เหมืองข้อมูลและการประมวลผลเชิงวิเคราะห์ออนไลน์

1. การนาเสนอภาพนิ่งนี้ จัดทาขึ้นจาก หนังสือคู่มือซอฟต์แวร์การวางแผนทรัพยากรองค์กร ERP
ของ ดร.คานาย อภิปรัชญาสกุล
ผู้จัดทาการนาเสนอภาพนิ่ง มิได้มีเจตนาละเมิดลิขสิทธิ์ แต่จัดทาขึ้นเพื่อวัตถุประสงค์ทางการศึกษาเท่านั้น
ดร.ธีทัต ตรีศิริโชติ 1

2. ดร.ธีทัต ตรีศิริโชติ
เหมืองข้อมูล
ความหมายของเหมืองข้อมูล
วิวัฒนาการของเหมืองข้อมูล
การทวนสอบและการค้นหาเหมืองข้อมูล
ข้อได้เปรียบของเหมืองข้อมูล
เทคโนโลยีที่ใช้ในเหมืองข้อมูล
การประมวลผลเชิงวิเคราะห์ออนไลน์
2
กฎ 12 ข้อของ OLAP
OLAP และคลังข้อมูล
การใช้งาน OLAP
ประโยชน์ของ OLAP

3. ดร.ธีทัต ตรีศิริโชติ
เหมืองข้อมูล หมายถึง ซอฟต์แวร์ที่ใช้ในการสร้างคาถามเพื่อให้ได้คาตอบจากข้อมูลที่
ซ่อนอยู่ ตามรูปแบบที่กาหนด ความสัมพันธ์ระหว่างข้อมูล และกฎเกณฑ์สาหรับการอ้างอิงใน
ฐานข้อมูลขนาดใหญ่ สิ่งที่ได้รับคือการคาดการณ์แนวโน้มและพฤติกรรมต่าง ๆ ที่จะเกิดขึ้นใน
อนาคตที่มีผลจากข้อมูลที่รวบรวมไว้
3

4. ดร.ธีทัต ตรีศิริโชติ
 สินค้าอะไรต้องนาเสนอให้กับลูกค้า
 ลูกค้ากลุ่มใดที่มีโอกาสตอบสนองต่อสินค้าที่นาเสนอ
 สามารถคาดการณ์ความปลอดภัยจากความสามารถในการทากาไรจากการค้าทั้งในการซื้อและ
ขายโอกาสถัดไปได้หรือไม่
 ลูกค้าจะมีการยืมเงินหรือจ่ายเงินคืนหรือไม่
 การวิเคราะห์ทางการแพทย์อะไรบ้างที่ต้องใช้กับคนไข้รายนี้
 จานวนผู้ใช้โทรศัพท์หรือพลังงานไฟฟ้าสูงสุดอยู่ในช่วงใด
 ทาไมเครื่องจักรหรือโรงงานจึงเริ่มผลิตสินค้าที่มีความบกพร่อง
4

5. ดร.ธีทัต ตรีศิริโชติ
การพัฒนาเป็น 4 ขั้นตอน ดังนี้
การรวบรวมข้อมูล
การเข้าถึงข้อมูล
คลังข้อมูลและสนับสนุนการตัดสินใจ
เหมืองข้อมูล
5

6. ดร.ธีทัต ตรีศิริโชติ
แบบจาลองการทวนสอบ (Verification Model) โดยใช้ทดสอบสมมติฐานผู้ใช้งานและความ
ถูกต้องกับข้อมูลที่ผู้ใช้งานเป็นผู้สร้างสมมติฐานและยืนยันความถูกต้อง เช่น ฝ่ายการตลาดมี
งบประมาณจากัดในการทาแคมเปญออกผลิตภัณฑ์ใหม่ ดังนั้นการระบุกลุ่มประชากรที่มี
ศักยภาพซื้อผลิตภัณฑ์ใหม่มีความสาคัญมาก โดยใช้ข้อมูลเกี่ยวกับพฤติกรรมการซื้อของลูกค้า
และข้อมูลทางประชากรศาสตร์กาหนดกลุ่มเป้าหมายที่จะทาแคมเปญ ผู้ใช้จะพบข้อเท็จจริง
เกี่ยวกับข้อมูลโดยใช้เทคนิคต่าง ๆ อาทิ การวิเคราะห์แบบหลายมิติ เพื่อเป็นแนวทางสารวจ
และทวนสอบข้อมูล
6

