Rechtvaardigheid en de legitimiteit van het strafrecht: mag je straffen? Wie mag er straffen? Wie mag je straffen? En hoe lang moet die straf dan zijn?
Filosofische reflecties rond autonomie van de patiënt – prof. Dr. Yvonne DenierUZ Brussel
Wat is autonomie? Welke verantwoordelijkheid brengt dit met zich mee? Wie beslist? En wat als de patiënt een beslissing neemt die medisch in zijn nadeel is? Botst het ethisch engagement van de arts met de waarden ‘vrijheid, autonomie en zelfbeschikkingsrecht’ van de patiënt?
In deze presentatie stel ik de vraag of een natuurwetenschapper ook gelovig kan zijn. Hierbij vertel ik over mijn eigen ervaring, maar laat ook zien hoe de filosofie heel belangrijk is bij het nadenken over de relatie tussen natuurwetenschap en geloof.
Ethische democratie piet de pauw 23 oktober 2012_v1Piet De Pauw
Ethische Democratie.
Democratie is een middel om tot een beslissing te komen. zoals elk middel kan gebruikt worden zowel voor goed te doen als voor het plegen van misdaden. sommigen menen dat resultaten van democratische stemmingen per definitie het gehalte hebben van een morele beslissing, en met die motivatie kunnen worden geimplementeerd. Tegen wie zich verzet kan en mag ongelimiteerd verzet worden gebruikt, tot alle verzet is gebroken. Dit kan mensenlevens breken. Voorzichtigheid is geboden. Citaat: “Moraliteit is niet aan meerderheidsstemmingen onderhevig. Als de meerderheid in een land vindt dat vrouwen moeten worden gestenigd wanneer hun man vreemdgaat, hebben zij geen gelijk. Democratie is een manier om tot beslissingen te komen. Zó werkt democratie: de meerderheid beslist, maar de meerderheid heeft niet altijd gelijk. Wie de twee verwart, ontbeert het aan een eigen moreel besef.” Nick Ottens op 10 maart, 2013 in de “Dagelijkse Standaard”. Kijk nu eens naar de uitspraak va Peter Mertens, voorzitter van PVDA op 6 maart 2013: “men vindt het plots heel onrealistisch om een zeer bescheiden taks in te voeren voor de rijksten. Ik maak me sterk dat we er de komende jaren in slagen 88.000 handtekeningen op te halen. Uit alle enquêtes daarover blijkt dat tussen de 75 en de 80 procent van de bevolking in België de miljonairstaks steunt. Er ís dus een zeer breed draagvlak, alleen is het niet in het parlement te vinden. Maar dat doet er ook niet toe. Voor het verbod op kinderarbeid was destijds ook geen draagvlak in het Parlement. Toch is het er gekomen. Waarom? Het draagvlak was er onder de werkende bevolking, die enorm veel druk heeft gezet van onderuit. En dat zullen we met de miljonairstaks ook moeten doen.” zie http://www.pvda.be/nieuws/artikel/pvda-voorzitter-peter-mertens-wij-aanvaarden-niet-dat-een-minderheid-zich-blijft-verrijken.html
Presentatie bij Academie voor Overheidscommunicatie over mijn boek Stop met communiceren! Over het land Contingentia met zijn al te menselijke bewoners: Oblomovs, Veranderhaters, Wij-mensen en Verhalenvertellers.
Rechtvaardigheid en de legitimiteit van het strafrecht: mag je straffen? Wie mag er straffen? Wie mag je straffen? En hoe lang moet die straf dan zijn?
Filosofische reflecties rond autonomie van de patiënt – prof. Dr. Yvonne DenierUZ Brussel
Wat is autonomie? Welke verantwoordelijkheid brengt dit met zich mee? Wie beslist? En wat als de patiënt een beslissing neemt die medisch in zijn nadeel is? Botst het ethisch engagement van de arts met de waarden ‘vrijheid, autonomie en zelfbeschikkingsrecht’ van de patiënt?
In deze presentatie stel ik de vraag of een natuurwetenschapper ook gelovig kan zijn. Hierbij vertel ik over mijn eigen ervaring, maar laat ook zien hoe de filosofie heel belangrijk is bij het nadenken over de relatie tussen natuurwetenschap en geloof.
