Валютын ханшийн хэлбэлзлийн
эрсдлийг хэмжих
10Б лэгү
A10 - 2
Б лгийн зорилгоү
• ДК-ийн валютын ханшийн эрсдлийнҮ
талаар хэлэлцэх;
• Г йлгээний эрсдлийг хэрхэн хэмжихийгү
тайлбарлах;
• Эдийн засгийн эрсдлийг хэрхэн
хэмжихийг тайлбарлах;
• Х рв лэлтийн эрсдлийг хэрхэнө үү
хэмжихийг тайлбарлах.
A10 - 3
Валютын ханшийн эрсдэл
чухал уу?
Худалдан авах чадварын паритийн аргумент
 Валютын ханшийн х д лг н нийнө ө өө ү
х д лг н р тохируулагддаг.ө ө өө өө
PPP заавал оршин байх албаг й.ү
A10 - 4
Валютын ханшийн эрсдэл
чухал уу?
Х р нг оруулагчийн хедж аргументө ө ө
 ДК-ийн хувьцаа эзэмшигчид рсдҮ өө өө
валютын ханшийн хэлбэлзлийн эсрэг
хедж хийж чадна.
Х р нг оруулагчид корпорацийнө ө ө
эрсдлийн талаар б рэн мэдээлэлг й байжү ү
болно. Тэд м н рсдийн эрсдлийг з вө өө ө
ялгах боломжг й байж болно.ү
A10 - 5
Валютын диверсификацийн аргумент
 Сайн диверсификаци хийсэн ДК ньҮ
н х х н л ний р д нд валютынө ө ө өө ү ү
ханшийн х д лг нд рт хг й байжө ө өө ө ө ү
болно.
Энэ нь гэнэн т с л л юм.ө өө ө
Валютын ханшийн эрсдэл
чухал уу?
A10 - 6
Оролцогч талуудын диверсификацийн аргумент
 Сайн диверсификаци хийсэн оролцогч талууд
валютын ханшийн эрсдлийн улмаас ДК-дҮ
тулгарах алдагдлаас сэргийлж чадна.
 ДК-д валютын ханшийн эрсдэл ижил замаарҮ
н л лж болно.ө өө
Валютын ханшийн эрсдэл
чухал уу?
A10 - 7
ДК-ийн хариу йлдэлҮ ү
• Олон ДК-ууд хедж стратегиудаарҮ
ашгийг тогтворжуулахыг оролдож
байсан нь валютын ханшийн эрсдэл ач
холбогдолтой болохыг баталдаг.
Валютын ханшийн эрсдэл
чухал уу?
A10 - 8
Эрсдлийн т рл дө үү
• Хэдийгээр валютын ханшийг т гс з вө ө
таамаглаж чадахг й ч компаниудү
валютын ханшийн хэлбэлзлийн эрсдлээ
ядахдаа хэмжиж чадна.
• Валютын ханшийн хэлбэлзлийн эрсдэл
гурван хэлбэрээр илэрч болно:
¤ Г йлгээний эрсдэлү
¤ Эдийн засгийн эрсдэл
¤ Х рв лэлтийн эрсдэлө үү
A10 - 9
Г йлгээний эрсдэлү
• Ирээд йн м нг н г йлгээний нэ цэнэдү ө ө ү ү
з лэх валютын ханшийн хэлбэлзлийнү үү
н л ллийн зэргийгө өө г йлгээний эрсдэлү
гэдэг.
• Г йлгээний эрсдлийг хэмжихийн тулд:ү
 Гадаад валют тус б рээрх орох болонү
гарах урсгалын цэвэр д нг т л вл х,ү ө ө ө
 Тэдгээр валютуудын нийт эрсдлийн
зэргийг тодорхойлох.
A10 - 10
• ДК-ууд ихэвчлэн ойрын богиноҮ
хугацааны гадаад м нг н урсгалыгө ө
ндэслэлтэй з в урьдчилан таамаглажү ө
чаддаг.
