا‬ ‫ایتالم‬ ‫دانشتیاه‬ ‫خاکشناستی‬ ‫آزمایشتیاه‬ ‫در‬ ،‫اتاق‬ ‫دمای‬
‫استتفاده‬
‫از‬
‫گرماکافت‬
‫در‬
‫دمای‬
400
‫درجه‬
‫سانتی‬
‫گراد‬
‫و‬
‫در‬
‫بازه‬
‫زمتانی‬
‫دو‬
‫ستاعت‬
‫در‬
‫شرایط‬
‫اکسینن‬
‫محدود‬
‫تولید‬
‫شد‬
‫و‬
‫به‬
‫منظور‬
‫بررسی‬
‫قابلیتت‬
‫جتذ‬
‫توکستتین‬
‫هتتای‬
،‫قتتارچی‬
‫برختتی‬
‫وینگتتی‬
‫هتتای‬
‫فیزیکوشتتیمیای‬
‫ی‬
‫آن‬
‫اندازه‬
‫گیری‬
‫شد‬
.
‫شکل‬
1
-
‫پسماندتر‬ ‫از‬ ‫تولیدی‬ ‫بیوچار‬ ‫طیف‬ ‫و‬ ‫الکترونی‬ ‫تصویر‬
Figure 1- Electronic image and spectrum of produced solid waste biochar
‫افزا‬ ،‫بدن‬ ‫وزن‬
‫ی‬
‫ش‬
‫بدن‬ ‫وزن‬
،
‫مصرف‬ ‫خوراک‬
،‫ی‬
‫و‬ ‫کل‬ ‫تلفات‬ ‫درصد‬
‫بطت‬ ‫وزن‬ ‫شتاخن‬ ‫و‬ ‫شتکم‬ ‫آوردگتی‬ ‫آ‬ ‫مشتاهده‬ ‫اساس‬ ‫(بر‬ ‫آسیتی‬
‫ن‬
‫بطن‬ ‫وزن‬ ‫کل‬ ‫به‬ ‫راست‬
)‫ها‬
(
Varmaghany et al., 2015
)
‫شاخن‬ ‫و‬
‫اروپایی‬ ‫تولید‬ ‫بازده‬
‫جوجه‬
‫ها‬
)‫پایتانی‬ ‫و‬ ‫رشد‬ ،‫(آغازین‬ ‫دوره‬ ‫هر‬ ‫پایان‬ ‫در‬
‫اندازه‬
‫گی‬
‫ر‬
‫ی‬
‫شد‬
‫تلفتات‬ ‫استاس‬ ‫بر‬ ‫شده‬ ‫تصحیح‬ ‫خوراک‬ ‫تبدیل‬ ‫ضریب‬ .
‫و‬ ‫گردید‬ ‫محاسبه‬ ‫کل‬
‫پا‬ ‫در‬
‫ی‬
‫ان‬
‫آزما‬
‫ی‬
‫ش‬
‫ن‬
‫ی‬
‫ز‬
‫فاک‬
‫با‬ ‫اروپایی‬ ‫بازده‬ ‫تولید‬ ‫تور‬
‫از‬ ‫استفاده‬
‫معادله‬
1
‫شد‬ ‫محاسبه‬
.
( ‫معادله‬
1
)
=
‫شاخن‬
‫بازده‬
‫تول‬
‫ی‬
‫د‬
‫اروپا‬
‫یی‬
}
10
×
‫خوراک‬ ‫تبدیل‬ ‫(ضریب‬
×
)‫فروش‬ ‫سن‬
÷
‫زنده‬ ‫(وزن‬
×
)‫ماندگاری‬ ‫درصد‬
{
‫سن‬ ‫در‬
40
،‫روزگی‬
‫دو‬
‫جوجه‬
‫ماده‬ ‫و‬ ‫نر‬
‫از‬
‫هر‬
‫تکترار‬
‫و‬ ‫انتختا‬
‫از‬
‫سیاهری‬
‫زیر‬
‫بال‬
‫آن‬
‫ها‬
‫دو‬
‫نمونه‬
‫خون‬
‫گرفته‬
‫نمونته‬ ‫تهیته‬ ‫از‬ ‫بعتد‬ .‫شد‬
‫خون‬ ‫از‬ ‫سرم‬
‫یک‬ ،‫شده‬ ‫گرفته‬ ‫های‬
‫نمونته‬
‫انتدازه‬ ‫بترای‬
‫غلظتت‬ ‫گیتری‬
‫متابولیت‬
‫های‬
‫(پروتئین‬ ‫خونی‬
،‫کل‬
)‫آلبتومین‬ ‫و‬ ‫گلوبولین‬
‫از‬ ‫استتفاده‬ ‫بتا‬
‫کیت‬
‫های‬
‫شرکت‬
‫پارس‬
‫شمارش‬ ‫برای‬ ‫دییر‬ ‫خون‬ ‫نمونه‬ ‫و‬ ‫آزمون‬
‫تعداد‬
‫گلبول‬ ‫کل‬
،‫قرمز‬ ‫و‬ ‫سفید‬ ‫های‬
‫و‬ ‫لنفوستیت‬ ،‫هتروفیل‬
‫مح‬
‫استبه‬
‫نستبت‬
‫سل‬ ‫دستیاه‬ ‫از‬ ‫استفاده‬ ‫(با‬ ‫لنفوسیت‬ ‫به‬ ‫هتروفیل‬
‫داده‬ ‫اختصتاص‬ )‫کتانتر‬
‫شد‬
(
Nazifi, 1997
)
.
‫روز‬ ‫در‬ ‫آنفلوآنزا‬ ‫و‬ ‫نیوکاسل‬ ‫علیه‬ ‫واکسیناسیون‬
7
‫بته‬
‫تزریتق‬ ‫روش‬
‫روز‬ ‫در‬ ‫و‬ ‫زیرپوستی‬
12
‫نیوکاسل‬ ‫علیه‬
‫به‬
.‫گرفتت‬ ‫انجتام‬ ‫خوراکی‬ ‫روش‬
‫تیترآنتی‬
‫آنفلوانزا‬ ‫و‬ ‫نیوکاسل‬ ‫بیماری‬ ‫علیه‬ ‫بادی‬
،
20
‫آخترین‬ ‫از‬ ‫پس‬ ‫روز‬
‫واکسیناسیون‬
،
( ‫هماگلوتیناسیون‬ ‫روش‬ ‫با‬
HI
)
‫اندازه‬
‫گیتری‬
‫شتد‬
‫بترای‬ .
‫پاسخ‬ ‫بررسی‬
‫ختون‬ ‫قرمتز‬ ‫گلبتول‬ ‫علیته‬ ‫ثانویه‬ ‫و‬ ‫اولیه‬ ‫هومورال‬ ‫ایمنی‬
( ‫گوسفندی‬
SRBC
‫روزهای‬ ‫در‬ )
28
‫و‬
35
‫از‬ ‫پرنده‬ ‫دو‬ ‫به‬ ‫پرورش‬ ‫دوره‬
‫میزان‬ ‫تکرار‬ ‫هر‬
5
/
0
‫میلی‬
‫گوسفندی‬ ‫خون‬ ‫قرمز‬ ‫گلبول‬ ‫لیتر‬
5
/
2
‫درصد‬
‫ستپس‬ .‫شد‬ ‫تزریق‬ ‫پرنده‬ ‫هر‬ ‫سینه‬ ‫عضله‬ ‫در‬
‫هفتت‬
‫تزریتق‬ ‫از‬ ‫بعتد‬ ‫روز‬
‫دوم‬
،
‫خون‬ ‫مذکور‬ ‫پرندگان‬ ‫از‬
‫گیر‬
‫آمد‬ ‫عمل‬ ‫به‬ ‫ی‬
‫و‬ ‫ه‬
‫آنتی‬ ‫عیار‬
‫علیه‬ ‫بادی‬
‫(ستنجش‬ ‫متتوالی‬ ‫ستازی‬ ‫رقیتق‬ ‫روش‬ ‫از‬ ‫گوسفندی‬ ‫خون‬ ‫قرمز‬ ‫گلبول‬
‫اندازه‬ )‫هماگلوتیناسیون‬
‫شد‬ ‫گیری‬
(
Cheema et al., 2003
)
.
‫روز‬ ‫در‬
42
)‫آزمایش‬ ‫(پایان‬
،
‫به‬
‫تصادف‬ ‫طور‬
‫ی‬
‫دو‬
‫پرنتده‬
‫و‬ ‫نتر‬ ‫(یتک‬
)‫ماده‬ ‫یک‬
‫تکرار‬ ‫هر‬ ‫از‬
‫با‬
‫شرایط‬
‫نزدیک‬
‫به‬
‫میانیین‬
،‫گروه‬ ‫وزنی‬
‫بترای‬
‫انتخا‬ ‫کشتار‬
‫شد‬
‫ه‬
‫و‬
‫چهار‬
‫ساعت‬
‫قبل‬
‫از‬
‫کشتار‬
‫جوجه‬ ‫به‬
‫گرستنیی‬ ‫ها‬
‫شد‬ ‫داده‬
.
‫جوجه‬
‫ها‬
‫پس‬
‫از‬
،‫توزین‬
‫کشتار‬
‫شتده‬
‫و‬
‫نستبی‬ ‫وزن‬
،‫تیمتوس‬
‫فابری‬ ‫بورس‬ ‫و‬ ‫طحال‬
‫سیوس‬
‫به‬
‫صورت‬
‫جداگانه‬
‫توزین‬
.‫شتد‬
‫بته‬
‫منظتور‬
‫تعیین‬
pH
‫نمونه‬ ‫یک‬ ،‫کشتار‬ ‫از‬ ‫بعد‬ ،‫ران‬ ‫و‬ ‫سینه‬ ‫گوشت‬
50
‫از‬ ‫گرمتی‬
‫از‬ ‫استفاده‬ ‫با‬ ‫و‬ ‫گردید‬ ‫جدا‬ ‫ران‬ ‫و‬ ‫سینه‬ ‫گوشت‬
pH
‫ستوزنی‬ ‫الکتترود‬ ‫متر‬

6. 534
‫جلد‬ ‫ایران‬ ‫دامی‬ ‫علوم‬ ‫پژوهشهای‬ ‫نشریه‬
15
‫شماره‬ ،
4
‫زمستان‬
1402
‫(متدل‬
330i/SET WTW
‫میتزان‬ )
pH
‫رنت‬ ‫و‬ ‫شتد‬ ‫تعیتین‬ ‫عضتله‬
‫نمونه‬
‫در‬ ‫گوشت‬ ‫های‬
24
‫استفا‬ ‫با‬ ‫کشتار‬ ‫از‬ ‫پس‬ ‫ساعت‬
‫رن‬ ‫از‬ ‫ده‬
‫ستن‬
‫الکتریکی‬
1
‫در‬
‫چهار‬
‫بر‬ ‫روش‬ ‫این‬ .‫شد‬ ‫تعیین‬ ‫نمونه‬ ‫هر‬ ‫از‬ ‫متفاوت‬ ‫نقطه‬
‫رن‬ ‫سنجش‬ ‫سیستم‬ ‫اساس‬
RGB
‫داده‬ ،‫فرمول‬ ‫از‬ ‫استفاده‬ ‫با‬ ‫و‬ ‫بود‬
‫هتا‬
‫به‬
‫فرمت‬
Lab
( ‫روشتنی‬ ‫درجته‬ ‫سه‬ ‫دارای‬ ‫که‬ ‫شدند‬ ‫تبدیل‬
L
‫قرمتزی‬ ،)
(
a
( ‫زردی‬ ‫و‬ )
b
‫بود‬ )
(
Traffano‐Schiffo et al., 2021
)
‫ماده‬ ‫درصد‬ .
،‫پختت‬ ‫از‬ ‫بعتد‬ ‫همچنین‬ ‫و‬ ‫فشار‬ ‫اثر‬ ‫در‬ ‫سینه‬ ‫گوشت‬ ‫آ‬ ‫اتالس‬ ،‫خشک‬
24
‫انتدازه‬ ‫کشتار‬ ‫از‬ ‫بعد‬ ‫ساعت‬
‫شتد‬ ‫گیتری‬
(
Zhuang et al., 2020
)
.
