Prezentacja przedstawiona przez Iwona Pugacewicz, Wojciech Kostrzewa i Kurt Geiger poczas 61 Seminarium BRE-CASE: Condition of banking sector in emerging economies - significance of privatization (13.06.2002)
Zobacz więcej na nasze stronie: http://www.case-research.eu/en/node/56260
Prezentacja przedstawiona przez Andrzej S. Bratkowski i Jacek Rostowski podczas 53 Seminarium BRE-CASE: Why are the Germans Afraid of Expanding the EURO Zone? (05.04.2001)
Zobacz więcej na nasze stronie: http://www.case-research.eu/en/node/56208
Prezentacja przedstawiona przez Alicja Kornasiewicz, Wojciech Kostrzewa, Maria Winiewska i David Hexter podczas 52 Seminarium BRE-CASE: Development and Restructuring of Banking Sector in Poland (08.03.2001)
Zobacz więcej na nasze stronie: http://www.case-research.eu/en/node/56256
Prezentacja przedstawiona przez Lajos Bokros podczas 54 Seminarium BRE-CASE: Reform of the Financial Sector in the Countries of Central and Eastern Europe (31.05.2001)
Zobacz więcej na nasze stronie: http://www.case-research.eu/en/node/56250
Prezentacja przedstawiona przez Miguel Beleza podczas 55 Seminarium BRE-CASE: Portuguese Experience in Restructuring and Privatizing of Banks (27.06.2001)
Zobacz więcej na nasze stronie: http://www.case-research.eu/en/node/56492
Prezentacja przedstawiona przez Wioletta Nawrot, Wiesław Rozłucki i Jarosław Deryło podczas 64 Seminarium BRE-CASE: Future of the Warsaw Stock Exchange (20.02.2003)
Zobacz więcej na nasze stronie: http://www.case-research.eu/en/node/56284
Prezentacja przedstawiona przez Andrzej Wilk, Robert Gwiazdowski i Jarosław Neneman podczas 68 Seminarium BRE-CASE: The Competitiveness of Tax Reform - Poland Against the Background of Other Countries ( 25.09.2003 )
Zobacz więcej na nasze stronie: http://www.case-research.eu/en/node/56324
Prezentacja przedstawiona przez Wing Thye Woo podczas 69 Seminarium BRE-CASE: Entry of the Dragon - China in WTO ( 30.10.2003 )
Zobacz więcej na nasze stronie: http://www.case-research.eu/en/node/56226
Prezentacja przedstawiona przez Andrzej S. Bratkowski i Jacek Rostowski podczas 53 Seminarium BRE-CASE: Why are the Germans Afraid of Expanding the EURO Zone? (05.04.2001)
Zobacz więcej na nasze stronie: http://www.case-research.eu/en/node/56208
Prezentacja przedstawiona przez Alicja Kornasiewicz, Wojciech Kostrzewa, Maria Winiewska i David Hexter podczas 52 Seminarium BRE-CASE: Development and Restructuring of Banking Sector in Poland (08.03.2001)
Zobacz więcej na nasze stronie: http://www.case-research.eu/en/node/56256
Prezentacja przedstawiona przez Lajos Bokros podczas 54 Seminarium BRE-CASE: Reform of the Financial Sector in the Countries of Central and Eastern Europe (31.05.2001)
Zobacz więcej na nasze stronie: http://www.case-research.eu/en/node/56250
Prezentacja przedstawiona przez Miguel Beleza podczas 55 Seminarium BRE-CASE: Portuguese Experience in Restructuring and Privatizing of Banks (27.06.2001)
Zobacz więcej na nasze stronie: http://www.case-research.eu/en/node/56492
Prezentacja przedstawiona przez Wioletta Nawrot, Wiesław Rozłucki i Jarosław Deryło podczas 64 Seminarium BRE-CASE: Future of the Warsaw Stock Exchange (20.02.2003)
Zobacz więcej na nasze stronie: http://www.case-research.eu/en/node/56284
Prezentacja przedstawiona przez Andrzej Wilk, Robert Gwiazdowski i Jarosław Neneman podczas 68 Seminarium BRE-CASE: The Competitiveness of Tax Reform - Poland Against the Background of Other Countries ( 25.09.2003 )
Zobacz więcej na nasze stronie: http://www.case-research.eu/en/node/56324
Prezentacja przedstawiona przez Wing Thye Woo podczas 69 Seminarium BRE-CASE: Entry of the Dragon - China in WTO ( 30.10.2003 )
Zobacz więcej na nasze stronie: http://www.case-research.eu/en/node/56226
Raport Szybko.pl Metrohouse i Expandera Luty 2015Metrohouse
Kredyty hipoteczne
- Jeśli za miesiąc zostaną obniżone stopy procentowe to kredyty staną się tańsze
i łatwiej dostępne.
- Niższe stopy procentowe mogą skłonić banki do dalszych podwyżek marż. Nie warto więc zwlekać zbyt długo z zaciąganiem kredytu hipotecznego.
- Raty kredytów we frankach nie będą tak wysokie jak to się wydawało w drugiej połowie stycznia. Banki obniżają bowiem ich oprocentowanie. Nieco spadł także kurs.
Ceny ofertowe
- Wzrost cen ofertowych o 0,1% w styczniu 2015, to zaskakujący wynik jeśli weźmiemy pod uwagę dane z ostatnich miesięcy i zwieruchę, która rozpętała się po decyzji banku centralnego Szwajcarii o uwolnieniu kursu franka.
- Nagłośnienie problemu kredytów we franku szwajcarskim w mediach z pewnością wpływa na proces podejmowania decyzji przez potencjalnych kupców. Mimo że problem wynika z zagadnień czysto finansowych, w podświadomości ludzi pozostaje niesłuszna skądinąd informacja, iż zakup nieruchomości związany jest z bardzo dużym i trudnym do przewidzenia ryzykiem.
Ceny transakcyjne
- We Wrocławiu średnie ceny transakcyjne spadły już poniżej poziomu 5000 zł.
- Spadają też ceny w Gdańsku, gdzie sprzedawane mieszkania kosztowały średnio 4640 zł za mkw.
- Tylko w Krakowie średni metraż sprzedawanego mieszkania wynosi mniej niż 50 m kw. Największe metraże nabywane są w Gdyni (60 mkw.).
Prezentacja przedstawiona przez Adam Chełchowski, Marek Góra i Wiesław Rozłucki podczas 57 Seminarium BRE-CASE: New Pension System in Poland – Its Influence on Short- and Longterm Perspectives of the Economy and Financial Markets (06.12.2001)
Zobacz więcej na nasze stronie: http://www.case-research.eu/en/node/56234
Prezentacja przedstawiona przez Mirosław Gronicki i Maciej Krzak podczas 117 Seminarium BRE-CASE "Perspektywy polskiej gospodarki w latach 2012–2013" (08.12.2011)
Zobacz więcej na naszej stronie: http://www.case-research.eu/en/node/57240
Prezentacja przedstawiona przez Marzenna Anna Weresa, Małgorzata Jakubiak i Krzysztof Rybiński podczas 62 Seminarium BRE-CASE: The Role of Foreign Investment in Economy (03.10.2002)
Zobacz więcej na nasze stronie:
Prezentacja przedstawiona przez Piotr Ciżkowicz, Andrzej Rzońca i Dobiesław Tymoczko podczas 111 Seminarium BRE-CASE "Banki centralne w zarządzaniu kryzysem finansowym – Strategie wyjścia" (25.11.2010)
Zobach więcej na nasze stronie: http://www.case-research.eu/en/node/56614
Raport Szybko.pl Metrohouse i Expandera Kwiecień 2015Metrohouse
KREDYTY HIPOTECZNE
- Bank BPH zaoferował kredyt z marżą wynoszącą zaledwie 0,85%, ale z wysoką prowizją 5%.
- Banki zaktualizowały WIBOR, w wyniku czego oprocentowanie spadło do najniższego poziomu w historii. Średnio jest to 3,46% dla kredytów z 25% wkładem własnym. Niższe już najprawdopodobniej nie będzie, chyba że banki obniżą marże.
- Marże kredytów z wysokim wkładem spadły, ale dla tych z minimalnym wkładem i udzielanych w ramach MdM wzrosły.
CENY OFERTOWE
- W ostatnim miesiącu średnia zmiana ceny ofertowej wyniosła -0,5%. W marcu, podobnie jak w lutym, ruchy cenowe były nieznaczne i dosyć zróżnicowane.
- W większości miast ceny są niższe niż przed rokiem. Dla 15 analizowanych lokalizacji obniżka w skali roku wynosi 0,9%. - Największy, 7-procentowy spadek odnotowujemy w Olsztynie.
- Dane dotyczące cen działek budowlanych z ostatnich 3 lat pokazują tendencję wzrostowu wartości gruntów budowlanych. - Aktualnie w największych polskich miastach cena ziemi jest wyższa średnio o 6% w porównaniu z I kwartałem 2014 roku i o 14% w stosunku do cen w I kw. 2013 r.
CENY TRANSAKCYJNE
- W Krakowie średnie ceny mieszkań spadły już poniżej poziomu 6000 zł za mkw. Tam też kupuje się mieszkania o największej powierzchni.
- Tylko we Wrocławiu i Gdyni widoczne są istotne spadki cen transakcyjnych w porównaniu do I kw. 2014 r.
- W Gdańsku i Gdyni znów kupowane są nieco droższe lokale. Średnia zbliża się już do poziomu 5000 zł
Prezentacja przedstawiona przez Andrzej Bratkowski i Myjak Jaroslaw podczas 105 Seminarium BRE-CASE "Credit Crunch w Polsce?" (19.11,2009)
Zobacz więcej na nasze stronie: http://www.case-research.eu/en/node/56582
Raport Szybko.pl, Metrohouse i Expandera Październik 2015Metrohouse
Kredyty hipoteczne
Aż sześć banków wprowadziło obniżki marż. W części instytucji obniżki są tak duże, że wygląda to niemal jak wojna o klienta.
Cztery banki drastycznie zmniejszyły dostępną kwotę kredytu. Prawdopodobnie jest to reakcja na zarzuty KNF o akceptowanie zaniżonych kosztów utrzymania.
Ceny ofertowe
Ceny ofertowe mieszkań na rynku wtórnym od kilku miesięcy są bardzo stabilne. We wrześniu zmiany w większości miast wyniosły dziesiąte częsci procenta, co oznacza różnicę na poziomie kilku lub kilkanastu złotych.
W poszczególnych lokalizacjach dostępność mieszkań z rządową dopłatą na rynku wtórnym jest niesłychanie zróżnicowana. Z analizy bazy ofert portalu Szybko.pl wynika, że w przypadku rynku warszawskiego zaledwie 1% mieszkań wystawionych na sprzedaż spełnia kryteria programu MDM, ale już w Katowicach jest to aż 55%, w Olsztynie 51%, w Gorzowie Wielkopolskim 47%.
Ceny transakcyjne
Po okresie spadków średnich cen w Łodzi obserwujemy wzrosty do poziomu 3 600 zł za mkw., a ceny są bardzo podobne do tych obowiązujących w analogicznym okresie zeszłego roku.
Droższe mieszkania kupujemy też m.in. w Warszawie, Poznaniu i Gdańsku.
W Krakowie kupujący poszukują mieszkań o niższym standardzie, co znalazło odzwierciedlenie w cenach, które spadły znacznie poniżej 6 000 zł za mkw.
W Krakowie i Gdyni ceny ofertowe mieszkań są o ponad 10 proc. wyższe niż koszty, które ostatecznie ponoszą kupujący. To oznacza z reguły dłuższy czas sprzedaży lub potrzebę obniżki ceny przez zbywcę.
Prezentacja przedstawiona przez Jan Winiecki i Przemysław Woźniak podczas 129. seminarium BRE-CASE (07.11.2013)
Zobacz więcej na naszej stronie : http://www.case-research.eu/en/node/58329
Prezentacja przedstawiona przez Mieczysław Groszek, Wojciech Kwaśniak i Andrzej Raczko podczas 123 Seminarium BRE-CASE "Unia bankowa – skutki dla UE, strefy euro i dla Polski" (29.11.2012)
Zobacz więcej na naszej stronie: http://www.case-research.eu/en/node/58624
Prezentacja przedstawiona przez prof. Vittorio Corbo podczas 59 Seminarium BRE-CASE: Latin America - 10 Years of Reforms (11.04.2002)
Zobacz więcej na nasze stronie: http://www.case-research.eu/en/node/56274
Raport Szybko pl Metrohouse i Expandera Luty 2014Metrohouse
KREDYTY HIPOTECZNE
Nadal rosną marże kredytów hipotecznych. Dla kredytu z pięcioprocentowym wkładem wynoszą średnio 1,99 proc. W grudniu 2013 r. dla kredytu bez żadnego wkładu było to z kolei 1,87 proc.
Już cztery banki udzielają kredytów w ramach programu „Mieszkanie dla młodych”
– PKO BP, Pekao, Alior Bank i Getin Noble.
CENY OFERTOWE
W styczniu na rynku wtórnym nadal panuje względna stabilizacja. W skali kraju średnie ceny ofertowe wzrosły o 0,3 proc. w porównaniu z grudniem.
Tanich mieszkań przybywa, ale coraz wolniej. W porównaniu ze styczniem 2012 zwiększyła się dostępność lokali z najniższych przedziałów cenowych. Ostatni rok nie przyniósł jednak kolejnego wysypu tego typu ofert.
CENY TRANSAKCYJNE
W pięciu na siedem analizowanych miast wzrosły średnie ceny transakcyjne mieszkań z rynku wtórnego.