• Нийт ДК-ийн хувьд нэгтгэсэн цэвэрҮ
валютын урсгалыг тодорхойлсны дараа
цэвэр урсгал б р сонгосон валютын цэгэнү
эсвэл интервал нэлэлтийн аль алин рууү
х рв лж валют б рийн хувьд эрсдлийнө үү ү
нэлгээг стандартчилна.ү
Г йлгээний эрсдэлү
A10 - 11
• ДК-ийн нийт эрсдлийг валютынҮ
тогтворг й байдал болон валютуудынү
хоорондын корреляцийн хамт валютын
позиц б рийг харгалзан нэлж болно.ү ү
• Т хэн г гдлийн стандарт хазайлтынүү ө ө
статистик нь валютын тогтворг йү
байдлын нэг болж хэмжигдэх н болжүү
байна. Валютын тогтворг й байдлынү
т вшин хугацааны туршид рчл гд жү өө ө ө
болохыг тэмдэглэе.
Г йлгээний эрсдэлү
A10 - 12
• Валютын х д лг н хоорондынө ө өө
корреляцийг тэдгээрийн корреляцийн
коэффициентээр хэмждэг ба энэ нь хоёр
валют бие биетэйгээ хамааралтай х дл хө ө
зэргийг харуулдаг.
коэффициент
Т гс эерэг корреляциө 1.00
Корреляци хамааралг йү 0.00
Т гс с р г корреляциө ө ө -1.00
Г йлгээний эрсдэлү
A10 - 13
• Корреляцид харгалзах цэг нь бие биеэ н х хө ө
боломжтой позицийг илр лэх явдал юм.үү
• Жишээ нь, хэрэв X ба Y валютууд нд рө ө
корреляцитай бол X-ийн цэвэр орох урсгал
болон Y-ийн цэвэр гарах урсгалын эрсдэл нь
тодорхой т вшинд бие биеэ н х х болно.ү ө ө
• Валют хоорондын корреляци хугацааны
туршид рчл гд ж болохыг тэмдэглэе.өө ө ө
Г йлгээний эрсдэлү
A10 - 14
• Холбогдох арга болох value-at-risk (VAR)
арга нь нэг дрийн боломжит хамгийн ихө
алдагдлыг тодорхойлохын тулд валютын
хэлбэлзэл болон корреляцийг авч здэг.ү
• Тодорхой валютын боломжит нэг дрийнө
бууралтыг тодорхойлохын тулд т хэнүү
г гдлийг ашигладаг. Энэ бууралт ньө ө
тухайн валютын цэвэр м нг н урсгалдө ө
тусдаг.
Г йлгээний эрсдэлү
A10 - 15
Эдийн засгийн эрсдэл
• Эдийн засгийн эрсдэл гэж валютын
ханшийн хэлбэлзэл компаний ирээд йнү
м нг н урсгалын н гийн нэ цэнэдө ө ө өө ү
н л л х зэргийг хэлнэ.ө өө ө
• Валютын х рв лэлт хийх шаардлагаг йө үү ү
м нг н урсгал нь г йлгээний эрсдэлдө ө ү
тусахг й. Гэсэн хэдий ч эдгээр м нг нү ө ө
урсгалд валютын ханшийн х д лг н ихө ө өө
хэмжээгээр н л лж болно.ө өө
A10 - 16
Эдийн засгийн эрсдэл
Компаний м нг нө ө
урсгалд н л лд гө өө ө
г йлгээү
Орон нутгийн
валют с хө ө
Орон нутгийн
валют унах
Орон нутгийн борлуулалт
(орон нутгийн зах зээлд
гадаад рс лд нтэйө ө өө
харьцуулахад)
Компаний орон нутгийн
валютаар илэрхийлэгдсэн
экспорт
Компаний гадаад
валютаар илэрхийлэгдсэн
экспорт
Гадаад х р нгө ө ө
оруулалтаас х лээн авахү
