Colof of nature and Evolution

1. DOĞANIN RENKLERİ
VE
EVRİM
Dr. Vural Yiğit

2. DOĞAYA GÜZELLİĞİNİ VEREN ONUN
OLAĞANÜSTÜ RENKLERİDİR.

3. DOĞA’NIN RENGİ, RENGİN
DOĞASI
• Doğadaki tüm canlı ve cansız ortamlar renklidir.
• Doğanın dili renklerdir.
• Yaşamı renkli kılan, yaşamın kendisi kadar
doğanın renkleridir.
• Dolaysı ile renk, doğanın kendisidir.
• Acaba renksiz bir doğa ve yaşam nasıl olurdu?
• Doğanın renkleri, renklerin doğası ile anlam bulur.
• Doğanın renklerini ancak ışık ile görebiliriz.

4. RENK VE IŞIK
• Renk, ışığın gözün retinasına
değişik biçimde ulaşması ile
ortaya çıkan bir algılamadır.
• Bu algılama, ışığın maddeler
üzerine çarpması ve kısmen
soğurulup, kısmen yansıması
nedeniyle çeşitlilik gösterir.
• Tüm dalga boyları birden aynı
anda gözümüze ulaşırsa bunu
beyaz, hiç ışık ulaşmazsa
siyah olarak algılarız.

5. Doğal ışık kaynakları
Güneş Ay ve Yıldızlar
Ateş Böceği
Şimşek ve yıldırım
Ayrıca bazı mantarlar ve
derinliklerde yaşayan balıklarda
ışık yayarlar.

6. Işığın Renkleri
Kırmızı
Turuncu
Sarı
Yeşil
Mavi
Lacivert
Mor
Güneş ışığı 7 renkten oluşur.

7. İnsanlar bazı dalga boylarını renk
olarak algılarlar
• Görünür ışık bir cam prizmadan geçirilirse kırılır ve
farklı dalga boylarında ayrılır.
• Gözümüz bu dalga boylarını farklı renkler olarak
algılar.
AM
FM
TV
Radar
İnfrared
Görünür ışık
UV

9. Cisimler üzerlerine düşen ışığın içindeki dalga boylarının
bir kısmını emerken bir kısmını yansıtırlar. Renk olgusu
yansıtılan dalga boyuna göre ortaya çıkar.
Elma Limon
Örneğin elma 600-700 nm dalga boyundaki ışığı yansıttığı için
kırmızı, limon 500-550 nm dalga boyundaki ışığı yansıttığı için sarı
olarak algılanır.

10. Işığın Ana Renkleri
• Işığın Ana renkleri; Kırmızı, Mavi ve yeşildir:
• İki ana rengin karışımıyla ortaya çıkan ara
renkler, karışıma katılmayan ana
tamamlayıcısı olur.
Mavi ve kırmızı
karışımı pembe
(magenta )
Mavi ve yeşil
karışımı , Açık Mavi;
(cyan )
Üç rengin
karışımı;
Beyaz
Kırmızı ve
yeşil k; Sarı

11. En kısa dalga boylu mavi ışınlar atmosferin üst tabakalarındaki
küçük parçacılar tarafından hemen saçılırlar. Fakat kırmızı ışık
daha büyük dalga boylu ışık olduğundan günbatımında gözlenir.

12. • Deniz suyu güneş ışığının kırmızı ve kırmızıya yakın
tonlarını soğurur ve mavi ve maviye yakın tonlarını
yansıtır. Dolayısıyla denizler de mavi görünür.

13. Gökkuşağı, güneş ışınlarının yağmur
damlalarında kırılmasıyla gökyüzünde meydana
gelen ışık tayfıdır.

14. Bitkiler Neden
Yeşildir?
• Bitkiler, ışık enerjisini
emer ve şeker (gıda
besini) şeklinde kimyasal
enerjiye dönüştürür.
• Klorofil, Yeşili mavi ve
kırmızı ışığı emen önemli
bir moleküldür.

15. Yeşil Yapraklar Neden Sararır?
• Sonbaharda, güneş ışığı
yeterli miktarda olmadığı
için bitkiler yeşil rengi veren
klorofil maddesini üretemez
ve yapraklar sarı,
kahverengi ve kırmızı
görülmeye başlar.
• Bir anda yemyeşil ağaçların
sararmaya başlamasının ve
bize başka bir güzellik
sunmasının nedeni budur.

16. Bazı Deniz Canlıları Neden
Kımızı?
• Karadaki gibi
denizdeki yaşam da
yeşil Bitkilerin
Fotosentez olayına
bağlıdır.
• Güneş ışığı, denizdeki
bitkilerin ve canlıların
renk dağılımında
belirleyici rol oynar.
• Işık görmeyen
derinliklerde, durum
çok farklıdır.

17. EVRİM SÜRECİ
• Evrim, biyolojide canlı türlerinin, kuşaklar boyu kalıtsal
değişime uğrayarak farklı özellikler kazanma
süreçleridir. Evrimim ögeleri:
• Çevresel etmenler,
• Mutasyon,
• Değişimler(Varyasyon),
• Çevreye uyum(adaptasyon)
• Gen akışı,
• Genetik sürüklenme
• Yapay seçilim,
• Doğal seçilimdir.

18. EVRİM VE RENK
• Evrim sırasına göre mavi rengin görüşü en eskisidir.
Birçok atamız mavi rengi ayırt etmeyi öğrenmişti. ,
• Köken birliği olduğundan, mavi renk algısı bütün
canlılarda aynı olmalıdır.
• Ancak diğer renklerde (kırmızı ve yeşil) farklar olabilir.
• Renk algısı memeliler, primatlar, kuşlar, sürüngenler,
balıklar ve amfibilerde değişik olabilir.
• Türler birbirinden ayrıldıktan sonra bağımsız olarak
renk algısı geliştirdiler.

19. GÖZÜN EVRİMİ
• Işık, gözün evrim geçirerek
gelişmesi, birçok canlının
yaşamında önemli rol oynar.
• Canlılar besinlerini ararken,
düşmanlarını tanırken,
partnerlerini seçerken ve doğanın
tehlikelerinden kaçınırken öncelikle
renklerden yararlanır.
• Bu durum, milyonlarca yılda
gerçekleşen bir evrimin sonucudur.

20. MUTASYONLAR
• Mutasyon, Çevresel ve
genetik etmenler ile
canlının DNA yapısının
bozulmasıdır.
• Örneğin, bir mutasyon,
parlak yeşil genine sahip
ebeveynlerin kahverengi
genine sahip olan döller
vermesine neden olabilir.
• Böyle bir durum ise,
kahverengi böcek
genlerinin popülasyonda
daha sık rastlanır hale
gelmelerine neden

21. ÇEVREYE
UYUM(ADAPTASYON)
• Canlıların yaşamlarını
devam ettirebilmek için
çevreye yapmış oldukları
uyumlara adaptasyon
denir.
• Adaptasyonlar kalıtsal
olup, yavru bireylere
aktarılır.
• Yaşadığı çevreye adapte
olamayan canlılar
yaşamlarını devam
ettiremezler.

22. GEN AKIŞI
• Genlerin bir toplumdan
diğerine her türlü hareketi
gen akışı ya da göç olarak
adlandırılır.
• Eğer genler yeni ulaştıkları
popülasyonda daha önceden
mevcut değillerse, gen akışı
çok önemli bir genetik
çeşitlilik kaynağı olur.

