nguyên lí thống kê kinh tế chuongnw 2

1. Company
LOGO
CHƯƠNG 2: ĐIỀU TRA CHỌN MẪU
2022
TS. Trần Thị Hoa Thơm
Trường Đại học Kinh tế, Đại học Quốc Gia Hà Nội

2. NỘI DUNG
Khái niệm
Các phương pháp tổ chức
chọn mẫu ngẫu nhiên
Các phương pháp tổ chức
chọn mẫu phi ngẫu nhiên
Sai số trong điều tra chọn mẫu
Suy rộng kết quả của điều tra
chọn mẫu
Xác định cỡ mẫu

3. KHÁI NIỆM
Tổng thể chung: là toàn bộ các
đơn vị thuộc phạm vi đối tượng
nghiên cứu
Tổng thể điều tra: là tiến hành
thu thập thông tin về toàn bộ các
đơn vị thuộc tổng thể nghiên cứu

4. Dàn chọn mẫu: là danh sách tất cả các đơn vị của tổng
thể.
Điều tra chọn mẫu: là tiến hành thu thập thông tin của
tổng thể mẫu.
Tổng thể mẫu: là bộ phận của tổng thể chung bao gồm
các đơn vị được chọn ra để tiến hành điều tra thực tế.
KHÁI NIỆM (tiếp)

5. ❖Tổng thể thuần nhất: Tất cả các cá thể của
một tổng thể đều giống nhau. Khi đó, đặc tính
của mỗi cá thể chính là của tổng thể.
KHÁI NIỆM (tiếp)

6. ❖Tổng thể hỗn tạp (không thuần nhất)
KHÁI NIỆM (tiếp)

7. Số đủ lớn đơn
vị đại điện
Kết quả thu
thập được
tính toán, suy
thành các đặc
điểm của toàn
bộ tổng thể
chung
KHÁI NIỆM (tiếp)

8. Đối tượng điều tra Mẫu quan sát
Chọn mẫu
Suy rộng ra
Tổng thể
Mẫu
KHÁI NIỆM (tiếp)

9. Điều tra sản lượng lúa của huyện Sản lượng lúa hộ gia đình
KHÁI NIỆM (tiếp)
Tổng thể Mẫu
Điều tra biến động dân số của
tỉnh
Điều tra dân số của
phường/ xã
Điều tra lượng mưa trong khu
vực
Đo lượng mưa tại một số
điểm trong khu vực
Ví dụ:

10. KHÁI NIỆM (tiếp)
VÌ SAO
PHẢI CHỌN
MẪU
? ?
? ?

11. CÁC PHƯƠNG PHÁP CHỌN MẪU

12. Chọn mẫu ngẫu
nhiên Chọn mẫu phi ngẫu
nhiên
12
• Đảm bảo cho tất cả
các đơn vị của tổng
thể đều có cơ hội hay
xác suất được chọn
vào mẫu như nhau.
• Không phụ thuộc vào
ý nghĩ chủ quan của
người chọn mẫu.
• Hạn chế được sai số
chọn mẫu.
• Không đảm bảo cơ hội
đồng đều cho các đơn
vị của tổng thể.
• Phụ thuộc vào ý muốn
chủ quan của người
chọn mẫu.
• Thường được áp dụng
khi chúng ta không có
thông tin để lập dàn
chọn mẫu
CÁC PHƯƠNG PHÁP CHỌN MẪU (tiếp)

13. CHỌN MẪU NGẪU NHIÊN
Chọn lặp lại
• Là sau mỗi đơn vị được chọn ra từ tổng thể
chung vào mẫu, tiến hành trả lại tổng thể
chung trước khi tiến hành chọn đơn vị tiếp
theo.
• Tổng số đơn vị của tổng thể chung là không
đổi trong suốt quá trình chọn mẫu
Chọn không
lặp lại
• Là sau mỗi đơn vị được chọn ra rồi, không
trả lại tổng thể chung nữa.
• Số đơn vị của tổng thể chung giảm dần
trong quá trình lựa chọn.
• Mỗi đơn vị chọn rồi sẽ không có cơ hội được
chọn nữa.

14. CÁC PHƯƠNG PHÁP CHỌN MẪU (tiếp)

15. Áp dụng khi tổng thể nhỏ, thuần nhất
Đảm bảo mỗi cá thể của tổng thể được lựa
chọn với xác suất như nhau vào mẫu
Xác suất lựa chọn =
Cỡ mẫu
Tổng số cá thể
CHỌN MẪU NGẪU NHIÊN (tiếp)

16. CHỌN MẪU NGẪU NHIÊN (tiếp)

17. Ưu điểm Nhược điểm
CHỌN MẪU NGẪU NHIÊN (tiếp)

18. Chọn mẫu hệ thống
• Cá thể đầu tiên được lựa chọn ngẫu nhiên
trong quần thể, các cá thể tiếp theo được lựa
chọn theo một khoảng cách nhất định so với cá
thể trước đó (khoảng cách mẫu)
• Khoảng cách mẫu k
Số lượng tổng thể
Cỡ mẫu
k =
CHỌN MẪU NGẪU NHIÊN (tiếp)

19. 60
3
k =
CHỌN MẪU NGẪU NHIÊN (tiếp)

20. Ưu điểm Nhược điểm
CHỌN MẪU NGẪU NHIÊN (tiếp)

21. Chọn mẫu theo cụm/ chùm
• Toàn bộ tổng thể được chia vào các cụm.
• Chọn ngẫu nhiên ra một số cụm (chùm).
• Trong mỗi cụm vừa được chọn ra chọn
tất cả các đơn vị (cũng có thể chọn ngẫu
nhiên ra một số đơn vị).
• Phương pháp hay được sử dụng khi
không có danh sách cá thể của tổng thể
CHỌN MẪU NGẪU NHIÊN (tiếp)

22. Khu vực 4
Khu vực 5
Khu vực 3
Khu vực 2
Khu vực 1
CHỌN MẪU NGẪU NHIÊN (tiếp)

23. Ưu điểm Nhược điểm
CHỌN MẪU NGẪU NHIÊN (tiếp)

24. Chọn mẫu phân nhóm/tầng (nhiều giai đoạn)
• Chia tổng thể theo một đặc tính cụ thể thành các
nhóm. Ví dụ: chia tổng thể sinh viên kinh tế thành 3
nhóm/tầng: tài chính, quản trị, đối ngoại.
• Các cá thể trong mỗi nhóm đồng nhất, nhưng không
đồng nhất giữa các nhóm.
• Có thể áp dụng chọn mẫu ngẫu nhiên đơn hay chọn
mẫu hệ thống ở mỗi nhóm
• Số mẫu mỗi nhóm tham gia vào tổng mẫu có thể bằng
nhau (chọn mẫu phân nhóm không cân xứng) hay tỷ lệ
với số cá thể của mỗi nhóm (chọn mẫu phân nhóm cân
xứng).
CHỌN MẪU NGẪU NHIÊN (tiếp)

25. Nhóm 1 Nhóm 2
CHỌN MẪU NGẪU NHIÊN (tiếp)

26. Nhóm 1 Nhóm 2
CHỌN MẪU NGẪU NHIÊN (tiếp)

27. Ưu điểm Nhược điểm
CHỌN MẪU NGẪU NHIÊN (tiếp)

28. CÁC PHƯƠNG PHÁP CHỌN MẪU (tiếp)

29. CHỌN MẪU KHÔNG NGẪU NHIÊN
- Một số cá thể có cơ hội được lựa chọn vào mẫu
cao hơn so với những cá thể khác.
- Không thể được sử dụng để suy rộng tùy tiện cho
toàn bộ tổng thể.
- Bất kỳ một sự khái quát hóa nào có được từ mẫu
không ngẫu nhiên phải được sàng lọc qua kiến
thức của nhà nghiên cứu về chủ đề nghiên cứu.

30. Chọn mẫu thuận tiện
• Cá thể được lựa chọn vào mẫu một cách “thuận
tiện”, sẵn có và dễ tiếp cận.
• Lý do lựa chọn: nhanh và chi phí thấp
• Phải giải trình và đánh giá giá trị nếu chọn mẫu
thuận tiện.
CHỌN MẪU KHÔNG NGẪU NHIÊN (tiếp)

31. Ưu điểm Nhược điểm
CHỌN MẪU KHÔNG NGẪU NHIÊN (tiếp)

32. Chọn mẫu có chủ đích
• Chọn mẫu có chủ định là cách lựa chọn dựa trên
cảm quan của nhà nghiên cứu. Nhà nghiên cứu cố
gắng có được mẫu mà nó đại diện cho tổng thể và
cố gắng đảm bảo rằng nó bao trùm được tất cả
các trường hợp.
• Chọn cá thể có một số đặc tính mong muốn vào
mẫu với chủ đích của nghiên cứu viên.
CHỌN MẪU KHÔNG NGẪU NHIÊN (tiếp)

33. Ưu điểm Nhược điểm
CHỌN MẪU KHÔNG NGẪU NHIÊN (tiếp)