хүү
Бууралт
Бууралт
Бууралт
Бууралт
с лтӨ ө
с лтӨ ө
с лтӨ ө
с лтӨ ө

Г йлгээнд з лэх н лү ү үү ө өө

Г йлгээний эрсдлийг тусгасан ажил г йлгээ.ү ү


A10 - 17
Эдийн засгийн эрсдэл
Компаний гарах
м нг н урсгалдө ө
н л лд г г йлгээө өө ө ү
Орон нутгийн
валют с хө ө
Орон нутгийн
валют унах

Г йлгээнд з лэх н лү ү үү ө өө

Г йлгээний эрсдлийг тусгасан ажил г йлгээ.ү ү
Компаний орон
нутгийн валютаар
илэрхийлэгдсэн
импортын хангамж
Компаний гадаад
валютаар
илэрхийлэгдсэн
импортын хангамж
Гадаад
санх жилтийнүү
зээлийн хүү
рчл гд хгӨө ө ө ү
й
Бууралт
Бууралт
рчл гд хг йӨө ө ө ү
с лтӨ ө
с лтӨ ө

A10 - 18
• Тэр ч байтугай орон нутгийн зах зээлд
гадаад рс лд н байгаа ед цэвэрө ө өө ү
дотоодын компани эдийн засгийн
эрсдэлд рт ж болно.ө ө
• ДК-ууд нь валютын ханшийнҮ
хэлбэлзэлд ил рт х магадлалтай юм.үү ө ө
ДК-уудын бие даасан йл ажиллагааныҮ ү
шинж чанар болон цэвэр валютын
позицоос хамаарч тэдгээрийн хооронд
н л нь р р байна.ө өө өө өө
Эдийн засгийн эрсдэл
A10 - 19
• Эдийн засгийн эрсдлийн нэг хэмжигдэх н ньүү
орлогын тайлангийн з йлсийн доторү
компаний м нг н урсгалыг ангилах явдалө ө
б г д дараа нь орлогын тайлан дахьө өө
ашгийн таамаглал нь альтернатив валютын
ханшийн хувилбарын хариуд хэрхэн
рчл гд хийг хянана.өө ө ө
• Ер нхийд гадаад орлогоосоо илө өө үү
зардалтай компаниудад х чтэй гадаад валютү
муугаар н л лд г.ө өө ө
Эдийн засгийн эрсдэл
A10 - 20
• Компаний эдийн засгийн эрсдлийн
зэргийг нэлэх р нэг арга нь т хэнү өө үү
м нг н урсгал болон гадаад валютынө ө
г гд лд регрессийн шинжилгээө ө ө
ашиглах явдал юм.
Эдийн засгийн эрсдэл
A10 - 21
PCFt = a0 + a1et + µt
PCFt = t еийн туршидү
компаний ндэсний валютаарү
хэмжигдсэн инфляциар
тохируулагдсан м нг н урсгалынө ө
рчл лтийн %өө ө
et = t еийн турш дахь валютынү
ханшийн рчл лтийн %өө ө
µt = санамсарг й алдааны утгаү
a0 = тогтмол коэффициент
Эдийн засгийн эрсдэл
A10 - 22
• Нэмэлт л хамааран хувьсагчид болгонү
оруулах эсвэл валютын индексийг
(нийлмэл) ашиглах замаар олон валютыг
удирдахын тулд регрессийн загварыг
сайжруулж болно.
• Хамааран хувьсагч, компаний нэ цэнэдү
з лэх валютын ханшийн н лү үү ө өө
(хувьцааны нээр хэмжигдэнэ), ашиг,ү
экспорт, борлуулалт гэх мэтийг рчл хөө ө
замаар м н нэлж болно.ө ү
Эдийн засгийн эрсдэл
A10 - 23
Х рв лэлтийн эрсдэлө үү
• ДК-ийн нэгтгэсэн санх гийнҮ үү
тайлангийн валютын ханшийн
хэлбэлзлийн эрсдлийн зэргийг
х рв лэлтийн эрсдэлө үү гэдэг.
