Hukum ohm

1. Competency 1 :
ASAS LITAR
ELEKTRIK
DEA 2342 – BASICS OF ELECTRONIC ENGINEERING
Oleh : Pn Nurul Rafiq Binti Khairul Hardial (2024)

2. PENGENALAN KEPADA LITAR ASAS
• Sebuah litar asas mempunyai satu sumber bekalan elektrik dan
sebiji perintang seperti dalam rajah di bawah:
Nama, Symbol Unit
Voltan / Voltage (V) Voltan (V)
Arus / Current (I) Ampere (A)
Rintangan / Resistance (R) Ohm (Ω)
R
I
V

3. MENGANALISA LITAR BERINTANGAN
• Terdapat banyak cara untuk menganalisis litar yang mempunyai
rintangan, contohnya:
i. Ohms’ Law ( Hukum Ohm)
ii. Voltage divider Law ( Hukum Pembahagi Voltan)
iii. Current Divider Law ( Hukum Pembahagi Arus)
iv. Kirchoff Voltage Law ( Hukum Kirchoff Voltan)
v. Kirchoff Current law (Hukum Kirchoff Arus)
vi. Thevenin Law (Hukum Thevenin)
vii. Delta to star and Star To Delta Transformation ( Penjelmaan Delta
kepada Bintang dan Bintang ke Delta)

4. OHM’S LAW (HUKUM OHM)
• Definisi –Hukum Ohm menyatakan bahawa voltan,(v) yang melintangi suatu perintang adalah
berkadaran terus dengan arus,(I) yang mengalir melalui perintang tersebut.
• Semakin tinggi nilai rintangan, maka semakin kurang arus yang mengalir melaluinya tetapi voltan
susut semakin besar.
• Arus yang mengalir dalam litar bergantung pada nilai voltan dibekalkan.
Nama, Symbol Unit
Voltan / Voltage (V) Voltan (V)
Arus / Current (I) Ampere (A)
Rintangan / Resistance (R) Ohm (Ω)

5. POWER (RUMUS KUASA)
• Kuasa adalah hasil dari arus yang mengalir ke perintang dan menghasilkan
sesuatu susutan voltan. Unit untuk kuasa adalah Watt, W.
Nama, Symbol Unit
Kuasa / Power (P) Watt (W)
Arus / Current (I) Ampere (A)
Voltan / Voltage (V) Voltan (V)

6. KIRCHOFF’S LAW (HUKUM KIRCHOFF)
• Digunakan untuk menganalisis litar elektrik besar dan pelbagai.
• Digunakan untuk mencari arus dan voltan yang diketahui dalam litar dengan bekalan
kuasa lebih dari satu. Hukum Kirchoff terbahagi kepada dua Hukum iaitu :
• Hukum Kirchoff Arus
• Hukum Kirchoff Voltan
Hukum Kirchoff (Arus)
Jumlah arus yang memasuki titik persimpangan
atau node adalah bersamaan dengan jumlah arus
yang keluar.
⅀I masuk=⅀ Keluar 1
Jumlah arus masuk suatu node adalah
bersamaan dengan Sifar.
⅀I=0 2
Hukum Kirchoff (Voltan)
Jumlah voltan adalah sama dengan hasil
tambah voltan dalam satu litar tertutup.
⅀Vbekalan=⅀ Vsusut 1
Jumlah algebra voltan dalan satu
litar adalah sifar.
⅀V=0 2

7. KIRCHOFF’S CURRENT LAW
(HUKUM KIRCHOFF ARUS)
Menurut Hukum Kirchoff,
Jumlah arus masuk = Jumlah arus keluar
⅀I masuk=⅀ Keluar
I1 + I2 = I3 + I4 + I5
I1 + I2 - I3 - I4 - I5 = 0
⅀I = 0
Jumlah arus = 0
Contoh 1 :
Tuliskan Hukum Kirchoff untuk litar
tersebut:
⅀I masuk=⅀ Keluar
I1 + I3 + I4 = I2 + I5
Atau
⅀I=0
I1 = I2 + I3 + I4
I1 – I2 –I3 – I4 =0

8. KIRCHOFF’S LAW (HUKUM KIRCHOFF)
Contoh 2 :
Cari I2, jika diberi I1= 2A , I3 = 3A , I4 = 4A
Penyelesaian: menurut KCL
⅀I masuk=⅀ Keluar
I1 + I2 = I3 + I4
2 + I2 =3 + 4
2 + I2 = 7
I2 = 7-2
I2 = + 5 A
(Tanda + menunjukkan arah arus yang
sebenar)
Contoh 3 :
Cari I4, jika diberi I1 = 2A , I2 = 3A, I3 = 4A
Penyelesaian: Menurut KCL
⅀I masuk=⅀ Keluar
I1 + I4 + I2 = I3
2 + I4 + 3 = 4
I4 + 5 = 4
I4= 4 – 5
I4= -1A
(Tanda negatif menunjukkan arah arus sebenar
adalah berlawanan)
I2
I4
I1
I3

9. KIRCHHOFF’S VOLTAGE LAW
Hukum Kirchhoff (Arus)
𝑰𝒋 = 𝑰𝟏 + 𝑰𝟐
Berdasarkan litar berikut, Cari arus I1, I2
Ij = I1 + I2

10. KIRCHHOFF’S VOLTAGE LAW
(HUKUM KIRCHHOFF VOLTAN)
Hukum Kirchhoff (Arus)
𝑰𝒋 = 𝑰𝟏 + 𝑰𝟐
Hukum Kirchhoff (Voltan)
𝑽𝒋 − 𝑽𝟏 − 𝑽𝟐 − 𝑽𝟑 = 𝟎