Proporcjonalnie największe podwyżki miały miejsce we Wrocławiu, gdzie kupowane mieszkania są droższe o 2,2 proc od cen obserwowanych przed miesiącem (obecnie
5 411 PLN).
Wzrosty średnich cen widoczne są także w stosunku do ubiegłego roku. Jedynie
w przypadku Gdańska i Gdyni obecne ceny są nieco niższe od tych sprzed 12 miesięcy.
Prezentacja przedstawiona przez Leszek Pawłowicz, Małgorzata Pawłowska, i Maciej Stańczuk podczas 126 Seminarium " <sektor> Co zmienił kryzys?" (16.05.2013)
Zobacz więcej na naszej stronie: http://www.case-research.eu/en/node/58430
Prezentacja przedstawiona przez Mariusz Grendowicz, Stanisław Kluza i Jerzy Pruski podczas 109 Seminarium BRE-CASE "Kryzys finansowy – Zmiany w regulacji i nadzorze nad bankami" (06.05.2011)
Zobach więcej na nasze stronie: http://www.case-research.eu/en/node/56596
Raport Szybko.pl Metrohouse i Expandera Luty 2015Metrohouse
Kredyty hipoteczne
- Jeśli za miesiąc zostaną obniżone stopy procentowe to kredyty staną się tańsze
i łatwiej dostępne.
- Niższe stopy procentowe mogą skłonić banki do dalszych podwyżek marż. Nie warto więc zwlekać zbyt długo z zaciąganiem kredytu hipotecznego.
- Raty kredytów we frankach nie będą tak wysokie jak to się wydawało w drugiej połowie stycznia. Banki obniżają bowiem ich oprocentowanie. Nieco spadł także kurs.
Ceny ofertowe
- Wzrost cen ofertowych o 0,1% w styczniu 2015, to zaskakujący wynik jeśli weźmiemy pod uwagę dane z ostatnich miesięcy i zwieruchę, która rozpętała się po decyzji banku centralnego Szwajcarii o uwolnieniu kursu franka.
- Nagłośnienie problemu kredytów we franku szwajcarskim w mediach z pewnością wpływa na proces podejmowania decyzji przez potencjalnych kupców. Mimo że problem wynika z zagadnień czysto finansowych, w podświadomości ludzi pozostaje niesłuszna skądinąd informacja, iż zakup nieruchomości związany jest z bardzo dużym i trudnym do przewidzenia ryzykiem.
Ceny transakcyjne
- We Wrocławiu średnie ceny transakcyjne spadły już poniżej poziomu 5000 zł.
- Spadają też ceny w Gdańsku, gdzie sprzedawane mieszkania kosztowały średnio 4640 zł za mkw.
- Tylko w Krakowie średni metraż sprzedawanego mieszkania wynosi mniej niż 50 m kw. Największe metraże nabywane są w Gdyni (60 mkw.).
Prezentacja przedstawiona przez Adam Chełchowski, Marek Góra i Wiesław Rozłucki podczas 57 Seminarium BRE-CASE: New Pension System in Poland – Its Influence on Short- and Longterm Perspectives of the Economy and Financial Markets (06.12.2001)
Zobacz więcej na nasze stronie: http://www.case-research.eu/en/node/56234
Prezentacja przedstawiona przez Mirosław Gronicki i Maciej Krzak podczas 117 Seminarium BRE-CASE "Perspektywy polskiej gospodarki w latach 2012–2013" (08.12.2011)
Zobacz więcej na naszej stronie: http://www.case-research.eu/en/node/57240
Prezentacja przedstawiona przez Marzenna Anna Weresa, Małgorzata Jakubiak i Krzysztof Rybiński podczas 62 Seminarium BRE-CASE: The Role of Foreign Investment in Economy (03.10.2002)
Zobacz więcej na nasze stronie:
Prezentacja przedstawiona przez Piotr Ciżkowicz, Andrzej Rzońca i Dobiesław Tymoczko podczas 111 Seminarium BRE-CASE "Banki centralne w zarządzaniu kryzysem finansowym – Strategie wyjścia" (25.11.2010)
Zobach więcej na nasze stronie: http://www.case-research.eu/en/node/56614
Raport Szybko.pl Metrohouse i Expandera Kwiecień 2015Metrohouse
KREDYTY HIPOTECZNE
- Bank BPH zaoferował kredyt z marżą wynoszącą zaledwie 0,85%, ale z wysoką prowizją 5%.
- Banki zaktualizowały WIBOR, w wyniku czego oprocentowanie spadło do najniższego poziomu w historii. Średnio jest to 3,46% dla kredytów z 25% wkładem własnym. Niższe już najprawdopodobniej nie będzie, chyba że banki obniżą marże.
- Marże kredytów z wysokim wkładem spadły, ale dla tych z minimalnym wkładem i udzielanych w ramach MdM wzrosły.
CENY OFERTOWE
- W ostatnim miesiącu średnia zmiana ceny ofertowej wyniosła -0,5%. W marcu, podobnie jak w lutym, ruchy cenowe były nieznaczne i dosyć zróżnicowane.
- W większości miast ceny są niższe niż przed rokiem. Dla 15 analizowanych lokalizacji obniżka w skali roku wynosi 0,9%. - Największy, 7-procentowy spadek odnotowujemy w Olsztynie.
- Dane dotyczące cen działek budowlanych z ostatnich 3 lat pokazują tendencję wzrostowu wartości gruntów budowlanych. - Aktualnie w największych polskich miastach cena ziemi jest wyższa średnio o 6% w porównaniu z I kwartałem 2014 roku i o 14% w stosunku do cen w I kw. 2013 r.
CENY TRANSAKCYJNE
- W Krakowie średnie ceny mieszkań spadły już poniżej poziomu 6000 zł za mkw. Tam też kupuje się mieszkania o największej powierzchni.
- Tylko we Wrocławiu i Gdyni widoczne są istotne spadki cen transakcyjnych w porównaniu do I kw. 2014 r.
- W Gdańsku i Gdyni znów kupowane są nieco droższe lokale. Średnia zbliża się już do poziomu 5000 zł
Prezentacja przedstawiona przez Andrzej Bratkowski i Myjak Jaroslaw podczas 105 Seminarium BRE-CASE "Credit Crunch w Polsce?" (19.11,2009)
Zobacz więcej na nasze stronie: http://www.case-research.eu/en/node/56582
Raport Szybko.pl, Metrohouse i Expandera Październik 2015Metrohouse
Kredyty hipoteczne
Aż sześć banków wprowadziło obniżki marż. W części instytucji obniżki są tak duże, że wygląda to niemal jak wojna o klienta.
Cztery banki drastycznie zmniejszyły dostępną kwotę kredytu. Prawdopodobnie jest to reakcja na zarzuty KNF o akceptowanie zaniżonych kosztów utrzymania.
Ceny ofertowe
Ceny ofertowe mieszkań na rynku wtórnym od kilku miesięcy są bardzo stabilne. We wrześniu zmiany w większości miast wyniosły dziesiąte częsci procenta, co oznacza różnicę na poziomie kilku lub kilkanastu złotych.
W poszczególnych lokalizacjach dostępność mieszkań z rządową dopłatą na rynku wtórnym jest niesłychanie zróżnicowana. Z analizy bazy ofert portalu Szybko.pl wynika, że w przypadku rynku warszawskiego zaledwie 1% mieszkań wystawionych na sprzedaż spełnia kryteria programu MDM, ale już w Katowicach jest to aż 55%, w Olsztynie 51%, w Gorzowie Wielkopolskim 47%.
Ceny transakcyjne
Po okresie spadków średnich cen w Łodzi obserwujemy wzrosty do poziomu 3 600 zł za mkw., a ceny są bardzo podobne do tych obowiązujących w analogicznym okresie zeszłego roku.
Droższe mieszkania kupujemy też m.in. w Warszawie, Poznaniu i Gdańsku.
W Krakowie kupujący poszukują mieszkań o niższym standardzie, co znalazło odzwierciedlenie w cenach, które spadły znacznie poniżej 6 000 zł za mkw.
W Krakowie i Gdyni ceny ofertowe mieszkań są o ponad 10 proc. wyższe niż koszty, które ostatecznie ponoszą kupujący. To oznacza z reguły dłuższy czas sprzedaży lub potrzebę obniżki ceny przez zbywcę.
Prezentacja przedstawiona przez Jan Winiecki i Przemysław Woźniak podczas 129. seminarium BRE-CASE (07.11.2013)
Zobacz więcej na naszej stronie : http://www.case-research.eu/en/node/58329
Prezentacja przedstawiona przez Mieczysław Groszek, Wojciech Kwaśniak i Andrzej Raczko podczas 123 Seminarium BRE-CASE "Unia bankowa – skutki dla UE, strefy euro i dla Polski" (29.11.2012)
Zobacz więcej na naszej stronie: http://www.case-research.eu/en/node/58624
Prezentacja przedstawiona przez prof. Vittorio Corbo podczas 59 Seminarium BRE-CASE: Latin America - 10 Years of Reforms (11.04.2002)
Zobacz więcej na nasze stronie: http://www.case-research.eu/en/node/56274
Raport Szybko pl Metrohouse i Expandera Luty 2014Metrohouse
KREDYTY HIPOTECZNE
Nadal rosną marże kredytów hipotecznych. Dla kredytu z pięcioprocentowym wkładem wynoszą średnio 1,99 proc. W grudniu 2013 r. dla kredytu bez żadnego wkładu było to z kolei 1,87 proc.
Już cztery banki udzielają kredytów w ramach programu „Mieszkanie dla młodych”
– PKO BP, Pekao, Alior Bank i Getin Noble.
CENY OFERTOWE
W styczniu na rynku wtórnym nadal panuje względna stabilizacja. W skali kraju średnie ceny ofertowe wzrosły o 0,3 proc. w porównaniu z grudniem.
Tanich mieszkań przybywa, ale coraz wolniej. W porównaniu ze styczniem 2012 zwiększyła się dostępność lokali z najniższych przedziałów cenowych. Ostatni rok nie przyniósł jednak kolejnego wysypu tego typu ofert.
CENY TRANSAKCYJNE
W pięciu na siedem analizowanych miast wzrosły średnie ceny transakcyjne mieszkań z rynku wtórnego.
Proporcjonalnie największe podwyżki miały miejsce we Wrocławiu, gdzie kupowane mieszkania są droższe o 2,2 proc od cen obserwowanych przed miesiącem (obecnie
5 411 PLN).
Wzrosty średnich cen widoczne są także w stosunku do ubiegłego roku. Jedynie
w przypadku Gdańska i Gdyni obecne ceny są nieco niższe od tych sprzed 12 miesięcy.
Prezentacja przedstawiona przez Leszek Pawłowicz, Małgorzata Pawłowska, i Maciej Stańczuk podczas 126 Seminarium " <sektor> Co zmienił kryzys?" (16.05.2013)
Zobacz więcej na naszej stronie: http://www.case-research.eu/en/node/58430
Prezentacja przedstawiona przez Mariusz Grendowicz, Stanisław Kluza i Jerzy Pruski podczas 109 Seminarium BRE-CASE "Kryzys finansowy – Zmiany w regulacji i nadzorze nad bankami" (06.05.2011)
Zobach więcej na nasze stronie: http://www.case-research.eu/en/node/56596
Prezentacja przedstawiona przez Charles Goodhart podczas 100 Seminarium BRE-CASE "Kryzys Finansowy i Przyszlość Systemu Finansego" (22.01.2009)
Zobacz więcej na nasze stronie: http://www.case-research.eu/en/node/56552
Prezentacja przedstawiona przez Barbara Blaszczyk, Maciej Baltowski, Malgorzata Antczak and Piotr Kozarzewski podczas 89 Seminarium BRE-CASE: Evolution of the Enterprise Sector in Poland since 1989 ( 01.03.2007 )
Zobacz więcej na nasze stronie: http://www.case-research.eu/en/node/56476
Prezentacja przedstawiona przez Maciej Meder podczas 104 Seminarium BRE-CASE "Nowe Wyzwania w Zarządzaniu Bankami w Czasie Kryzysu" (24.09.2009)
Zobacz więcej na nasze stronie: http://www.case-research.eu/en/node/56592
Prezentacja przedstawiona przez Mateusz Szczurek, Przemyslaw Wozniak i Dariusz Filar podczas 95 Seminarium BRE-CASE "Inflacja - czy mamy nowy problem?" (06.03.2008)
Zobacz więcej na nasze stronie: http://www.case-research.eu/en/node/56514
Prezentacja przedstawiona przez Jerzy Pruski i Mateusz Morawiecki podczas 101 Seminarium BRE-CASE "Działalność Antykryzysowa Banków Centralnych" (05.03.2009)
Zobacz więcej na nasze stronie: http://www.case-research.eu/en/node/56556
Prezentacja przedstawiona przez Mark Le Gros Allen i Ryszard Petru podczas 110 Seminarium BRE-CASE "Kryzys fiskalny w Europie - Strategie wyjścia" (30.09.2010)
Zobach więcej na nasze stronie: http://www.case-research.eu/en/node/56608
Prospects for the Russian Economy in the Aftermath of Crisis and Elections (01.01.1998)
Zobacz więcej na nasze stronie: http://www.case-research.eu/en/node/56240
Prezentacja przedstawiona przez Andrzej Topiński, Wojciech Kwasniak i Malgorzata Pawlowska podczas 76 Seminarium BRE-CASE: Competitiveness of the Banking Sector after Poland's EU Entry ( 03.02.2005 )
Zobacz więcej na nasze stronie: http://www.case-research.eu/en/node/56410
Prezentacja przedstawiona przez Jan Czekaj, Jarosław Bauc i Małgorzata Markiewicz podczas 65 Seminarium BRE-CASE: The State of Public Finance - Necessity for Reform (20.03.2003)
Zobacz więcej na nasze stronie: http://www.case-research.eu/en/node/56302
Prezentacja przedstawiona przez Krzysztof Rybiński i Rafał Antczak podczas 67 Seminarium BRE-CASE: Poland's Accession to the European Union and the Rate of Economic Growth (14.05.2003)
Zobacz więcej na nasze stronie: http://www.case-research.eu/en/node/56296
Historia Banku PKO BP sięga początków II Rzeczypospolitej. 8 lutego 1919 roku na podstawie dekretu Naczelnika Państwa, Józefa Piłsudskiego, powstała Pocztowa Kasa Oszczędnościowa, która była państwową instytucją obrotu pieniężnego podlegającą Ministrowi Poczt i Telegrafów.
Prezentacja przedstawiona przez Wojciech Paczyński, Mateusz Walewski, Ewa Sadowska-Cieślak i Jacek Wojciechowicz podczas 88 Seminarium BRE-CASE: Bulgaria and Romania join the EU: What does it mean for Poland? ( 25.01.2007 )
Zobacz więcej na nasze stronie: http://www.case-research.eu/en/node/56484
Małgorzata Pawłowska, PhD, is an adjunct professor
at the Warsaw School of Economics and an Economic
Adviser at the Economic Institute of the National Bank
of Poland (NBP). She graduated from the Faculty
of Mathematics, Informatics and Mechanics of the University
of Warsaw. Moreover, she completed postgraduate
studies in banking and finance, as well as doctoral
studies at the Department of Management and Finance
at the Warsaw School of Economics, where she earned
a doctorate in economics. Dr. Małgorzata Pawłowska
has been working for National Bank of Poland (NBP)
since 1991, during which time she has served as an expert
in numerous research projects (and co-authored numerous
reports published by the bank). In her research she
focuses mainly on the problems of the banking sector
and the credit market. She is an author or a co-author
of a number of articles and research papers in the field
of economics and finance, mostly focusing on the development
of the financial sector, and in particular — on
the relationship between the banking sector and the real
sphere, and competition in the banking sector
Prezentacja przedstawiona przez Dariusz Filar i Jakub Borowski podczas 102 Seminarium BRE-CASE "Jak z Powodzeniem Wejść do Strefy Euro" (23.04.2009)
Zobacz więcej na nasze stronie: http://www.case-research.eu/en/node/56568
Prezentacja przedstawiona przez Piotr Żubr, Marcin Murawski i Władysław Ortyl podczas 81 Seminarium BRE-CASE: Absropcja funduszy srukturalnych ( 08.12.2005 )
Zobacz więcej na nasze stronie: http://www.case-research.eu/en/node/56420
Prezentacja przedstawiona przez Carlo Cottarelli podczas 118 Seminarium BRE-CASE "Problemy fiskalne w czasach malejącego popytu i obaw o wysokość długu publicznego" (26.01.2012)
Zobacz więcej na naszej stronie: http://www.case-research.eu/en/node/57237
Until now, the banking sector has been one of the strong points of Poland’s economy. In contrast to banks in the U.S. and leading Western European economies, lenders in Poland came through the 2008 global financial crisis without a scratch, without needing state financial support. But in recent years the industry’s problems have been growing, creating a threat to economic growth and gains in living standards.
For an economy’s productivity to increase, funds can’t go to all companies evenly, and definitely shouldn’t go to those that are most lacking in funds, but to those that will use them most efficiently. This is true of total external financing, and thus funding both from the banking sector and from parabanks, the capital market and funds from public institutions. In Poland, in light of the relatively modest scale of the capital market, banks play a clearly dominant role in external financing of companies. This is why the author of this text focuses on the bank credit allocation efficiency.
The author points out that in the very near future, conditions will emerge in Poland which – as the experience of other countries shows – create a risk of reduced efficiency of credit allocation to business. Additionally, in Poland today, bank lending to companies is to a high degree being replaced by funds from state aid, which reduces the efficiency of allocation of external funds to companies (both loans and subsidies), as allocation of government subsidies is not usually based on efficiency. This decline in external financing allocation efficiency may slow, halt or even reverse the process, that has been uninterrupted for 28 years, of Poland’s convergence, i.e. the narrowing of the gap in living standards between Poland and the West.
In a properly functioning economy, finance has important role to play in making main sectors of the economy – production, trade, services – to thrive. One of the most important – and often unappreciated – channels by which finance affects the processes taking place in the real sector is the selection of investment projects. It is banks and financial intermediaries that to a great degree decide which projects are carried out in the economy at a given moment, and which are not. If financial institutions are excessively conservative (which today is often an effect of the tight regulatory environment), they will prefer low-risk projects with high levels of collateral (e.g. mortgage loans). A financial system oriented this way will rarely be a source of problems, but at the same time not inclined to finance innovative projects with high potential to benefit the economy. Thus for any economy, a very important question is whether its regulatory framework smartly balances both of these aspects: financial system safety and the need to take on risk.
When analyzing the functioning of the financial system, it’s worth noting the gradual blurring of certain traditional boundaries. While decades ago households were the main source of savings in the economy, and the borrowers were enterprises and the public sector, today both households and companies are on both sides, as suppliers and receivers of capital. The boundary between the functioning of banks and capital markets is also increasingly blurred. Today banks operate broadly through the capital market, both as acquirers of securities and as issuers.
One area that has been developing dynamically in recent years is the flow of financial resources bypassing traditional intermediaries: direct lending through the peer-to-peer (P2P - direct financing of a project by business partners) and crowdfunding platforms (fundraising by collecting money online).
Similar to BRE-CASE Seminarium 61 - Condition of Banking Sector in Emerging Economies - Significance of Privatization (20)
The report examines the social and economic drivers and impact of circular migration between Belarus and Poland, Slovakia, and the Czech Republic. The core question the authors sought to address was how managing circular migration could, in the long term, help to optimise labour resources in both the country of origin and the destination countries. In the pages that follow, the authors of the report present the current and forecasted labour market and demographic situation in their respective countries as well as the dynamics and characteristics of short-term labour migration flows between Belarus and Poland, Slovakia, and the Czech Republic, concentrating on the period since 2010. They also outline and discuss related policy responses and evaluate prospects for cooperation on circular migration.
Podręcznik został opracowany w celu przekazania trenerom i nauczycielom podstawowej wiedzy, która może być przydatna w prowadzeniu szkoleń promujących pracę rejestrowaną. Prezentuje on z jednej strony korzyści z pracy rejestrowanej, z drugiej – potencjalne koszty związane z pracą nierejestrowaną. W pierwszej kolejności informacje te przedstawiono w odniesieniu do pracowników najemnych (rozdział 2), podkreślając w sposób szczególny to, że negatywne konsekwencje pracy nierejestrowanej są ponoszone przez całe życie. Ze względu na specyficzną sytuację cudzoziemców pracujących w Polsce konsekwencje ponoszone przez tę grupę opisano oddzielnie (rozdział 3). Ponadto zaprezentowano skutki dotyczące pracodawców z szarej strefy z wyodrębnieniem tych, którzy zatrudniają cudzoziemców (rozdział 4). Uzupełnieniem przedstawionych informacji jest opis działań podejmowanych przez państwo w celu ograniczenia zjawiska pracy nierejestrowanej w Polsce (rozdział 5) oraz prowadzonych w Wielkiej Brytanii, czyli w kraju będącym liderem w walce z szarą strefą (rozdział 6).
European countries face a challenge related to the economic and social consequences of their societies’ aging. Specifically, pension systems must adjust to the coming changes, maintaining both financial stability, connected with equalizing inflows from premiums and spending on pensions, and simultaneously the sufficiency of benefits, protecting retirees against poverty and smoothing consumption over their lives, i.e. ensuring the ability to pay for consumption needs at each stage of life, regardless of income from labor.
One of the key instruments applied toward these goals is the retirement age. Formally it is a legally established boundary: once people have crossed it – on average – they significantly lose their ability to perform work (the so-called old-age risk). But since the 1970s, in many developed countries the retirement age has become an instrument of social and labor-market policy. Specifically, in the 1970s and ‘80s, an early retirement age was perceived as a solution allowing a reduction in the supply of labor, particularly among people with relatively low competencies who were approaching retirement age, which is called the lump of labor fallacy. It was often believed that people taking early retirement freed up jobs for the young. But a range of economic evidence shows that the number of jobs is not fixed, and those who retire don’t in fact free up jobs. On the contrary, because of higher spending by pension systems, labor costs rise, which limits the supply of jobs. In general, a good situation on the labor market supports employment of both the youngest and the oldest labor force participants. Additionally, a lower retirement age for women was maintained, which resulted to a high degree from cultural conditions and norms that are typical for traditional societies.
The economic characteristics of the COVID-19 crisis differ from those of previous crises. It is a combination of demand- and supply-side constraints which led to the formation of a monetary overhang that will be unfrozen once the pandemic ends. Monetary policy must take this effect into consideration, along with other pro-inflationary factors, in the post-pandemic era. It must also think in advance about how to avoid a policy trap coming from fiscal dominance.
This paper is organized as follows: Chapter 2 deals with the economic characteristics of the COVID-19 pandemic and its impact on the effectiveness of the monetary policy response measures undertaken. In Chapter 3, we analyse the monetary policy decisions of the ECB (and other major CBs for comparison) and their effectiveness in achieving the declared policy goals in the short term. Chapter 4 is devoted to an analysis of the policy challenges which may be faced by the ECB and other major CBs once the pandemic emergency comes to its end. Chapter 5 contains a summary and the conclusions of our analysis.
Purpose: This paper tries to identify the wage gap between informal and formal workers and tests for the two-tier structure of the informal labour market in Poland.
Design/methodology/approach: I employ the propensity score matching (PSM) technique and use data from the Polish Labour Force Survey (LFS) for the period 2009–2017 to estimate the wage gap between informal and formal workers, both at the means and along the wage distribution. I use two definitions of informal employment: a) employment without a written agreement and b) employment while officially registered as unemployed at a labour office. In order to reduce the bias resulting from the non-random selection of
individuals into informal employment, I use a rich set of control variables representing several individual characteristics.
Findings: After controlling for observed heterogeneity, I find that on average informal workers earn less than formal workers, both in terms of monthly earnings and hourly wage. This result is not sensitive to the definition of informal employment used and is
stable over the analysed time period (2009–2017). However, the wage penalty to informal employment is substantially higher for individuals at the bottom of the wage distribution, which supports the hypothesis of the two-tier structure of the informal labour market in Poland.
Originality/value: The main contribution of this study is that it identifies the two-tier structure of the informal labour market in Poland: informal workers in the first quartile of the wage distribution and those above the first quartile appear to be in two partially different segments of the labour market.
The rule of law, by securing civil and economic rights, directly contributes to social prosperity and is one of our societies’ greatest achievements. In the European Union (EU), the rule of law is enshrined in the Treaties of its founding and is recognised not just as a necessary condition of a liberal democratic society, but also as an important requirement for a stable, effective, and sustainable market economy. In fact, it was the stability and equality of opportunity provided by the rule of law that enabled the post-war Wirtschaftswunder in Germany and the post-Communist resuscitation of the economy in Poland.
But the rule of law is a living concept that is constantly evolving – both in its formal, de jure dimension, embodied in legislation, and its de facto dimension, or its reception by society. In Poland, in particular, according to the EU, the rule of law has been heavily challenged by government since 2015 and has evolved amid continued pressure exerted on the institutions which execute laws. More recently, the outbreak of the COVID-19 pandemic transformed the perception of the rule of law and its boundaries throughout the EU and beyond (Marzocchi, 2020).
This Study contains Value Added Tax (VAT) Gap estimates for 2018, fast estimates using a simplified methodology for 2019, the year immediately preceding the analysis, and includes revised estimates for 2014-2017. It also includes the updated and extended results of the econometric analysis of VAT Gap determinants initiated and initially reported in the 2018 Report (Poniatowski et al., 2018). As a novelty, the econometric analysis to forecast potential impacts of the coronavirus crisis and resulting recession on the evolution of the VAT Gap in 2020 is reported.
In 2018, most European Union (EU) Member States (MS) saw a slight decrease in the pace of gross domestic product (GDP) growth, but the economic conditions for increasing tax compliance remained favourable. We estimate that the VAT total tax liability (VTTL) in 2018 increased by 3.6 percent whereas VAT revenue increased by 4.2 percent, leading to a decline in the VAT Gap in both relative and nominal terms. In relative terms, the EU-wide Gap dropped to 11 percent and EUR 140 billion. Fast estimates show that the VAT Gap will likely continue to decline in 2019.
Of the EU-28, the smallest Gaps were observed in Sweden (0.7 percent), Croatia (3.5 percent), and Finland (3.6 percent), the largest – in Romania (33.8 percent), Greece (30.1 percent), and Lithuania (25.9 percent). Overall, half of the EU-28 MS recorded a Gap above 9.2 percent. In nominal terms, the largest Gaps were recorded in Italy (EUR 35.4 billion), the United Kingdom (EUR 23.5 billion), and Germany (EUR 22 billion).
The euro is the second most important global currency after the US dollar. However, its international role has not increased since its inception in 1999. The private sector prefers using the US dollar rather than the euro because the financial market for US dollar-denominated assets is larger and deeper; network externalities and inertia also play a role. Increasing the attractiveness of the euro outside the euro area requires, among others, a proactive role for the European Central Bank and completing the Banking Union and Capital Market Union.
