Luận văn Đánh giá kết quả điều trị phẫu thuật vết thương mạch máu vùng cổ- nền cổ tại Bệnh viện hữu nghị Việt Đức giai đoạn 2007 – 2012.Vùng cổ và nền cổ được giới hạn bởi cổ trước – bên, dưới hàm, trên hõm ức và trên xương đòn. Vùng cổ và nền cổ có vai trò đặc biệt đối với cơ thể người vì có nhiều cơ quan quan trọng đi qua, như cột sống cổ, tuỷ sống, khí quản, thực quản và đặc biệt các mạch máu nuôi não và chi trên thường được gọi là mạch máu vùng cổ – nền cổ (bao gồm: Hệ thống động mạch cảnh, tĩnh mạch cảnh trong, động – tĩnh mạch dưới đòn, thân động mạch cánh tay đầu, tĩnh mạch vô danh, động – tĩnh mạch đốt sống)
Danh gia ket qua dieu tri phau thuat vet thuong mach mau vung co
1. LUANVANYHOC.COM TẢI LUẬN VĂN,LUẬN ÁN TIẾN SĨ Y HỌC,
TÌM TÀI LIỆU Y HỌC THEO YÊU CẦU LH 0915.558.890
Luận văn Đánh giá kết quả điều trị phẫu thuật vết thương mạch
máu vùng cổ- nền cổ tại Bệnh viện hữu nghị Việt Đức giai đoạn 2007
– 2012.Vùng cổ và nền cổ được giới hạn bởi cổ trước – bên, dưới hàm,
trên hõm ức và trên xương đòn. Vùng cổ và nền cổ có vai trò đặc biệt
đối với cơ thể người vì có nhiều cơ quan quan trọng đi qua, như cột sống
cổ, tuỷ sống, khí quản, thực quản và đặc biệt các mạch máu nuôi não và
chi trên thường được gọi là mạch máu vùng cổ – nền cổ (bao gồm: Hệ
thống động mạch cảnh, tĩnh mạch cảnh trong, động – tĩnh mạch dưới
đòn, thân động mạch cánh tay đầu, tĩnh mạch vô danh, động – tĩnh mạch
đốt sống) [16].
MÃ TÀI LIỆU CAOHOC.00002
Giá : 50.000đ
Liên Hệ 0915.558.890
Vết thương mạch máu vùng cổ – nền cổ (VTMMVC – NC) trong đề tài
này bao gồm những thương tổn mạch máu vùng cổ – nền cổ do vết
thương gây nên (dao, vật nhọn đâm, đạn bắn…) loại trừ các tổn thương
mạch máu do chấn thương.
Mạch máu vùng cổ và nền cổ là những mạch máu lớn, các động mạch
(ĐM) tách ra từ quai ĐM chủ, cấp máu cho chi trên và vùng đầu mặt cổ.
Các tĩnh mạch (TM) nhận một lượng máu lớn từ nửa trên cơ thể đổ về
tim. VTMMVC – NC có thể dẫn đến mất máu nhiều, nhanh và gây sốc.
Tụ máu lớn hay tràn máu tràn khí màng phổi chèn ép đường thở gây suy
hô hấp do đó trực tiếp hoặc gián tiếp gây thiếu máu não cấp tính với
những tổn thương thần kinh trung ương không hồi phục, thậm chí tử
vong [2], [12], [15].
Trên thế giới, trước chiến tranh thế giới thứ hai, VTMMVC – NC được
điều trị phẫu thuật khi chảy máu hoặc tổn thương rất rõ ràng, tỷ lệ tử
vong báo cáo là 18% (n = 188) trong cuộc chiến tranh Tây Ban Nha –
Mỹ, 11% (n = 594) trong chiến tranh thế giới thứ I và chiến tranh thế
giới thứ II, tỷ lệ này đã giảm đến 7% [47]. Fogelman và Stewart (1956)
2. LUANVANYHOC.COM TẢI LUẬN VĂN,LUẬN ÁN TIẾN SĨ Y HỌC,
TÌM TÀI LIỆU Y HỌC THEO YÊU CẦU LH 0915.558.890
báo cáo tỷ lệ tử vong là 6% nếu mổ thăm dò nhanh chóng so với 35%
nếu bị trì hoãn [15].
