Güzelcehisar Kıyı Vejetasyonunu Oluşturan Türlerin Teşhisi

1. Güzelcehisar Kıyı Vejetasyonunu
Oluşturan Türlerin Teşhisi ve
Herbaryuma Kazandırılması
Yasemin AYDOĞDU
DANIŞMAN : Prof. Dr. Erol KIRDAR

2. BİYOÇEŞİTLİLİK
Tüm dünyada ya da bir ekosistemde bulunan yaşam
şekillerinin çeşitliliğidir. Yaşam için gerekli şartlar
çevrenin abiyotik etmenleri ile hayvanlar, bitkiler,
mantar, bakteri ve protista tarafından sağlanır. Bu
canlıların tümüne biyoçeşitlilik denir. Biyoçeşitlilik
artıkça çevredeki ekolojik hizmetler de doğru
orantılı olarak artar Bunun aksine, ekosistemdeki
biyolojik çeşitlilik azaldığında, ekosistem
hizmetlerinde azalma olur.

3. TÜRKİYE BİYOÇEŞİTLİLİĞİ
Türkiye biyoçeşitlilik zenginlikler bakımından bulunduğu coğrafyadaki hiçbir ülke ile
kıyaslanmayacak düzeyde şanslı bir ülkedir. Tüm Avrupa’da 12.000 civarında bitki türü
varken, Türkiye’deki 11707 bitki taksonu vardır bunlardan yaklaşık 3.500’ü endemiktir
ve %31,12 endemizm oranı mevcuttur. Türkiye yeryüzünün önemli olan gen
merkezlerinden biri oluşu ; çok sayıda süs bitkisinin, tıbbi ve aromatik bitkinin
anavatanının Anadolu oluşu bu zenginliği daha önemli kılmaktadır. Türkiye’nin Avrupa,
Asya ve Afrika kıtaları arasında bulunması üç tarafın farklı ekolojik karakterdeki
denizlerle çevrili oluşu, deniz seviyesinden 5.000 metreyi aşan yükseklik farklılıkları bu
özelliklerden dolayı ortaya çıkan iklim çeşitliliği, Akdeniz, İran – Turan ve Avrupa –
Sibirya bitki coğrafyasının birleştiği alanda yer alması bu zenginliğin ana
nedenlerindendir.

4. BARTIN
BİYOÇEŞİTLİLİĞİ
Bartın İli ‘nde dağılış gösteren
bitki türlerini belirlemek üzere
yapılan literatür çalışmaları
sonucunda il genelinde 1036
taksonun yayılış gösterdiği
belirlenmiştir. Bu taksonların
569’u yapılan arazi çalışmalarında
belirlenmiş ve buna ek olarak 97
takson Bartın ilinden ilk kaydı
verilmiştir.

5. GÜZELCEHİSAR HAKKINDA
Araştırma alanı olan Güzelcehisar Köyü, Batı Karadeniz
Bölgesi’nde Bartın iline bağlı Karadeniz kıyısında, kent
merkezine 17 km uzaklıkta, Bartın Nehri’nin
(Parthenios) Karadeniz’e döküldüğü Boğaz’ın batısında
yer almaktadır. Kentsel ve doğal alanlar arasındaki
tampon bölge olarak nitelendirilir. 80 milyon yıl
öncesine dayanan doğal jeolojik yapı olan “Lav
Sütunları” Güzelcehisar koyunun batı kıyısında yer
almaktadır. Güzelcehisar’ın ismi ile özdeşleşen ve 1.
Derece doğal sit olmasını sağlayan bu yapı Bartın ilinin
doğal ve kültürel mirasıdır.

6. Güzelcehisar Sahil Şeridi Gösterimi
41°37′59.75’’K
32°10′52.39’’D

7. ÇALIŞMA AMACI
Güzelcehisar Köyü kıyı şeridinde yapılacak çalışma ile ülke
genelinde yapılan flora çalışmalarına katkı sağlamak, tespit
edilen yeni türlerin herbaryuma kazandırmak, toplanan
örneklerin herbaryumda uygun koşullarda saklanması için
hazırlığının doğru bir şekilde yapmak, bundan sonraki
floristik ve kronolojik çalışmalara kaynak sağlamak ayrıca
Güzelcehisar Lav Sütunları ve sahil vejetasyonunun
bilinmesi, öneminin anlaşılmasına hizmet ederek bu
sayede sürdürülebilir çevrenin gelecek nesillere aktarılması
konusunda fayda sağlamak amaçlanmıştır.