7. ดร.ธีทัต ตรีศิริโชติ
แบบจาลองการสืบค้น (Discovery Model) โดยใช้เครื่องมือเหมืองข้อมูลช่วยค้นหารูปแบบ
แนวโน้มข้อมูล ซึ่งเปิดเผยข้อเท็จจริงที่เป็นไปได้ของข้อมูลระยะสั้น ดังกรณี ธนาคารพาณิชย์
แห่งหนึ่งใช้ซอฟต์แวร์ระบบคลังข้อมูลและเหมืองข้อมูลเพื่อพัฒนาแผนการตลาดและกาหนด
ราคาผลิตภัณฑ์ทางการเงิน อาทิ สินเชื่อที่อยู่อาศัย ทางธนาคารสามารถเสนอผลิตภัณฑ์ที่
หลากหลาย โดยการปรับค่าธรรมเนียม อัตราดอกเบี้ย ซึ่งข้อมูลจากระบบคลังข้อมูลถูก
วิเคราะห์โดยซอฟท์แวร์เหมืองข้อมูลเพื่อค้นหารูปแบบซ่อนเร้น (Hidden Patterns) ในระบบ
คลังข้อมูล นักวิเคราะห์ของธนาคารได้ใส่พารามิเตอร์ให้กับซอฟต์แวร์สืบค้น (Discovery
Software) สามารถสร้างแบบจาลองในการกาหนดกลุ่มลูกค้า โดยที่แบบจาลองนี้พิสูจน์ถึง
ความเที่ยงตรงข้อมูลและสามารถใช้ทาแผนการตลาด ทาให้สามารถสร้างความพึงพอใจให้
ลูกค้าในอัตราสูงกว่าที่เคยผ่านมา
7

8. ดร.ธีทัต ตรีศิริโชติ 8
ฐานข้อมูล
Data
Warehouse
การค้นหารูปแบบ ทบทวนผลลัพธ์
ทาการแก้ไข รายงานผลลัพธ์

9. ดร.ธีทัต ตรีศิริโชติ
การคาดการณ์
การแบ่งประเภท
การค้นหาความสัมพันธ์
การทาแบบจาลองที่ชัดเจน
การจัดกลุ่ม
การค้นหาการเบี่ยงเบน
9

10. ดร.ธีทัต ตรีศิริโชติ
เครือข่ายระบบประสาท
การนาเข้าสู่กฎเกณฑ์
การเขียนโปรแกรมที่มีการวิวัฒนาการ
ความมีเหตุผลที่มีพื้นฐานจากกรณีศึกษา
แผนภูมิต้นไม้ในการตัดสินใจ
อัลกอริทึมพันธุศาสตร์
วิธีการถดถอยไม่อยู่ในรูปเชิงเส้น
10

11. ดร.ธีทัต ตรีศิริโชติ
ผลิตภัณฑ์แรกที่ใช้ในการจัดทาคาถามใน OLAP คือ IRI’s (Information Resource
Incorporated Express) ซึ่งใช้ในปีพุทธศักราช 2513 อย่างไรก็ตามคาศัพท์นี้หายไปจนกระทั่ง
ปี พุทธศักราช 2536 การประมวลผลเชิงวิเคราะห์ออนไลน์ (On-line Transaction
Processing : OLTP) ได้เริ่มขึ้นอีกครั้งจาก ดร.อี เอฟ คอด โดยกล่าวว่าเป็นการประยุกต์ที่ยอม
ให้ผู้เข้าไปวิเคราะห์ข้อมูล ซึ่งระบบนี้ตรงข้ามกับระบบการประมวลผล การทารายการออนไลน์
ซึ่งระบบมุ่งการประมวลผลการทา รายการในแต่ละคาสั่งซื้อ ใบเรียกเก็บเงิน หรือการทา
รายการผ่านบัญชีแยกประเภท ก่อนที่การประมวลผลเชิงวิเคราะห์ออนไลน์จะเริ่มใช้ จะใช้การ
ประมวลผลการทารายการออนไลน์เป็นเครื่องมือสนับสนุนการตัดสินใจ
11