Ethische democratie piet de pauw 23 oktober 2012_v1Piet De Pauw
Ethische Democratie.
Democratie is een middel om tot een beslissing te komen. zoals elk middel kan gebruikt worden zowel voor goed te doen als voor het plegen van misdaden. sommigen menen dat resultaten van democratische stemmingen per definitie het gehalte hebben van een morele beslissing, en met die motivatie kunnen worden geimplementeerd. Tegen wie zich verzet kan en mag ongelimiteerd verzet worden gebruikt, tot alle verzet is gebroken. Dit kan mensenlevens breken. Voorzichtigheid is geboden. Citaat: “Moraliteit is niet aan meerderheidsstemmingen onderhevig. Als de meerderheid in een land vindt dat vrouwen moeten worden gestenigd wanneer hun man vreemdgaat, hebben zij geen gelijk. Democratie is een manier om tot beslissingen te komen. Zó werkt democratie: de meerderheid beslist, maar de meerderheid heeft niet altijd gelijk. Wie de twee verwart, ontbeert het aan een eigen moreel besef.” Nick Ottens op 10 maart, 2013 in de “Dagelijkse Standaard”. Kijk nu eens naar de uitspraak va Peter Mertens, voorzitter van PVDA op 6 maart 2013: “men vindt het plots heel onrealistisch om een zeer bescheiden taks in te voeren voor de rijksten. Ik maak me sterk dat we er de komende jaren in slagen 88.000 handtekeningen op te halen. Uit alle enquêtes daarover blijkt dat tussen de 75 en de 80 procent van de bevolking in België de miljonairstaks steunt. Er ís dus een zeer breed draagvlak, alleen is het niet in het parlement te vinden. Maar dat doet er ook niet toe. Voor het verbod op kinderarbeid was destijds ook geen draagvlak in het Parlement. Toch is het er gekomen. Waarom? Het draagvlak was er onder de werkende bevolking, die enorm veel druk heeft gezet van onderuit. En dat zullen we met de miljonairstaks ook moeten doen.” zie http://www.pvda.be/nieuws/artikel/pvda-voorzitter-peter-mertens-wij-aanvaarden-niet-dat-een-minderheid-zich-blijft-verrijken.html
Presentatie bij Academie voor Overheidscommunicatie over mijn boek Stop met communiceren! Over het land Contingentia met zijn al te menselijke bewoners: Oblomovs, Veranderhaters, Wij-mensen en Verhalenvertellers.
4. Plichtethiek
Het morele gehalte van je handelen wordt bepaald
door de intentie die je met dit handelen hebt.
Oftewel,
je doet het omdat het moet, ongeacht de
gevolgen
5. Je mag niet stelen
Vergelijk:
• iets niet doen omdat het gevolgen heeft
• iets niet doen omdat je het verkeerd vindt “stelen
doe je niet”
7. Categorisch imperatief van Kant
• We mogen mensen nooit alleen als middel
gebruiken
• Mensen moeten de vrijheid hebben om hun
eigen beslissingen te nemen
• Wij hebben de plicht om het geluk van anderen
te bevorderen.
• Elk mens is verantwoordelijk voor zijn eigen
keuzes en moet deze in vrijheid kunnen maken
8. Waarom stelen dus verkeerd is…
• Je gebruikt een mens als middel om aan spullen
te komen.
• Iemand zou er zelf nooit voor kiezen om jou de
spullen te geven.
• Je ontneemt hiermee de eigenaar de
verantwoordelijkheid van de keuze of hij de
spullen aan jou zou geven.
9. Universele waardigheid: iedereen verdient
dezelfde waardigheid en hetzelfde respect.
Universele verklaring van de rechten van de mens
(1948):
Artikel 1
Alle mensen worden vrij en gelijk in waardigheid
en rechten geboren. Zij zijn begiftigd met
verstand en geweten, en behoren zich jegens
elkander in een geest van broederschap te
gedragen.
11. Kritiek op Kant:
• Starheid: Casus vriend
Gaat voorbij aan persoonlijke relaties.
• Alleen redelijke wezens verdienen respect; dieren dus
niet.
(Gezondheids- en welzijnswet voor dieren)
• Verstand is geen goede basis voor waardigheid: iemand
die krankzinnig is, of pas geboren of dement, verdient
ook respect.