‫ران‬ ‫و‬ ‫تینه‬
‫ت‬‫س‬ ‫تت‬
‫ت‬‫گوش‬ ‫تروتئین‬
‫ت‬‫پ‬ ‫و‬ ‫تی‬
‫ت‬‫چرب‬
(
Biesek et al., 2020
)
،
‫کلستترول‬
(
Salma et al., 2007
)
‫متالون‬ ‫غلظتت‬ ‫و‬
‫دآ‬
‫گوشتت‬ ‫لدهیتد‬
‫سینه‬
(Placer et al., 1966
)
‫اندازه‬ ‫نیز‬
.‫شد‬ ‫گیری‬
‫داده‬
‫ها‬
‫ی‬
‫از‬ ‫ذاصل‬
‫آزما‬
‫ی‬
‫ش‬
‫به‬
ً‫ال‬‫کام‬ ‫طرح‬ ‫صورت‬
‫تصادف‬
‫ی‬
‫آمتار‬ ‫متدل‬ ‫استاس‬ ‫بر‬ ‫و‬
‫ی‬
‫ز‬
‫یت‬
‫ر‬
‫توسط‬
‫نرم‬
‫افزار‬
SAS
(
‫نسخه‬
4
/
9
)
‫سال‬
2004
‫رویته‬ ‫و‬
GLM
‫(تعتداد‬
‫تکرار‬ ‫هر‬ ‫در‬ ‫جوجه‬ ‫متفاوت‬
‫به‬
)‫تلفات‬ ‫بروز‬ ‫دلیل‬
‫تجز‬
‫ی‬
‫ه‬
‫و‬
‫تحل‬
‫و‬ ‫یل‬
‫آنال‬
‫ی‬
‫ز‬
‫م‬ ‫و‬ ‫شدند‬
‫ی‬
‫انی‬
‫ی‬
‫ن‬
‫ت‬
‫ی‬
‫مارها‬
‫معن‬ ‫سطح‬ ‫در‬
‫ی‬
‫دار‬
‫ی‬
‫پن‬
‫آزمتون‬ ‫بتا‬ ‫و‬ ‫درصتد‬
‫دامنه‬ ‫چند‬
‫ا‬
‫ی‬
‫با‬ ‫دانکن‬
‫مقا‬ ‫هم‬
‫ی‬
‫سه‬
‫شدند‬
(
SAS, 2004
)
.
‫معادله‬
(
2
)
ij
+ e
i
= µ + T
ij
Y
،‫آن‬ ‫در‬ ‫که‬
ij
Y
:
‫مشاهدات‬
‫؛‬
µ
:
‫م‬
‫ی‬
‫انی‬
‫ی‬
‫ن‬
‫مشاهدات‬
‫؛‬
i
T
:
‫تیمار‬ ‫اثر‬
i
‫و‬
ij
e
:
‫خطا‬ ‫اثر‬
‫ی‬
.‫است‬ ‫مشاهده‬ ‫هر‬ ‫به‬ ‫مربوط‬ ‫تصادفی‬
‫بحث‬ ‫و‬ ‫نتایج‬
‫عکس‬
‫های‬
‫میکروسکوپ‬
‫الکترونی‬
‫نشان‬
‫داد‬
‫کته‬
‫توکستین‬
‫باینتدر‬
‫بیوچار‬
‫ماد‬
‫ه‬
‫ای‬
،‫متخلختل‬
‫نتاهمین‬
‫و‬
ً‫ا‬‫عمتدت‬
‫دارای‬
‫کتربن‬
‫و‬
‫مقتداری‬
‫فلزات‬
‫قلیایی‬
‫گروه‬ ‫به‬ ‫توجه‬ ‫با‬ ‫و‬ ‫است‬
‫های‬
‫عاملی‬
‫سطحی‬
‫و‬
‫پ‬
‫ی‬
‫ک‬
‫هتا‬
‫ی‬
‫ارائه‬
‫شده‬
‫توسط‬
‫دستتیاه‬
Spectra FTIR
‫مشتخن‬
‫شتد‬
‫کته‬
‫پیتک‬
3814
‫نشان‬
‫دهنده‬
‫گروه‬
‫های‬
‫هیدروکسیل‬
‫و‬
‫پ‬
‫ی‬
‫ک‬
‫ها‬
‫ی‬
3000
،
2900
‫و‬
2832
‫نشان‬
‫دهنده‬
‫گروه‬
‫های‬
-
2
CH
‫و‬
-
3
CH
‫که‬
‫مربوط‬
‫به‬
‫ترکیبتات‬
‫بلند‬
‫زنجیر‬
‫آلیفاتیک‬
‫و‬
‫پیک‬
‫های‬
1700
‫و‬
1622
‫مربوط‬
‫بته‬
‫پیونتدهای‬
C=O
‫در‬
‫ته‬‫ت‬‫ذلق‬
‫تای‬‫ت‬‫ه‬
،‫آروماتیتتک‬
‫و‬
‫تک‬
‫ت‬‫پی‬
1072
‫توط‬‫ت‬‫مرب‬
‫بتته‬
‫تروه‬‫ت‬‫گ‬
‫هیدروکسیل‬
‫هستند‬
،
‫ز‬
‫ی‬
‫را‬
‫ترک‬
‫ی‬
‫ب‬
‫ب‬
‫ی‬
‫وچار‬
‫دارا‬
‫ی‬
‫پ‬ ‫دو‬
‫یت‬
‫ک‬
‫ه‬
‫ی‬
‫دروکست‬
‫ی‬
‫ل‬
‫ی‬
‫است‬
.
‫با‬
‫توجته‬
‫بته‬
‫ته‬
‫یت‬
‫ه‬
‫ب‬
‫ی‬
‫وچتار‬
‫در‬
‫دمتا‬
‫ی‬
400
‫درجته‬
‫ستا‬
‫ن‬
‫ت‬
‫ی‬
‫گتراد‬
،
‫ه‬
‫ی‬
‫چیونه‬
‫آلو‬
‫دگ‬
‫ی‬
‫م‬
‫ی‬
‫کروب‬
‫ی‬
‫در‬
‫ب‬
‫ی‬
‫وچار‬
‫مشاهده‬
‫نشد‬
.
‫جیره‬ ‫تأثیر‬
‫وزن‬ ‫افتزایش‬ ،‫روزانته‬ ‫مصرفی‬ ‫خوراک‬ ‫بر‬ ‫آزمایشی‬ ‫های‬
‫جتدول‬ ‫در‬ ‫تولیتد‬ ‫بازده‬ ‫شاخن‬ ‫و‬ ‫خوراک‬ ‫تبدیل‬ ‫ضریب‬ ،‫روزانه‬ ‫بدن‬
2
‫داده‬ ‫اساس‬ ‫بر‬ .‫است‬ ‫شده‬ ‫داده‬ ‫نشان‬
‫سترمایی‬ ‫تنش‬ ‫اعمال‬ ،‫جدول‬ ‫های‬
‫معنی‬ ‫کاهش‬ ‫سبب‬
‫آغا‬ ‫دوره‬ ‫در‬ ‫روزانه‬ ‫مصرفی‬ ‫خوراک‬ ‫دار‬
‫و‬ ‫رشتد‬ ،‫زین‬
‫شد‬ ‫پرورش‬ ‫دوره‬ ‫کل‬
(
05
/
0
P<
)
‫مصترفی‬ ‫ختوراک‬ ‫میتانیین‬ ‫بتر‬ ‫ّتا‬‫م‬‫ا‬ ،
‫جوجه‬ ‫روزانه‬
‫معنتی‬ ‫تتأثیر‬ ‫پایتانی‬ ‫دوره‬ ‫در‬ ‫گوشتتی‬ ‫های‬
‫نداشتت‬ ‫داری‬
1- RGB-Lutron, model: 1002
(
05
/
0
P>
)
‫شاهد‬ ‫گروه‬ ‫بین‬ ‫دوره‬ ‫کل‬ ‫و‬ ‫آغازین‬ ‫دوره‬ ‫در‬ .
‫یافتته‬ ‫پرورش‬
‫افزودنی‬ ‫دارای‬ ‫تیمارهای‬ ‫و‬ ‫سرمایی‬ ‫تنش‬ ‫شرایط‬ ‫در‬
،
‫معنی‬ ‫تفاوت‬
‫داری‬
‫لحاظ‬ ‫از‬
‫برخالس‬ ،‫رشد‬ ‫دوره‬ ‫در‬ ‫و‬ ‫نداشت‬ ‫وجود‬ ‫روزانه‬ ‫مصرفی‬ ‫خوراک‬
‫افزودن‬ ،‫محققین‬ ‫انتظار‬
200
‫اکوبتاکتو‬ ‫پروبیوتیتک‬ ‫تتن‬ ‫در‬ ‫گرم‬
-
‫پتی‬
‫دریافت‬ ‫گروه‬ ‫به‬ ‫نسبت‬
‫گتروه‬ ‫و‬ ‫بیوچتار‬ ‫درصتد‬ ‫یک‬ ‫ذاوی‬ ‫جیره‬ ‫کننده‬
‫ختوراک‬ ‫کتاهش‬ ‫ستبب‬ ‫سترمایی‬ ‫تنش‬ ‫شرایط‬ ‫در‬ ‫یافته‬ ‫پرورش‬ ‫شاهد‬
‫جوجه‬ ‫روزانه‬ ‫مصرفی‬
‫شد‬ ‫گوشتی‬ ‫های‬
(
05
/
0
P <
)
.
‫جدول‬ ‫نتای‬
2
‫که‬ ‫داد‬ ‫نشان‬
‫کتاهش‬ ‫ستبب‬ ‫سترمایی‬ ‫تنش‬ ‫اعمال‬
‫معنی‬
‫جوجته‬ ‫روزانته‬ ‫بدن‬ ‫وزن‬ ‫افزایش‬ ‫دار‬
‫دوره‬ ‫در‬ ‫گوشتتی‬ ‫هتای‬
‫هتای‬
‫وزن‬ ‫افتزایش‬ ‫میتزان‬ ‫کاهش‬ ‫همچنین‬ ‫و‬ ‫پرورش‬ ‫پایانی‬ ‫و‬ ‫رشد‬ ،‫آغازین‬
‫جوجه‬ ‫روزانه‬ ‫بدن‬
‫شد‬ ‫رشد‬ ‫دوره‬ ‫طی‬ ‫در‬ ‫گوشتی‬ ‫های‬
(
05
/
0
P<
)
‫بر‬ ‫ّا‬‫م‬‫ا‬ ،
‫جوجه‬ ‫بدن‬ ‫وزن‬ ‫افزایش‬
‫معنتی‬ ‫تتأثیر‬ ‫پایانی‬ ‫دوره‬ ‫در‬ ‫گوشتی‬ ‫های‬
‫داری‬
‫نداشت‬
(
05
/
0
P>
)
.
‫پترورش‬ ‫شتاهد‬ ‫بتین‬ ‫گروهی‬ ‫مقایسات‬ ‫به‬ ‫توجه‬ ‫با‬
‫افزودنتی‬ ‫دارای‬ ‫تیمارهتای‬ ‫و‬ ‫سترمایی‬ ‫تتنش‬ ‫شرایط‬ ‫در‬ ‫یافته‬
،
‫دوره‬ ‫در‬
‫معنی‬ ‫تفاوت‬ ‫آغازین‬
‫وجتود‬ ‫روزانته‬ ‫بتدن‬ ‫وزن‬ ‫افتزایش‬ ‫لحتاظ‬ ‫از‬ ‫داری‬
‫به‬ ،‫داشت‬
‫طوری‬
‫افزودن‬ ‫که‬
1
‫و‬
5
/
0
‫بی‬ ‫درصد‬
‫وزن‬ ‫افتزایش‬ ‫سبب‬ ‫وچار‬
‫جوجه‬ ‫روزانه‬
‫در‬ ‫یافتته‬ ‫پترورش‬ ‫شتاهد‬ ‫گتروه‬ ‫بته‬ ‫نستبت‬ ‫گوشتی‬ ‫های‬
‫تد‬
‫ت‬‫ش‬ ‫ترمایی‬
‫ت‬‫س‬ ‫تنش‬
‫ت‬‫ت‬ ‫ترایط‬
‫ت‬‫ش‬
(
05
/
0
P<
)
.