Forecasting during a strong shock is burdened with exceptionally high uncertainty. This gives rise to the temptation to formulate alarmist forecasts. Experiences from earlier pandemics, particularly those from the 20th century, for which we have the most data, don’t provide a basis for this. The mildest of them weakened growth by less than 1 percentage point, and the worst, the Spanish Flu, by 6 percentage points. Still, even the Spanish Flu never caused losses on the order of 20% of GDP – not even where it turned out to be a humanitarian disaster, costing the lives of 3-5% of the population. History suggests that if pandemics lead to such deep losses at all, it’s only in particular quarters and not over a whole year, as economic activity rebounds. The strength of that rebound is largely determined by economic policy. The purpose of this work is to describe possible scenarios for a rebound in Polish economic growth after the epidemic.
A separate issue, no less important, is what world will emerge from the current crisis. In the face of the 2008 financial crisis, White House Chief of Staff Rahm Emanuel said: “You never want a serious crisis to go to waste. And what I mean by that is an opportunity to do things that you think you could not do before.” Such changes can make the economy and society function better than before the crisis. Unfortunately, the opportunities created by the global financial crisis were squandered. Today’s task is more difficult; the scale of various problems has expanded even more. Without deep structural and institutional changes, the world will be facing enduring social and economic problems, accompanied by long-term stagnation.
"Many brilliant prophecies have appeared for the future of the EU and our entire planet. I believe that Europe, in its own style, will draw pragmatic conclusions from the crisis, not revolutionary ones; conclusions that will allow us to continue enjoying a Europe without borders. Brussels will demonstrate its usefulness; it will react ably and flexibly. First of all, contrary to the deceitful statements of members of the Polish government, the EU warned of the threats already in 2021. Secondly, already in mid-March EU assistance programs were ready, i.e. earlier than the PiS government’s “shield” program. The conclusion from the crisis will be a strengthening of all the preventive mechanisms that allow us to recognize threats and react in time of need. Research programs will be more strongly directed toward diagnosing and treating infectious diseases. Europe will gain greater self-sufficiency in the area of medical equipment and drugs, and the EU – greater competencies in the area of the health service, thus far entrusted to the member states. The 2021-27 budget must be reconstructed, to supplement the priority of the Green Deal with economic stimulus programs. In this way structural funds, which have the greatest multiplier effect for investment and the labor market, may return to favor. So once again: an addition, as a conclusion from the crisis, and not a reinvention of the EU," writes Dr. Janusz Lewandowski the author of the 162nd mBank-CASE seminar Proceeding.
Dla wielu rodaków europejskość Polski jest oczywista, trudno jest im nawet wyobrazić sobie, jak kształtowałyby się losy naszego kraju bez uczestnictwa w integracji europejskiej. Szczególnie młode pokolenie traktuje osiągnięty przez nas dzięki uczestnictwie w Unii ogromny postęp cywilizacyjny jako coś danego i naturalnego. Jednak świadomość tego, jaki był nasz punkt wyjścia, jaką przeszliśmy drogę i jak przyczyniły się do tego unijne działania oraz jakie wynikały z tego korzyści powinna nam stale towarzyszyć. Bez tej świadomości, starannego weryfikowania faktów i docenienia naszych osiągnięć grozi nam uleganie niesprawdzonym argumentom przeciwników integracji europejskiej i popełnienie nieodwracalnych błędów. Dla tych, którzy chcą poznać te fakty, przygotowany został raport "Nasza Europa. 15 lat Polski w Unii Europejskiej". Podjęto w nim ocenę 15 lat członkostwa Polski z perspektywy doświadczeń procesu integracji, z jego barierami i sukcesami, a także wyzwaniami przyszłości.
Raport jest wynikiem pracy zbiorowej licznych ekspertów z różnych dziedzin, od wielu lat analizujących wielowymiarowe efekty działania instytucji UE oraz współpracy z krajami członkowskimi na podstawie europejskich wartości i mechanizmów. Autorzy podsumowują korzyści członkostwa Polski w Unii Europejskiej na podstawie faktów, nie stroniąc jednakże od własnych ocen i refleksji.
This report is the result of the joint work of a number of experts from various fields who have been - for many years – analysing the multidimensional effects of EU institutions and cooperation with Member States pursuant to European values and mechanisms. The authors summarise the benefits of Poland’s membership in the EU based on facts; however, they do not hide their own views and reflections. They also demonstrate the barriers and challenges to further European integration.
This report was prepared by CASE, one of the oldest independent think tanks in Central and Eastern Europe, utilising its nearly 30 years of experience in providing objective analyses and recommendations with respect to socioeconomic topics. It is both an expression of concern about Poland’s future in the EU, as well as the authors’ contribution to the debate on further European integration.
Poland’s new Employee Capital Plans (PPK) scheme, which is mandatory for employers, started to be implemented in July 2019. The article looks at the systemic solutions applied in the programme from the perspective of the concept of the simultaneous reconstruction of the retirement pension system. The aim is to present arguments for and against the project from the point of view of various actors, and to assess the chances of success for the new system. The article offers a detailed study of legal solutions, an analysis of the literature on the subject, and reports of institutions that supervise pension funds. The results of this analysis point to the lack of cohesion between certain solutions of the 1999 pension reform and expose a lack of consistency in how the reform was carried out, which led to the eventual removal of the capital part of the pension system. The study shows that additional saving for old age is advisable in the country’s current demographic situation and necessary for both economic and social reasons. However, the systemic solutions offered by the government appear to be chiefly designated to serve short-term state interests and do not create sufficient incentives for pension plan participants to join the programme.
Belarus was among the few post-communist countries to resign from comprehensive market reforms and attempt to improve the efficiency of the economy through administrative means, leaving market mechanisms only an auxiliary role. Since its inception, the ‘Belarusian economic model’ has undergone several revisions of a de-statisation and de-regulation kind, but still the Belarusian economy remains dominated by the state. This paper analyses the characteristic features of the Belarusian economic system – especially those related to the public sector – as well as its evolution over time during the period following its independence. The paper concludes that during the post-Soviet period, the Belarusian economy evolved from a quasi-Soviet system based on state property, state planning, support to inefficient enterprises and the massive redistribution of funds to a more flexible hybrid model where the public sector still remains the core of the economy. The case of Belarus shows that presently there is no appropriate theoretical perspective which, in an unmodified form, could be applied to study this type of economic system. Therefore, a new perspective based on an already existing but updated approach or a multidisciplinary approach that incorporates the duality of the Belarusian economy is required.
Belarusian economy has been stagnating in 2011-2015 after 15 years of a high annual average growth rate. In 2015, after four years of stagnation, the Belarusian economy slid into a recession, its first since 1996, and experienced both cyclical and structural recessions. Since 2015, the Belarusian government and the National Bank of Belarus have been giving economic reforms a good chance thanks to gradual but consistent actions aimed at maintaining macroeconomic stability and economic liberalization. It seems that the economic authorities have sustained more transformation efforts during 2015-2018 than in the previous 24 years since 1991.
As the relative welfare level in Belarus is currently 64% compared to the Central and Eastern Europe (CEE) countries average, Belarus needs to build stronger fundaments of sustainable growth by continuing and accelerating the implementation of institutional transformation, primarily by fostering elimination of existing administrative mechanisms of inefficient resource allocation. Based on the experience of the CEE countries’ economic transformation, we highlight five lessons for the purpose of the economic reforms that Belarus still faces today: keeping macroeconomic stability, restructuring and improving the governance of state-owned enterprises, developing the financial market, increasing taxation efficiency, and deepening fiscal decentralization.
Inflation in advanced economies is low by historical standards but there is no threat of deflation. Slower economic growth is caused by supply-side constraints rather than low inflation. Below-the-target inflation does not damage the reputation of central banks. Thus, central banks should not try to bring inflation back to the targeted level of 2%. Rather, they should revise the inflation target downwards and publicly explain the rationale for such a move. Risks to the independence of central banks come from their additional mandates (beyond price stability) and populist politics.
Estonia has Europe’s most transparent tax system (while Poland is second-to-last, in 35th place), and is also known for its pioneering approach to taxation of legal persons’ income. Since 2000, payers of Estonian corporate tax don’t pay tax on their profits as long as they don’t realize them. In principle, this approach should make access to capital easier, spark investment by companies and contribute to faster economic growth. Are these and other positive effects really noticeable in Estonia? Have other countries followed in this country’s footsteps? Would deferment of income tax be possible and beneficial for Poland? How would this affect revenue from tax on corporate profits? Would investors come to see Poland as a tax haven? Does the Estonian system limit tax avoidance and evasion, or actually the opposite? Is such a system fair? Are intermediate solutions possible, which would combine the strengths or limit the weaknesses of the classical and Estonian models of profit tax? These questions are discussed in the mBank-CASE seminar Proceeding no. 163, written by Dmitri Jegorov, deputy general secretary of the Estonian Finance Ministry, who directs the country’s tax and customs policy, Dr. Anna Leszczyłowska of the Poznań University of Economics and Business and Aleksander Łożykowski of the Warsaw School of Economics.
The trade war between the U.S. and China began in March 2018. The American side raised import duties on aluminum and steel from China, which were later extended to other countries, including Canada, Mexico and the EU member states. This drew a negative reaction from those countries and bilateral negotiations with the U.S. In June 2018 America, referring to Section 301 of its 1974 Trade Act, raised tariffs to 25% on 818 groups of products imported from China, arguing that the tariff increase was a response to years of theft of American intellectual property and dishonest trade practices, which has caused the U.S. trade deficit.
Will this trade war mean the collapse of the multilateral trading system and a transition to bilateral relationships? What are the possibilities for increasing tariffs in light of World Trade Organization rules? Can the conflict be resolved using the WTO dispute-resolution mechanism? What are the consequences of the trade war for American consumers and producers, and for suppliers from other countries? How high will tariffs climb as a result of a global trade war? How far can trade volumes and GDP fall if the worst-case scenario comes to pass? Professor Jan J. Michałek and Dr. Przemysław Woźniak give answers to these questions in the mBank-CASE Seminar Proceeding No. 161.
This Report has been prepared for the European Commission, DG TAXUD under contract TAXUD/2017/DE/329, “Study and Reports on the VAT Gap in the EU-28 Member States” and serves as a follow-up to the six reports published between 2013 and 2018.
This Study contains new estimates of the Value Added Tax (VAT) Gap for 2017, as well as updated estimates for 2013-2016. As a novelty in this series of reports, so called “fast VAT Gap estimates” are also presented the year immediately preceding the analysis, namely for 2018. In addition, the study reports the results of the econometric analysis of VAT Gap determinants initiated and initially reported in the 2018 Report (Poniatowski et al., 2018). It also scrutinises the Policy Gap in 2017 as well as the contribution that reduced rates and exemptions made to the theoretical VAT revenue losses.
The paper discusses the role of the state in shaping an economic system which is, in line with the welfare economics approach, capable of performing socially important functions and achieving socially desirable results. We describe this system through a set of indexes: the IHDI, the World Happiness Index, and the Satisfaction of Life index. The characteris-tics of the state are analyzed using a set of variables which describe both the quantitative (government size, various types of governmental expenditures, and regulatory burden) and qualitative (institutional setup and property rights protection) aspects of its functioning. The study examines the “old” and “new” member states of the European Union, the post-communist countries of Eastern Europe and Asia, and the economies of Latin America. The main conclusion of the research is that the institutional quality of the state seems to be the most important for creation of a socially effective economic system, while the level of state interventionism plays, at most, a secondary and often negligible role. Geographical differentiation is also discovered, as well as the lack of a direct correlation between the characteristics of an economic system and the subjective feeling of well-being. These re-sults may corroborate the neo-institutionalist hypothesis that noneconomic factors, such as historical, institutional, cultural, and even genetic factors, may play an important role in making the economic system capable to perform its tasks; this remains an area for future research.
More from CASE Center for Social and Economic Research (20)
The Impact of the State on the Quality of an Economic System: A Cross-Country...
BRE-CASE Seminarium 61 - Condition of Banking Sector in Emerging Economies - Significance of Privatization
1. 61
STAN SEKTORA BANKOWEGO
W GOSPODARKACH WSCHODZ¥CYCH
– ZNACZENIE PRYWATYZACJI
2. Publikacja jest kontynuacją serii wydawniczej Zeszyty PBR-CASE
CASE-Centrum Analiz Społeczno-Ekonomicznych, Fundacja Naukowa
00 – 944 Warszawa, ul. Sienkiewicza 12
BRE Bank SA
00 – 950 Warszawa, ul. Senatorska 18
Copyright by: CASE-Centrum Analiz Społeczno-Ekonomicznych, Fundacja Naukowa i BRE Bank SA
Redakcja Zeszytów
Redakcja naukowa
Ewa Balcerowicz
Sekretarz Zeszytów
Krystyna Olechowska
Autorzy
Kurt Geiger
Alicja Kornasiewicz
Wojciech Kostrzewa
Iwona Pugacewicz-Kowalska
Opracowanie graficzne
Agnieszka Bury
DTP
SK Studio
ISSN 1233-121X
Wydawca
CASE-Centrum Analiz Społeczno-Ekonomicznych, Fundacja Naukowa, 00 - 944 Warszawa, ul. Sienkiewicza 12
Nakładca
BRE Bank SA, 00-950 Warszawa, ul. Senatorska 18
Oddano do druku w sierpniu 2002 r. Nakład 600 egz.
3. SPIS TREŒCI
WPROWADZENIE 5
Wojciech Kostrzewa – STAN SEKTORA BANKOWEGO W GOSPODARKACH WSCHODZĄCYCH
– ZNACZENIE PRYWATYZACJI 7
1. Wstęp 7
2. Mały wachlarz papierów dłużnych 7
3. Znaczenie rynku akcji 8
4. Dostęp do środków finansowych 8
5. Poziom usług bankowych 10
6. Prywatyzacja sektora bankowego 11
Alicja Kornasiewicz, Iwona Pugacewicz-Kowalska – ZNACZENIE PRYWATYZACJI DLA ROZWOJU
POLSKIEGO SEKTORA BANKOWEGO 13
1. Negatywna ocena prywatyzacji przez polskie społeczeństwo 13
2. Główne fazy prywatyzacji sektora bankowego 13
3. Sektor bankowy jako czynnik rozwoju gospodarczego Polski 16
4. Wskaźniki efektywności 16
5. Prywatyzacja po polsku 19
6. Podsumowanie 23
Kurt Geiger – DOŚWIADCZENIA PRYWATYZACYJNE W SEKTORZE BANKOWYM
EUROPY ŚRODKOWEJ I WSCHODNIEJ 25
1. Wstęp 25
2. Dlaczego prywatyzacja? 25
3.Warunki sprawnego sektora bankowego 26
4. Znaczenie silnych akcjonariuszy dla sektora bankowego 27
5. Prawidłowa działalność sektora bankowego po prywatyzacji 28
6. Przyszłość 28
Krystyna Olechowska – DYSKUSJA 31
4. LISTA UCZESTNIKÓW SEMINARIUM
Romuald Adamowicz BRE Leasing
Rafał Antczak Fundacja CASE
Iwona Antowska-Bartosiewicz Bank Handlowy SA
Ewa Balcerowicz Fundacja CASE
Henryk Bąk Kancelaria Prezesa Rady Ministrów
Piotr Bielski BZ WBK SA
Barbara Błaszczyk Fundacja CASE
Piotr Bujak Fundacja CASE
Michał Chałaczkiewicz SGH
Michał Charyński PiS
Tomasz Chmielewski Szkoła Główna Handlowa
Marek Dąbrowski Fundacja CASE
Małgorzata Dobrzyńska AmerBank SA
Mirosław Dusza Narodowy Bank Polski
Michał Dwurzyński Kredyt Bank SA
Dariusz Filar Pekao SA
Kurt Geiger EBOR
Małgorzata Golik Narodowy Bank Polski
Marta Gołajewska Narodowy Bank Polski
Ewa Gucwa-Leśny WNE UW
Dariusz Jagiełło Szkoła Główna Handlowa
Małgorzata Jakubiak Fundacja CASE
Wiesława Janiszewska Narodowy Bank Polski
Anna Jaros Ambasada USA
Leszek Jasiński INE PAN
Małgorzata Kalicka MSP
Jakub Karnowski Narodowy Bank Polski
Piotr Kazimierczyk BISE
Dariusz Kazimierski BR TUP SA
Leszek Kąsek Ministerstwo Finansów
Grzegorz Klima Szkoła Główna Handlowa
Krzysztof Kluza Bank Handlowy SA
Paweł Kłosiewicz Narodowy Bank Polski
Bożena Komar Szkoła Główna Handlowa
Wojciech Kostrzewa BRE Bank SA
Jan Kowalczyk RCSS
Zygmunt Królak Wyższa Szkoła Handlu i Prawa
Mikołaj Kruczyński DWZ
Maciej Krzak Bank Handlowy w Warszawie SA
Adam Lipowski INE PAN
Ryszard F. Ławniczak Kancelaria Prezydenta RP
Jan Macieja INE PAN
Gabriela Machura-Bocian Narodowy Bank Polski
Grzegorz Maliszewski BIG Bank Gdański SA
Waldemar Markiewicz ProCapital
Krzysztof Markowski PKO BP SA
Andrzej Matuszczak Akademia Ekonomiczna
Paweł Michalik PTE Skarbiec – Emerytura SA
Tomasz Mietiułka Szkoła Główna Handlowa
Janusz A. Milewski Narodowy Bank Polski
Wojciech Mondiewicz Szkoła Główna Handlowa
Tomasz Myszkorowski BHW
Igor Nowak Życie
Krystyna Olechowska Fundacja CASE
Artur Ostrowski Bank Handlowy SA
Julian Pańków ISP PAN
Małgorzata Pawłowska Narodowy Bank Polski
Szymon Pawłowski LPR
Piotr Perlański Deutsche Bank Polska SA
Krzysztof Piech Szkoła Główna Handlowa
Katarzyna Piętka Fundacja CASE
Marta Postnik Ministerstwo Finansów
Jerzy Pruski Rada Polityki Pieniężnei NBP
Iwona Pugacewicz-Kowalska CA IB
Andrzej Pyszkowski PARR
Artur Radziwiłł Fundacja CASE
Łukasz Rawdanowicz Fundacja CASE
Wojciech Rogowski Narodowy Bank Bolski
Piotr Rożek PAP
Izabela Sewerynik Kredyt Bank SA
Andrzej Sławiński Narodowy Bank Polski
Aleksander Sobczak Fundacja CASE
Paweł Sobkiewicz WSUiB
Jan Solarz Narodowy Bank Polski
Małgorzata Sosnowska AmerBank SA
Piotr Sota Ministerstwo Finansów
Piotr Sperka PKO BP SA
Krzysztof Stachacz NOBE
Danuta Stasiak Narodowy Bank Polski
Andrzej Stec Gazeta Wyborcza
Michał Szczurek PTE Nationale Nederlanden Polska SA
Adam Szejnfeld Sejm RP Komisja Gospodarki
Krzysztof Szewczyk Komisja Papierów Wartościowych
i Giełd
Piotr Szpunar Narodowy Bank Polski
Kazimierz Ślubowski BCC
Andrzej Śniecikowski IBD Zmiany SA
Anna Świerczyńska Szkoła Główna Handlowa
Piotr Tefelski WBC SA
Wojciech Vogtt Ministerstwo Gospodarki
Ewa Wilk Narodowy Bank Polski
Jacek Wiśniewski Pekao SA
Grażyna Wojciechowicz Fundacja CASE
Maciej Wróblewski
Bohdan Wyżnikiewicz Instytut Badań nad Gospodarką
Rynkową
Katarzyna Zajdel Citibank Poland
Marzena Zaremba Narodowy Bank Polski
Anna Ząbkowicz INE PAN
5. WPROWADZENIE
Silny sektor bankowy i rozwinięty rynek kapitałowy uznawane są za czynniki determinujące rozwój gospodarki.
Umocnienie pozycji banków w gospodarce wymaga dopływu kapitału, co następuje przede wszystkim poprzez prywa-tyzację.
Tymczasem z badań opinii publicznej wynika, że aż 9 na 10 Polaków uważa, że Polska wyszła na prywatyza-cji
źle lub bardzo źle. Czy negatywna ocena Polaków może być słuszna w przypadku banków? Jak prywatyzacja wpły-nęła
na stan sektora bankowego w gospodarkach wschodzących? Na pytania te poszukiwali odpowiedzi paneliści i go-ście
61 semianrium BRE-CASE. Zorganizowane wspólnie przez Fundację CASE i BRE Bank SA, w ramach stałego
cyklu spotkań panelowych, seminarium odbyło się w Warszawie w czerwcu 2002 roku.
Wojciech Kostrzewa, prezes BRE Banku SA stwierdził, że silne banki będą uczestniczyć w procesie rozwoju go-spodarki
przede wszystkim za pośrednictwem rynku kapitałowego. Jednak rynek finansowy Europy Środkowej
i Wschodniej nie jest nawet w zbliżonym stopniu tak rozwinięty jak rynek krajów Unii Europejskiej. Jakie są tego przy-czyny?
W Niemczech kapitalizacja rynku akcji wynosi 67 proc. PKB, w Polsce – 20 proc., na Węgrzech – 25 proc.,
w Czechach – 22 proc. Ponadto możliwości pozyskiwania kapitału poprzez emisje akcji są ograniczone. Rynek papie-rów
dłużnych zdominowany jest przede wszystkim przez instrumenty państwowe, natomiast rynek korporacyjnych pa-pierów
dłużnych jest nadal niewielkich rozmiarów, bo ustawodawca od lat dyskryminuje indywidualnych potencjalnych
nabywców obligacji nierządowych. Mówiąc o procesach prywatyzacyjnych w krajach Europy Środkowej i Wschodniej
W. Kostrzewa podkreślił, że ich poziom zaawansowania zależy przede wszystkim od przyjętej strategii prywatyzacji.
Proces prywatyzacji sektora bankowego najszybciej dobiegł końca w krajach, w których został poprzedzony restruktu-ryzacją
banków. Liderem w tym zakresie są Węgry, gdzie prywatyzacja banków została ukończona w drugiej połowie
lat 90. W wyniku prywatyzacji w większości krajów Europy Środkowej dominującą rolę w sektorze bankowym zyskał
kapitał zagraniczny.
Alicja Kornasiewicz, prezes CA IB Polska i Iwona Pugacewicz-Kowalska, główna ekonomistka CA IB Polska stwier-dzają,
że obecność kapitału zagranicznego przyczynia się do rozwoju strukturalnego polskiej gospodarki. W ciągu
ostatnich pięciu lat wzrósł udział aktywów netto, depozytów i kredytów udzielonych gospodarstwom domowym i przed-siębiorstwom
w relacji do PKB, co oznacza wzrost znaczenia sektora bankowego w gospodarce. Obecnie kredyty zło-towe
stanowią około 30% PKB, zaś depozyty złotowe i walutowe niecałe 40% PKB. Jest to poniżej standardów w kra-jach
rozwiniętych: na przykład wartość aktywów netto w sektorze bankowym na koniec 2001 roku stanowiła w Polsce
66% PKB wobec 265% PKB w krajach euro. Mimo że rynek kapitałowy funkcjonuje w Polsce od 1991 roku, sektor ban-kowy
nadal stanowi główne źródło finansowania rozwoju przedsiębiorstw. Pokazuje to porównanie aktywów netto sek-tora
bankowego do kapitalizacji warszawskiej giełdy.W 2001 roku wartość kredytów złotowych udzielonych przedsię-biorstwom
przez system bankowy była 1,6 razy wyższa niż kapitalizacja całej GPW. Dodatkowo, kredyty udzielane sek-torowi
publicznemu stanowiły w 2000 roku 34% kredytów udzielonych przez sektor bankowy, wobec 29% średniej
w krajach kandydujących do Unii Europejskiej oraz 21% w krajach strefy euro. Co zatem sprawia, że prywatyzacja jest
tak negatywnie oceniana przez Polaków? Przede wszystkim brak elementarnej wiedzy o znaczeniu efektywnego i ela-
5
6. stycznego sektora bankowego dla funkcjonowania gospodarki rynkowej. Po drugie, nierozumiejący procesów gospo-darczych
politycy, a za nimi media, rozdmuchują pojedyncze niekorzystne decyzje prywatyzacyjne lub wskazują jako
przykłady prywatyzacyjnych porażek przedsiębiorstwa, którym nie powiodło się w wyniku błędnego zarządzania no-wych
właścicieli. Należy także pamiętać, że prawie każda prywatyzacja oznacza zmniejszenie wpływów uprzywilejo-wanych
grup gospodarczych, przez co kolejnym rządom, uwikłanym w polityczne zależności trudno zdobyć się na
obiektywną ocenę rzeczywistych ekonomicznych korzyści wynikających ze zmniejszania stopnia własności państwa.
Kurt Geiger, dyrektor Departamentu Instytucji Finansowych EBOR-u stwierdził, że prywatyzację sektora bankowe-go
traktuje się jako sposób na zwiększenie jego efektywności. Kiedy państwo jest właścicielem przedsiębiorstwa, to –
jak dowodzi tego także przykład krajów Europy Zachodniej – istnieje silna pokusa interweniowania z powodów politycz-nych.
Banki w Europie Środkowej i Wschodniej potrzebują kapitału i know-how, co powinna im zapewnić prywatyza-cja.
Jest oczywiste, że najlepiej takie potrzeby banków mogą spełnić inwestorzy zagraniczni. Dla kraju zainteresowa-nego
kapitałem nie jest ważne, jakiej narodowości są inwestorzy (zwłaszcza, że mamy tak naprawdę do czynienia z ka-pitałem
coraz bardziej międzynarodowym, a nie „narodowym”), ważne jest dlaczego chcą inwestować w danym kraju
i jakie mają plany inwestycyjne: czy chcą rozwijać działalność w danym kraju, czy chcą uczyć i promować lokalne ka-dry
czy też raczej wolą przywieźć swoich specjalistów itd. Rola państwa w tym procesie wzmacniania i rozwijania sek-tora
bankowego powinna polegać na tworzeniu sprzyjającej rozwojowi biznesu regulacji prawnej, budowaniu i wzmac-nianiu
instytucji egzekwujących przestrzeganie i stosowanie prawa. Oceniając doświadczenia krajów Europy Środko-wej
i Wschodniej w prywatyzacji banków K. Geiger zwrócił uwagę na duże zróżnicowanie kosztów prywatyzacji: naj-niższe
były one w Polsce – 5–8% PBK, najwyższe w Czechach – 20% PBK.
Prezentowane w Zeszycie teksty są rozszerzonymi wersjami wystąpień wygłoszonych na czerwcowym seminarium.
Zostały przygotowane specjalnie na potrzeby seminarium i niniejszej publikacji, za co ich Autorom organizatorzy skła-dają
serdeczne podziękowanie.
6
7. 1.Wstęp
STAN SEKTORA BANKOWEGO
W GOSPODARKACH WSCHODZ¥CYCH
– ZNACZENIE PRYWATYZACJI
Wojciech Kostrzewa
Czynnikiem determinującym rozwój gospodarki
jest silny sektor bankowy i rozwinięty rynek kapitało-wy.
Tezę tę potwierdza również stan rozwoju gospo-darek
naszego regionu, w tym polskiej. Jak zwykle,
wybór ma miejsce między rozwiniętym i sprawnym
rynkiem kapitałowym a takim samym systemem
bankowym. Wydaje się jednak, że rozwój systemu
bankowego jest znacznie większy niż rozwój rynku
kapitałowego. Zależność tę determinuje fakt, że to
właśnie system bankowy jest i powinien być postrze-gany
jako główny motor rozwoju polskiej gospodarki.
Ogromną rolę w rozwoju systemów bankowych kra-jów
kandydujących do Unii Europejskiej odegrał
i nadal odgrywa kapitał pochodzący z krajów Unii
Europejskiej, w znacznie mniejszym stopniu z USA.
Silne banki będą uczestniczyć w procesie rozwoju
gospodarki przede wszystkim za pośrednictwem
rynku kapitałowego. Aby umocnić pozycję banków
w gospodarce, niezbędny jest dopływ kapitału, co
następuje przede wszystkim poprzez prywatyzację.
Rynek finansowy Europy Środkowej i Wschodniej
nie jest nawet w zbliżonym stopniu tak rozwinięty jak
rynek krajów Unii Europejskiej. Jakie są tego przy-czyny?
Na początek porównajmy kapitalizację rynku
akcji ze wszystkimi aktywami sektora bankowego.
Wydaje się, że odpowiednim wskaźnikiem użytecz-nym
przy tej ocenie będzie kapitalizacja rynku akcji
w stosunku do PKB. Zauważmy, że nawet w Niem-czech,
których obywatele nie są fascynatami giełdy,
kapitalizacja rynku akcji wynosi 67 proc. produktu
krajowego brutto. Wskaźnik ten u nas wynosi
20 proc., na Węgrzech – 25 proc., w Czechach –
22 proc. Ponadto możliwości pozyskiwania kapitału
poprzez emisje akcji są ograniczone.
2. Mały wachlarz papierów dłużnych
Rynek papierów dłużnych zdominowany jest
przede wszystkim przez instrumenty państwowe, na-tomiast
rynek korporacyjnych papierów dłużnych jest
nadal niewielkich rozmiarów. Ustawodawca z upo-rem
godnym lepszej sprawy od lat dyskryminuje in-dywidualnych
potencjalnych nabywców obligacji nie-rządowych.
Rządy wszystkich orientacji politycznych
od lat odmawiają unormowania tej sytuacji, mimo że
z punktu widzenia fiskalnego uszczerbek byłby mini-malny,
natomiast niewątpliwie z punktu widzenia za-rządzania
ryzykiem, zwiększania rynku mogłoby to
spowodować znacznie szybszy wzrost i pchnąć rów-nież
przedsiębiorstwa w stronę rynku kapitałowego.
Niestety, nie wiadomo ile jeszcze lat trzeba będzie
czekać na zniesienie dyskryminacji podatkowej. Być
może dopiero w Unii Europejskiej doczekamy się ta-kiego
rozwiązania. Dzisiaj potrzeby finansowe przed-siębiorstw
zaspokajane są najczęściej przez sektor
bankowy lub bezpośrednie inwestycje zagraniczne.
Kapitalizacja polskiego rynku papierów dłuż-nych
– właśnie przede wszystkim ze względu na
niedorozwinięty rynek papierów korporacyjnych –
7
8. Wykres 1. Kapitalizacja rynku papierów dłużnych (procent PKB)
jest w relacji do tego samego rynku niemieckiego
jeszcze mniejsza. Wskaźniki dla regionu Europy
Środkowej wynoszą między 14 a 28 proc. w porów-naniu
ze 111 proc. w przypadku Niemiec. Polska
z 23-proc. wskaźnikiem jest w regionie krajem środ-ka
– z tym, że nasz rynek jest zdominowany przez
papiery skarbowe.
3. Znaczenie rynku akcji
Największe parkiety giełdowe w Europie Środko-wej
to Warszawa, Budapeszt i Praga. Swój sukces
giełdy zawdzięczają przede wszystkim liberalizacji
portfelowych inwestycji zagranicznych oraz znaczne-mu
wzrostowi gospodarczemu w minionych latach.
Poziom kapitalizacji rynkowej pokazuje, jakimi
środkami rynek papierów wartościowych może zasi-lić
gospodarkę, natomiast skala obrotów jest wska-źnikiem
płynności rynku. Porównując te dane dla
Węgier, Polski i Czech zobaczymy, jakie znaczenie
dla rozwoju gospodarki i całego systemu bankowego
ma rynek akcji w tych krajach (wykres 2).
O płynności rynku akcji decydują obroty na
rynku, stosunek liczby sprzedających do kupują-cych,
jak również i to, na ile dana giełda jest roz-wiązaniem
pro forma przypominającym giełdę
w Luksemburgu, gdzie notowania odbywają się po
to, aby uzyskać swoisty certyfikat spełniania for-malnych
warunków notowania, a nie po to, by
sprzedawać czy kupować akcje. Z analizy wykresu
3 wynika, że najczęściej zmieniają właścicieli ak-cje
na węgierskiej giełdzie. Warto byłoby zbadać,
czy jest to wynik niższych niż u nas opłat transak-cyjnych,
czy też wynik temperamentu węgierskich
inwestorów.
4. Dostęp do środków finansowych
Bezpośrednie inwestycje zagraniczne i dostęp do
międzynarodowych rynków finansowych mogą
w pewnym stopniu zminimalizować trudności w po-zyskiwaniu
finansowania wewnętrznego.
Utrzymanie inwestycji i wzrostu gospodarczego
wymaga działań systemowych na rynkach gospoda-
8
9. rek wschodzących, tj. przekształcenia wewnętrznych
oszczędności w inwestycje prowadzone przez
uczestników tych rynków.
Kraje kandydujące do UE mają nieco mniejsze
oszczędności (21 proc. PKB) niż członkowie Unii
(22 proc. PKB). Stopień zamożności społeczeństwa
oraz relatywnie niska skłonność do oszczędzania
powodują, iż depozyty bankowe per capita mierzo-ne
wartością siły nabywczej w krajach kandydują-cych
stanowią 18 proc. unijnych.
W większości krajów Europy Środkowej istnieje
duża różnica pomiędzy poziomem oszczędzania
a wysokością depozytów bankowych. Znaczna ilość
środków pozostaje poza systemem bankowym, jest
reinwestowana w działalność gospodarczą lub trzy-mana
„pod materacem”.
9
Wykres 2. Kapitalizacja rynku akcji (procent PKB)
Wykres 3. Obroty rynku akcji
10. 5. Poziom usług bankowych
W Europie Środkowej sektor bankowy odgrywa
dominującą rolę w zaspokajaniu potrzeb finansowych,
ale nadal poziom tych usług jest niezadowalający.
Porównując, jaki procent PKB stanowi wartość
oferowanych kredytów widać, że sektor bankowy
w Europie Środkowej jest słabo rozwinięty w porów-naniu
z sektorem krajów unijnych.
W krajach UE wartość udzielonych kredytów wy-nosi
około 50 proc. PKB, natomiast na Węgrzech 32
proc., w Polsce 30 proc., w Czechach 37 proc.
Dzisiaj banki są dominującymi instytucjami fi-nansowymi,
ale, jak oceniają analitycy, za pięć lub
sześć lat sytuacja ulegnie radykalnej zmianie, po-nieważ
czeka nas rewolucja związana z wejściem
na rynek finansowy funduszy emerytalnych
(wykres 4).
Dominujące banki mają różne wskaźniki efektyw-nościowe
w zależności od tego, w którym kraju dzia-ła
bank. Oceniając dane z tabeli 1 warto byłoby po-równać
je ze stopą akredytacji inwestorów zagra-nicznych.
Tabela 1 wskazuje, że Węgry mają najwyż-szy
wskaźnik ROA i chociaż jest to stosunkowo kon-kurencyjny
rynek mają także najwyższą marżę od-setkową
netto, co mogłoby sugerować wysoki sto-pień
oligopolizacji rynku. Wskaźniki charakteryzują-ce
czeski sektor w pewnym stopniu są pochodną
kryzysu bankowego i głębokiej restrukturyzacji tam-tejszego
sektora.
Tabela 1. Podstawowe wskaźniki charakteryzujące
sektor bankowy
Analiza relacji aktywów i kredytów do PKB (wy-kres
5) wskazuje na niemal identyczny wskaźnik
polskiego i węgierskiego sektora. Oceniając
znacznie wyższy wskaźnik czeskiego sektora
można spekulować, czy jest to efekt działalności
państwa, które było już w pierwszej połowie XX
wieku najbardziej rozwiniętym państwem regionu,
czy też dlatego, że Czechy odmiennie od Polski
i Węgier, nie dotknęła stosunkowo wysoka inflacja,
a nawet superinflacja, która była przyczyną głębo-kiej
demonetyzacji gospodarek tych krajów.
Wykres 4. Udział aktywów banków w aktywach ogółem instytucji finansowych
10
11. Wykres 5. Aktywa banków i kredyty w relacji do PKB
6. Prywatyzacja sektora bankowego
Poziom zaawansowania procesów prywatyzacyj-nych
w krajach Europy Środkowej iWschodniej zależy
przede wszystkim od przyjętej strategii prywatyzacji.
Proces prywatyzacji sektora bankowego najszyb-ciej
dobiegł końca w krajach, w których został po-przedzony
restrukturyzacją banków. Liderem w tym
zakresie są Węgry, gdzie prywatyzacja banków zo-stała
ukończona w drugiej połowie lat 90.
W wyniku prywatyzacji w większości krajów Eu-ropy
Środkowej dominującą rolę w sektorze banko-wym
zyskał kapitał zagraniczny.
Udział aktywów banków kontrolowanych przez in-westorów
zagranicznych w aktywach ogółem sekto-ra
bankowego kształtuje się następująco: Czechy –
95 proc., Polska – 70 proc., Węgry – 63 proc.
Według danych PAIZ na koniec 2001 roku łączne
inwestycje zagraniczne w sektorze usług finanso-wych
w Polsce wyniosły 12,3 mld USD, czyli około
22 proc. całości inwestycji bezpośrednich w Polsce.
Według danych GINB inwestycje zagraniczne
w kapitale zakładowym polskich banków wyniosły na
koniec 2001 r. 5,8 mld zł, co stanowiło 58,5 proc. ca-łego
kapitału zakładowego banków.W latach 1995 –
2001 kapitał ten wzrósł blisko dziesięciokrotnie.
W strukturze kapitału zagranicznego na koniec
2001 r. największy udział miał kapitał pochodzący
z Niemiec – 22,4 proc., następnie z USA – 20 proc.,
Holandii – 9,2 proc., Irlandii – 8,8 proc. i Portugalii –
8,7 proc.
Przykładem współpracy z kapitałem niemieckim
jest BRE Bank, którego największym akcjonariu-szem
(50,0 proc. kapitału akcyjnego) i partnerem
strategicznym jest Commerzbank. Inwestor niemiec-ki
uczestniczy aktywnie w zarządzaniu bankiem po-przez
swoich przedstawicieli w radzie nadzorczej
oraz współpracę polskich i niemieckich ekspertów
i account managerów przy obsłudze klientów z grup
target. Dzięki umowie strategicznej BRE Bank korzy-sta
z szerokiej pomocy technicznej i szkoleniowej;
dostępu do sieci Commerzbanku oraz jego zagra-nicznych
korespondentów; informacji o klientach
Commerzbanku działających w Polsce oraz dostępu
do krótko- i długoterminowych środków finansowych.
Osiem lat współpracy pozwoliło BRE Bankowi osią-gnąć
radykalną zmianę pozycji w polskim sektorze –
11
12. Wykres 6. Przychody budżetu z prywatyzacji (kapitałowej) banków w Polsce
z 1-proc. udziału w rynku do 5-proc. pod koniec
2001 r. Po I kwartale 2002 r. na podstawie analizy bi-lansów
skonsolidowanych BRE Bank znalazł się po
raz pierwszy pod względem łącznych aktywów
w pierwszej piątce banków działających w Polsce.
Na koniec 2001 roku wśród 69 banków działają-cych
na polskim rynku 46 było kontrolowanych przez
inwestorów zagranicznych. W bankach tych znajdo-wało
się: 70 proc. aktywów, 80 proc. funduszy wła-snych,
71 proc. udzielonych kredytów, 64 proc. depo-zytów
klientowskich polskiego systemu bankowego.
Wydaje się, że bieżący rok będzie ciekawym do-świadczeniem
zachowania się banków w warunkach
pogarszającej się sytuacji makroekonomicznej kraju.
Reakcja, jak się wydaje, będzie uzależniona od
struktury własności banków i stylu zarządzania. Są-dzę,
że reakcje i wrażliwość na ryzyko kredytowe bę-dą
bardzo zróżnicowane. Obawiam się, że będziemy
mieli do czynienia ze zrozumiałą mikroekonomicznie
nadreakcją banków i zmniejszeniem wolumenu kre-dytów
dostępnych dla przedsiębiorstw. Zmiana na-stawienia
do ryzyka kredytowego jest wręcz
podręcznikowa. Powoduje odrzucanie wniosków kre-dytowych,
które jeszcze rok temu nie budziłyby żad-nych
wątpliwości. Podręcznikowe uwrażliwienie z ko-lei
powoduje, że wszelkie pozytywne strony poten-cjalnego
kredytobiorcy są negowane, a negatywne
wyolbrzymiane.