11. LITAR SESIRI (SERIES CIRCUIT)
• Litar sesiri adalah susunan komponen yang disambung secara berterusan.
• Rumus jumlah rintangan: 𝑹𝒋 = 𝑹𝟏 + 𝑹𝟐 + 𝑹𝟑 + … + 𝑹𝒏
• Konsep litar selari:
• Arus yang melalui perintang adalah sama. 𝑰𝒋 = 𝑰𝟏 = 𝑰𝟐 = 𝑰𝟑 = ⋯ = 𝑰𝒏
• Voltan yang susut pada setiap perintang adalah bersamaan dengan jumlah Voltan
• 𝑽𝒋 = 𝑽𝟏 + 𝑽𝟐 + 𝑽𝟑 + ⋯ + 𝑽𝒏

12. PENGIRAAN LITAR SESIRI
Contoh 1:
Kirakan
i.Arus yang mengalir dalam litar di bawah.
ii.voltan yang wujud pada perintang R1, R2 dan R3. 60 V
R1 = 5Ω
R2 = 10Ω
R3 = 15Ω
-
Penyelesaian 1:
i. Jumlah Rintangan, Rj = R1 + R2 + R3
= 5 Ω + 10 Ω + 15 Ω
= 30 Ω
Arus, I = V/R
= 60/30
= 2 A
ii. Voltan yang wujud , V1 = Ij R1
= 2 x 5
= 10 V
V2 = Ij R2
= 2 x 10
= 20 V
V3 = Ij R3
= 2 x 15
= 30 V

13. LITAR SELARI (PARALLEL CIRCUIT)
• Litar selari adalah susunan komponen
secara bertimpa dimana sambungan kaki
komponen bersambung pada kaki yang
sama tempat pada perintang yang lain.
• Terdapat 3 rumus yang boleh digunakan
bagi mengira jumlah rintangan:
• 𝑹𝒋 =
𝑹𝟏×𝑹𝟐
𝑹𝟏+𝑹𝟐
•
𝟏
𝑹𝒋
=
𝟏
𝑹𝟏
+
𝟏
𝑹𝟐
+
𝟏
𝑹𝟑
+ ⋯ +
𝟏
𝑹𝒏
• 𝑹𝒋 =
𝑹𝟏+𝑹𝟐
𝟐
• Rumus Arus:
• 𝑰𝒋 = 𝑰𝟏 + 𝑰𝟐 + 𝑰𝟑 + ⋯ + 𝑰𝒏
• Rumus Voltan:
• 𝑽𝒋 = 𝑽𝟏 = 𝑽𝟐 = 𝑽𝟑 = ⋯ = 𝑽𝒏

14. PENGIRAAN LITAR SELARI
Contoh 2:
Berdasarkan Rajah berikut, arus diberikan adalah sebanyak 15A.
Kirakan:
i) Jumlah Rintangan, Rj
ii) Jumlah Voltan yang dibekalkan dalam litar tersebut, Vj
?
R1 = 5Ω R3 = 15Ω
R2 = 10Ω
-
1) Rj = 1
_______________
1/R1 + 1/R2 + 1/R3
= 1
____________
1/5 + 1/10 + 1/15
= 1
__________________
0.2 + 0.1 + 0.07
= 2.702 Ω
ii) V = IRj
= (15) x (2.702)
=40.53 V

15. LITAR SIRI - SELARI (SIRIES - PARALLEL CIRCUIT)
• Litar siri-selari adalah litar gabungan daripada litar siri dan litar selari.
• Penyelesaian bagi litar ini adalah serupa seperti litar siri yang berkaitan
dan litar selari yang berkaitan.
• Arus dalam litar siri-selari:
• Arus sesiri
• Arus selari (arus cabang)
• Voltan susut dalam litar siri-selari adalah mengikut litar yang berkaitan
dan jumlah voltan 𝑉
𝑗 lebih kepada litar selari iaitu
𝑽𝒋 = 𝑽𝟏 + 𝑽𝟐 + 𝑽𝟑 + ⋯ + 𝑽𝒏
• Penyelesaian jumlah rintangan 𝑅𝑗 dalam litar siri-selari adalah mengikut
aturan iaitu mesti selesaikan segala litar selari dahulu supaya menjadi
satu litar sesiri.

16. LITAR SIRI - SELARI (SIRIES - PARALLEL CIRCUIT)
• Bagi soalan litar siri-selari,
untuk mengira jumlah
rintangan litar selari perlu
diselesaikan terlebih
dahulu, baru diikuti
dengan litar sesiri.
• Formula:
𝑹𝑨 =
𝑹𝟐 × 𝑹𝟑
𝑹𝟐 + 𝑹𝟑
ATAU
𝟏
𝑹𝑨
=
𝟏
𝑹𝟐
+
𝟏
𝑹𝟑
𝑹𝒋 = 𝑹𝟏 + 𝑹𝑨
SELARI
(RA)
SESIRI (RJ=
R1 + RA)

17. KESELAMATAN SEMASA MENGENDALIKAN LITAR
• Elakkan air disekitar kawasan kerja dan bengkel. Jangan pegang perkakas elektrik
dengan tangan yang basah.
• Jangan gunakan wayar yang telah rosak dan plagnya sudah pecah.
• Jangan memegang litar apabila penjana kuasa sudah disambungkan.
• Ketika menyambungkan litar denga penjana kuasa, pastikan nilai voltan dan arus
tidak lebih besar daripada nilai yang sepatutnya.
• Pastikan penjana kuasa tidak terdedah dengan frekuensi hingar (noise frequency)
dan tekanan yang tinggi.
• Gunakan wayar yang betul.

18. MENGUKUR ARUS & VOLTAN
• Penggunaan multimeter untuk
mengukur arus:
• Penggunaan multimeter untuk
mengukur voltan: