KỸ THUẬT SINH THIẾT QUA NIÊM MẠC ĐỂ CHẨN ĐOÁN MÔ BỆNH HỌC KHỐI U DƯỚI NIÊM MẠC ĐƯỜNG TIÊU HÓA TRÊN

1. KỸ THUẬT SINH THIẾT QUA NIÊM MẠC
ĐỂ CHẨN ĐOÁN MÔ BỆNH HỌC KHỐI U
DƯỚI NIÊM MẠC ĐƯỜNG TIÊU HÓA TRÊN
Nguyễn Ánh Dương, Kiều Văn Tuấn, Đỗ Anh Giang, Phạm Văn
Tuyến và CS Khoa TDCN- TT GPB, Bệnh Viện Bạch Mai

2. Đại cương
Định nghĩa: U dưới niêm mạc là các khối u có
nguồn gốc phát triển từ các lớp của thành ống
tiêu hóa nằm dưới lớp biểu mô.
Phần lớn được phát hiện qua nội soi.
Có nguy cơ ác tính: GIST, Carcinoid,
lymphoma, Glomus, Granular cell tumor
Việc chẩn đoán mô bệnh học là cần thiết.
Polkowksi et all, 2005 SETs có 15% nguy cơ ác tính.

3. U dưới niêm mạc
Phần lớn U dưới niêm mạc được phát hiện qua nội soi.
Siêu âm nội soi: (Endoscopic ultrasonography -EUS):
Có giá trị: đánh giá kích thước, lớp xuất phát, ranh giới
và tính chất âm vang của U.
Độ chính xác <50%.
Có thể kết hợp làm sinh thiết kim nhỏ dưới hướng dẫn
của siêu âm (EUS-guided fine-needle aspiration EUS-
FNA)

4. U dưới niêm mạc
Các phương pháp lấy mô làm GPB.
Sinh thiết đào.
Chọc hút hoặc sinh thiết kim nhỏ dưới hướng dẫn của
siêu âm nội soi (EUS – FNA, EUS - FNB).
Bộc lộ bề mặt khối U (Endoscopic unroofing):
o Chúng tôi: Dùng dao kim rạch đường duy nhất (Single-
inssection with needle knife – SINK) để bộ lộ khối U.
Tạo đường hầm dưới niêm mạc tiếp xúc U (Submucosal
tunnel dissection): sinh thiết hoặc bóc tách U.

5. Sinh thiết đào
 Dùng kìm sinh thiết để bấm nhiều mảnh (2-8 mảnh) vào
một vị trí, đào cho tới khi lấy được tổ chức U làm xét
nghiệm mô bệnh học.
 Thành công: 38%* - 58,9%** lấy được bệnh phẩm.
 Chảy máu: 14%* - 37,5%* phải tái nội soi cầm máu,
chuyền máu, nhập viện 3,1%*.
* Jeong-Seon Ji et all: Korean J Intern Med. 2009 Jun
** Buscaglia JM et all: Gastrointest Endosc. 2012 Jun

6. Chọc lấy bệnh phẩm kim nhỏ dưới
hướng dẫn của siêu âm nội soi.
Chọc hút, hoặc sinh thiết kim nhỏ dưới hướng dẫn của
siêu âm nội soi (EUS – FNA, EUS - FNB).
Tỷ lệ lấy bệnh phẩm thành công: 64% - 100%.
 Chỉ thành công 43% - 62% ở nhóm nghi ngờ khi
không có đủ bệnh phẩm làm hóa mô miễn dịch.
 Gặp khó khăn ở một số vị trí và kích thước U nhỏ.
 Trang bị máy móc và chi phí thủ thuật cao.
Alexander J. Eckardt et all, 2015

7. Bộc lộ bề mặt khối U:
Bộc lộ bề mặt khối U bằng các kỹ thuật ESD, EMR, SINK
ESD: lấy bệnh phẩm 92%-94%, nguy cơ thủng 4%-14%
EMR: Thành công 95%, nguy cơ chảy máu 5%
SINK: thành công 85% * -91%**,
Không có biến chứng lớn, chảy máu trong thủ thuật được
kiểm soát thành công qua nội soi.
Toru Okuzono et all 2014
Yuto Shimamura et all, 2017

