CHUYÊN ĐỀ RỐI LOẠN HỆ THẦN KINH THỰC VẬT.EDIT.pptx

1. CHUYÊN ĐỀ YHGĐ
RỐI LOẠN THẦN KINH THỰC VẬT
RỐI LOẠN DẠNG CƠ THỂ
NHÓM 3 CK1 Y HỌC GIA ĐÌNH 2022-2024.

2. TỔNG QUAN
• Hệ thống thần kinh thực vật nhận được thông tin từ hệ thần
kinh trung ương, nơi tích hợp và xử lý các kích thích từ cơ
thể và môi trường bên ngoài. Các bộ phận này bao gồm
vùng dưới đồi, nhân bó đơn độc, chất lưới, hạch hạnh nhân,
hồi hải mã và vỏ não khứu giác.
• Hệ thần kinh thực vật điều hòa các quá trình sinh lý. Sự điều
hòa xảy ra tự động, không có sự kiểm soát của ý thức.
• Hai phần chính là:
 Hệ giao cảm
 Hệ phó giao cảm

3. TỔNG QUAN (tt)
 Các hệ thống giao cảm và phó giao cảm mỗi hệ gồm hai
cấu trúc thần kinh:
• Trước hạch: Cấu trúc này nằm trong hệ thần kinh trung
ương, có các đường liên hệ với các cấu trúc khác trong
các hạch nằm ngoài hệ thần kinh trung ương.
• Sau hạch: Cấu trúc này có các sợi hướng tâm đi từ các
hạch đến các cơ quan tác động

6. Hệ thần kinh giao cảm
 Thân tế bào trước hạch của hệ thống giao cảm nằm ở
sừng trung gian của tủy sống đoạn giữa T1 và L2 hoặc
L3.
 Các hạch giao cảm nằm cạnh cột sống và bao gồm
hạch sống (chuỗi hạch giao cảm) và hạch trước sống,
bao gồm hạch cổ trên, hạch tạng, hạch mạc treo tràng
trên, hạch mạc treo tràng dưới và hạch chủ-thận.
 Các sợi dài chạy từ các tế bào này đến các cơ quan,
bao gồm:
 Cơ trơn của các mạch máu, tạng, phổi, da đầu (cơ
dựng lông), và đồng tử
 Tim
 Các tuyến (mồ hôi, nước bọt, và tiêu hóa)

7. Hệ thần kinh phó giao cảm
 Thân tế bào trước hạch của hệ phó
giao cảm nằm ở thân não và đoạn
cùng của tủy sống. Các sợi trước
hạch thoát khỏi thân não qua các
dây thần kinh sọ số 3, 7, 9, và 10
(phế vị) và thoát khỏi tủy sống ở
ngang mức S2 và S3; dây thần kinh
phế vị chứa khoảng 75% tất cả các
sợi thần kinh phó giao cảm

8. Các hạch phó giao cảm (ví dụ: hạch mi, hạch chân bướm
khẩu cái, hạch tai, hạch chậu hông, và hạch phế vị) nằm trong
các cơ quan tương ứng, và các sợi sau hạch chỉ dài 1 hoặc 2
mm. Do đó, hệ phó giao cảm có thể tạo ra các đáp ứng đặc
hiệu và khu trú trong các cơ quan được chi phối, như dưới
đây:
• Các mạch máu của đầu, cổ, và các tạng trong lồng ngực và
ổ bụng
• Tuyến lệ và tuyến nước bọt
• Cơ trơn của các tuyến và các tạng (ví dụ như gan, lách, đại
tràng, thận, bàng quang, bộ phận sinh dục)
• Cơ đồng tử
Hệ thần kinh phó giao cảm (tt)

10. RỐI LOẠN HỆ THẦN KINH THỰC VẬT
ĐẶC TRƯNG
 Hạ huyết áp tư thế hoặc nhịp tim bất thường.
 Bất thường về tuyến mồ hôi,nhu động ruột ,chức năng tình dục.
 Có thể xảy ra ngất.
 Các triệu chứng có thể đơn lẻ hoặc kết hợp.