‫تدیل‬
‫ت‬‫تب‬ ‫تریب‬
‫ت‬‫ض‬
‫توراک‬
‫ت‬‫خ‬
‫در‬
‫دوره‬
‫دوره‬ ‫کتل‬ ‫و‬ ‫پایانی‬ ،‫آغازین‬ ‫های‬
‫تتأثیر‬ ‫تحتت‬
‫یتا‬ ‫سترمایی‬ ‫تتنش‬
‫افزودنی‬
‫جیره‬ ‫های‬
‫نیرفت‬ ‫قرار‬
(
05
/
0
P <
)
‫درذالی‬ ،
‫رشتد‬ ‫دوره‬ ‫در‬ ‫کته‬
‫افزودن‬
200
‫اکوبتاکتو‬ ‫پروبیوتیتک‬ ‫تن‬ ‫در‬ ‫گرم‬
-
‫ستبب‬ ‫جیتره‬ ‫بته‬ ‫پتی‬
‫معنتی‬ ‫کاهش‬
‫تبتدیل‬ ‫ضتریب‬ ‫دار‬
‫ختوراک‬
‫جوجته‬
‫شتد‬ ‫گوشتتی‬ ‫هتای‬
(
05
/
0
P<
)
.
‫معنی‬ ‫افزایش‬ ‫سبب‬ ‫سرمایی‬ ‫تنش‬ ‫اعمال‬
‫و‬ ‫کتل‬ ‫تلفتات‬ ‫دار‬
‫جوجه‬ ‫آسیتی‬
‫درذالی‬ ،‫شد‬ ‫گوشتی‬ ‫های‬
‫که‬
‫گروهی‬ ‫مقایسات‬ ‫به‬ ‫توجه‬ ‫با‬
‫ت‬ ‫و‬ ‫سرمایی‬ ‫تنش‬ ‫شرایط‬ ‫در‬ ‫یافته‬ ‫پرورش‬ ‫شاهد‬ ‫بین‬
‫افزودنتی‬ ‫یمارهای‬
،‫ها‬
‫افزودنی‬
‫آزمایش‬ ‫مورد‬ ‫های‬
‫آست‬ ‫تلفتات‬ ‫کتاهش‬ ‫به‬ ‫قادر‬
‫ی‬
‫ت‬
‫ی‬
‫شتدند‬
،
‫به‬
‫طوری‬
‫جوجه‬ ‫که‬
‫دریافت‬ ‫های‬
‫کننده‬
5
/
0
‫پروبیوتیتک‬ ‫و‬ ‫بیوچتار‬ ‫درصد‬
‫کمتر‬
‫ی‬
‫ن‬
‫آس‬ ‫تلفات‬
‫ی‬
‫ت‬
‫ی‬
‫شترا‬ ‫در‬ ‫را‬
‫ی‬
‫ط‬
‫داشتتند‬ ‫سترمایی‬
(
05
/
0
P<
)
‫ّتا‬‫م‬‫ا‬ ،
‫افزودنی‬
‫جوجه‬ ‫تلفات‬ ‫کل‬ ‫ها‬
‫ندادند‬ ‫کاهش‬ ‫را‬ ‫گوشتی‬ ‫های‬
(
05
/
0
P>
)
.
‫تبتدیل‬ ‫ضتریب‬ ‫بر‬ ‫آزمایشی‬ ‫تیمارهای‬ ‫تأثیرگذاری‬ ‫عدم‬ ‫به‬ ‫توجه‬ ‫با‬
،‫خوراک‬
‫تیمار‬ ‫هر‬ ‫تلفات‬ ‫میزان‬
‫در‬ ‫را‬ ‫خود‬ ‫تأثیر‬
‫کتارائ‬ ‫شتاخن‬
‫ی‬
‫تول‬
‫یت‬
‫د‬
‫اروپا‬
‫به‬ ،‫داد‬ ‫نشان‬ ‫یی‬
‫طوری‬
‫کتاهش‬ ‫ستبب‬ ‫سترمایی‬ ‫تتنش‬ ‫اعمتال‬ ‫که‬
‫معنی‬
‫افزودنی‬ ‫بین‬ ‫و‬ ‫شد‬ ‫شاخن‬ ‫این‬ ‫دار‬
‫معنتی‬ ‫تفتاوت‬ ‫نیتز‬ ‫هتا‬
‫از‬ ‫داری‬
‫لحاظ‬
‫کارائ‬ ‫شاخن‬
‫ی‬
‫تول‬
‫ی‬
‫د‬
‫اروپا‬
‫جوجه‬ ‫یی‬
‫نداشتت‬ ‫وجتود‬ ‫گوشتی‬ ‫های‬
(
05
/
0
P>
)
.

7. ‫همک‬ ‫و‬ ‫ورمقانی‬
،‫اران‬
‫پسماند‬ ‫بیوچار‬ ‫اثر‬
،‫عملکرد‬ ‫بهبود‬ ‫بر‬ ‫زئولیت‬ ‫و‬ ‫پروبیوتیک‬ ،‫شهری‬ ‫تر‬
...
535
‫جدول‬
1
-
‫تشکیل‬ ‫خوراکی‬ ‫مواد‬
‫دهنده‬
‫جیره‬ ‫شیمیایی‬ ‫ترکیب‬ ‫و‬
)‫(درصد‬ ‫پایه‬
Table 1- Ingredients and chemical composition of basal diet (%)
( ‫پایانی‬
42
-
25
)‫روزگی‬
Finisher (25- 42 days)
( ‫رشد‬
24
-
11
)‫روزگی‬
Grower (11- 24 days)
( ‫آغازین‬
10
-
1
)‫روزگی‬
Starter (1- 10 days)
‫خوراکی‬ ‫ماده‬
Ingredients
66.7
60.6
53.1
‫ذرت‬
Corn
28.1
29.8
35.0
( ‫سویا‬ ‫کنجاله‬
44
‫درصد‬
)‫پروتئین‬
Soybean meal (%44 CP)
1.6
1.0
1.0
‫آفتابیردان‬ ‫روغن‬
Sunflower oil
0
4.6
6.5
( ‫ذرت‬ ‫گلوتن‬
60
‫درصد‬
)‫پروتئین‬
Corn gluten (%60)
CP
1.2
1.45
1.52
‫فسفات‬ ‫کلسیم‬ ‫دی‬
DiCalcium phosphate
1.1
1.14
1.32
‫کلسیم‬ ‫کربنات‬
Calcium carbonate
0.19
0.2
0.24
‫دی‬
-
‫ال‬
-
‫متیونین‬
DL- methionine
0.16
0.26
0.28
‫ال‬
-
‫هیدروکلرید‬ ‫لیزین‬
L- lysine HCl
0.004
0.042
0.05
‫ال‬
-
‫ترئونین‬
L- threonine
0.28
0.25
0.24
‫نمک‬
Salt
0.15
0.2
0.2
‫شیرین‬ ‫جوش‬
3
NaHCO
0.25
0.25
0.25
‫ویتامینه‬ ‫مکمل‬
1
Vitamin premix
0.25
0.25
0.25
‫معدنی‬ ‫مکمل‬
2
Mineral premix
‫ترکیب‬
‫مواد‬
‫مغذی‬
‫محاسبه‬
‫شده‬
(
‫درصد‬
)
Calculated nutrient composition (%)
3030.00
3030.00
3000.00
‫مت‬ ‫قابل‬ ‫انرژی‬
)‫درکیلوگرم‬ ‫(کیلوکالری‬ ‫ابولیسم‬
Metabolizable energy (kcal/kg)
19.00
20.90
23.50
)‫(درصد‬ ‫خام‬ ‫پروتئین‬
Crude protein (%)
0.98
1.10
1.25
‫لیزین‬
)‫(درصد‬ ‫هضم‬ ‫قابل‬
3
Digestible lysine (%)
0.44
0.52
0.60
‫متیونین‬
)‫(درصد‬ ‫هضم‬ ‫قابل‬
Digestible methionine (%)
0.27
0.28
0.30
)‫(درصد‬ ‫هضم‬ ‫قابل‬ ‫سیستئین‬
Digestible cysteine (%)
0.71
0.80
0.90
)‫(درصد‬ ‫هضم‬ ‫قابل‬ ‫سیستین‬ + ‫متیونین‬
Digestible methionine + cystine (%)
1
:‫ذاوی‬ ‫ویتامینی‬ ‫مکمل‬ ‫کیلوگرم‬ ‫هر‬
3600000
‫واذد‬
‫بین‬
‫المللی‬
‫ویتامین‬
A
،
800000
‫واذد‬
‫بین‬
‫المللی‬
‫ویتامین‬
3
D
،
2
/
7
‫ویتامین‬ ‫گرم‬
E
،
8
/
0
‫گرم‬
‫ویتامین‬
K
،
7
/
0
‫گرم‬
1
B
،
64
/
2
‫گترم‬
2
B
،
88
/
11
‫گرم‬
3
B
،
92
/
3
،‫پنتونات‬ ‫کلسیم‬ ‫گرم‬
176
/
1
‫گرم‬
6
B
،
4
/
0
‫گرم‬
9
B
،
‫شش‬
‫میلی‬
‫گرم‬
12
B
‫و‬
40
‫میلی‬
‫گرم‬
2
H
.
2
:‫ذاوی‬ ‫معدنی‬ ‫مواد‬ ‫مکمل‬ ‫کیلوگرم‬ ‫هر‬
100
،‫کلراید‬ ‫کولین‬ ‫گرم‬
68
/
39
،)‫(اکسید‬ ‫منینز‬ ‫گرم‬
88
/
33
،‫روی‬ ‫گرم‬
20
،‫آهن‬ ‫گرم‬
‫چهار‬
،‫مس‬ ‫گرم‬
396
/
0
‫و‬ ‫ید‬ ‫گرم‬
08
/
0
‫سلنیوم‬ ‫گرم‬
3
=‫ایلئومی‬ ‫شده‬ ‫استاندارد‬ ‫هضم‬ ‫قابل‬ ‫آمینه‬ ‫اسید‬
SID
.
1
Every kilogram vitamin supplement containing: vitamin A, 3600000 Iu; vitamin D3, 800000 Iu; vitamin K, 0.8 g; vitamin B1, 0.7 g;
vitamin B2, 2.64 g; D- calcium pantothenate, 3.92 g; vitamin B6, 1.176 g; vitamin B9, 0.4 g; vitamin B12, 6 mg; H2, 40 mg
2
Every kilogram mineral supplement containing: choline chloride, 100g; manganese (Oxide), 39.68 g; Zinc, 33.88 g; iron, 20 g; copper, 4
g; iodine, 0.396 g and selenium, 0.08 g
3
standardized ileal digestible amino acid = SID.