8. ARAZİDE YAPILAN ÇALIŞMALAR
• Arazi çalışmaları vejetasyon döneminin başlamasıyla birlikte
Mart-Eylül 2022 ayları arasında yapılmıştır.. Arazi çalışma sıklığı,
flora elemanlarının çiçeklenme, meyvelenme ve tohumlanma
gibi farklı büyüme dönemlerini kaçırmamak için 15 günlük
periyotlarda yapılacak şekilde planlanmıştır.
•Güzelcehisar ’da yapılacak floristik çalışma kapsamında öncelikli
olarak kaya bitkileri olmak üzere kumul bitkilerde incelenmiştir.
•Bitki örnekleri en az ikişer adet olmak üzere çiçek ve meyve gibi
kısımlarının üzerinde bulunmasına dikkat edilerek toplanmıştır.

9. Pilavkum
Sahili
Balık
Kayası
Güzelcehisar
kalesi
41°38′39.71’’K
32°11′11.34’’D
41°39′07.08’’K
32°11′38.87’’D
41°38′26.60’’K
32°10′33.73’’D

10. ARAZİ
ÇALIŞMALARINDAN
GÖRÜNTÜLER

11. ARAZİDE BULUN BİTKİ
TÜRLERİ

12. Pancratium
maritimum
(Kum Zambağı)
Endemik bir tür olan Kum zambağı,
nergisgiller familyasına ait
(AMARYLLİDACEAE), kıyı
kumullarında yetişen soğanlı bir bitki
türü. Çok yıllık, geniş ve uzun
yapraklı, yaklaşık 40–45 cm
boyunda, beyaz çiçekli, çiçek sayısı
3-15. Çiçeklenme zamanı Ağustos ve
Ekim ayları arasındadır.
41°38′26.60’’K
32°10′33.73’’D

13. Physalis alkekengi
(Güveyfeneri)
Yaklaşık olarak 30–40 cm yüksekliğe
erişen bitkinin meyveleri bilye
büyüklüğünde ve turuncumsudur.
Dokusu ise domatesi andırır. Meyvesi
kabuğa sarılıdır. Meyveler vitamin
açısından zengindir, hoş bir kokusu
vardır. Ham meyveler ekşidir, güneşte
olgunlaştığında sarı-turuncu renge
dönerler ve tatlanırlar. Mayıs ve ekim
ayları arasında çiçek açar. 41°39′07.08’’K
32°11′38.87’’D

14. Cyclamen coum
(Siklamen)
Orman açıklıkları ve kayalık alanlarda
bulunur. Çok yıllık yumrulu bir
bitkidir.Yapraklar yuvarlak, böbrek
şekilli veya uzun kalp şeklindedir.
Rengi ya tamamen gümüş, ya
tamamen yeşil ya da alacalı gümüştür.
Çiçekler, diğer siklamen türlerinin
aksine, neredeyse yuvarlak taç
yapraklara sahiptir. Çiçekler eflatun,
pembe veya beyazdır l 41°38′26.60’’K
32°10′33.73’’D

15. Cyperus capitatus
(Şehvetotu)
Kumul alanlarda bulunur. Meyvesi
kahverengimsi sarı renklidir. Kökleri
yünlü, rizomlar ise uzun ve tekdir.
haziran ve ağustos ayları arasında
çiçek açar. Deniz seviyesinden 100
metreye kadar olan rakımlarda
gözlemlenmektedir
41°38′39.71’’K
32°11′11.34’’D