11. Hệ thần kinh
trung ương
Hệ thần kinh
ngoại biên
Các bệnh lý
khác

12. NGUYÊN NHÂN
1. Nguyên nhân ở hệ thần kinh trung ương
- Cắt bỏ tủy sống và các bệnh lý tủy khác(ví dụ do khối u hoặc ống tủy)
trên mức T6 hoặc từ các tổn thương thân não -> hạ huyết áp tư thế.
- Cơ vòng hoặc rối loạn tình dục có thể xảy ra khỏi tổn thương dây rốn ở
mọi cấp độ.
- Một số rối loạn thoái hóa nguyên phát là nguyên nhân gây ra tình trạng
mất tự chủ bị cô lập (suy giảm tự chủ thuần túy) hoặc liên quan
đếnnhững bất thường lan rộng hơn (teo đa hệ thống)có thể bao gồm
bệnh Parkinson, hội chứng bó tháp và thiếu hụt tiểu não.

13. 2. Nguyên nhân ở hệ thần kinh ngoại biên
 Bệnh lý thần kinh tự chủ đơn thuần có thể xảy ra cấp tính
hoặc bán cấp tính sau khi bị nhiễm virus hoặc như một rối
loạn cận ung thư. thường liên quan đến ung thư phổi tế bào
nhỏ.
 Chứng mất tự chủ thường dễ thấy ở bệnh nhân mắc hội
chứng Guillain-Barré, biểu hiện rõ rệt hạ huyết áp hoặc tăng
huyết áp hoặc rối loạn nhịp tim có thể gây ra hậu quả chết
người.
NGUYÊN NHÂN (tt)

14. 3. Nguyên phát hoặc thứ phát sau các bệnh lý khác
Các nguyên nhân phổ biến nhất của suy giảm thần kinh tự
động là
• Đái tháo đường (phổ biến nhất)
• Bệnh lý thần kinh ngoại vi
• Lão hóa
• Bệnh Parkison
NGUYÊN NHÂN (tt)

15. Các nguyên nhân khác bao gồm
 Bệnh thần kinh tự động tự miễn
 Teo đa hệ
 Suy giảm thần kinh tự động đơn thuần
 Bệnh tủy sống
 Một số loại thuốc
 Rối loạn tiếp hợp thần kinh cơ (ví dụ, ngộ độc thịt, hội
chứng Lambert-Eaton)
 Một số bệnh nhiễm vi rút nhất định, có thể bao gồm
COVID-19
 Tổn thương dây thần kinh ở cổ, bao gồm cả do phẫu thuật

16. TRIỆU CHỨNG

17. Khám thực thể
Các phần quan trọng khi khám bao gồm:
 Huyết áp tư thế và nhịp tim: Ở một bệnh nhân bình thường không có mất
nước, giảm thực sự (thời gian > 1 phút) ≥ 20 mm Hg huyết áp tâm thu hoặc ≥ 10
mm Hg huyết áp tâm trương khi đứng gọi là hạ huyết áp tư thế đứng. Thay đổi
nhịp tim theo hô hấp và tư thế đứng cần được lưu ý; không có rối loạn nhịp
xoang sinh lý và nhịp tim không tăng lên khi đứng cho thấy sự suy giảm thần
kinh tự động. Ngược lại, bệnh nhân mắc hội chứng nhịp tim nhanh tư
thế thường có nhịp tim nhanh tư thế mà không bị hạ huyết áp.
 Khám mắt: Co đồng tử và sụp mi nhẹ (hội chứng Horner) gợi ý một tổn
thương hệ giao cảm. Đồng tử giãn, không phản ứng (Đồng tử Adie) gợi ý tổn
thương phó giao cảm.
 Phản xạ trực tràng và sinh dục-tiết niệu: Bất thường các phản xạ này có thể
là do suy giảm thần kinh tự động. Khám các phản xạ bao gồm phản xạ da bìu
(dùng que gãi phần trong và phía trên đùi gây co tinh hoàn lên cao), phản xạ cơ
thắt hậu môn (dùng que gãi vùng da quanh da hậu môn làm co cơ thắt hậu
môn) và phản xạ hành-hang (siết nhẹ đầu dương vật hoặc âm vật dẫn đến sự
co cơ thắt hậu môn). Trong thực hành, phản xạ sinh dục-tiết niệu và phản xạ
trực tràng hiếm khi được khám vì có các xét nghiệm đáng tin cậy nhiều hơn

18. Chẩn đoán
- Chủ yếu dựa vào đánh giá lâm sàng (triệu chứng rối loạn
thần kinh thực vật và ccác nguyên nhân của bênh)
- Xét nghiệm phát hiện kháng thể alpha-3 của thụ thể
nicotinic acetylcholine hạch huyết thanh (kháng thể kháng
hạch AChR [α3-AChR]) có thể được thực hiện. Kháng thể
này hiện diện ở khoảng một nửa số bệnh nhân mắc bệnh
thần kinh thực vật tự miễn và đôi khi xuất hiện ở những
bệnh nhân mắc các bệnh lý khác của thần kinh thực vật.