Ở Việt Nam cũng có một số nghiên cứu về tổn thương mạch máu vùng
cổ và nền cổ như: Trần Quyết Tiến (1999) báo cáo 18 trường hợp
VTMMVC – NC tại Bệnh viện Chợ Rẫy với tỉ lệ tử vong là 11% [21].
Ngô Đức Hải (2003) báo cáo 45 trường hợp được phẫu thuật VTMMVC
– NC tại Bệnh viện Việt Đức có tỉ lệ tử vong là 9,09% [10].
Trong vài năm gần đây tình hình VTMMVC – NC ngày càng nhiều do
sự gia tăng của tai nạn sinh hoạt, cả ở thành thị lẫn nông thôn với các
hình thái tổn thương đa dạng và phức tạp. Mặt khác, sự hạn chế của hệ
thống y tế phân theo cấp hành chính nên phẫu thuật mạch máu thường
chỉ được thực hiện ở một số Bệnh viện ngoại khoa đầu ngành, nên dù đã
có nhiều tiến bộ về kỹ thuật chẩn đoán và xử trí mạch máu nói chung,
nhưng do tính cấp tính của tình trạng mất máu, tính phức tạp của giải
phẫu vùng cổ, VTMMVC – NC vẫn còn là một vấn đề lớn trong sơ cứu,
chẩn đoán và điều trị với tỉ lệ tử vong và di chứng cao. Trong khi đó các
đề tài trong nước cho đến nay đều là những nghiên cứu cách đây gần 10
năm, số lượng đề tài chưa nhiều, chưa đề cập đến các đặc điểm tổn
thương vùng cổ đa dạng, đến kết quả điều trị. Xuất phát từ thực tế trên
chúng tôi thực hiện nghiên cứu đề tài “Đánh giá kết quả điều trị phẫu
thuật vết thương mạch máu vùng cổ – nền cổ tại Bệnh viện hữu nghị
Việt Đức giai đoạn 2007 – 2012″ với 2 mục tiêu sau:
1. Mô tả đặc điểm tổn thương của vết thương mạch máu vùng cổ – nền
cổ tại Bệnh viện hữu nghị Việt Đức giai đoạn 2007 – 2012.
2. Đánh giá kết quả điều trị sớm của vết thương mạch máu vùng cổ –
nền cổ tại Bệnh viện hữu nghị Việt Đức.
MỤC LỤC Đánh giá kết quả điều trị phẫu thuật vết thương mạch
máu vùng cổ – nền cổ tại Bệnh viện hữu nghị Việt Đức giai đoạn
2007 – 2012
ĐẶT VẤN ĐỀ 1
CHƯƠNG 1. TỔNG QUAN 13
1.1. Tình hình nghiên cứu TTMMVC – NC trên thế giới và Việt Nam 13
3. LUANVANYHOC.COM TẢI LUẬN VĂN,LUẬN ÁN TIẾN SĨ Y HỌC,
TÌM TÀI LIỆU Y HỌC THEO YÊU CẦU LH 0915.558.890
1.1.1. Trên thế giới 13
1.1.2. Tại Việt Nam 14
1.2. Giải phẫu các mạch máu vùng cổ – nền cổ 16
1.2.1. Bó mạch dưới đòn 17
1.2.2. Bó mạch cảnh 18
1.2.3. Bó mạch đốt sống 21
1.2.4. Thân Động mạch cánh tay đầu 12
1.2.5. Tĩnh mạch vô danh 22
1.3. Sinh lý bệnh VTMMVC – NC 23
1.3.1. Sinh lý tuần hoàn não 23
1.3.2. Sinh lý bệnh các VTMMVC – NC 24
1.4. Giải phẫu chức năng mạch máu và phân loại các tổn thương giải
phẫu bệnh của vết thương mạch máu 27
1.4.1. Cấu trúc và chức năng bình thường của thành mạch 27
1.4.2. Giải phẫu bệnh của tổn thương mạch máu do vết thương 29
1.5. Phân vùng VTMMVC – NC 30
1.6. Đặc điểm tổn thương của VTMMVC – NC 32
1.6.1. Đặc điểm lâm sàng 32
1.6.2. Đặc điểm cận lâm sàng 34
1.6.3. Đặc điểm tổn thương đại thể mạch máu trong mổ 37
1.7. Đặc điểm tổn thương phối hợp thường gặp 37
1.7.1. Tổn thương thanh – khí quản 37
1.7.2. Tổn thương hầu và thực quản 37
1.7.3. Tổn thương thần kinh 38
1.7.4. Các tổn thương phối hợp khác 38
1.8. Điều trị VTMMVC – NC 39
1.8.1. Xử trí ban đầu 39
1.8.2. Gây mê hồi sức 40
1.8.3. Tư thế bệnh nhân và đường mổ 40
1.8.4. Đường mổ 40
1.8.5. Xử trí mạch máu bị tổn thương 41
1.8.6. Xử trí các tổn thương phối hợp 44
4. LUANVANYHOC.COM TẢI LUẬN VĂN,LUẬN ÁN TIẾN SĨ Y HỌC,
TÌM TÀI LIỆU Y HỌC THEO YÊU CẦU LH 0915.558.890
1.9. Biến chứng và di chứng sau mổ VTMMVC – NC 44
1.9.1. Biến chứng sớm sau mổ 44
1.9.2. Biến chứng muộn sau mổ 46
1.9.3. Di chứng sau mổ 47
CHƯƠNG 2. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 48
2.1. Địa điểm nghiên cứu 48
2.2. Đối tượng nghiên cứu 48
2.3. Phương pháp nghiên cứu 48
2.3.1. Phương pháp 48
2.3.2. Cách lấy mẫu 48
2.3.3. Thiết kế nghiên cứu 49
2.4. Các tham số và biến số nghiên cứu 49
2.4.1. Các đặc điểm chung 49
2.4.2. Đặc điểm tổn thương 50
2.4.3. Kết quả điều trị 51
2.5. Xử lý số liệu 53
CHƯƠNG 3. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU 54
3.1. Đặc điểm chung 54
3.1.1. Phân bố địa dư nơi xảy ra tai nạn 54
3.1.2. Phân bố theo nhóm tuổi 55
3.1.3. Phân bố theo giới tính: 55
3.1.4. Phân bố theo nghề nghiệp 56
3.1.5. Số bệnh nhân bị VTMMVC-NC phân bố theo năm 56
3.1.6. Phân bố theo nguyên nhân gây vết thương 57
3.1.7. Phân bố theo tác nhân gây vết thương 57
3.2. Đặc điểm tổn thương 58
3.2.1. Triệu chứng sốc 58
3.2.2. Biện pháp sơ cứu vết thương ở tuyến cơ sở 59
3.2.3. Vị trí vết thương 59
3.2.4. Kích thước vết thương 60
3.2.5. Triệu chứng tại chỗ 60
3.2.6. Liên quan giữa mạch máu bị tổn thương và phân vùng cổ 62
5. LUANVANYHOC.COM TẢI LUẬN VĂN,LUẬN ÁN TIẾN SĨ Y HỌC,
TÌM TÀI LIỆU Y HỌC THEO YÊU CẦU LH 0915.558.890
3.2.7. Tổn thương phối hợp 63
3.2.8. Tần suất mạch máu bị tổn thương 63
3.2.9. Các hình thái tổn thương mạch máu 64
3.2.10. Đặc điểm chẩn đoán hình ảnh 64
3.3. Kết quả điều trị 66
3.3.1. Đặc điểm phẫu thuật 66
3.3.2. Kết quả sớm sau mổ 69
CHƯƠNG 4. BÀN LUẬN 71
4.1. Đặc điểm chung của nhóm nghiên cứu 71
4.1.1. Phân bố theo địa dư 71
4.1.2. Phân bố nhóm tuổi 71
4.1.3. Phân bố theo giới 72
4.1.4. Phân bố theo nghề nghiệp 72
4.1.5. Số BN phân bố theo năm 72
4.1.6. Nguyên nhân và cơ chế tổn thương 73
4.2. Đặc điểm tổn thương 73
4.2.1. Triệu chứng sốc 73
4.2.2. Biểu hiện của vết thương 75
4.2.3. Triệu chứng chẩn đoán hình ảnh 79
4.3. Kết quả điều trị 83
4.3.1. Đặc điểm phẫu thuật 83
4.3.2. Kết quả sớm sau mổ 89
KẾT LUẬN 91
TÀI LIỆU THAM KHẢO
PHỤ LỤC
TÀI LIỆU THAM KHẢO
Tiếng Việt
1. Tôn Thất Bách, Lê Ngọc Thành (1993), “Thái độ xử trí vết thương
mạch máu vùng cổ và nền cổ”, Ngoại khoa Việt Nam, số 4, tr 1 – 6.