34. - Chọn mẫu bắt đầu từ một cá thể, được chọn ngẫu
nhiên hay không ngẫu nhiên.
- Các cá thể tiếp theo được chọn từ cá thể ban đầu
hay trước đó.
Mạng lưới hay quả bóng tuyết:
CHỌN MẪU KHÔNG NGẪU NHIÊN (tiếp)

35. - Người trả lời quyết định rằng họ muốn và đăng ký
tham gia vào nghiên cứu.
Chọn mẫu tự nguyện
CHỌN MẪU KHÔNG NGẪU NHIÊN (tiếp)

36. ✓ Tổng thể được nghiên cứu
▪ Quy mô và sự phân bố về mặt địa lý
▪ Tính không thuần nhất đối với các biến
✓ Sự sẵn có của danh sách các phần tử chọn mẫu
✓ Mức độ chính xác cần thiết
✓ Các nguồn lực sẵn có
LỰA CHỌN PHƯƠNG PHÁP CHỌN MẪU

37. Điều kiện vận dụng
• Quy mô điều tra lớn, nội
dung điều tra cần thu
thập nhiều chỉ tiêu;
• Gắn liền với việc phá
hủy sản phẩm;
• Thu thập thông tin cho
điều tra toàn bộ;
• Thu thập số liệu để kiểm
tra, đánh giá và chỉnh
sửa điều tra toàn bộ.
Ví dụ
ĐIỀU TRA CHỌN MẪU (tiếp)

38. Ưu điểm
ĐIỀU TRA CHỌN MẪU (tiếp)

39. ĐIỀU TRA CHỌN MẪU (tiếp)
Hạn chế

40. SAI SỐ TRONG ĐIỀU TRA CHỌN MẪU
Sai số
chọn
mẫu
Sai số
phi
chọn
mẫu
Tổng
sai số

41. Sai số
chọn mẫu
• Là chênh lệch giữa mức độ được tính ra từ
tổng thể mẫu và mức độ tương ứng của tổng
thể chung
• Giảm khi cỡ mẫu tăng
Sai số phi
chọn mẫu
• Xảy ra trong tất cả các giai đoạn của quá trình
điều tra
• Do các yếu tố chủ quan
• Tăng khi cỡ mẫu tăng
Tổng sai
số
• Là sai số bình phương trung bình
SAI SỐ TRONG ĐIỀU TRA CHỌN MẪU (tiếp)
2 2
MSE  
= +



42. SAI SỐ TRONG ĐIỀU TRA CHỌN MẪU (tiếp)

43. SAI SỐ TRONG ĐIỀU TRA CHỌN MẪU (tiếp)
Mục đích Chọn lặp Chọn không lặp
Để suy rộng số
bình quân
Để suy rộng tỷ
lệ
2
x
n

 =
n- Cỡ mẫu cần chọn điều tra
p- Tỷ trọng của bộ phận nghiên cứu
2
 Phương sai
 Sai số bình quân chọn mẫu
2
1
x
n
n N


 
= −
 
 
(1 )
f
p p
n

−
=
(1 )
1
f
p p n
n N

−  
= −
 
 
Sai số bình quân chọn mẫu

44. ❖Phạm vi sai số chọn mẫu
SAI SỐ TRONG ĐIỀU TRA CHỌN MẪU (tiếp)
z
 
=
z- hệ số tin cậy của phép ước lượng
 Phạm vi sai số
 Sai số bình quân chọn mẫu

45. ❖Suy rộng kết quả của điều tra chọn mẫu
▪ Trường hợp suy rộng số trung bình
▪ Trường hợp suy rộng tỷ lệ
SAI SỐ TRONG ĐIỀU TRA CHỌN MẪU (tiếp)
(| | ) 1
( ) 1
x x
x x
P X z
P z X z
   
   
−  = = −
 −  −  = −
(| | ) 1
( ) 1
f f
f f
P p f z
P z p f z
  
  
−  = = −
 −  −  = −

46. Mục đích Chọn lặp Chọn không lặp
Để suy rộng số
bình quân
Để suy rộng tỷ lệ
46
2 2
2
x
z
n



2 2
2 2 2
x
z N
n
N z

 

+
2
2
(1 )
f
z p p
n

−

2
2 2
(1 )
(1 )
f
z p p N
n
N z p p

−

+ −
Tính cỡ mẫu
n- Cỡ mẫu cần chọn điều tra
z- Độ tin cậy theo xác suất
p- Tỷ trọng của bộ phận nghiên cứu
 Phạm vi sai số chọn mẫu cho phép
2
 Phương sai
SAI SỐ TRONG ĐIỀU TRA CHỌN MẪU (tiếp)

47. Company
LOGO