19. BIẾN CHỨNG
 Vấn đề về nhịp tim (quá nhanh, quá chậm hoặc không đều).
 Ngất xỉu (có thể dẫn đến chấn thương do té ngã).
 Khó thở.
 Tiêu hóa bị gián đoạn, có thể dẫn đến táo bón, tiêu chảy hoặc
các vấn đề khác.
 Chức năng thận bị gián đoạn, dẫn đến nhiễm trùng đường tiết
niệu hoặc tiểu không tự chủ

20. ĐIỀU TRỊ
- Điều trị bệnh nền (nếu có)
- Liệu pháp miễn dịch, thay huyết tương, hoặc gamma-
globulin đường tĩnh mạch

21. 1 . Thuốc tác dụng trên hệ ADRENERGIC:
1.1 Thuốc kích thích hệ Adrenergic: ( Cường giao cảm)
- Kích thích trực tiếp α và β : Adrenalin, Noradrenalin,
Dopamin
- Kích thích trực tiếp α: . α1: Metaraminol,Phenylephrin
. α 2: Methyldopa
-Kích thích trực tiếp β:. β khg chọn lọc: Isoprenalin, Dobutamin
. Chọn lọc β2 : Salbutamol, Terbutamin
- Kích thích gián tiếp hệ Adrenergic: Ephedrin, , Amphetamin

22. 1 . Thuốc tác dụng trên hệ ADRENERGIC:
1.2 Thuốc ức chế hệ Adrenergic: ( Hủy giao cảm)
-Ức chế trực tiếp α : . Alcaloid cựa lõa mạch : Ergotamin ,
Ergotoxin
. Dẫn xuất Imidazol : Prazosin
. Dẫn xuất Haloalkylamin:
Phenoxybenzamin
-Ức chế trực tiếp β:.β không chọn lọc: Propranolol, Alprenolol
. Chọn lọc β1 : Atenolol , Metoprolol
- Ức chế gián tiếp hệ Adrenergic: Reserpin

23. 2 . Thuốc tác dụng trên hệ Cholinergic
2.1 Thuốc kích thích hệ Cholinergic ( Cường phó giao cảm)
- Kích thích trực tiếp hệ M và N : Acetylcholin, metacholin
- Kích thích trực tiếp hệ M: Pilocarpin, Muscarin
- Kích thích trực tiếp hệ N : Nicotin
- Kích thích gián tiếp hệ M và N : ( Kháng cholinesterase):
Neostigmin, Physostigmin

24. ĐIỀU TRỊ
Điều trị bằng thuốc:
 Uống 500 mL nước 30 phút trước khi thức dậy, và fludrocortisone
(0,1–0,5 mg uống mỗi ngày).
 Thuốc co mạch có thể hữu ích bao gồm midodrine (2,5–10 mg uống
ba lần mỗi ngày), droxidopa (100–600 mg uống ba lần mỗi ngày) và
ephedrine (15–30 mg uống ba lần mỗi ngày).

25. ĐIỀU TRỊ
Điều trị không dung thuốc :
• Tránh thay đổi tư thế đột ngột
• Chế độ giảm ăn thịt .
• Các thuốc gây hạ huyết áp tư thế nên tránh sử dụng.
• Mặc áo thun co giãn tốt.
• Bổ sung muối .
• Ngủ nằm nghiêng
.

26. RỐI LOẠN DẠNG CƠ THỂ

27. ĐỊNH NGHĨA
 Rối loạn dạng cơ thể là một tập hợp các tình trạng tâm lý trong đó một
người gặp phải các triệu chứng cơ thể mà chẩn đoán y tế hoặc thần kinh
không thể giải thích được. Các triệu chứng có thể ở mức độ nghiêm trọng
từ nhẹ và không thường xuyên đến mãn tính và nghiêm trọng và nằm ngoài
tầm kiểm soát có ý thức của cá nhân.
 Rối loạn dạng cơ thể được đặc trưng bởi sự tập trung quá mức vào các
bệnh về thể chất, chẳng hạn như đau đớn hoặc mệt mỏi. Những triệu
chứng thể chất này gây ra tình trạng đau khổ tột cùng về tinh thần cho một
cá nhân và làm suy giảm đáng kể hoạt động sinh hoạt hàng ngày. Một
người mắc chứng rối loạn dạng cơ thể sẽ liên tục bị ám ảnh bởi các triệu
chứng của họ trong khi điên cuồng tìm kiếm lời giải thích hợp lý cho chúng.