8. 536
‫جلد‬ ‫ایران‬ ‫دامی‬ ‫علوم‬ ‫پژوهشهای‬ ‫نشریه‬
15
‫شماره‬ ،
4
‫زمستان‬
1402
‫جدول‬
2
-
‫بر‬ ‫آزمایشی‬ ‫تیمارهای‬ ‫اثر‬
‫خوراک‬ ‫تبدیل‬ ‫ضریب‬ ‫و‬ ‫روزانه‬ ‫بدن‬ ‫وزن‬ ‫افزایش‬ ،‫مصرفی‬ ‫خوراک‬
‫جوجه‬
‫گوشتی‬ ‫های‬
Table 2- Effect of experimental treatments on daily feed intake and body weight gain and feed conversion ratio of broiler chickens
‫آزمایشی‬ ‫تیمارهای‬
1
1
erimental treatments
Exp SEM
3
value
-
P
1 2 3 4 5 6 7 1 2
‫(گرم‬ ‫مصرفی‬ ‫خوراک‬
‫روز‬/
)
Feed intake (g/d)
‫آغازین‬
Starter
a
39.4 b
17.5 20.4b b
20.8 20.7b
19.2b b
20.3 1.51 0.0001 0.13
‫رشد‬
Grower
a
82.3 b
71.6 70.1b
69.6bc
69.6bc
59.9c bc
63.3 3.07 0.001 0.17
‫پایانی‬
Finisher
165.0 159.0 160.0 160.0 149.0 156.0 165.0 5.44 0.423 0.89
‫دوره‬ ‫کل‬
Total
a
108.0 96.2b
96.9b
97.0b b
91.6 b
91.6 b
96.6 3.31 0.040 0.71
)‫روز‬/‫(گرم‬ ‫بدن‬ ‫وزن‬
Weight gain (g/d)
‫آغازین‬
Starter
a
28.5 c
13.1 15.3b
14.7bc
15.2b
14.2bc
14.1bc
0.62 0.0001 0.04
‫رشد‬
Grower
a
52.1 ab
45.4 42.1b
45.4ab
45.4ab b
42.9 b
38.9 2.14 0.009 0.63
‫پایانی‬
Finisher
84.8 87.1 79.1 80.7 77.7 78.9 84.6 2.39 0.209 0.47
‫دوره‬ ‫کل‬
Total period
a
60.5 b
51.7 b
51.6 b
53.2 b
52.0 b
51.5 b
52.6 1.33 0.001 0.78
‫خور‬ ‫تبدیل‬ ‫ضریب‬
‫اک‬
Feed conversion ration
‫آغازین‬
Starter
1.38 1.33 1.32 1.42 1.35 1.36 1.44 0.07 0.88 0.59
‫رشد‬
Grower
ab
1.58 1.58ab a
1.67 ab
1.54 1.51ab
1.39c
1.63ab
0.04 0.007 0.57
‫پایانی‬
Finisher
1.94 2.03 2.02 1.99 1.92 1.98 1.95 0.07 0.885 0.45
‫کل‬
Total
1.78 1.86 1.88 1.82 1.76 1.78 1.84 0.05 0.585 0.51
)‫(درصد‬ ‫کل‬ ‫تلفات‬
Total mortality (%)
c
1.9 22.0a
11.0b
14.7ab
17.6ab
11.4b
24.2a
3.92 0.01 0.19
)‫(درصد‬ ‫آسیتی‬ ‫تلفات‬
Ascite mortality (%)
c
0.26 8.39a b
3.18 b
5.09 5.72ab
3.61b
6.59ab
1.31 0.007 0.03
‫کار‬ ‫شاخن‬
‫اروپایی‬ ‫تولید‬ ‫ائی‬
European production
efficiency factor
a
315 b
193 201b
227b
229b
230b
194b
12 0.0001 0.11
1
1
-
‫مثبت‬ ‫(شاهد‬ ‫پایه‬ ‫جیره‬
-
)‫راس‬ ‫سویه‬ ‫شده‬ ‫توصیه‬ ‫دمای‬ ‫در‬ ‫پرورش‬
،
2
-
‫منفی‬ ‫(شاهد‬ ‫پایه‬ ‫جیره‬
-
‫تنش‬ ‫شرایط‬ ‫در‬ ‫پرورش‬
‫سرمایی‬
)
،
3
-
+ ‫منفی‬ ‫شاهد‬
5
/
0
‫بیوچار‬ ‫درصد‬
،
4
-
+ ‫منفتی‬ ‫شاهد‬
75
/
0
‫بیوچار‬ ‫درصد‬
،
5
-
+ ‫منفی‬ ‫شاهد‬
1
،‫بیوچار‬ ‫درصد‬
6
-
( ‫پروبیوتیک‬ + ‫منفی‬ ‫شاهد‬
200
)‫تن‬ ‫در‬ ‫گرم‬
،
7
-
)‫تن‬ ‫در‬ ‫کیلوگرم‬ ‫(یک‬ ‫زئولیت‬ + ‫منفی‬ ‫شاهد‬
‫آغاز‬
‫ی‬
‫ن‬
(
1
-
10
‫روزگ‬
‫ی‬
)
،
‫رشد‬
(
25
-
11
‫روزگ‬
‫ی‬
)
،
‫پا‬
‫ی‬
‫ان‬
‫ی‬
(
42
-
26
‫روزگ‬
‫ی‬
)
‫و‬
‫کل‬
( ‫دوره‬
42
-
1
)‫روزگی‬
3
1
-
value
-
P
‫میا‬ ‫مقایسات‬
‫و‬ ‫تیمارها‬ ‫کل‬ ‫نیین‬
2
-
value
-
P
‫تیمار‬ ‫بین‬ ‫گروهی‬ ‫مقایسه‬
2
‫تیمارهای‬ ‫با‬
3
-
7
.
1
1- Basal ration (positive control- rearing in recommended temperature of Ross strain), 2) negative control (fed basal diet and rearing in cold stress),
3) negative control + %0.5 solid waste biochar, 4) negative control + %0.75 solid waste biochar, 5) negative control + 1% solid waste biochar, 6)
negative control + probiotic Ecobacto-P (200 g/ton), 7) negative control + 1 kg /ton zeolite
2
Starter (1- 10 days), Grower (11- 25 days), Finisher (26- 42 days) and Total Period (1- 42 days).
3
1- P-value of total analysis and 2- P-value of contrast analysis between treatment 2 and treatments 3-7.

9. ‫همک‬ ‫و‬ ‫ورمقانی‬
،‫اران‬
‫پسماند‬ ‫بیوچار‬ ‫اثر‬
،‫عملکرد‬ ‫بهبود‬ ‫بر‬ ‫زئولیت‬ ‫و‬ ‫پروبیوتیک‬ ،‫شهری‬ ‫تر‬
...
537
،‫ذاضر‬ ‫آزمایش‬ ‫نتای‬ ‫با‬ ‫موافق‬
‫داده‬ ‫نشان‬
‫شتده‬
‫تتنش‬ ‫کته‬ ‫استت‬
‫سرما‬
‫یی‬
‫ذاد‬
‫به‬ ‫منجر‬ ،
‫رشد‬ ‫سرکو‬
‫تول‬ ‫عملکرد‬ ‫و‬
‫یت‬
‫د‬
‫ط‬
‫یت‬
‫ور‬
‫متی‬
‫شتود‬
(
Sahin et al., 2003
)
.
‫جوجه‬ ‫دادن‬ ‫قرار‬
‫ها‬
‫معرض‬ ‫در‬
‫سترما‬ ‫تتنش‬
‫یی‬
‫طی‬ ‫در‬
‫دوره‬
‫ها‬
‫ی‬
‫از‬ ‫قبل‬ ‫مختلف‬
‫مصونیت‬
‫سازی‬
‫وزن‬ ‫کتاهش‬ ‫به‬ ‫منجر‬
( ‫بدن‬
‫به‬
‫عدد‬ ‫صورت‬
‫ی‬
‫شد‬ )
‫و‬
‫افزا‬
‫ی‬
‫ش‬
‫متدت‬ ‫طول‬ ‫با‬ ‫پرندگان‬ ‫بدن‬ ‫وزن‬
‫سرما‬ ‫تنش‬
‫یی‬
‫رابطه‬
‫داشتت‬ ‫معکتوس‬
(
Hangalapura, 2006
)
،
‫درذالی‬
‫که‬
‫بررسی‬ ‫با‬ ‫محققین‬
‫تأثیر‬
‫دوره‬ ‫اعمال‬
‫تتنش‬ ‫ای‬
‫سترمایی‬
‫بته‬
‫جوجه‬
‫گ‬ ‫های‬
‫(روز‬ ‫وشتی‬
‫چهارم‬ ‫و‬ ‫سوم‬
‫به‬
‫مدت‬
3
-
4
‫دمای‬ ‫در‬ ‫ساعت‬
‫دو‬
‫تا‬
‫هشت‬
‫سانتی‬ ‫درجه‬
‫و‬ ‫گراد‬
‫دمتای‬ ‫در‬ ‫ششتم‬ ‫هفته‬ ‫تا‬ ‫سوم‬ ‫هفته‬ ‫از‬
25
‫یا‬ ‫درجه‬
2
-
8
‫سانتی‬ ‫درجه‬
‫تتنش‬ ‫کته‬ ‫کردنتد‬ ‫گتزارش‬ )‫گتراد‬
‫سترمایی‬
‫جوجه‬ ‫مصرفی‬ ‫خوراک‬ ‫افزایش‬ ‫موجب‬
،‫شتد‬ ‫گوشتتی‬ ‫های‬
‫درذتالی‬
‫کته‬
‫تحت‬ ‫بدن‬ ‫وزن‬ ‫افزایش‬ ‫و‬ ‫بدن‬ ‫وزن‬
‫تأثیر‬
‫تیما‬
‫رهای‬
‫دمایی‬
‫قرار‬ ‫مختلف‬
‫جوجه‬ ‫آسیتی‬ ‫و‬ ‫کل‬ ‫تلفات‬ ‫و‬ ‫نیرفت‬
‫تنش‬ ‫تحت‬ ‫های‬
‫سرمایی‬
‫از‬ ‫بتاالتر‬
‫بود‬ ‫شاهد‬ ‫گروه‬
(
Qureshi et al., 2018
)
‫بتا‬ ‫کته‬ ‫استت‬ ‫شده‬ ‫گزارش‬ .
‫تنش‬ ‫اعمال‬ ‫و‬ ‫دما‬ ‫کاهش‬
‫سرمایی‬
‫دریتافتی‬ ‫انترژی‬ ‫از‬ ‫زیتادی‬ ‫مقتادیر‬
‫می‬ ‫صرس‬ ‫کوچک‬ ‫روده‬ ‫در‬ ‫جوجه‬
‫محققتین‬ ،‫رابطته‬ ‫ایتن‬ ‫در‬ ‫کته‬ ‫شتود‬
‫سلول‬ ‫در‬ ‫که‬ ‫کردند‬ ‫گزارش‬
‫تنش‬ ‫اثر‬ ‫در‬ ‫انتروسیت‬ ‫های‬
‫سرمایی‬
‫کوتتاه‬
( ‫مدت‬
72
)‫ساعته‬
‫ژن‬ ‫بیان‬
‫پروتئین‬
‫آدنتوزین‬ ‫توستط‬ ‫شتده‬ ‫فعتال‬ ‫کیناز‬
‫مون‬
( ‫وفسفات‬
AMPK
‫نشان‬ ‫که‬ ‫یافت‬ ‫افزایش‬ )
‫مصترس‬ ‫افزایش‬ ‫دهنده‬
‫انتروستیت‬ ‫در‬ ‫انترژی‬
‫استت‬ ‫هتا‬
(
Zhou et al., 2021
)
‫مستئله‬ ‫ایتن‬ ‫و‬
‫می‬
‫جوجته‬ ‫عملکرد‬ ‫کاهش‬ ‫و‬ ‫خوراک‬ ‫تبدیل‬ ‫ضریب‬ ‫افزایش‬ ‫تواند‬
‫هتای‬
‫در‬ ‫یافته‬ ‫پرورش‬ ‫گوشتی‬
‫تتنش‬ ‫شترایط‬
‫سترمایی‬
‫در‬ .‫دهتد‬ ‫توضتیح‬ ‫را‬
‫ذاضر‬ ‫آزمایش‬
،
ً‫ال‬‫اذتما‬
‫به‬
‫تنش‬ ‫اعمال‬ ‫دلیل‬
‫سترمایی‬
‫هفتته‬ ‫ابتتدای‬ ‫از‬
‫جوجه‬ ،‫دما‬ ‫شدید‬ ‫کاهش‬ ‫همچنین‬ ‫و‬ ‫دوم‬
‫های‬
‫گوشتی‬
‫بته‬
‫خصتوص‬
‫در‬
‫به‬ ‫قادر‬ ‫دوم‬ ‫هفته‬
‫و‬ ‫نبودند‬ ‫مصرفی‬ ‫خوراک‬ ‫افزایش‬ ‫با‬ ‫بدن‬ ‫دمای‬ ‫ذفظ‬
‫به‬
‫قترار‬ ‫هتم‬ ‫کنار‬ ‫در‬ ‫بیشتر‬ ‫خود‬ ‫بقای‬ ‫ذفظ‬ ‫منظور‬
‫ختوردن‬ ‫از‬ ‫و‬ ‫گرفتته‬
‫متی‬ ‫کته‬ ‫کردند‬ ‫امتناع‬ ‫خوراک‬
‫ختوراک‬ ‫کتاهش‬ ‫اذتمتالی‬ ‫دلیتل‬ ‫توانتد‬
.‫باشد‬ ‫مصرفی‬
‫تای‬
‫ت‬‫نت‬ ‫بترخالس‬
‫ته‬
‫ت‬‫ک‬ ‫تد‬
‫ت‬‫کردن‬ ‫گتزارش‬ ‫تین‬
‫ت‬‫محقق‬ ،‫تر‬
‫ت‬‫ذاض‬ ‫پتنوهش‬
‫جوجه‬
‫ها‬
‫ی‬
‫گوشت‬
‫ی‬
‫تغذ‬
‫ی‬
‫ه‬
‫شده‬
‫ذت‬ ‫جیره‬ ‫با‬
‫اوی‬
‫چهتار‬
‫تتا‬
‫شتش‬
‫درصتد‬
‫ب‬
‫ی‬
‫وچار‬
‫چو‬
‫ذرت‬
‫جوجه‬ ‫به‬ ‫نسبت‬
‫ها‬
‫ی‬
‫تغذ‬
‫ی‬
‫ه‬
‫با‬ ‫شده‬
‫دو‬
‫درصد‬
‫ب‬
‫ی‬
‫وچتار‬
‫و‬
‫ج‬
‫ی‬
‫ره‬
‫نهتا‬ ‫وزن‬ ‫نظر‬ ‫از‬ ‫شاهد‬
‫یی‬
‫ستنی‬
‫ی‬
‫ن‬
‫تتر‬
‫بودنتد‬
‫تبتدیل‬ ‫ضتریب‬ ‫و‬
‫خوراک‬
‫از‬
02
/
3
‫به‬ )‫شاهد‬ ‫(گروه‬
89
/
1
‫(گتروه‬
‫شتش‬
)‫بیوچتار‬ ‫درصتد‬
‫بهبود‬
‫ی‬
‫افت‬
(
Dim et al., 2018
)
.