12. ดร.ธีทัต ตรีศิริโชติ
1. มุมมองแนวคิดหลายมิติ
2. ความโปร่งใส
3. ความสามารถในการเข้าถึงข้อมูล
4. ผลการรายงานที่สม่าเสมอ
5. สถาปัตยกรรมเครื่องคอมพิวเตอร์แม่ข่าย และเครื่องผู้ใช้งาน
6. มิติทั่วไป
7. การรักษามาตรวัดที่มีอยู่น้อยเชิงพลวัต
12

13. ดร.ธีทัต ตรีศิริโชติ
8. สนับสนุนผู้ใช้หลายคน
9. ไม่มีข้อจากัดในการดาเนินข้ามมิติ
10. การย้ายข้อมูลโดยสัญชาตญาณ
11. รายงานที่มีความยืดหยุ่น
12. ระดับการรวบรวมและขนาดที่ไม่จากัด
13

14. ดร.ธีทัต ตรีศิริโชติ
การประมวลผลเชิงวิเคราะห์ออนไลน์และคลังข้อมูล (OLAP and Data warehousing)
OLAP หรือ Online analytical processing เป็นเทคโนโลยีที่ประกอบด้วยเครื่องมือที่ช่วยดึงและ
นาเสนอข้อมูลในหลายมิติ (Multidimensional) จากหลายๆ มุมมอง โดยที่ OLAP ได้รับการ
ออกแบบมาสาหรับผู้ใช้ในระดับของผู้บริหารหรือหน่วยงานในองค์กร ที่ต้องวิเคราะห์ข้อมูลเพื่อใช้
ประกอบการตัดสินใจในระดับสูง
OLAP เป็นหนึ่งในชุดของ business intelligent tool ซึ่งช่วยในการตัดสินใจโดยการวิเคราะห์ข้อมูล
ที่เป็นผลรวมหลายมุมมอง โดยปกติแล้วข้อมูลของ OLAP จะได้มาด้วยการเรียบเรียงจาก
transaction databases รวบรวมเป็น multidimensional-data model ลักษณะข้อมูลที่เป็น
summary และสามารถเรียกดูได้หลายมุมมองทาให้ง่ายสาหรับใช้เป็นข้อมูล ในการตัดสินใจ
นอกจากนี้ OLAP tools ยังเป็น tools ที่มีประสิทธิภาพสาหรับการ aggregate data โดยทาการ
pre-aggregation data และใช้ index แบบพิเศษสาหรับโครงสร้างข้อมูลหลายมิติ
14

15. ดร.ธีทัต ตรีศิริโชติ
การใช้ความสามารถของคลังข้อมูลจากระบบ OLAP มีความสาคัญมาก แต่ในทาง
กลับกันคลังข้อมูลซึ่งปกติมีฐานจากการใช้เทคโนโลยีเชิงสัมพันธ์ ซึ่งใช้ภาพรวมของข้อมูลที่ได้
รวบรวมจากหลายมิติ เพื่อให้เข้าถึงแหล่งข้อมูลเชิงกลยุทธ์ เมื่อสามารถทาการวิเคราะห์ได้ ทา
ให้นักวิเคราะห์ ผู้จัดการ ผู้บริหาร สามารถเข้าถึงแหล่งข้อมูลภายในได้อย่างรวดเร็วและ
สม่าเสมอ
15