23. GENETİK SÜRÜKLENME
• Bir popülasyonda
kuşaktan kuşağa,
tümüyle genlerin bir
karakter üzerinde, aynı
ya da farklı yönde
değişimidir.
• Genetik sürüklenme,
küçük bir grup canlının
genetik havuzunda
tamamen şans eseri
oluşmuş
değişikliklerdir.
Yok
olma

24. GENETİK SÜRÜKLENME
• Böcekler ürediklerinde
şans eseri, yeşil gene
sahip yavruların sayısı
kahverengi gene sahip
yavrularınkinden daha
fazla olması
durumudur.
• Örneğin; Kahverengi
gen yavrularda
ebeveynlere göre,
biraz daha yüksek
sıklıkta ortaya çıkıyor.

25. MİKROEVRİM VE YALITIM
• Coğrafi yalıtım; Kıtaların
kayması veya canlıların
göçü, toplum bireylerinin
birbiri ile çiftleşmesi için
elverişsiz yaşam alanları
oluşturur.
• Mikroevrim, küçük
ölçekte,tek bir
popülasyon içinde
gerçekleşen evrimdir.

26. MODİFİKASYON
• Çevresel etmenler sonucunda canlının dış görünüşünde
meydana gelen değişikliklerdir.
• DNA yapısında bir değişiklik olmadığı için modifikasyonlar
kalıtsal değildir.
• Canlılarda meydana gelen bazı modifikasyon örnekleri:
• Beyaz renkli Himalaya tavşanlarının karın bölgelerinin
kazınıp, siyah tüylerin çıkması,
• Çuha çiçeğinin düşük sıcaklıkta kırmızı yüksek sıcaklıkta
beyaz renkli çiçek açması,
• Bir bitkinin ışıklı ortamda yetişirse yeşil renkli, karanlık
ortamda yetişirse renksiz olması,
• Toprağın asit derecesine göre ortanca bitkisinin farklı
renkte çiçek açması vb..

27. VARYASYON-ÇEŞİTLİLİK
• Varyasyon; Bir türün
bireylerindeki aynı karakterin
farklı şekilleri, değişiklik ve
çeşitlilik göstermesidir.
• Örneğin bitkiler klorofil
içerdikleri halde ışıksız yerde
yetiştirilirse renk yeşil olmaz.
• Ayni bitki ışığa çıkınca yeşil
renk alır.

29. DOĞAL SEÇİLİM
• Yeşil renkli böceklerin
kuşlar tarafından fark
edilmesinin ve yenmesi
kahverengi böceklere
göre daha kolaydır.
• Bu da o toplulukta
Kahverengi böceklerin
gen sıklığını arttırır.
• Yeni kuşaklarda
kahverengi böcekler
daha yaygın olur.

30. Doğal seçilim:
Ayni populasyon içinde farklı renkleri
barındırır.

31. YAPAY SEÇİLİM
• İnsanların bilinçli ve amaçlı olarak bir
organizmanın belli özelliklerini
seçmesi ve kontrollü olarak
yetiştirmesidir. (Örn. Tarım)
• Hayvan ve bitkiler için yaygın kullanılır.
• Doğal seçilim ile yapay seçilimin
altında yatan genetik süreçler
arasında bir fark yoktur.
• Ancak, çevrenin değiştirilmesi ile
bilinçsiz olarak oluşan yapay seçilim
ile laboratuvarda, DNA dizilerinin
bilinçli olarak değiştirilmesi (DGO) ile
yapılan yapay seçilim arasında ayrım
yapmak gerekir.

32. GİZLENME
• Bir canlının, bulunduğu
çevrenin renklerini alarak,
düşmanları tarafından fark
edilmesinin zorlaşmasını
sağlamasıdır.
• Canlılar gizlenme için çeşitli
renkleri kullanırlar.
• Korunma içgüdüsüyle ve
kalıtımsal olarak yaparlar.
• Bazı kuşlar, sürüngenler ve
böcekler, korunmak ya da
avlarını yakalamak amacıyla
renk ya da biçim değiştirir.