• Ялангуяа, нэгтгэсэн орлогын тайланд
тайлагналын валют руу х рв лсэн охинө үү
компаний ашиг нь валютын ханш
рчл гд х шалтгаан болдог.өө ө ө
A10 - 24
Х рв лэлтийн эрсдэлө үү
Х рв лэлтийн эрсдэл асуудал м н ?ө үү ө үү
• М нг н урсгалын хэтийн т л вө ө ө ө -
Нэгтгэсэн тайлагналын зорилгоор
санх гийн тайланг х рв лэх нь ДК-үү ө үү Ү
ийн м нг н урсгалд н л л хг й.ө ө ө өө ө ү
• Гэсэн хэдий ч н дрийн сул гадаадө өө
валют нь ед сул валютын ханшийнү
таамаглал хийхэд х ргэж охин компанийү
ашиг нэхээр багасч болзошг й.ү ү
A10 - 25
Х рв лэлтийн эрсдэлө үү
• Хувьцааны нийн хэтийн т л вү ө ө – ДК-Ү
ийн х рв лэлтийн эрсдэл нэгтгэсэнө үү
ашигт н л л х тул /олон х р нгө өө ө ө ө ө
оруулагчид компанийг нэлэхдээ ашгийгү
ашиглах хандлагатай байдаг/ ДК-ийнҮ
нэлгээнд н л лж болно.ү ө өө
Х рв лэлтийн эрсдэл асуудал м н ?ө үү ө үү
A10 - 26
• Ер нхийд дараах шалтгааны улмаасө өө
х рв лэлтийн эрсдэл ач холбогдолтойө үү
Зарим ДК-ийн охин компаниуд одоо толгойҮ
компани руугаа ашгаа гуйвуулахыг х счү
болно,
Ирээд йн м нг н гуйвуулгын р д н болохү ө ө ү ү
х лээгдэж буй м нг н урсгалыг таамаглахадү ө ө
зонхилох валютын ханшийг ашиглаж болно,
Олон х р нг оруулагчид ДК-ийг нэлэхдээө ө ө Ү ү
нэгтгэсэн ашгийг ашигладаг.
Х рв лэлтийн эрсдэлө үү
A10 - 27
• ДК-ийн х рв лэлтийн эрсдлийн зэрэгҮ ө үү
нь дараахаас хамаарна:
Гадаад охин компаниудын эрхэлж буй
бизнесийн эзлэх хувь,
Гадаад охин компаниудын байршил,
Ашигладаг нягтлан бодох б ртгэлийнү
арга.
Х рв лэлтийн эрсдэлө үү
A10 - 28
• Дэлхийн Судалгааны З вл лийнө ө
тооцоогоор АНУ-ын нийт ДК-уудынҮ
х рв лсэн ашиг Азийн валютуудын ханшө үү
долларын эсрэг унаснаас болоод 1998 оны
3-р улиралд $20 тэрбумаар буурсан байна.
• 2000 онд еврогийн сулрал нь м н хэдө
хэдэн АНУ-ын ДК-ууд х лээгдэжҮ ү
байснаасаа бага ашиг тайлагнахад
х ргэсэн.ү
Х рв лэлтийн эрсдэлө үү
A10 - 29
Валютын ханшийн эрсдлийн ДК-ийн нэҮ ү
цэнэд з лэх н лү үү ө өө
( ) ( )[ ]
( )∑
∑














+
×
=
n
t
t
m
j
tjtj
k1=
1
,,
1
ERECFE
=Value
E (CFj,t ) = t еийн эцэст АНУ-ын толгойү
компаний х лээн авах j валютаарх х лээгдэж буйү ү
м нг н урсгалө ө
E (ERj,t ) = t еийн эцэст доллар руу х рв х jү ө ө
валютын х лээгдэж буй ханшү
Г йлгээний эрсдэлү
Эдийн засгийн эрсдэл
A10 - 30
Г йлгээний эрсдлийг удирдах ньү
11Б лэгү
A10 - 31
Б лгийн зорилгоү
• Г йлгээний эрсдлийг хедж хийх нийтлэгү
арга техник дийг тодорхойлох;үү
• Ирээд йн р т лб р ба авлагыг хеджү ө ө ө
хийхийн тулд арга техник б рийг хэрхэнү
ашиглахыг тайлбарлах;
• Тодорхойлсон хедж арга техник дийнүү
давуу болон сул талыг харьцуулах;
A10 - 32
Б лгийн зорилгоү
• Хедж арга техник д боломжг й едүү ү ү
валютын ханшийн эрсдлийг бууруулах
бусад аргуудыг санал болгох.