2. Bộ môn Sinh lý học – Đại học Y Hà Nội (2001), “Chuyên đề sinh lý
học tuần hoàn não”, Đại học Y Hà Nội, tr 13 – 28.
3. Nguyễn Trinh Cơ (1969), “Vết thương mạch máu”, Ngoại khoa cơ sở
6. LUANVANYHOC.COM TẢI LUẬN VĂN,LUẬN ÁN TIẾN SĨ Y HỌC,
TÌM TÀI LIỆU Y HỌC THEO YÊU CẦU LH 0915.558.890
(Những vấn đề cơ bản về thương tích học), Nhà xuất bản y học – Bộ Y
tế, tr 56 – 74.
4. Đỗ Dung Dịch, Nguyễn Văn Thọ (1987), “Vài nhận xét về xử trí
những vết thương mạch máu vùng đầu mặt cổ do hỏa khí – nhân 140
trường hợp”, Ngoại khoa Việt Nam, số 3, tr 25 – 28.
5. Nguyễn Khánh Dƣ (1980), “Vấn đề điều trị phẫu thuật những vết
thương và di chứng vết thương mạch máu lớn ngoại biên”, Ngoại khoa
Việt Nam, số 3, tr 69 – 77.
6. Nguyễn Khánh Dƣ (1984), “Ðường mổ vào phần trung tâm của động
mạch cảnh gốc và động mạch dưới đòn trái.Tổng kết kinh nghiệm xử
trí vết thương chiến tranh”, Vết thương lồng ngực và mạch máu, Cục
Quân Y, tr 176 – 178.
7. Đặng Hanh Đệ (1997), “Vết thương mạch máu”, Phẫu thuật mạch
máu những nguyên tắc cơ bản, Khoa phẫu thuật tim mạch và lồng ngực
Bệnh viện Việt Đức, tr 74 -80.
8. Đặng Hanh Đệ (2004) “Thái độ xử trí trong vết thương mạch máu”,
Bệnh học Ngoại khoa, nội dung ôn thi sau đại học, Nhà xuất bản Y học,
tr 221 – 229.9. Đặng Hanh Đệ, Lê Ngọc Thành (2001), “Vết thương
mạch máu vùng
cổ và nền cổ”, Phẫu thuật cấp cứu tim mạch và lồng ngực, Nhà xuất bản
y học, Hà Nội.
10. Ngô Đức Hải (2003), “Nghiên cứu chẩn đoán và thái độ xử trí tổn
thương mạch máu vùng cổ và nền cổ”, Luận văn thạc sỹ y học. Trường
đại học Y Hà Nội.
11. Nguyễn Hữu Hải (2011), “Đánh giá kết quả điều trị bệnh nhân tổn
thương bó mạch dưới đòn tại Bệnh viện Hữu nghị Việt Đức”, Luận văn
thạc sỹ y học. Trường đại học Y Hà Nội.
12. Đỗ Xuân Hợp ( 1997), “Giải phẫu đầu mặt cổ”, NXB y học thể dục
thể
thao, Hà Nội, tr 133 – 186.