‫مطالعه‬ ‫در‬
‫ای‬
،
‫تغذیه‬ ‫پرندگان‬
‫شتده‬
‫ذاوی‬ ‫جیره‬ ‫با‬
5
/
0
‫درصتد‬
‫بتاالتری‬ ‫روزانته‬ ‫وزن‬ ‫افتزایش‬ ،‫بیوچتار‬
‫در‬
‫مقایسه‬
‫با‬
‫پرندگان‬
‫جیتره‬ ‫با‬ ‫شده‬ ‫تغذیه‬
‫ذتاوی‬ ‫ی‬
‫دو‬
‫یتا‬
‫چهتار‬
‫درصتد‬
‫بیوچار‬
‫داشتند‬
(
Cheron, 2017
)
.
،‫همچنتین‬
‫ب‬ ‫مکمتل‬
‫ی‬
‫وچتار‬
‫موجتب‬
‫رشد‬ ‫عملکرد‬ ‫بهبود‬
‫نشخوارکنندگان‬ ‫در‬
(
Man et al., 2021
)
‫و‬
‫و‬ ‫رشد‬
‫بقا‬
‫ی‬
‫ماه‬
‫ی‬
‫ها‬
‫نیز‬
‫شتد‬
‫استت‬ ‫ه‬
(
Mabe et al., 2018
)
،
‫بته‬
‫طتوری‬
‫کته‬
‫ب‬ ‫افزودن‬
‫ی‬
‫وچار‬
‫به‬
‫مقدار‬
‫دو‬
‫تا‬
‫هشت‬
‫شده‬ ‫دریافت‬ ‫(بیوچار‬ ‫درصد‬
05
/
0
‫تا‬
33
/
0
)‫جیره‬ ‫خشک‬ ‫ماده‬ ‫درصد‬
‫خوراک‬
‫موجب‬
‫افتزا‬
‫ی‬
‫ش‬
‫وزن‬
،
‫مصترس‬
‫خوراک‬
‫بهبود‬ ‫و‬
‫مغذ‬ ‫مواد‬ ‫مصرس‬
‫استت‬ ‫شتده‬ ‫محلی‬ ‫زرد‬ ‫گاوهای‬ ‫در‬ ‫ی‬
(
Saroeun et al., 2018
; Winders et al., 2018
)
.
‫در‬
‫مطالعته‬
‫همکتاران‬ ‫و‬ ‫ایتوانز‬ ‫دییری‬
(
Evans et al., 2017
)
‫کته‬ ‫دادنتد‬ ‫نشتان‬
‫افزودن‬
‫بیوچار‬
‫فضوالت‬
‫طیور‬
(
PLB
1
)
‫جیره‬ ‫به‬
‫جوجته‬
‫گوشتتی‬ ‫هتای‬
‫سبب‬
‫کاهش‬
‫خوراک‬ ‫مصرس‬
،
‫کتاهش‬
‫وزن‬ ‫افتزایش‬
‫بتدن‬
‫و‬
‫افتزایش‬
‫ضر‬
‫ی‬
‫ب‬
‫تبد‬
‫ی‬
‫ل‬
‫خوراک‬
‫شتد‬
‫م‬ ‫را‬ ‫آن‬ ‫علتت‬ ‫و‬
‫یت‬
‫زان‬
‫بتاال‬
‫ی‬
‫آرستن‬
‫ی‬
‫ک‬
‫در‬
‫ب‬
‫ی‬
‫وچار‬
‫فضوالت‬
‫مرغ‬
‫ذکر‬
‫کردند‬
‫ب‬ .
‫ی‬
‫وچار‬
‫ا‬ ‫در‬ ‫استفاده‬ ‫مورد‬
‫ی‬
‫ن‬
‫آزمتا‬
‫ی‬
‫ش‬
‫همکاران‬ ‫و‬ ‫چرون‬
(
Cheron, 2017
)
‫سال‬ ‫در‬
2017
،
‫ذاو‬
‫ی‬
ppm
99
‫آرسن‬
‫ی‬
‫ک‬
‫بود‬
‫ولی‬ ،
‫سایر‬
‫بیوچار‬ ‫اشکال‬
(
‫نیشتکر‬ ‫بیوچتار‬ ‫ماننتد‬
)
،
‫ستطح‬
‫قابل‬
‫توجهی‬
‫ندار‬ ‫آرسنیک‬
‫ن‬
‫ممکن‬ ‫و‬ ‫د‬
‫بیوچار‬ ‫به‬ ‫نسبت‬ ‫است‬
‫از‬ ‫ذاصتل‬
‫فضوالت‬
‫طیور‬
‫به‬
‫برای‬ ‫کمتری‬ ‫میزان‬
‫پرنتده‬ ‫عملکرد‬
‫مضتر‬
‫باشت‬
‫ن‬
‫د‬
.
‫در‬
‫مقابل‬
،
‫تغذیه‬
‫جوجه‬
‫ها‬
‫ی‬
‫گوشت‬
‫ی‬ ‫ی‬
‫ک‬
‫روزه‬
‫ذتاوی‬ ‫جیتره‬ ‫بتا‬
‫دو‬
‫درصتد‬
‫بیوچار‬
‫مرغی‬ ‫کود‬
‫نامطلوب‬ ‫اثر‬ ،
‫ی‬
‫بر‬
‫رشتد‬ ‫عملکرد‬
‫جوجته‬
‫و‬ ‫نداشتت‬ ‫هتا‬
‫افزا‬ ‫به‬ ‫منجر‬
‫ی‬
‫ش‬
‫و‬ ‫وزن‬
‫ختوراک‬ ‫تبدیل‬ ‫ضریب‬
‫مقا‬ ‫در‬ ‫مشتابه‬
‫ی‬
‫سته‬
‫بتا‬
.‫شد‬ ‫شاهد‬ ‫خوراک‬
،‫ذاضر‬ ‫آزمایش‬ ‫نتای‬ ‫با‬ ‫موافق‬
‫محققتین‬
‫افتزودن‬ ‫بتا‬
‫یتک‬
‫درصتد‬
‫بر‬ ‫مرغی‬ ‫کود‬ ‫بیوچار‬
‫عملکرد‬
‫جوجه‬
‫گوشتتی‬ ‫های‬
‫راس‬
-
308
‫گتزارش‬
‫جوجه‬ ‫عملکرد‬ ‫که‬ ‫کردند‬
‫و‬ ‫بتدن‬ ‫وزن‬ ،‫مصترفی‬ ‫(ختوراک‬ ‫گوشتی‬ ‫های‬
‫تت‬
‫ت‬‫تح‬ )‫توراک‬
‫ت‬‫خ‬ ‫تدیل‬
‫ت‬‫تب‬ ‫تریب‬
‫ت‬‫ض‬
‫تأثیر‬
‫ت‬‫ت‬
‫تت‬
‫ت‬‫نیرف‬ ‫ترار‬
‫ت‬‫ق‬ ‫تار‬
‫ت‬‫بیوچ‬ ‫تل‬
‫ت‬‫مکم‬
(
Rashidi et al., 2020
)
.
‫می‬ ‫نظر‬ ‫به‬
‫توکستین‬ ‫که‬ ‫رسد‬
‫بیوچتار‬ ‫باینتدر‬
‫به‬
‫وینگی‬ ‫دلیل‬
‫متی‬ ‫دارد‬ ‫کته‬ ‫جتذبی‬ ‫ساختار‬ ‫و‬ ‫ساختمانی‬ ‫های‬
‫بتا‬ ‫توانتد‬
‫سموم‬
‫باکتریایی‬
‫توستط‬ ‫ستموم‬ ‫این‬ ‫جذ‬ ‫از‬ ‫مانع‬ ‫و‬ ‫شده‬ ‫باند‬ ‫قارچی‬ ‫و‬
‫ج‬ ‫و‬ ‫گوارش‬ ‫دستیاه‬
‫اندوتوکسین‬ ‫مخر‬ ‫اثرات‬ ‫از‬ ‫لوگیری‬
‫بتدن‬ ‫بتر‬ ‫هتا‬
‫شود‬
‫مثبت‬ ‫اثرات‬ ‫و‬
‫ی‬
‫م‬ ‫فلور‬ ‫بر‬
‫ی‬
‫کروب‬
‫ی‬
‫زنده‬ ‫و‬ ‫گوارش‬ ‫دستیاه‬
‫مان‬
‫ی‬
‫پرنده‬
‫ها‬
‫دارد‬
(
Gerlach & Schmidt, 2012
)
.
‫آزمتایش‬ ‫نتتای‬ ‫بتا‬ ‫موافتق‬
‫گزارشتی‬ ‫در‬ ،‫ذاضر‬
‫ستال‬ ‫در‬
2014
،
‫معنت‬ ‫تغییتر‬
‫ی‬
،‫بتدن‬ ‫وزن‬ ‫در‬ ‫داری‬
‫جوجته‬ ‫خوراک‬ ‫تبدیل‬ ‫ضریب‬ ‫و‬ ‫مصرفی‬ ‫خوراک‬
‫تغذیته‬ ‫گوشتتی‬ ‫هتای‬
‫نشتد‬ ‫مشاهده‬ ‫بیوچار‬ ‫با‬ ‫شده‬
(
ARDCorp, 2014
)
.
‫عملکترد‬ ‫کتاهش‬
‫دریافت‬ ‫طیور‬ ‫رشد‬
‫کننده‬
‫بیوچار‬
‫می‬
‫تواند‬
‫به‬
‫دل‬
‫ی‬
‫ل‬
‫بیوچتار‬ ‫شتدن‬ ‫بانتد‬
‫بتا‬
‫مغذ‬ ‫مواد‬
‫ی‬
‫گوارش‬ ‫دستیاه‬ ‫در‬ ‫موجود‬
‫باشد‬
،
‫زیرا‬
‫بترای‬ ‫بیوچتار‬ ‫توانایی‬
‫اتصال‬
‫به‬
‫را‬ ‫مغتذی‬ ‫متواد‬ ‫هضم‬ ‫منفی‬ ‫اثرات‬ ‫گونه‬ ‫هر‬ ‫است‬ ‫ممکن‬ ‫آ‬
‫کند‬ ‫تشدید‬
.
‫اگر‬
‫میزان‬
‫آ‬
‫محتویتات‬ ‫در‬ ‫موجتود‬
‫روده‬
،‫باشتد‬ ‫زیتاد‬
‫در‬
‫محتویات‬ ‫عبور‬ ‫هنیام‬
‫است‬ ‫ممکن‬ ‫کوچک‬ ‫روده‬ ‫از‬
‫به‬
‫شدن‬ ‫رقیق‬ ‫دلیل‬
‫پایین‬ ‫و‬
‫آمدن‬
‫محتویتات‬ ‫و‬ ‫کوچتک‬ ‫روده‬ ‫اپیتلیتوم‬ ‫بتین‬ ‫تمتاس‬ ‫سطح‬
‫آن‬ ‫گوارشی‬
،
‫جلتوگیری‬ ‫مغتذی‬ ‫متواد‬ ‫جتذ‬ ‫از‬
‫شتود‬
.