Wojciech Kostrzewa jest prezesem BRE Banku SA
12
13. ZNACZENIE PRYWATYZACJI
DLA ROZWOJU POLSKIEGO
SEKTORA BANKOWEGO
Alicja Kornasiewicz, Iwona Pugacewicz-Kowalska
1. Negatywna ocena prywatyzacji
przez polskie społeczeństwo
Według majowego sondażu TNS OBOP (cytuje-my
za Polską Agencją Prasową) prawie 90% Pola-ków
uważa, że Polska wyszła na prywatyzacji źle
lub bardzo źle, 7% sądzi, że wyszła dobrze, nato-miast
odpowiedź „bardzo dobrze” znalazła się na
poziomie błędu statystycznego. Zdaniem 78% oby-wateli
państwo sprzedało za dużo firm, banków
i innych przedsiębiorstw. Prawie 70% ankietowa-nych
stwierdziło, że państwo powinno odkupywać
przedsiębiorstwa, które znalazły się w poważnych
kłopotach.
Sektor bankowy należy do najbardziej sprywaty-zowanych
działów gospodarki, kapitał prywatny sta-nowił
w ubiegłym roku 84% kapitału akcyjnego ban-ków
komercyjnych, zaś 72% należało do kapitału za-granicznego.
Czy negatywna ocena Polaków może
być słuszna w przypadku banków?
Nie umiemy dokładnie powiedzieć, jak obecnie
wyglądałby sektor bankowy, gdyby zachowano kon-trolę
państwa taką jak pod koniec lat 80. Czy dziś
mielibyśmy więcej bankomatów, kart kredytowych,
lepszy dostęp do konta poprzez Internet, doskonal-sze
usługi finansowe świadczone przez banki pań-stwowe?
Choć oferta największego banku państwo-wego
PKO BP jest w pewnych segmentach porów-nywalna
z jakością usług świadczonych przez banki
prywatne, bez wątpienia poprawa została wymuszo-na
przez konkurencję banków prywatnych.
Prywatyzacja banków państwowych przyczyni-ła
się do odpolitycznienia sektora bankowego, a co
za tym idzie – wprowadzenia przejrzystych zasad
funkcjonowania banków pod kątem oceny ryzyka
bankowego. Tym samym prywatny sektor bankowy
stał się negatywnym weryfikatorem tych pomysłów
biznesowych, które nie spełniały wymagań stawia-nych
efektywnym projektom inwestycyjnym, czyli
nie gwarantuje osiągnięcia oczekiwanej stopy
zwrotu przewyższającej koszt pozyskania kapitału.
Nie bez znaczenia są również dochody z prywa-tyzacji,
które nie tylko były źródłem finansowania
przeprowadzanych reform strukturalnych (na przy-kład
reformy emerytalnej), ale również finansowały
deficyt budżetowy, dzięki czemu środki finansowe
pozyskiwane z emisji długu publicznego mogły być
mniejsze, a tym samym korzystniej wpływać na sta-bilizację
deficytu budżetowego państwa.
2. Główne fazy prywatyzacji sektora
bankowego
Mając ponaddziesięcioletnie doświadczenie
związane z prywatyzacją w sektorze bankowym
można ocenić, na ile pojawienie się kapitału prywat-nego
było korzystne dla sektora oraz które metody
prywatyzacji okazały się najbardziej efektywne dla
poszczególnych banków.
W historii rozwoju polskiego sektora bankowego
można wyodrębnić pięć głównych faz.
13
14. Pierwsza, którą można nazwać „pączkowanie”
obejmuje późne lata 80. i początki transformacji go-spodarczej,
w których najważniejszym wydarzeniem
było uniezależnienie banku centralnego od minister-stwa
finansów, a następnie wyodrębnienie ze struk-tur
NBP dziewięciu banków, przekształconych
w banki komercyjne.
W drugiej fazie przypadającej na lata 1989–92
powstały w Polsce liczne banki prywatne bądź pu-bliczno-
prywatne. Istotnym elementem zwiększania
konkurencji na rynku usług bankowych była tu dość
liberalna polityka przyznawania licencji bankowych.
Dynamiczny przyrost liczby funkcjonujących ban-ków
to jednocześnie dowód atrakcyjności rynku
oraz rosnącego zapotrzebowania na usługi banko-we
w rozwijającej się gospodarce rynkowej. Nowe
instytucje zostały poddane prawom rynku, część
nowych banków upadła, część przetrwała, inne zo-stały
przejęte przez silniejsze banki.W tym okresie
w Polsce pojawiły się pierwsze banki zagraniczne,
Wykres 1. Struktura własności w sektorze bankowym
14
Struktura własności w sektorze bankowym
Pączkowanie (do 1989): początki transformacji
gospodarczej, uniezależnienie NBP, wydziele-nie
9 banków ze struktur banku centralnego.
Ekspansja (1989–1992): pierwsze banki komer-cyjne
publiczno–prywatne, rozwój organiczny,
upadki i przejęcia, pojawienie się banków za-granicznych.
Zdobywanie kapitału na GPW (od 1992): de-biut
BIG SA w sierpniu, debiut BRE SA w paź-dzierniku.
Prywatyzacja (1993–1999): sprzedaż udziałów
państwowych przedsiębiorstwom zagranicz-nym.
Konsolidacja (od 2000): przejmowanie słab-szych
banków, zwiększanie udziałów inwesto-rów
zagranicznych, fuzje i przejęcia wynikają-ce
z połączeń spółek-matek.
15. Wykres 2. Udział grup inwestorów w aktywach netto sektora bankowego
funkcjonujące pod szyldem znanych marek zagra-nicznych,
które przede wszystkim świadczyły usłu-gi
swoim klientom zagranicznym, działającym na
polskim rynku. Z tego powodu konkurencja ze stro-ny
banków zagranicznych pojawiła się najpierw
w segmencie bankowości korporacyjnej, głównie
na rynku kredytów dla przedsiębiorstw.
Powstanie Giełdy Papierów Wartościowych
w 1991 roku zostało wykorzystane przez banki pry-watne
jako źródło pozyskiwania nowych kapitałów
oraz jako forma reklamy. Pierwsze banki: BIG i BRE
Bank zadebiutowały na GPW w 1992 roku. Pojawie-nie
się banków na GPW sprzyjało rozwojowi giełdy,
ponieważ instytucje finansowe stanowią znaczący
udział w jej kapitalizacji: obecnie kapitalizacja spółek
bankowych stanowi prawie 50% kapitalizacji giełdy.
Między rokiem 1993 a 1999 nastąpiła faza dyna-micznej
prywatyzacji banków państwowych połączo-na
ze sprzedażą pakietów mniejszościowych inwe-storom
zagranicznym.
Wreszcie w ostatnich latach mają miejsce zmia-ny
własnościowe wynikające z wewnętrznych proce-sów
w systemie bankowym, które polegają na zwięk-szaniu
udziałów przez inwestorów zagranicznych
poprzez fuzje i połączenia (na przykład Citibank
i Bank Handlowy) lub wynikają ze zmian właściciel-skich
na rynku europejskim (jak było w przypadku
połączenia BPH i PBK).
Spośród pięciu wyróżnionych faz trzy miały cha-rakter
spontaniczny, wynikający z potrzeb i rozwoju
rynku: faza dynamicznego wzrostu we wczesnych la-tach
90., wykorzystanie giełdy papierów wartościo-wych
do zwiększania kapitału oraz ostatnia faza na-turalnej
konsolidacji rynku. Dwie pozostałe fazy były
konsekwencją decyzji politycznych, które zależały
od strategii gospodarczej kształtowanej przez po-szczególne
partie rządzące.
Wwyniku tych przekształceń liczba wszystkich ban-ków
funkcjonujących na rynku stopniowo maleje, w cią-gu
trzech ostatnich lat liczba banków z przewagą kapi-tału
państwowego utrzymuje się na tym samym pozio-mie,
natomiast zwiększa się liczba banków z przewagą
inwestorów zagranicznych (wykres 2).Podobnym zmia-nom
podlega struktura własności poszczególnych grup
15
16. Wykres 3. Rosnące znaczenie sektora bankowego w gospodarce (% PKB) wobec wzrostu
obecności inwestorów zagranicznych (% aktywów netto)
inwestorów w aktywach netto sektora bankowego, na
rynku depozytów i kredytów dla przedsiębiorstw niefi-nansowych
oraz osób prywatnych.
3. Sektor bankowy jako czynnik
rozwoju gospodarczego Polski
Obecność kapitału zagranicznego przyczynia się
do rozwoju strukturalnego polskiej gospodarki.
W ciągu ostatnich pięciu lat wzrósł udział aktywów
netto, depozytów i kredytów udzielonych gospodar-stwom
domowym i przedsiębiorstwom w relacji do
PKB, co oznacza wzrost znaczenia sektora banko-wego
w gospodarce (stopnia monetyzacji gospodar-ki).
Obecnie kredyty złotowe stanowią około 30%
PKB, zaś depozyty złotowe i walutowe niecałe 40%
PKB, jest to poniżej standardów w krajach rozwinię-tych:
na przykład wartość aktywów netto w sektorze
bankowym na koniec 2001 roku stanowiła w Polsce
66% PKB wobec 265% PKB w krajach euro.
Mimo że rynek kapitałowy funkcjonuje w Polsce
od 1991 roku, sektor bankowy nadal stanowi główne
źródło finansowania rozwoju przedsiębiorstw. Poka-zuje
to porównanie aktywów netto sektora bankowe-go
do kapitalizacji warszawskiej giełdy.W 2001 roku
wartość kredytów złotowych udzielonych przedsię-biorstwom
przez system bankowy była 1,6 razy wyż-sza
niż kapitalizacja całej GPW. Dodatkowo kredyty
udzielane sektorowi publicznemu stanowiły w 2000
roku 34% kredytów udzielonych przez sektor banko-wy,
wobec 29% średniej w krajach kandydujących do
Unii Europejskiej oraz 21% w krajach strefy euro
(wykres 4).
4. Wskaźniki efektywności
Porównanie efektywności banków z przewagą ka-pitału
zagranicznego i banków państwowych jest dość
skomplikowane z tego względu, że zmiany w wartości
16
17. Wykres 4. Aktywa sektora bankowego wobec kapitalizacji GPW (mld zł)
wskaźników wynikają także z przemian w strukturze
własności. Dodatkowo ostatnie dwa lata, w czasie
których Skarb Państwa nie przeprowadził transakcji
prywatyzacyjnych w sektorze bankowym, zbiegły się
ze spowolnieniem gospodarczym, które negatywnie
odbiło się na wskaźnikach efektywności. Kolejnym
utrudnieniem jest brak dokładnej sprawozdawczości
banków państwowych, które nie podlegają takim rygo-rystycznym
obowiązkom informacyjnym jak spółki pu-bliczne.
Wreszcie porównania są zaburzone ze wzglę-du
na zmiany w regulacjach prawnych, takich jak nowe
zasady rozliczania odsetek od kredytów czy klasyfika-cji
kredytów niepracujących.
Warto jednak zwrócić uwagę na dwa wskaźniki
rentowności: zysk netto na pracownika oraz udział
należności zagrożonych w należnościach brutto
(wykresy 5 i 6).W pierwszym przypadku obserwuje-my
w ostatnich latach wyraźnie wyższy wskaźnik zy-sku
netto na pracownika w bankach z przewagą ka-pitału
zagranicznego. Nie wynika to jednak z dra-stycznego
spadku zatrudnienia w bankach kontrolo-wanych
przez udziałowców zagranicznych: w ciągu
dwóch ostatnich lat przeciętne zatrudnienie w tych
bankach wzrosło o około 30%, natomiast wynik fi-nansowy
netto wzrósł prawie dwuipółkrotnie.
Drugim interesującym wskaźnikiem jest udział
należności zagrożonych w należnościach brutto.
Choć w ostatnich latach wskaźnik ten rósł w całym
sektorze bankowym, w bankach z przewagą kapita-łu
polskiego sytuacja jest znacznie lepsza, co mo-głoby
sugerować, że efektywność banków polskich
jest znacznie lepsza niż zagranicznych. Czy rze-czywiście?
Z jednej strony doświadczenia związa-ne
z prywatyzacją Banku Zachodniego pokazują,
że banki zagraniczne stosują bardziej konserwa-tywne
metody oceny jakości kredytów. Z drugiej
zaś, więcej kredytów zagrożonych w przypadku
banków z przewagą kapitału zagranicznego w okre-sie
spowolnienia gospodarczego wskazuje, że ban-ki
te były bardziej skłonne finansować projekty
obarczone większym ryzykiem niż banki z przewa-gą
kapitału polskiego.
17
18. 18
Wykres 5. Zysk netto na pracownika
Wykres 6. Udział należności zagrożonych w należnościach brutto
19. 5. Prywatyzacja po polsku
Na koniec warto przyjrzeć się efektywności po-szczególnych
sposobów prywatyzacji w polskim sek-torze
bankowym.Wnioski z naszej analizy mogą być
tym bardziej interesujące, że w najbliższym czasie
Ministerstwo Skarbu zapowiada częściową prywaty-zację
Banku Gospodarki Żywnościowej oraz najwięk-szego
polskiego banku detalicznego – PKO BP.
Można wyróżnić cztery zasadnicze metody pry-watyzacji
w Polsce.
Pierwsza, stosowana najwcześniej, polegała na
sprzedaży pakietu mniejszościowego inwestorowi fi-nansowemu
EBOiR. Przykładowo, tak sprzedano pra-wie
30% akcji WBK w 1993 roku. Objęcie 5% akcji Pe-kao
w 1998 roku poprzedziło prywatyzację tego banku.
Prawie w całym okresie prywatyzacji, aż do 1998
roku, Skarb Państwa chętnie
sprzedawał swoje akcje w dro-dze
oferty publicznej. Zwykle
dążono do maksymalnego roz-drobnienia
akcjonariatu, czę-sto
limitując transze dla inwe-storów
instytucjonalnych,
w tym zagranicznych. W 1994
roku w trakcie sprzedaży akcji
Banku Śląskiego ING nabył
pakiet 26% akcji, a po trzech
latach był jedyną instytucją za-interesowaną
zakupem dal-szych
28% akcji oferowanych
jako resztówka Skarbu Pań-stwa.