16. Agurus ovatus
(Tavşan kuyruğu)
Deniz seviyesinden 100 metreye
kadar olan rakımlarda gözlemlenebilir.
10 ila 50 cm büyüyebilir. Gövdesi
diktir. Tek yıllık bir bitkidir.
Yapraklardan en üstteki şişkindir.
Popüler bir süs bitkisidir. Nisan ve
haziran ayları arasında çiçek açar.
41°38′26.60’’K
32°10′33.73’’D

17. Eryngium
maritimum
(Deniz çakır
dikeni)
Çok yıllık bir çiçekli bitki türüdür.
Yaklaşık 60 cm büyüyen, tüysüz,
yoğun şekilde sarımsı, öbek oluşturur.
Aynı zamanda derin, iyi gelişmiş bir
kök sistemi ve mumsu yapraklara
sahip olan bir kserofittir . Yapraklar
sert, dikenli ve köşelidir. Çiçekler
mavimsi beyazdır. Haziran'dan Eylül'e
kadar çiçek açar.

18. Muscari
botryoides
(Yabani sümbül)
Çiçekler birbirine yakın ve neredeyse
tamamen yuvarlak mor renktedir .
Alttaki verimli çiçekler aşağıyı
gösterirken, genellikle daha solgun ve
kısır olan üsttekiler yukarıyı gösterir.
Soğanlı çok yıllık bir bitkisidir. Bazen
süs bitkisi olarak da yetiştirilir.
41°39′07.08’’K
32°11′38.87’’D

19. Sambucus ebulus
(Bodur mürver)
Sambucus ebulus 1-2 m yüksekliğe
kadar büyür ve geniş, çok yıllık bir
yeraltı kök köksapından büyük gruplar
halinde büyüyen dik, genellikle
dallanmamış gövdelere sahiptir.
Bitkinin gövde ve yaprakları
sonbaharda kırmızıya döner

20. Pallenis spinosa
(Diken otu)
Boyu 60cm yüksekliğe ulaşır. Yapraklar
mızrak şeklinde veya eliptiktir.
Tabandakiler kısa yaprak saplarına
sahipken, gövdedekiler sapsızdır
Hermafrodit disk çiçeği ve iki sarı ışın
çiçeği halkası gösterir. Çiçeklenme
dönemi Mayıs'tan Temmuz'a kadar
uzanır.
41°38′26.60’’K
32°10′33.73’’D

21. Securigera varia
(Körigen)
Kayalık yamaçlar, orman açıklıkları ve
çalılıklarda görülür. 30 ila 60 cm
büyüyebilir. Gövde dik ya da yükselici,
dallı ve tüysüzdür. Mayıs ve ağustos
ayları arasında çiçek açar. Çiçekleri
pembemsi beyaz renktedir.

22. Cota tinctoria
(Boyacı
papatyası)
20 ila 60 cm büyüyebilir. Grimsi yeşil
ila beyazımsı, seyrek ya da yoğun
biçimde tüyle kaplı ya da tamamen
tüysüzdür. Gövde tabandan dallı, dik
ve dallar tek başlıdır. Disi çiçekler sarı
renkli ve yaklaşık 20 adettir. Hoş
kokusu nedeniyle popüler bir süs
bitkisidir. Güneşli bölgeleri, nemli ya
da kuru toprakları tercih eder. Mayıs
ve eylül ayları arasında çiçek açar.

23. Eupatorium cannabinum
(Koyun pıtrağı)
Ruscus hypophyllum
(Tavşan memesi)
Smyrnium olusatrum
(Yabani kereviz)

24. Arctium minus
(Löşlek)
Helleborus orientalis
(Çöplemecik)
Premula acauli
(Çuha çiçeği)

25. Sedum albüm
(Çobankavurgası)
Echium angustifali
(Engerek otu )
Astragalus cicer
(Geven)

26. Lamium purprureum
(Balotu)
Hypericum maculatum
(Kantaron)
Datura stramonium
(Boru çiçeği)

27. Ficaria verna
(Çöp salebi)
Trachystemon orientalis
(Ispıt)
Scilla bifolia
(Orman sümbülü )

28. Geranium purpureum
(Ebe dön)
Cardamine bulbifera
(Dişlikök)
Diplotaxis erucoides
(Bostan pengi)