‫بته‬
‫دقیتق‬ ‫طتور‬
‫ن‬ ‫مشخن‬
‫ی‬
‫ست‬
‫با‬ ‫پرندگان‬ ‫چرا‬ ‫که‬
‫ذتاوی‬ ‫جیتره‬ ‫تغذیه‬
‫بتاالتر‬ ‫بیوچتار‬
‫به‬ ‫نسبت‬
‫پرندگان‬
‫ی‬
‫از‬ ‫که‬
‫جیره‬
‫شاه‬
‫د‬
‫ی‬
‫ا‬
‫ذتاوی‬ ‫جیتره‬
‫م‬
‫یت‬
‫زان‬
‫کمتتر‬
‫ی‬
1- Poultry litter biochar

10. 538
‫جلد‬ ‫ایران‬ ‫دامی‬ ‫علوم‬ ‫پژوهشهای‬ ‫نشریه‬
15
‫شماره‬ ،
4
‫زمستان‬
1402
‫بیوچار‬
‫م‬ ‫استفاده‬
‫ی‬
‫کن‬
‫ند‬
،
‫خوب‬ ‫عملکرد‬
‫ی‬
‫ندارند‬
(
Cheron, 2017
)
.
‫کل‬ ‫وزن‬ ‫افزایش‬ ‫و‬ ‫مصرفی‬ ‫خوراک‬ ،‫ذاضر‬ ‫آزمایش‬ ‫نتای‬ ‫برخالس‬
‫جوجه‬ ‫دوره‬
‫دریافت‬ ‫های‬
‫کننده‬
‫تحت‬ ‫یافته‬ ‫پرورش‬ ‫و‬ ‫بیومین‬ ‫پروبیوتیک‬
‫تنش‬
‫سرمایی‬
‫درذالی‬ ،‫داشت‬ ‫کاهش‬ ‫شاهد‬ ‫گروه‬ ‫به‬ ‫نسبت‬
‫افتزودن‬ ‫که‬
‫مصترفی‬ ‫ختوراک‬ ‫و‬ ‫بتدن‬ ‫وزن‬ ‫افتزایش‬ ‫موجب‬ ‫پروتکسین‬ ‫پروبیوتیک‬
‫جوجه‬
‫تنش‬ ‫تحت‬ ‫یافته‬ ‫پرورش‬ ‫های‬
‫س‬
‫رمایی‬
‫شتاهد‬ ‫گتروه‬ ‫بته‬ ‫نستبت‬
،‫تد‬
‫ت‬‫ش‬
‫تا‬
‫ت‬ّ‫م‬‫ا‬
‫تت‬
‫ت‬‫تح‬ ‫توراک‬
‫ت‬‫خ‬ ‫تدیل‬
‫ت‬‫تب‬ ‫تریب‬
‫ت‬‫ض‬
‫تأثیر‬
‫ت‬‫ت‬
‫تک‬
‫ت‬‫پروبیوتی‬ ‫تل‬
‫ت‬‫مکم‬
‫بیومین‬ ‫یا‬ ‫پروتکسین‬
-
‫نیرفتت‬ ‫قترار‬ ‫ایمبو‬
(
Ranjbar et al., 2013
)
.
‫ستتال‬ ‫در‬ ‫همچنتتین‬
2015
‫افتتزود‬ ‫کتته‬ ‫کردنتتد‬ ‫گتتزارش‬ ‫محققتتین‬ ،
‫ن‬
‫تجاری‬ ‫پروبیوتیک‬
®
PoultryStar
‫تنش‬ ‫شرایط‬ ‫در‬
‫سرمایی‬
‫بته‬ ‫منجر‬
‫تد‬
‫ت‬‫ش‬ ‫ترفی‬
‫ت‬‫مص‬ ‫توراک‬
‫ت‬‫خ‬ ‫تدیل‬
‫ت‬‫تب‬ ‫تریب‬
‫ت‬‫ض‬ ‫تاهش‬
‫ت‬‫ک‬ ‫و‬ ‫تدن‬
‫ت‬‫ب‬ ‫وزن‬ ‫تود‬
‫ت‬‫بهب‬
،
‫درذالی‬
‫که‬
‫جوجه‬ ‫میر‬ ‫و‬ ‫مری‬ ‫میزان‬ ‫بر‬
‫گوشتتی‬ ‫های‬
‫تتأثیر‬
‫معنتی‬
‫داری‬
‫نداشت‬
(
Huff et al., 2015
)
‫پروبیوتیتک‬ ‫افزودن‬ ‫با‬ ‫دییری‬ ‫محققین‬ .
‫ستوبتیلیس‬ ‫باستیلوس‬
(
B. subtilis
‫و‬ )
‫لشتنیفرمیس‬ ‫باستیلوس‬
(
B.
licheniformis
( ‫سلنیوم‬ ‫با‬ ‫شده‬ ‫غنی‬ )
1000
‫میلی‬
‫در‬ ‫محلتول‬ ‫از‬ ‫لیتتر‬
100
( )‫خوراک‬ ‫کیلوگرم‬
Se-enriched Bacillus: SECB
‫جیتره‬ ‫به‬ )
‫جوجه‬
‫تنش‬ ‫تحت‬ ‫گوشتی‬ ‫های‬
‫سرمایی‬
‫هفته‬ ‫از‬
5
‫تا‬
8
‫د‬ ‫با‬
‫مای‬
5
/
5
‫تا‬
5
/
15
‫سانتی‬ ‫درجه‬
‫کته‬ ‫کردنتد‬ ‫گزارش‬ ‫گراد‬
‫جوجته‬
‫هتا‬
‫ی‬
‫تغذ‬
‫یت‬
‫ه‬
‫شتده‬
‫با‬
SECB
‫ی‬
‫ا‬
‫ترک‬
‫ی‬
‫ب‬
‫باس‬
‫ی‬
‫لوس‬
‫باالتر‬ ‫بدن‬ ‫وزن‬
‫ی‬
‫به‬ ‫نسبت‬
‫گروه‬
‫شاهد‬
‫داشتند‬
‫و‬
‫جوجه‬
‫ها‬
‫ی‬
‫دریافت‬
‫کننتده‬
SECB
‫یت‬
‫ا‬
‫پروبیوتیتک‬
‫باست‬
‫ی‬
‫لوس‬
‫تاالتر‬
‫ت‬‫ب‬ ‫تدن‬
‫ت‬‫ب‬ ‫وزن‬
‫ی‬
‫ته‬
‫ت‬‫جوج‬ ‫ته‬
‫ت‬‫ب‬ ‫تبت‬
‫ت‬‫نس‬
‫تا‬
‫ت‬‫ه‬
‫ی‬
‫تاهد‬
‫ت‬‫ش‬
‫ت‬
‫ت‬‫ی‬
‫ا‬
‫ته‬
‫ت‬‫جوج‬
‫تا‬
‫ت‬‫ه‬
‫ی‬
‫دریافتت‬
‫کننتده‬
‫ستلنیوم‬
‫غ‬
‫یت‬
‫ر‬
‫آلت‬
‫ی‬
‫داشتتند‬
(
Yang et al., 2019
)
‫در‬ .
‫تنش‬ ‫شرایط‬
‫سرمایی‬
،
‫م‬ ‫ضد‬ ‫مواد‬
‫ی‬
‫کروب‬
‫ی‬
‫تول‬
‫ی‬
‫د‬
‫توستط‬ ‫شده‬
‫باستیلوس‬
‫سوبتیلیس‬
‫ا‬ ‫مانند‬
‫ی‬
‫تور‬
‫ی‬
‫ن‬
‫سورفاکت‬ ‫و‬
‫ی‬
‫ن‬
‫و‬
‫آنز‬
‫ی‬
‫م‬
،‫پروتئاز‬
‫ل‬
‫ی‬
‫پتاز‬
‫آمت‬ ‫و‬
‫ی‬
‫الز‬
‫تول‬
‫ی‬
‫د‬
‫توسط‬ ‫شده‬
‫لشنیفرمیس‬ ‫باسیلوس‬
‫نقش‬
‫مهم‬
‫ی‬
‫ستالمت‬ ‫ذفظ‬ ‫در‬
‫بدن‬
‫و‬
‫تجز‬
‫ی‬
‫ه‬
‫برا‬ ‫خوراک‬
‫ی‬
‫مغتذ‬ ‫متواد‬ ‫جذ‬
‫ی‬
‫دارنتد‬
(
Ohno et al.,
1995
)
.
‫(تنش‬ ‫ذاضر‬ ‫آزمایش‬ ‫در‬
‫سرمایی‬
)
،
‫بهبتود‬ ‫به‬ ‫منجر‬ ‫زئولیت‬ ‫افزودن‬
‫تنش‬ ‫از‬ ‫ناشی‬ ‫رشد‬ ‫کاهش‬ ‫جبران‬ ‫و‬ ‫عملکرد‬
‫سترمایی‬
‫جوجته‬ ‫در‬
‫هتای‬
‫زمینه‬ ‫در‬ ،‫ذاضر‬ ‫آزمایش‬ ‫نتای‬ ‫با‬ ‫موافق‬ ‫و‬ ‫نشد‬ ‫گوشتی‬
‫تأثیر‬
‫بر‬ ‫زئولیت‬
‫جوجه‬ ‫در‬ ‫آسیت‬ ‫بروز‬ ‫و‬ ‫عملکرد‬
‫گوشتی‬ ‫های‬
‫آرین‬
‫افتزودن‬ ‫بتا‬ ‫محققین‬
115
/
1
‫زئو‬ ‫کیلوگرم‬
( ‫لیت‬
‫آلوم‬ ‫سولفات‬
‫ی‬
‫ن‬
‫ی‬
‫وم‬
‫با‬ ‫ترکیب‬ ‫در‬ )
‫آهک‬
‫یا‬
‫اس‬
‫ی‬
‫د‬
‫س‬
‫ی‬
‫تر‬
‫ی‬
‫ک‬
‫هر‬ ‫به‬
‫مترمربع‬
‫که‬ ‫کردند‬ ‫گزارش‬ ‫بستر‬ ‫از‬
‫عملکرد‬
‫جوجه‬
‫های‬
‫گوشتی‬
(
‫افزا‬
‫ی‬
‫ش‬
‫ضر‬ ‫و‬ ‫خوراک‬ ‫مصرس‬ ،‫وزن‬
‫ی‬
‫ب‬
‫تبد‬
‫ی‬
‫ل‬
‫غذا‬
،)‫یی‬
‫درصد‬
‫تلفات‬
‫و‬
‫درصد‬
‫بروز‬
‫آس‬
‫ی‬
‫ت‬
‫تحت‬
‫تأثیر‬
‫ت‬
‫ی‬
‫مارهای‬
‫آزما‬
‫ی‬
‫ش‬
‫ی‬
‫نیرفتت‬ ‫قرار‬
(
Farhadi et al., 2013
)
.