16. ดร.ธีทัต ตรีศิริโชติ
การประมวลผลเชิงวิเคราะห์ออนไลน์ (OLAP) เป็นวิธีการจัดหาคาตอบจากคาถามที่ได้
ทาการวิเคราะห์ในหลายมิติตามธรรมชาติเป็นประเภทหนึ่งของธุรกิจอัจฉริยะซึ่งรวมถึงการแตก
ภาระงานที่แปรสภาพ รายงานเชิงสัมพันธ์ และเหมืองข้อมูล ส่วนมากใช้ในการออกรายงานทาง
ธุรกิจ สาหรับการขาย การตลาด รายงานการจัดการ การจัดกระบวนการทางธุรกิจ
งบประมาณและการพยากรณ์ รายงานทางการเงิน และงานในหน้าที่อื่น ๆ ซึ่ง OLAP ดัดแปลง
จากฐาน ข้อมูลแบบเดิม คือ การประมวลผลการทารายการออนไลน์ (Online Transaction
Processing : OLTP)
16

17. ดร.ธีทัต ตรีศิริโชติ
มุมมองในหลายมิติแทนแบบจาลองทางธุรกิจที่แท้จริง ซึ่งปกติแบบจาลองทางธุรกิจจะ
จากัดน้อยกว่า 3 มิติ ผู้จัดการ มองข้อมูลทางการเงินเป็นทางเลือกในการดาเนินธุรกิจ เช่น การ
เทียบการใช้งบประมาณที่วางแผน กับการจ่ายเงินจริง โดยพิจารณาตามองค์กร รายการสินค้า
ตามสายการผลิต และเวลา ข้อมูลยอดขายตามผลิตภัณฑ์ ตามสภาพ ทางภูมิศาสตร์ ช่อง
ทางการจัดจาหน่าย และเวลา
17

18. ดร.ธีทัต ตรีศิริโชติ
การคานวณที่ซับซ้อนเป็นการทดสอบฐานข้อมูล OLAP ที่สามารถดาเนินการคานวณ
อย่างซับซ้อน ฐานข้อมูลต้องสามารถมากกว่าการรวมข้อมูลอย่างง่าย ซึ่งวิเคราะห์ได้ยากกว่า
เช่น การคานวณสัดส่วนผู้ถือหุ้น (% ของจานวนหุ้นรวม) และการจัดสรรหุ้น ซึ่งใช้ตามลาดับใน
ผังสายบังคับบัญชา
18

19. ดร.ธีทัต ตรีศิริโชติ
เวลาเป็นองค์ประกอบเชิงบูรณาการที่ส่วนมาก ใช้ในการประยุกต์เชิงวิเคราะห์ เวลาเป็นมิติ
เฉพาะ เพราะเป็นลาดับในคุณลักษณะ เช่น เดือนมกราคมต้องมาก่อนเดือนกุมภาพันธ์เสมอ
ระบบ OLAP ที่เป็นจริง ต้องเข้าใจลาดับเวลาตามธรรมชาติ ผลงานทางธุรกิจ เป็นตัวตัดสิน
เกี่ยวกับการทางานล่วงเวลา เช่น ในเดือนนี้ เทียบกับเดือนที่แล้ว
19

20. ดร.ธีทัต ตรีศิริโชติ
เพิ่มผลผลิตของผู้จัดการทางธุรกิจ ผู้พัฒนาระบบ และทุกคนในองค์กร สร้างความ
ยืดหยุ่น หมายถึงผู้ใช้ทางธุรกิจสามารถพึ่งพาตนเองได้มากขึ้น
20

21. ดร.ธีทัต ตรีศิริโชติ
ประมวลผลเชิงวิเคราะห์ออนไลน์แบบหลายมิติ
ประมวลผลเชิงวิเคราะห์ออนไลน์เชิงสัมพันธ์
ประมวลผลเชิงวิเคราะห์ออนไลน์แบบลูกผสม
21