28. Nguyên nhân
 Các yếu tố di truyền và di truyền, chẳng hạn như quá mẫn cảm
với cảm giác đau, có thể liên quan. Ảnh hưởng của gia đình có thể
là một yếu tố góp phần khác.
 Một cá nhân sở hữu đặc điểm tính cách tiêu cực có thể ảnh
hưởng đến cách cảm nhận bệnh tật và các triệu chứng thể chất.
Thường liên quan đến việc tăng cường chú ý đến các triệu chứng
và cảm giác của cơ thể khi một người gặp khó khăn trong việc xác
định, thảo luận hoặc xử lý cảm xúc. Trong các trường hợp khác,
rối loạn dạng cơ thể có thể phát triển trong nỗ lực tiềm thức nhằm
thu hút thêm sự chú ý vì họ nhận thấy căn bệnh của mình.

29. PHÂN LOẠI
Các rối loạn dạng cơ thể khác nhau được phân biệt bằng suy nghĩ, cảm
xúc và hành động liên quan đến các triệu chứng cơ thể. Có bảy loại rối
loạn dạng cơ thể trong đó các cá nhân biểu hiện vô số triệu chứng có ý
nghĩa lâm sàng không thể giải thích được, bao gồm:
 Rối loạn cơ thể hóa
 Rối loạn chuyển đổi
 Rối loạn đau
 Bệnh suy nhược
 Triệu chứng cơ thể xác định khác và rối loạn liên quan
 Triệu chứng cơ thể không xác định và rối loạn liên quan

30. Rối loạn cơ thể hóa
 Rối loạn cơ thể xảy ra khi một người liên tục phàn nàn về các
triệu chứng thực thể khi không có tình trạng thể chất nào gây ra
các triệu chứng đó. Chẩn đoán rối loạn cơ thể đòi hỏi một người
phải trải qua các triệu chứng thể chất không thể giải thích được
bắt đầu trước 30 tuổi, có các triệu chứng kéo dài trong vài năm
và liên quan đến đau đớn, khó chịu ở dạ dày, các vấn đề về tình
dục và các vấn đề về thần kinh..

31. Rối loạn chuyển đổi
 Rối loạn chuyển dạng xảy ra khi các triệu chứng thực thể giống
triệu chứng của rối loạn thần kinh mặc dù không có rối loạn
thần kinh. Các triệu chứng có thể bao gồm tê liệt, mất thị lực
hoặc thính giác hoặc co giật. Rối loạn chuyển dạng nói chung là
kết quả của chấn thương và tác động đến giác quan cũng như
chuyển động của một người

32. Phân loại
Rối loạn đau
 Rối loạn đau dạng cơ thể được đặc trưng bởi cơn đau tái phát ở
một hoặc nhiều bộ phận của cơ thể mà không rõ nguyên nhân.
Chẩn đoán rối loạn đau được đưa ra khi cơn đau không thể giải
thích được do bệnh lý hoặc rối loạn khác, khi cơn đau gây ra đau
khổ đáng kể và khi các yếu tố tâm lý đóng vai trò quan trọng trong
việc khởi phát, cường độ và thời gian của cơn đau.

33. Phân loại
Bệnh suy nhược
 Bệnh nghi bệnh xảy ra khi một người tin rằng các dấu hiệu
cơ thể bình thường hoặc các triệu chứng nhỏ là bằng
chứng của một căn bệnh nghiêm trọng, ngay cả khi các xét
nghiệm và đánh giá y tế chứng minh điều ngược lại. Các
triệu chứng thực thể có thể là thật hoặc tưởng tượng. Bệnh
suy nhược đã bị xóa khỏi ấn bản thứ năm của Cẩm nang
Thống kê Chẩn đoán Rối loạn Tâm thần (DSM-5) và được
thay thế bằng rối loạn triệu chứng cơ thể và rối loạn lo âu
về bệnh tật.