‫تأثیر‬
‫جیره‬
‫بر‬ ‫آزمایشی‬ ‫های‬
‫فراسنجه‬
‫ختون‬ ‫سرم‬ ‫های‬
‫جوجته‬
‫هتای‬
‫جدول‬ ‫در‬ ‫گوشتی‬
3
.‫است‬ ‫شده‬ ‫داده‬ ‫نشان‬
‫تنش‬ ‫اعمال‬
‫سرمایی‬
‫ستبب‬
‫تی‬
‫ت‬‫معن‬ ‫تاهش‬
‫ت‬‫ک‬
،‫تل‬
‫ت‬‫ک‬ ‫تروتئین‬
‫ت‬‫پ‬ ‫دار‬
‫تولین‬
‫ت‬‫گلوب‬
‫تون‬
‫ت‬‫خ‬ ‫ترم‬
‫ت‬‫س‬ ‫تومین‬
‫ت‬‫آلب‬ ‫و‬
‫جوجه‬
‫شد‬ ‫گوشتی‬ ‫های‬
(
05
/
0
P<
)
‫ّا‬‫م‬‫ا‬ ،
‫گروهتی‬ ‫مقایستات‬ ‫بته‬ ‫توجه‬ ‫با‬
‫بین‬
‫شاهد‬
‫شر‬ ‫در‬ ‫یافته‬ ‫پرورش‬
‫افزودنتی‬ ‫تیمارهای‬ ‫و‬ ‫سرمایی‬ ‫تنش‬ ‫ایط‬
،‫ها‬
‫اکوبتاکتو‬ ‫پروبیوتیک‬ ،‫بیوچار‬ ‫مختلف‬ ‫سطوح‬ ‫کردن‬ ‫مکمل‬
-
‫یتا‬ ‫پتی‬
‫سرمی‬ ‫غلظت‬ ‫بر‬ ‫زئولیت‬
‫گلوبولین‬
‫جوجه‬ ‫آلبومین‬ ‫و‬
‫یافتته‬ ‫پرورش‬ ‫های‬
‫تنش‬ ‫تحت‬
‫سرمایی‬
‫تأثیر‬
‫معنی‬
‫نداشتند‬ ‫داری‬
(
05
/
0
P>
)
.
‫در‬
‫رابطه‬
‫متابولیت‬ ‫بر‬ ‫بیوچار‬ ‫تأثیر‬ ‫با‬
‫جوجه‬ ‫خونی‬ ‫های‬
‫های‬
‫گوشتی‬
‫دستترس‬ ‫در‬ ‫زیتادی‬ ‫اطالعتات‬ ‫سرمایی‬ ‫تنش‬ ‫شرایط‬ ‫در‬ ‫یافته‬ ‫پرورش‬
‫بتا‬ ‫آلتودگی‬ ‫تتنش‬ ‫شترایط‬ ‫در‬ ‫شتده‬ ‫انجتام‬ ‫تحقیقتات‬ ‫بیشتتر‬ ‫و‬ ‫نیست‬
‫پروبیوتیتک‬ ‫افتزودن‬ ‫بتا‬ ‫دییتری‬ ‫محققتین‬ .‫استت‬ ‫بتوده‬ ‫آفالتوکسین‬
‫تیلوس‬
‫ت‬‫باس‬
‫توبتیلیس‬
‫ت‬‫س‬
(
B. subtilis
‫و‬ )
‫تنیفرمیس‬
‫ت‬‫لش‬ ‫تیلوس‬
‫ت‬‫باس‬
(
B.
licheniformis
‫سلنیوم‬ ‫با‬ ‫شده‬ ‫غنی‬ )
(
1000
‫میلی‬
‫در‬ ‫محلتول‬ ‫از‬ ‫لیتتر‬
100
( )‫خوراک‬ ‫کیلوگرم‬
Se-enriched Bacillus: SECB
‫جیتره‬ ‫به‬ )
‫جوجه‬
‫از‬ ‫سرمایی‬ ‫تنش‬ ‫تحت‬ ‫گوشتی‬ ‫های‬
5
‫تا‬
8
‫دمای‬ ‫با‬ ‫هفتیی‬
5
/
5
‫تا‬
5
/
15
‫سانتی‬ ‫درجه‬
‫که‬ ‫کردند‬ ‫گزارش‬ ‫گراد‬
‫ظرف‬
‫یت‬
‫ت‬
‫آنتت‬
‫ی‬
‫اکست‬
‫ی‬
‫دان‬
‫ی‬
‫سوپراکست‬ ،‫کتل‬
‫ی‬
‫د‬
‫کتل‬
‫تا‬
‫ت‬‫توان‬
‫یی‬
‫د‬
‫ی‬
‫ستموتاز‬
‫گلوتتات‬ ‫و‬
‫ی‬
‫ون‬
‫ت‬
‫ت‬‫پراکس‬
‫ی‬
‫دا‬
‫ز‬
‫در‬
‫ماه‬
‫ی‬
‫چه‬
‫س‬
‫ی‬
‫نه‬
‫افزایش‬
‫و‬
‫غلظت‬
‫مالون‬
‫د‬
‫ی‬
‫آلدئ‬
‫ی‬
‫د‬
‫بته‬ ‫پالستما‬
‫قابتل‬ ‫طتور‬
‫توجه‬
‫ی‬
‫کاهش‬
‫ی‬
‫افت‬
.
‫کتاهش‬ ‫بته‬ ‫منجتر‬ ‫متذکور‬ ‫پروبیوتیتک‬ ‫افزودن‬
‫تت‬
‫ت‬‫غلظ‬
‫تترول‬
‫ت‬‫کلس‬
‫تل‬
‫ت‬‫ک‬
‫تما‬
‫ت‬‫پالس‬
‫تت‬
‫ت‬‫غلظ‬ ‫و‬
‫تر‬
‫ت‬‫ت‬
‫ی‬
‫گل‬
‫ی‬
‫ت‬
‫ت‬‫س‬
‫ی‬
‫ر‬
‫ی‬
‫د‬
‫و‬
LDL
-
‫کلسترول‬
‫و‬ ‫پالسما‬
‫عضله‬
‫س‬
‫ی‬
‫نه‬
‫افزایش‬ ‫و‬
HDL
-
‫کلستترول‬
‫پالستما‬
‫مقا‬ ‫در‬
‫ی‬
‫سه‬
‫شاهد‬ ‫گروه‬ ‫با‬
‫شد‬
(
Yang et al., 2019
)
‫تأثیر‬ ‫با‬ ‫رابطه‬ ‫در‬ .
‫متابولیتتت‬ ‫بتتر‬ ‫زئولیتتت‬
،‫ختتونی‬ ‫هتتای‬
‫همکتتاران‬ ‫و‬ ‫کتتتولی‬ ‫صتتفایی‬
(
Safaeikatouli et al., 2010
)
‫جوجه‬ ‫در‬ ‫که‬ ‫دادند‬ ‫نشان‬
‫گوشتی‬ ‫های‬
‫جیره‬ ‫با‬ ‫شده‬ ‫تغذیه‬
‫ذتاوی‬ ‫های‬
30
‫مقتدار‬ ،‫زئولیتت‬ ‫کیلتوگرم‬ ‫در‬ ‫گترم‬
،‫کتل‬ ‫کلستترول‬ ‫میتزان‬ ‫و‬ ‫افزایش‬ ‫خون‬ ‫سرم‬ ‫پروتئین‬
HDL
،
LDL
‫و‬
VLDL
‫سترم‬ ‫گلتوکز‬ ‫میتزان‬ ‫ّتا‬‫م‬‫ا‬ ،‫تیرفتت‬ ‫قرار‬ ‫تأثیر‬ ‫تحت‬ ‫کلسترول‬
‫و‬ ‫داد‬ ‫نشان‬ ‫کاهش‬
‫ج‬ ‫بته‬ ‫زئولیتت‬ ‫کیلتوگرم‬ ‫در‬ ‫گترم‬ ‫پن‬ ‫افزودن‬
‫یتره‬
‫جوجه‬
‫تأثیری‬ ‫گوشتی‬ ‫های‬
‫تری‬ ‫و‬ ‫کلسترول‬ ،‫گلوکز‬ ‫غلظت‬ ‫بر‬
‫گلیسترید‬
‫نداشت‬
(
Prvulovic et al., 2008
)
.
‫جیره‬ ‫تأثیر‬
‫شمار‬ ‫بر‬ ‫آزمایشی‬ ‫های‬
‫سلول‬
‫جوجته‬ ‫ختونی‬ ‫هتای‬
‫هتای‬
‫در‬ ‫گوشتی‬
‫جدول‬
3
‫کته‬ ‫داد‬ ‫نشتان‬ ‫جدول‬ ‫نتای‬ .‫است‬ ‫شده‬ ‫داده‬ ‫نشان‬
،‫راس‬ ‫ستویه‬ ‫شتده‬ ‫توصتیه‬ ‫دمتای‬ ‫در‬ ‫یافته‬ ‫پرورش‬ ‫گروه‬ ‫با‬ ‫مقایسه‬ ‫در‬
،‫ختون‬ ‫ستفید‬ ‫و‬ ‫قرمتز‬ ‫گلبول‬ ‫شمار‬ ‫افزایش‬ ‫سبب‬ ‫سرمایی‬ ‫تنش‬ ‫اعمال‬
‫هتروفیل‬ ‫درصد‬ ،‫هموگلوبین‬ ‫میزان‬
‫و‬ ‫لنفوستیت‬ ‫بته‬ ‫هتروفیل‬ ‫نسبت‬ ‫و‬
‫شد‬ ‫لنفوسیت‬ ‫درصد‬ ‫کاهش‬
(
05
/
0
P<
)
،‫سترمایی‬ ‫تنش‬ ‫تحت‬ ‫گروه‬ ‫در‬ .
‫افزودن‬
‫درصد‬ ‫یک‬
‫گلبتول‬ ‫شتمار‬ ‫کاهش‬ ‫به‬ ‫منجر‬ ‫پروبیوتیک‬ ‫و‬ ‫بیوچار‬
‫یافتته‬ ‫پرورش‬ ‫شاهد‬ ‫گروه‬ ‫ذد‬ ‫تا‬ ‫خون‬ ‫هموگلوبین‬ ‫غلظت‬ ‫و‬ ‫خون‬ ‫سفید‬
‫شد‬ ‫سویه‬ ‫شده‬ ‫توصیه‬ ‫دمای‬ ‫در‬
(
05
/
0
P<
)
‫ّا‬‫م‬‫ا‬ ،
‫مقا‬ ‫بته‬ ‫توجته‬ ‫با‬
‫ی‬
‫ست‬
‫ات‬
‫گروه‬
‫ی‬
‫ب‬
‫ی‬
‫ن‬
‫پرورش‬ ‫شاهد‬
‫ی‬
‫افته‬
‫شرا‬ ‫در‬
‫ی‬
‫ط‬
‫سرما‬ ‫تنش‬
‫یی‬
‫ت‬ ‫و‬
‫ی‬
‫مارهتا‬
‫ی‬
‫افزودن‬
‫ی‬
،‫ها‬
‫افزودنی‬
‫و‬ ‫لنفوستیت‬ ‫درصتد‬ ،‫ختون‬ ‫قرمز‬ ‫گلبول‬ ‫شمار‬ ‫بر‬ ‫ها‬
‫معنتی‬ ‫تتأثیر‬ ‫لنفوستیت‬ ‫بته‬ ‫هتروفیل‬ ‫نسبت‬ ‫و‬ ‫هتروفیل‬
‫نداشتتند‬ ‫داری‬
(
05
/
0
P>
)
‫سلول‬ ‫شمار‬ ‫بهبود‬ ‫به‬ ‫قادر‬ ‫و‬
‫جوجه‬ ‫خونی‬ ‫های‬
‫گوشتتی‬ ‫های‬
‫ن‬ ‫سرمایی‬ ‫تنش‬ ‫تحت‬
.‫بودند‬

11. ‫همک‬ ‫و‬ ‫ورمقانی‬
،‫اران‬
‫پسماند‬ ‫بیوچار‬ ‫اثر‬
،‫عملکرد‬ ‫بهبود‬ ‫بر‬ ‫زئولیت‬ ‫و‬ ‫پروبیوتیک‬ ،‫شهری‬ ‫تر‬
...