A10 - 33
• Г йлгээний эрсдэлү нь компаний ирээд йнү
м нг н г йлгээнд валютын ханшийнө ө ү
хэлбэлзэл н л л х ед бий болдог.ө өө ө ү
• Г йлгээний эрсдэл тохиолдох ед компаниү ү
гурван гол зорилтыг хэрэгж лдэг:үү
 Г йлгээний эрсдлийн зэргийг тодорхойлох,ү
 Эрсдлийг хедж хийх эсэхээ шийдэх,
 Хэрэв хедж хийхээр шийдсэн бол боломжит
хедж арга техник дээс сонголт хийх.үү
Г йлгээний эрсдэлү
A10 - 34
Цэвэр г йлгээний эрсдлийгү
тодорхойлох нь
• Т вл рс н хандлагаө ө ө – Т вл рс н б лэгө ө ө ү
буюу ДК б хэлдээ ирж буй хугацааныҮ ү
туршид гадаад валют б рээрх х лээгдэжү ү
буй цэвэр позицийг тодорхойлохын тулд
охин компаний тайлангуудыг нэгтгэдэг.
• Заримдаа компани импортдоо т лжө
байгаатай ижил валютаар экспортынхоо
заримыг хийх замаар г йлгээний эрсдлээү
бууруулах боломжтой байдгийг тэмдэглэе.
A10 - 35
Г йлгээний эрсдлийгү
арилгах арга техник дүү
• Хедж арга терник дэд дараах орно:үү
¤ Фьючерс хедж,
¤ Форвард хедж,
¤ М нг ний зах зээлийн хедж,ө ө
¤ Валютын опционы хедж.
• ДК-ууд аль арга техникийг ашиглахааҮ
тодорхойлохоос мн хедж арга техникө ө
б рээс х лээгдэж буй м нг н урсгалыгү ү ө ө
ерд л харьцуулах болно.өө
A10 - 36
• Фьючерс хедж нь валютын фьючерсийг
ашиглах явдал юм.
• Ирээд йн р т лб рийг хедж хийхийнү ө ө ө
тулд т л х шаардлагатай валютын хувьдө ө
валютын фьючерсийн гэрээг худалдан
авч болно.
• Ирээд йн авлагыг хедж хийхийн тулдү
х лээн авах валютын хувьд валютынү
фьючерсийн гэрээг худалдаж болно.
Г йлгээний эрсдлийгү
арилгах арга техник дүү
A10 - 37
• Форвард хедж нь компани валютыг
худалдан авах эсвэл худалдахад бэлэн
байгаа ирээд йн валютын ханшийгү
т гжихийн тулд фьючерс гэрээний орондү
форвард гэрээг ашигладгаараа фьючерс
хеджээс ялгаатай.
• Стандартчилагдсан фьючерс гэрээ нь бага
г йлгээний д нтэй байдаг бол форвардү ү
гэрээгээр их хэмжээний г йлгээ хийх ньү
элбэг байдгийг сана.
Г йлгээний эрсдлийгү
арилгах арга техник дүү
A10 - 38
• Фьючерс болон форвард хедж хялбар
хэдий ч ханшийн хэлбэлзлийн эрсдлийг
заавал хедж хийх шаардлагаг й юм.ү
• Компаний эрсдлийн аверзийн зэрэгт
суурилан хеджийн мэдэгдэж буй р д нгү ү
хедж хийгээг й еийн боломжит рү ү ү
д нтэй харьцуулах замаар hedge-versus-ү
no-hedge шийдвэрийг гаргаж болно.
Г йлгээний эрсдлийгү
арилгах арга техник дүү
A10 - 39
р т лб рийн хеджийн бодит зардал (RCHӨ ө ө p) =
+ хедж хийх еийн р т лб рийн нэрлэсэнү ө ө ө
зардал
– хедж хийгээг й еийн р т лб рийнү ү ө ө ө
нэрлэсэн зардал
Авлагын хеджийн бодит зардал (RCHr) =
+ хедж хийгээг й еийн х лээн авсанү ү ү
дотоодын валютаарх нэрлэсэн орлого
– хедж хийх еийн х лээн авсан дотоодынү ү
валютаарх нэрлэсэн орлого
Г йлгээний эрсдлийгү
арилгах арга техник дүү
A10 - 40
• Хэрэв хеджийн бодит зардал с р г болө ө
хедж хийх нь ил тохиромжтой юм.үү
• Хеджийн бодит зардлын х лээгдэж буйү
нэ цэнийг тооцохын тулд эхлээдү
ирээд йн спот ханшийн магадлалынү
тархалтыг байгуулж, дараа нь нийгээүү
хеджийн бодит зардлын магадлалын
тархалтыг байгуулахад ашиглана.