34. Phân loại
Triệu chứng cơ thể xác định khác và rối loạn liên quan
 Rối loạn dạng cơ thể không được chỉ định khác là chẩn
đoán được sử dụng cho các triệu chứng đáp ứng nhiều -
nhưng không phải tất cả - các tiêu chí bắt buộc để chẩn
đoán rối loạn dạng cơ thể. Các chỉ định này bao gồm:
 Rối loạn triệu chứng cơ thể ngắn gọn
 Rối loạn lo âu bệnh ngắn
 Rối loạn lo âu về bệnh tật không có hành vi quá mức liên
quan đến sức khỏe

35. Phân loại
Triệu chứng cơ thể không xác định và rối loạn liên quan
 Rối loạn dạng cơ thể không xác định áp dụng cho những cá nhân
có các triệu chứng đặc trưng của rối loạn cơ thể không đáp ứng
đầy đủ các tiêu chí cho bất kỳ rối loạn dạng cơ thể nào. Tuy nhiên,
triệu chứng cơ thể không xác định và chẩn đoán rối loạn liên quan
chỉ nên được đưa ra trong những tình huống bất thường hoặc
trong những tình huống không có đủ thông tin để đưa ra chẩn đoán
cụ thể hơn.

36. TRIỆU CHỨNG
 Các triệu chứng rối loạn dạng cơ thể không thể giải thích được
bằng nguyên nhân hoặc tình trạng bệnh lý hoặc thần kinh cụ thể.
Chúng có thể dao động từ nhẹ đến nặng và có thể biểu hiện dưới
dạng một hoặc nhiều triệu chứng.
 Đau là triệu chứng thường gặp nhất trong các rối loạn dạng cơ thể
và thường đi kèm với những suy nghĩ, cảm xúc và hành động lan
tỏa liên quan đến cơn đau.
 Những niềm tin, cảm xúc và hành vi này có thể làm suy nhược và
cản trở hoạt động bình thường.

37. TRIỆU CHỨNG
 Suy nghĩ, cảm xúc và hành vi liên quan đến rối loạn dạng cơ thể có
thể bao gồm những điều sau:
 Luôn lo lắng về bệnh tật có thể xảy ra
 Giải thích những cảm giác bình thường của cơ thể là dấu hiệu của
bệnh tật nghiêm trọng
 Sợ rằng các triệu chứng nghiêm trọng hoặc đe dọa tính mạng khi
không có bằng chứng hoặc xác nhận y tế
 Không tin tưởng vào đánh giá và điều trị y tế
 Đến bác sĩ hoặc bệnh viện quá nhiều mà không bao giờ làm giảm
bớt lo lắng
 Suy giảm đáng kể hơn những gì thường được mong đợi từ một tình
huống y tế

38. CHẨN ĐOÁN
Phải biểu hiện ít nhất một triệu chứng cơ thể:
 đau hoặc buồn ngủ gây đau khổ và tác động tiêu cực đến
hoạt động hàng ngày.
 có những suy nghĩ cực đoan và không ngừng nghỉ về mức
độ nghiêm trọng của các triệu chứng, trải qua mức độ lo
lắng cao độ về sức khỏe của mình và dành quá nhiều thời
gian cho các triệu chứng hoặc sức khỏe.
 Các triệu chứng phải kéo dài hơn sáu tháng, mặc dù
cường độ của các triệu chứng có thể dao động trong thời
gian này.
 Xảy ra cùng với các tình trạng sức khỏe tâm thần, chẳng
hạn như lo lắng và trầm cảm

39. CHẨN ĐOÁN
Thang lượng giá & trắc nghiệm tâm lý hỗ trợ chẩn đoán
• Thang lượng giá trầm cảm - lo âu
• Trắc nghiệm nhân cách

40. ĐIỀU TRỊ
 Liệu pháp tâm lý được xem như là liệu pháp điều trị chủ đạo nhằm
giúp BN giải quyết cácxung đột nội tâm hoặc tạo cảm giác thư giãn
giúp kiểm soát triệu chứng khó chịu cũng như lo âu
 Những trường hợp có diễn biến nặng, phức tạp cần phải được điều
trị nội trú ở BV chuyênkhoa và luôn luôn chú ý dự phòng các biến
chứng bất thường xảy ra
 Cần sử dụng các liệu pháp tâm lý thích hợp với từng nhóm bệnh,
từng BN cụ thể để thuđược kết quả điều trị tốt nhất
 Cần rèn luyện về sức chịu đựng các stress tâm lý trong cuộc sống,
sinh hoạt, làm việc vàhọc tập, sẵn sàng thích ứng với các điều kiện
không thuận lợi
 Phương pháp thư giãn luyện tập có tác dụng điều trị tốt đồng thời
cũng có tác dụng phòngbệnh rất hiệu quả.

41.  CÁM ƠN Thầy và các an