13. Đoàn Quốc Hƣng (2007), “Thắt động mạch cảnh cấp cứu nhân 3
trường hợp tại Bệnh viện hữu nghị Việt Đức, nhìn lại y văn và chỉ định
7. LUANVANYHOC.COM TẢI LUẬN VĂN,LUẬN ÁN TIẾN SĨ Y HỌC,
TÌM TÀI LIỆU Y HỌC THEO YÊU CẦU LH 0915.558.890
lâm sàng”, Ngoại khoa 2/2007, tr 43 – 48.
14. Đoàn Quốc Hƣng (2005), “Vết thương mạch máu ngoại vi”, nhà
xuất
bản Y học, tr 74 – 85.
15. Đoàn Quốc Hƣng, Lê Ngọc Thành, Đặng Hanh Đệ (1996), “Vết
thương mạch máu ngoại vi thời bình tại Bệnh viện Việt Đức”, Tạp chí
Ngoại khoa, số 4, tr 9- 14.
16. Trịnh Văn Minh (2004), “Giải phẫu định khu đầu mặt cổ”, Giải phẫu
người. Nhà xuất bản y học, tr 517 – 534.
17. Chế Đình Nghĩa (2007), “Nghiên cứu đặc điểm chẩn đoán và kết quả
điều trị phẫu thuật tổn thương động mạch chi dưới bằng ghép tĩnh mạch
tự thân tại bệnh viện Việt Đức”. Luận văn Thạc sỹ Y học.
Trường đại học Y Hà Nội.18. Nguyễn Quang Quyền (1993), “Bài giảng
giải phẫu học”, tập 1, NXB y học, Hà Nội, tr 296 – 384.
19. Lê Ngọc Thành (2002), “Cấp cứu vết thương mạch máu vùng cổ và
nền cổ”, Tạp chí Ngoại khoa, số 3, tr 53 – 56.
20. Lê Ngọc Thành (2005), “Vết thương mạch máu vùng cổ và nền cổ”,
Cấp cứu ngoại khoa tim mạch – lồng ngực, nhà xuất bản y học, tr 86 –
95.
21. Lê Ngọc Thành (2009), “Đại cương phẫu thuật mạch máu cấp cứu”,
Phẫu thuật cấp cứu tim mạch và lồng ngực những vấn đề thường gặp,
Nhà xuất bản y học, tr 7 – 20.
22. Lê Ngọc Thành, Nguyễn Hoàng Hà (1998), “Thông báo lâm sàng về
3 trường hợp vết thường động mạch cảnh”, Ngoại khoa Việt Nam, số 6,
tr 22 – 26.
23. Trần Quyết Tiến (2005), “Kinh nghiệm thực hành cấp cứu vết
thương vùng cổ – gáy tại Bệnh viện Chợ rẫy”, Y học TP. Hồ Chí Minh,
tập 9, tr
62 – 72.
24. Nguyễn Hữu Ƣớc (2006), “Khám mạch máu ngoại vi”, Bài giảng
triệu chứng học ngoại khoa. Nhà xuất bản Y học, tr 103 – 112.
25. Nguyễn Hữu Ƣớc (2008), “Vết thương mạch máu vùng cổ và nền
8. LUANVANYHOC.COM TẢI LUẬN VĂN,LUẬN ÁN TIẾN SĨ Y HỌC,
TÌM TÀI LIỆU Y HỌC THEO YÊU CẦU LH 0915.558.890
cổ”, Bài giảng lý thuyết đào tạo sau đại học, hệ Ngoại
26. Nguyễn Hữu Ƣớc, Đoàn Quốc Hƣng, Lê Ngọc Thành (2007),
“Đánh giá tình hình cấp cứu vết thương – chấn thương mạch máu ngoại
vi tại Bệnh viện Việt Đức giai đoạn 2004 – 2006”, tạp chí Ngoại khoa,
số 4, trg 12- 19.
27. Chu Hoàng Vân, Phạm Văn Minh (2002), “Đánh giá các thông số
siêu âm Doppler động mạch cảnh chung ở những người có tăng lipidmáu
typ IIA và IIB”, Kỷ yếu các công trình nghiên cứu – Đại hội Hội
tim mạch học Việt Nam, Hải Phòng, tr 575 – 57