14. Gevolgenethiek
Gevolg van een handeling is belangrijker
dan de regel.
Welke gevolgen zijn het beste? Moet
iedereen dat zelf maar bepalen?
15. • Hedonisme
Epicurus: individueel genot
• Utilitisme
Bentham / Mill : zo veel mogelijk genot voor zo
veel mogelijk mensen
Gij zult uw naasten liefhebben als u zelf (Marcus
12 vers 30)
16. Wetten moeten ervoor zorgen dat mensen in het
algemeen belang handelen en niet enkel in hun
eigen belang (belastingwetgeving, wanprestatie
bv.)
17. Wat doe je dan met…
• Dwergwerpen en protest tegen afschaffing?
• Kannibaal die overeenkomst sluit met zijn
slachtoffer?
18. Kritiek op de gevolgenethiek
• Niet alle soorten van genot zijn waardevol enkel
om het feit dat het genot oplevert.
• Doel is maximaliseren van genot
Zou betekenen dat het altijd ethisch is om 1 persoon
dood te maken om 5 mensenlevens mee te redden
21. Deugdenethiek
De mens staat centraal.
Hoe kun je als individueel mens een
goed mens zijn?
22. • Aristoteles (384-322 v. Chr.)
• Menselijk geluk verwerven door karakter
• karaktertrekken = deugden = juiste vorm van emoties en rede
Karakter =
o Irrationeel deel (de natuur – driften e.d.)
o Rationeel deel (verstand)
Deugden =
o Intellectuele deugden (slimheid, verstandigheid, inzicht)
o Praktische deugden (naastenliefde, vriendelijkheid, moed)
Kardinale deugden=
o Moed, maat, rechtvaardigheid, verstandigheid
23.
24. Kritiek op de deugdenethiek
• Geen klip en klaar antwoord.
Het antwoord hangt af van de omstandigheden
van het geval, de persoon van de beslisser
e.d.
27. Een Vergelijking
• Deugdethiek – gevolgenethiek (utilisme)
– Overeenkomst:
• beide hebben geluk als doel
– Verschil:
• Deugdethiek: individueel geluk
• Gevolgenethiek: geluk voor grootste
aantal
28. • Deugdethiek – plichtethiek
–Verschil:
• Deugdethiek: op juiste manier
samensmelten van verstand en
verlangens
• Plichtethiek: natuurlijke neigingen
bedwingen de rede
29. • Gevolgenethiek – plichtethiek
– Verschil:
• Gevolgenethiek: kijkt juist naar de
gevolgen
• Plichtethiek: de gevolgen spelen geen
rol
30. Casus Liefde op de klippen
Opdracht:
• Bekijk de acties van alle personages in dit
verhaal. Welke soorten ethiek zie je terugkomen
en waar blijkt dit uit?
32. Wat voor soort ethiek?
Gerd Leers (juni 2006): „Wet is wet. Met
overhaaste rechtlijnigheid trekt de minister die
conclusie. (…) Het strikt regels toepassen
zonder ruimte te bieden voor oplossingen is een
teken van zwakte. (…) Wie de geest van de wet
niet aandurft, neemt zijn toevlucht tot de letter.”
33. Wat voor soort ethiek?
Gerd Leers (oktober 2011): „Dank u, voorzitter.
(…) De kern is dat wij regels hebben vastgesteld
ten aanzien van het asielbeleid. Op basis van
die regels zijn de asielverzoeken van de heer
Mauro Manuel afgewezen. Omdat ik sta voor
een eenduidige toepassing van het beleid, heb
ik besloten geen gebruik te maken van mijn
discretionaire bevoegdheid.”
34. Wat voor soort ethiek?
Gerd Leers (2006): „Mijn christelijke inborst zegt
me dat niemand het recht mag claimen op een
eigen stukje aarde. (…) Met diezelfde
overtuiging trokken wij vijftig jaar geleden naar
Canada, de VS en Australië. En nu zouden wij
anderen dat recht ontzeggen?”
35. Wat voor soort ethiek?
Gerd Leers (2011): „Ik wil mezelf in de spiegel
kunnen blijven aankijken, hoe moeilijk dat ook
is.”