8. Tạo đường hầm dưới niêm mạc:
Một số báo cáo: thành công 70%-100%
Tràn khí phúc mạc: 13%-16%, được điều trị bảo tồn thành
công.
Chảy máu: (3/18) 16,7%
Chỉ được thực hiện bởi cá trung tâm hàng đầu thế giới và
không khuyến cáo áp dụng rộng rãi.
Inoue H et all, 2014
Wang L et all, 2013

9. Kỹ thuật sinh thiết qua niêm mạc
 Dùng dao kim: rạch 5-10mm trên bề mặt u.
Sinh thiết u qua vết rạch.
Khép miệng vết rạch bằng Endoclip trong trường
hợp cần thiết

10. Chỉ định và chống chỉ định:
Chỉ định:
Các U dưới niêm mạc có kích thước > 1 cm
Được làm EUS.
Chống chỉ định:
Cách CCĐ với nội soi và gây mê.
Có rối loạn đông máu.
Có siêu âm nội soi nghi: U mỡ, nang, giãn TM
cục bộ…

11. Dụng cụ

12. Tính mới và tính sáng tạo của kỹ thuật
Là kỹ thuật lần đầu được triển khai và công bố ở Việt Nam
Chúng tôi sử dụng dao kim ( needle – knife) là dụng cụ
dùng để mở cơ Oddi (Free – cut ) trong ERCP, dùng để
rạch bề mặt U một đường đơn độc giúp giảm nguy cơ
chảy máu mà vẫn tiếp cận được khối U.
Giảm chi phí cho thủ thuật mà vẫn có hiệu quả tốt.
Đã được thực hiện tại khoa Thăm dò chức năng bệnh viện
Bạch Mai ở 47 bệnh nhân được thực hiện kỹ thuật với kết
quả lấy được bệnh phẩm là 89,4%

13. Kỹ thuật sinh thiết qua niêm mạc

14. Kết quả
52%
47% 50%
38%
32%
44%
10%
21%
6%
0%
10%
20%
30%
40%
50%
60%
Thực quản Dạ dày Tá tràng
<10 mm
10-20mm
>20mm
Kích thước U
Thực quản (27%)
Tá tràng (15%) Dạ dày (58%)
Vị trí U

15. Kết quả GPB
Thực
quản
14
Dạ
dày
33
Vị trí của u > 10 cm
100%
85%
89%
75%
80%
85%
90%
95%
100%
105%
Thực quản Dạ dày Tông thể
Tỷ lệ thành công
Toru Okuzono và cs, 2014: tỷ lệ thành công SINK và
EUS-FNA là 85% và 90%.
So-Eun Park và cs, 2015: tỷ lệ thành công SINK và
EUS-FNA là 86.7%, 73.3%.
Mekky và cs (2010), EUS-FNA : 62%

16. Kết quả GPB
Dạ dày
Toàn bộ
Dạ dày:
Kawanowa K, 2006 và Abraham SC và cs, 2007: GIST ~ 50%
Cộng gộp dạ dày và thực quản:
Toru Okuzono và cs , 2014: GIST 67% & leiomyoma19%
Thực quản

17. Tai biến
Không có biến chứng lớn: chảy máu, thủng.
Chảy máu trong quá trình làm thủ thuật:
 Thực quản: 1/14 (7,1%)
 Dạ dày: 4/33BN (12,1%)
 Cầm máu thành công qua nội soi 100%
Toru Okuzono và cs, 2014: EPRU chảy máu trong thủ thuật 25.9%, trong EUS-FNA 0%

18. Vũ Văn L, nam 29T: U cơ lành tính TQ

19. Nguyễn thị X, nữ 50
CD34(+), CD117(+)
U GIST

20. Hoàng Thị L, Nữ 53T
U mỡ

21. KẾT LUẬN
Sinh thiết U qua niêm mạc là phương pháp có hiệu quả.
Là phương pháp an toàn.
Phù hợp với điều kiện kỹ thuật và kinh tế của Việt Nam.
Đề xuất: có thể triển khai tại các cơ sở y tế có đủ điều
kiện về thiết bị.