33. BİYOLOJİK ÇEŞİTLİLİK
• Biyolojik zenginlik ya da biyolojik
çeşitlilik, canlıların farklılığını ve
değişkenliğini, içinde bulundukları
karmaşık ekolojik yapılarla,
birbirleriyle ve çevreleriyle karşılıklı
etkileşimlerini ifade etmektedir. Üç
gurup altında işlenir.
• 1. Ekosistem Çeşitliliği
• 2.Tür çeşitliliği
• 3.Gen Çeşitliliği

34. Ekosistem Çeşitliliği
• Geniş alanlarda yaşayan
canlılar ve cansız
ekosistemlerin çeşitliliği
biyolojik çeşitlilik
açısından önem taşır
• Yaşam alanları ne kadar
çeşitli ise o alanlarda
yaşayabilen canlılar ve bu
canlıların genetik yapıları
da o derece zengin olur.

35. Genetik Çeşitlilik:
Bir biyolojik çeşitlilik düzeyi
olup bir türün gen
havuzundaki genetik
özelliklerinin toplam sayısını
gösterir.
Kalıtsal olarak geçen belli
bir tür,popülâsyon, çeşit,
alt-tür ya da ırk içindeki
gen farklılığıyla ölçülür.

36. • Tür Çeşitliliği:
Tür çeşitliliği bir alandaki
türlerin sayısı ve o türlere ait
bireylerin sayısı kullanılarak
ölçülür.
Bireylerin de sayıca birbiri ile
dengeli olması gereklidir.
Belirli bir alandaki yaşam
topluluklarının, hayvan ve
bitki topluluklarının ve tür
öbeklerinin de çeşitliliğinden
bahsedilebilir.

37. ÇEVREYE UYUM

38. DOĞAL ÇEVREYE UYUM
• Bir bitki ya da hayvanın
bulunduğu ortamda
varlığını sürdürebilmesini
sağlayan yetenekler
bütünüdür.
• Canlılardaki kalıtsal
özeliklerin doğal seçilime
uğramasıyla ortaya çıkar.
• En temel uyum
düzenekleri; kimyasal ve
genetik kökenlidir.

39. Kutup ayıları, . . .

40. Çevreye Uyum:
Endüstriyel kirlenme ve güveler

41. SEMENDER

42. DİL BALIĞI

45. Çiçek Peygamber devesi

46. Çubuk Peygamber Devesi

47. CİNSEL SEÇİLİM
• Bu tür seçilim, hayatta kalma
mücadelesine değil, erkekler
arasındaki dişilere sahip olma
mücadelesine
dayanmaktadır.
• Sonuç ölüm değil, başarısız
olan yarışmacıların az yavru
veya hiç yavrusu
olamamasına neden
olmasıdır.
• Erkekler ve dişiler genel
alışkanlıklara sahiplerse bu
değişikliklerin temel nedeni
cinsel seçilimdir."

49. RENK ÇEŞİTLİLİĞİ
• Canlılarda renk
farklılıklarına neden
olan, renk
pigmentlerinde
meydana gelen
mutasyonlardır.
• Bu değişimler sayesinde
doğa sıradışı bir renk
çeşitliliğine kavuşur.

54. SİYAM KEDİSİ
• Siyam kedisinin kürkünde renk
değişimi gözle görülür halde
kendini gösterir:
• Pigment üretiminden sorumlu bir
enzimdeki mutasyon, derideki bazı
bölgelerin yapısal bozulmasına ve
işleyişinin zayıflamasına yol açar.
• Böylece bacak, kulak, kuyruk
bölgelerde protein, işleyişini
zayıflatmadan sürdürür; Böylece
kedi, uç bölgeleri koyu renkli bir
kürke sahip olur.

56. RENKLİ GÜNLER
• Doğanın RENK ÇEŞİTLİLİĞİNİ, evrime borçluyuz.
• Renklerin ruhsal ve psikolojik etkilerini daha
önce incelemiştik,
• «Sanatta Renk» konusunu ayrıca işleyeceğiz.
• Yazarın diğer sunularına erişmek için aşağıdaki
web adresini tıklayınız.
• https://bogaziciuniversity.academia.edu/VuralYi
%C4%9Fit