W Banku Gdańskim,
w którym Skarb Państwa
sprzedawał 86% akcji w 1995
roku, 24% zostało zakupione
przez BIG, który – poprzez sy-stematyczne
zwiększanie swo-jego
udziału poprzez giełdę –
wchłonął BG po dwóch latach.
Rozdrobnienie akcjonariuszy
instytucjonalnych przyświecało
Ministerstwu Skarbu przy prywatyzacji PBK w 1995 ro-ku
i Banku Handlowego dwa lata później.
W ostatnich latach prywatyzacji inwestorowi stra-tegicznemu
sprzedawano pakiet większościowy pry-watyzowanego
banku w drodze publicznego zapro-szenia.
Tak zmienił właściciela Bank Zachodni oraz
Bank Pekao.
5. 1. Prywatyzacja BRE Banku SA
Analizę skuteczności poszczególnych metod
prywatyzacji oraz ewentualnych korzyści z poja-wienia
się inwestora zagranicznego zacznijmy od
banku, który jako jeden z pierwszych pojawił się
na warszawskiej GPW. BRE Bank (wówczas Bank
Rozwoju Eksportu) zadebiutował na giełdzie
w 1992 roku emitując akcje, przeznaczone dla in-
19
Prywatyzacja po polsku
Sprzedaż pakietu mniejszościowego inwestorowi finansowemu
EBOiR 29% w WBK (1993), – 5% w Pekao w (1998)
Sprzedaż udziału mniejszościowego poprzez ofertę publiczną, kolejne
pakiety w następnych latach
Bank Śląski
– oferta publiczna (1994): ING 26%, drobni akcjonariusze 30%
– przetarg (1997) na 28% akcji: ING (w sumie 54%)
Sprzedaż pakietu większościowego poprzez ofertę publiczną
Bank Gdański
– oferta publiczna 86% akcji (1995): BIG 24%
Powszechny Bank Kredytowy
– oferta publiczna 70% akcji (1995):Warta, Kredyt Bank, Creditanstalt
po 13%
Bank Handlowy
– oferta publiczna 59% akcji (1997): 30% inwestorom instytucjonal-nym
(plus obligacje zamienne), 29% inwestorom indywidualnym
Sprzedaż udziału większościowego w drodze publicznego zaproszenia
Bank Zachodni
80% akcji kupuje AIB (1999)
Pekao
52% akcji kupuje konsorcjum Unicredito Italiano i Allianz (1999)
20. westorów instytucjonalnych i detalicznych, stano-wiące
47% podwyższonego kapitału akcyjnego.
Po dwóch latach bank nawiązał współpracę strate-giczną
z Commerzbankiem, który początkowo ob-jął
21% akcji BRE Banku, a następnie sukcesyw-nie
zwiększał swój udział do obecnych 50%.
Podstawowym obszarem działalności BRE
Banku był rynek kredytów korporacyjnych, na
którym, jak pamiętamy, najwcześniej pojawiła się
konkurencja ze strony banków zagranicznych. Mi-mo
to bank systematycznie zwiększał swój udział
w rynku, mierzony zarówno udziałem w aktywach
netto sektora bankowego oraz w kredytach i de-pozytach
ogółem (wykres 7).
Mimo że równocześnie obniżała się efektyw-ność
BRE Banku mierzona wskaźnikami ROE
i ROA, to wynik banku utrzymywał się powyżej
średniej rynku (która dla porównania w 2001 roku
wynosiła odpowiednio 12,9% i 1,0%) (wykres 8).
5. 2. Prywatyzacja Banku Handlowego
Bank Handlowy tradycyjnie był bankiem korpo-racyjnym.
W 1997 roku przyjęta przez rząd metoda
prywatyzacji zakładała, że upublicznieniu banku
będzie towarzyszyć sprzedaż 30% akcji pasywnym
inwestorom portfelowym z sektora bankowego
oraz 19% obligacji zamiennych na akcje (pozosta-
20
BRE Bank
1986 utworzenie Banku Rozwoju Eksportu
1992 oferta publiczna 47,4% akcji
1994 porozumienie strategiczne z Commerzban-kiem:
objęcie nowej emisji akcji (13,7%) i zakup
akcji na giełdzie (7,3%), w sumie 21%
1995-2000 zakupy akcji na giełdzie, obejmowanie
nowych emisji przez Commerzbank
Obecnie 50% udziałów BRE Banku należy do
Commerzbanku
Wykres 7. Pozycja BRE Banku na rynku bankowym
21. Wykres 8 Wskaźniki finansowe (efektywność) BRE Banku
łe obligacje posłużyły do dokapitalizowania PZU
przez Skarb Państwa), które – po dość skompliko-wanym
procesie zamiany – dałyby tym udziałow-com
dodatkowy 6-proc. udział. Okazało się jednak,
że sprywatyzowanie banku wyłącznie poprzez
wprowadzenie inwestorów portfelowych nie przy-czyniło
się do poprawy efektywności oraz wzmoc-nienia
pozycji banku na rynku. Utrzymaniu udziału
w rynku kredytów i depozytów towarzyszył drama-tyczny
spadek efektywności mierzony wskaźnika-mi
ROE i ROA. Zarząd banku i inwestorzy portfelo-wi
wyszli z inicjatywą połączenia z BRE Bankiem
w 2000 roku, która jednak nie powiodła się. Po tej
nieudanej próbie fuzji z BRE Bankiem, inwestorzy
portfelowi sprzedali posiadane akcje Citibankowi,
który kupił także obligacje zamienne i w ten spo-sób
stał się inwestorem większościowym w Banku
Handlowym. Połączenie obu banków pozwoliło
Bankowi Handlowemu poprawić swoją pozycję na
rynku, natomiast nie udało się dotychczas popra-wić
efektywności połączonych banków.
5. 3. Strategie prywatyzacyjne Banku
Zachodniego iWBK
Wreszcie ostatni przykład, porównujący stra-tegie
prywatyzacyjne Banku Zachodniego i WBK.
Oba banki powstały z wydzielenia w 1989 roku ze
21
Bank Handlowy
1870 utworzenie Banku Handlowego
1997 oferta publiczna 59% akcji, 30% akcji kupują
tzw. inwestorzy stabilni
1999 nieudane połączenie z BRE Bankiem
2001 fuzja z Citibankiem
Obecnie Citibank posiada 92% udział w Banku
Handlowym
22. struktur NBP i miały zbliżoną pozycję rynkową.
WBK charakteryzował się jednak lepszą efektyw-nością
i jego prywatyzację rozpoczęto już w 1993
roku.W 1995 roku bank nawiązał współpracę stra-tegiczną
z AIB, który w kolejnych latach systema-tycznie
zwiększał swój udział w WBK i w efekcie,
w 1996 roku po zakupie akcji od Skarbu Państwa
i odkupieniu udziałów od EBOiR, stał się właści-cielem
większościowego pakietu.
Inaczej potoczyły się losy Banku Zachodniego.
Bank został sprywatyzowany dopiero w 1999 roku,
a opóźnienie wynikało z konieczności wcześniej-szego
wzmocnienia banku poprzez jego restruktu-ryzację
i poprawę efektywności. Dodatkowo nie-
Wykres 9. Pozycja Banku Handlowego na rynku bankowym
22
Bank Zachodni
1989 wydzielenie ze struktur NBP: 49 jednostek na
terenie Polski południowo-zachodniej
1999 sprzedaż 80% akcji AIB
2000 połączenie z WBK
Obecnie AIB ma 70,5% akcji BZ WBK
WBK
1989 wydzielenie ze struktur NBP: 41 jednostek
w środkowo-zachodniej części Polski
1993 publiczna sprzedaż akcji, EBOiR obejmuje
28,5%
1995 podwyższenie kapitału akcyjnego, AIB obej-muje
16,3%
1996 AIB kupuje od Skarbu Państwa 20% akcji
1997 AIB odkupuje akcje od EBOiR i osiąga 60,2%
kapitału akcyjnego
2000 połączenie z BZ
23. Wykres 10.Wskaźniki finansowe (efektywność) Banku Handlowego
Tabela 1. BZ WBK – wskaźniki finansowe
1994–95 1998 1999 2000
BZ WBK BZ WBK BZ WBK BZ WBK
chętny prywatyzacji był zarząd banku. W momen-cie
prywatyzacji okazało się, że bank nie tylko nie
wzmocnił swojej pozycji, ale dodatkowo, stosując
zbyt liberalną politykę rezerw, zawyżał swoje wyni-ki
finansowe. W efekcie, po przejęciu banku przez
AIB w 1999 roku, nastąpiła restrukturyzacja port-fela
kredytowego, utworzono niezbędne rezerwy,
które w konsekwencji wpłynęły negatywnie na
wskaźniki finansowe (tabela 1). Analizując dane
zamieszczone w tabeli widać wyraźnie, że proces
restrukturyzacji w BZ zakończył się fiaskiem.
6. Podsumowanie
Przykład Banku Zachodniego pokazał, że pań-stwo
nie było skutecznym właścicielem i kapitał pry-watny
jest bardziej efektywny niż państwowy. Przy-kład
Banku Handlowego dowodzi, że proste dokapi-talizowanie
banku – w tym przypadku pojawienie się
biernych inwestorów portfelowych – nie wystarczało,
aby można było efektywnie sprostać konkurencji na
rynku. Inwestorzy strategiczni dostarczali oprócz ka-
23
Udział w aktywach netto
sektora bankowego
2,5% 2,8% 2,5% 2,5% 2,2% 2,9% 2,2% 3,2%
Udział w rynku kredytów 4,9% 5,6% 4,5% 4,2% 3,6% 4,0% 3,5% 4,8%
Udział w rynku depozytów 3,2% 3,6% 3,2% 3,1% 2,8% 3,1% 2,8% 3,8%
Wartość księgowa (mld zł) 374,0 287,0 695,0 777,0 837,0 923,0 947,0 1105,0
ROE 4,1% 37,0% 3,8% 25,9% 0,4% 21,8% -10,1% 22,1%
ROA 0,4% 2,7% 0,3% 2,5% 0,0% 2,0% -1,0% 1,9%
24. Wnioski z przeszłości, wymagania przyszłości
Prywatny kapitał jest bardziej efektywny niż państwowy (Bank Zachodni).
Inwestor strategiczny gwarantuje lepszy wzrost fundamentalny spółki niż inwestor portfelowy (Bank
Handlowy).
Prywatyzacja „rozproszona” (publiczna emisja) kończy się skupieniem akcji lub przejęciem przez inwesto-ra
pitału również know-how, zarówno w zakresie nowo-czesnych
technologii jak i jakości zarządzania. Wre-szcie
dążenia Skarbu Państwa do rozproszenia ak-cjonariatu
szybko okazywały się nieskuteczne –
wcześniej czy później bank był przejmowany przez
inwestora strategicznego. Kontynuacją tego procesu
jest naturalna konsolidacja rynku, zmniejszająca
liczbę podmiotów operujących na rynku oraz
wzmacniająca ich pozycję. Globalizacja oraz wstą-pienie
Polski do Unii Europejskiej przyczynią się do
umocnienia tendencji konsolidacyjnych na rynku fi-nansowym.
Czy zatem przytoczone na wstępie wyniki sonda-żu
dobrze oceniają skutki prywatyzacji sektora ban-kowego
dla polskiej gospodarki? Nasza krótka ana-liza
sugeruje, że nie. Co zatem sprawiło, że ocena
Polaków jest tak jednoznacznie negatywna? Przede
wszystkim brak elementarnej wiedzy o znaczeniu
efektywnego i elastycznego sektora bankowego dla
funkcjonowania gospodarki rynkowej. Po drugie, nie-rozumiejący
procesów gospodarczych politycy, a za
nimi media, rozdmuchują pojedyncze niekorzystne
decyzje prywatyzacyjne lub wskazują jako przykłady
prywatyzacyjnych porażek przedsiębiorstwa, którym
nie powiodło się w wyniku błędnego zarządzania no-wych
właścicieli. Należy także pamiętać, że prawie
każda prywatyzacja oznacza zmniejszenie wpływów
uprzywilejowanych grup gospodarczych, przez co
kolejnym rządom, uwikłanym w polityczne zależno-ści
trudno zdobyć się na obiektywną ocenę rzeczy-wistych
ekonomicznych korzyści wynikających ze
zmniejszania stopnia własności państwa. Dodatko-wo
w spadku po dziesięcioleciach socjalizmu pozo-stała
ułuda, że państwo może być lepszym właści-cielem
niż kapitał prywatny, choć przeczą temu przy-kłady
bardziej doświadczonych rynków. Można przy-puszczać,
że nowemu pokoleniu polityków wycho-wanych
w warunkach rynkowych uda się zmienić to
myślenie. Można mieć nadzieję, że na tę zmianę nie
trzeba będzie długo czekać, ponieważ w innym przy-padku
wszyscy na tym stracimy.
Alicja Kornasiewicz jest prezesem CA IB Polska
Iwona Pugacewicz-Kowalska jest główną ekonomistką
CA IB Polska
24
strategicznego (PBK, Bank Handlowy).
Inwestorzy zagraniczni zwiększyli konkurencję na rynku, efektywność alokacji kapitału, dostęp do nowo-czesnego
know-how.
Nowe produkty i usługi: karty kredytowe, bankomaty, bankowość elektroniczna.
Odpolitycznienie banków, większa przejrzystość sprawozdań finansowych.
Globalizacja wymusi większą różnorodność i elastyczność ofert banków oraz dalszą konsolidację rynku.