539
‫جدول‬
3
-
‫بر‬ ‫آزمایشی‬ ‫تیمارهای‬ ‫اثر‬
‫فراسنجه‬
‫دسی‬ ‫بر‬ ‫(گرم‬ ‫خون‬ ‫سرم‬ ‫های‬
)‫لیتر‬
‫سلول‬ ‫جمعیت‬ ‫و‬
‫جوجه‬ ‫خونی‬ ‫های‬
‫گوشتی‬ ‫های‬
Table 3- Effect of experimental treatments on blood serum indices (g/dl) and blood cell count of broiler chickens
‫فراسنجه‬
Parameter
‫تیماره‬
‫آزمایشی‬ ‫ای‬
1
Experimental treatments1 SEM
P-value2
1 2 3 4 5 6 7 1 2
‫کل‬ ‫پروتئین‬
(
g/dl
)
Total protein (g/dl)
a
6.22 b
3.19 3.08bc
2.49c
2.79bc
2.86bc
2.75bc
0.19 0.001 0.08
‫آلبومین‬
(
g/dl
)
Albumin
b
1.56 2.45a
2.31a
2.16a
2.31a a
2.40 a
2.54 0.15 0.024 0.57
‫گلوبولین‬
(
g/dl
)
Globulin (g/dl)
a
4.66 0.75b
0.77b
0.33b
0.48b
0.46b
0.30b
0.19 0.003 0.13
‫قرمز‬ ‫گلبول‬
(
1
×
12
10
)
Red blood cell
b
2.30 a
3.40 a
3.44 a
3.40 a
3.48 a
3.60 a
4.01 0.16 0.03 0.63
‫سفید‬ ‫گلبول‬
(
1
×
7
10
)
White blood cell
b
3.38 a
3.62 3.66a
3.56a
3.41b b
3.89 ab
4.03 0.06 0.02 0.31
‫هموگلوبین‬
(
g/dl
)
Hemoglobin (g/dl)
c
8.0 ab
11.0 a
12.8 a
12.1 a
10.1 bc
9.0 abc
10.3 0.80 0.007 0.89
‫لنفوسیت‬
)‫(درصد‬
Lymphocyte (%)
a
74.8 b
55.8 b
55.2 b
54.2 b
52.0 b
54.8 55.6b
1.96 0.001 0.56
)‫(درصد‬ ‫هتروفیل‬
Heterophil (%)
b
24.8 a
42.3 42.8a
44.6a
46/0a
43.4a
42.4a
1.79 0.001 0.47
‫لنفوسیت‬ ‫به‬ ‫هتروفیل‬ ‫نسبت‬
Heterophile to
lymphocyte ration
b
0.33 a
0.76 0.79a
0.83a a
0.89 0.81a
0.77a
0.059 0.001 0.41
1
1
-
‫مثبت‬ ‫(شاهد‬ ‫پایه‬ ‫جیره‬
-
)‫راس‬ ‫سویه‬ ‫شده‬ ‫توصیه‬ ‫دمای‬ ‫در‬ ‫پرورش‬
،
2
-
‫منفی‬ ‫(شاهد‬ ‫پایه‬ ‫جیره‬
-
‫در‬ ‫پرورش‬
‫تنش‬ ‫شرایط‬
‫سرمایی‬
)
،
3
-
+ ‫منفی‬ ‫شاهد‬
5
/
0
‫بیوچار‬ ‫درصد‬
،
4
-
+ ‫منفتی‬ ‫شاهد‬
75
/
0
‫بیوچار‬ ‫درصد‬
،
5
-
+ ‫منفی‬ ‫شاهد‬
1
،‫بیوچار‬ ‫درصد‬
6
-
( ‫پروبیوتیک‬ + ‫منفی‬ ‫شاهد‬
200
)‫تن‬ ‫در‬ ‫گرم‬
،
7
-
)‫تن‬ ‫در‬ ‫کیلوگرم‬ ‫(یک‬ ‫زئولیت‬ + ‫منفی‬ ‫شاهد‬
.
1
-
P-value
‫و‬ ‫تیمارها‬ ‫کل‬ ‫میانیین‬ ‫مقایسات‬
2
-
P-value
‫مقایسه‬
‫تیمار‬ ‫بین‬ ‫گروهی‬
2
‫تیمارهای‬ ‫با‬
3
-
7
.
1
1- Basal ration (positive control- rearing in recommended temperature of Ross strain), 2) negative control (fed basal diet and rearing in cold stress),
3) negative control + %0.5 solid waste biochar, 4) negative control + %0.75 solid waste biochar, 5) negative control + 1% solid waste biochar, 6)
negative control + probiotic Ecobacto-P (200 g/ton), 7) negative control + 1 kg /ton zeolite.
2
1- P-value of total analysis and 2- P-value of contrast analysis between treatment 2 and treatments 3-7.
‫هتروف‬ ‫نسبت‬
‫ی‬
‫ل‬
‫لنفوس‬ ‫به‬
‫ی‬
‫ت‬
‫به‬
‫ذ‬ ‫در‬ ‫تتنش‬ ‫شاخن‬ ‫عنوان‬
‫ی‬
‫وانتات‬
‫جوجه‬ ‫جمله‬ ‫از‬ ‫مختلف‬
‫ها‬
‫گوشتی‬ ‫ی‬
‫آزمتایش‬ ‫نتای‬ ‫با‬ ‫توافق‬ ‫در‬ ‫و‬ ‫است‬
‫تنش‬ ‫که‬ ‫است‬ ‫شده‬ ‫گزارش‬ ،‫ذاضر‬
‫سرما‬
،‫یی‬
‫بته‬ ‫منجر‬
‫تعتداد‬ ‫کتاهش‬
‫لنفوس‬
‫ی‬
‫ت‬
‫ها‬
‫خون‬ ‫ی‬
‫جوجه‬
‫ها‬
ً‫ا‬‫متعاقب‬ ‫که‬ ‫شد‬ ‫گوشتی‬ ‫ی‬
‫افزا‬ ‫به‬ ‫منجر‬
‫ی‬
‫ش‬
‫هتروف‬ ‫نسبت‬
‫ی‬
‫ل‬
‫لنفوست‬ ‫بته‬
‫ی‬
‫ت‬
‫شتده‬
‫استت‬
(
Olfati et al., 2018
)
‫و‬
‫که‬ ‫است‬ ‫شده‬ ‫گزارش‬
‫ب‬
‫ی‬
‫وچار‬
‫موجب‬
‫پروفا‬ ‫بهبود‬
‫ی‬
‫ل‬
‫ختون‬
‫در‬
‫ذ‬
‫ی‬
‫وانتات‬
‫نشخوارکننده‬
‫می‬
‫شتود‬
(
Man et al., 2021
)
.
‫آزمتایش‬ ‫نتتای‬ ‫موافتق‬
‫بیتومین‬ ‫و‬ ‫(پروتکستین‬ ‫پروبیوتیک‬ ‫نوع‬ ‫دو‬ ‫افزودن‬ ‫با‬ ‫محققین‬ ،‫ذاضر‬
-
‫جیره‬ ‫به‬ )‫ایمبو‬
‫جوجه‬
‫گوشتی‬ ‫های‬
‫راس‬
-
308
‫شترایط‬ ‫در‬ ‫یافته‬ ‫پرورش‬
‫تنش‬ ‫تحت‬ ‫و‬ ‫عادی‬
‫سرمایی‬
‫سن‬ ‫از‬
‫سه‬
‫تا‬
‫شش‬
‫کردند‬ ‫گزارش‬ ‫هفتیی‬
‫تنش‬ ‫که‬
‫سرمایی‬
‫و‬ ‫هتروفیتل‬ ‫افتزایش‬ ‫و‬ ‫لنفوستیت‬ ‫کتاهش‬ ‫به‬ ‫منجر‬
‫هتروف‬ ‫تبت‬
‫ت‬‫نس‬
‫تک‬
‫ت‬‫پروبیوتی‬ ‫دو‬ ‫تر‬
‫ت‬‫ه‬ ‫تزودن‬
‫ت‬‫اف‬ ‫و‬ ‫تد‬
‫ت‬‫ش‬ ‫تیت‬
‫ت‬‫لنفوس‬ ‫ته‬
‫ت‬‫ب‬ ‫تل‬
‫ت‬‫ی‬
‫بیومین‬ ‫و‬ ‫پروتکسین‬
-
‫کتاهش‬ ‫و‬ ‫لنفوستیت‬ ‫افتزایش‬ ‫بته‬ ‫منجتر‬ ‫ایمبتو‬
‫شد‬ ‫لنفوسیت‬ ‫به‬ ‫هتروفیل‬ ‫نسبت‬ ‫و‬ ‫هتروفیل‬
‫ند‬
،
‫به‬
‫طوری‬
‫کته‬
‫بتا‬
‫شتاهد‬
‫بودنتد‬ ‫رقابت‬ ‫قابل‬ ‫شده‬ ‫توصیه‬ ‫دمای‬ ‫در‬ ‫یافته‬ ‫پرورش‬
‫ّتا‬‫م‬‫ا‬ ،
‫نتوا‬
‫نستتند‬
‫گلبول‬ ‫کل‬ ‫تعداد‬ ‫کاهش‬ ‫موجب‬
‫خو‬ ‫سفید‬ ‫های‬
‫جوجه‬ ‫ن‬
‫تنش‬ ‫تحت‬ ‫های‬
‫سرمایی‬
‫شوند‬
(
Ranjbar et al., 2013
)
.
‫بر‬ ‫آزمایشی‬ ‫تیمارهای‬ ‫اثر‬
‫نسبی‬ ‫وزن‬
‫اندام‬
‫لنفاوی‬ ‫های‬
‫جوجه‬
‫هتای‬
‫جدول‬ ‫در‬ ‫گوشتی‬
4
‫همان‬ .‫است‬ ‫شده‬ ‫داده‬ ‫نشان‬
‫مالذظته‬ ‫کته‬ ‫طتوری‬
‫می‬
،‫شود‬
‫مقا‬ ‫در‬
‫ستویه‬ ‫شده‬ ‫توصیه‬ ‫دمای‬ ‫در‬ ‫یافته‬ ‫پرورش‬ ‫گروه‬ ‫با‬ ‫یسه‬
‫تنش‬ ‫اعمال‬ ،‫راس‬
‫سرمایی‬
‫نسبی‬ ‫وزن‬ ‫کاهش‬ ‫سبب‬
‫و‬ ‫شد‬ ‫تیموس‬ ‫غده‬
‫فابرستیویس‬ ‫بتورس‬ ‫و‬ ‫طحتال‬ ‫نسبی‬ ‫وزن‬
‫تتأثیر‬
‫معنتی‬
‫نداشتت‬ ‫داری‬
(
05
/
0
P>
)
.
‫بین‬ ‫گروهی‬ ‫مقایسات‬ ‫به‬ ‫توجه‬ ‫با‬
‫شاهد‬
‫در‬ ‫یافتته‬ ‫پترورش‬
‫افزودنی‬ ‫تیمارهای‬ ‫و‬ ‫سرمایی‬ ‫تنش‬ ‫شرایط‬
،‫ها‬
‫هم‬
‫ه‬
‫افزودنی‬
‫متورد‬ ‫های‬
‫جوجته‬ ‫تیمتوس‬ ‫نستبی‬ ‫وزن‬ ‫کتاهش‬ ‫باعث‬ ‫آزمایش‬
‫در‬ ‫گوشتتی‬ ‫هتای‬
‫و‬ ‫ذاضتر‬ ‫آزمتایش‬ ‫نتای‬ ‫با‬ ‫موافق‬ .‫شدند‬ ‫سرمایی‬ ‫تنش‬ ‫تیمار‬ ‫با‬ ‫مقایسه‬
‫شرایط‬ ‫در‬ ‫تحقیق‬ ‫انجام‬
‫دمایی‬
‫کته‬ ‫استت‬ ‫شتده‬ ‫گتزارش‬ ،‫شده‬ ‫توصیه‬
‫از‬ ‫استفاده‬
‫پن‬
‫جیره‬ ‫به‬ ‫زئولیت‬ ‫کیلوگرم‬ ‫در‬ ‫گرم‬
‫جوجته‬
‫گوشتتی‬ ‫هتای‬
،
‫نسبی‬ ‫وزن‬
‫بتورس‬ ‫و‬ ‫پانکراس‬
‫تحتت‬ ‫را‬ ‫فابریستیوس‬
‫تتأثیر‬
‫نتداد‬ ‫قترار‬
(
Prvulovic et al., 2008
)
‫مقابل‬ ‫در‬ ‫و‬
،
‫همتین‬ ‫در‬ ‫دییری‬ ‫تحقیق‬ ‫در‬
‫جوجه‬ ‫در‬ ‫راستا‬
‫کلینوپتیلیت‬ ‫که‬ ‫شد‬ ‫داده‬ ‫نشان‬ ،‫نر‬ ‫جنس‬ ‫گوشتی‬ ‫های‬
‫ها‬
‫شد‬ ‫طحال‬ ‫نسبی‬ ‫وزن‬ ‫کاهش‬ ‫موجب‬
(
Lotfollahian et al., 2004
)
.