Г йлгээний эрсдлийгү
арилгах арга техник дүү
A10 - 41
• Хэрэв форвард ханш нь ирээд йн спотү
ханшийн з в нэлэлт гэвэл хеджийнө ү
бодит зардал тэг болно.
• Хэрэв форвард ханш нь ирээд йн спотү
ханшийн хазайлтг й нэлэлт гэвэлү ү
хеджийн бодит зардал дунджаар тэг
болно.
Г йлгээний эрсдлийгү
арилгах арга техник дүү
A10 - 42
• М нг ний захын хеджө ө нь г йлгээнийү
эрсдлээс хамгаалын тулд нэг ба т нээсүү
олон м нг ний зах зээлийн позицийг олжө ө
авах явдал юм.
• Ихэнхдээ хоёр позиц шаардагддаг.
¤ р т лб р:Ө ө ө Дотоодын валютаар зээл авч,
 гадаад валютаар х р нг оруулалт хийнэ.ө ө ө
¤ Авлага: Гадаад валютаар зээл авч,
дотоод валютаар х р нг оруулалт хийнэ.ө ө ө
Г йлгээний эрсдлийгү
арилгах арга техник дүү
A10 - 43
• З вх н ганц м нг ний зах зээлийнө ө ө ө
позицийг олж авах нь хангалттай байж
болохыг тэмдэглэе.
¤ Ил дэл м нг тэй компани р т лб рийнүү ө ө ө ө ө
хедж хийх ед дотоодын валютаар зээл авахү
шаардлагаг й.ү
¤ М н адил бэлэн м нг ний хэрэгцээтэйө ө ө
компани авлагын хедж хийх ед дотоодү
валютаар м нг ний зах зээлд х р нгө ө ө ө ө
оруулалт хийх шаардлагаг й юм.ү
Г йлгээний эрсдлийгү
арилгах арга техник дүү
A10 - 44
• Аль хэлбэрийн хедж нь ил болохыгүү
тодорхойлохын тулд м нг ний захө ө
зээлийн хеджийн мэдэгдэж буй р д нгү ү
фьючерс эсвэл форвард хеджийн
мэдэгдэж буй р д нтэй харьцуулжү ү
болно.
Г йлгээний эрсдлийгү
арилгах арга техник дүү
A10 - 45
• Хэрэв х ний т вшний парити (IRP)үү ү
оршин байгаа б г д г йлгээний зардалө өө ү
байхг й бол м нг ний захын хедж ньү ө ө
форвард хеджийн адил р д нтэй байна.ү ү
• Энэ нь форвард ханшийн шагнал нь хоёр
валютын хоорондох х ний т вшнийүү ү
ялгааг тусгадаг болохоор тэр юм.
Г йлгээний эрсдлийгү
арилгах арга техник дүү
A10 - 46
• Валютын опционы хедж нь г йлгээнийү
эрсдлийг хедж хийхэд валютын зарах
болон авах опционыг ашиглах явдал юм.
• Опционууд нь хэрэгжих албаг й тулү
компаниуд с р г ханшийн х д лг н сө ө ө ө өө өө
хамгаалагдах ба таатай х д лг ний рө ө өө ү
ашгийг х ртэх боломжтой юм.ү
• Гэсэн хэдий ч компани т л гдс н шагналө ө ө
нэ цэнэтэй байгаа эсэхийг нэлэх ёстой.ү ү
Г йлгээний эрсдлийгү
арилгах арга техник дүү
A10 - 47
р т лб рийн хеджӨ ө ө Авлагын хедж
Фьючерс Валютын фьючерс Валютын фьючерс
хедж гэрээг худалдан авна. гэрээг худалдана.
Форвард Гадаад валютыг Гадаад валютыг
хедж худалдан авахын тулд худалдахын тулд
форвард гэрээ хийнэ. форвард гэрээ
хийнэ.
М нг нийө ө Орон нутгийн Гадаад валютын зээл
захын валютын зээл авч авч х рв лэнө үү
хедж х рв лэн гадаадө үү орон нутгийн валютаар
валютаар ХО хийнэ. ХО хийнэ.
Валютын Валютын колл Валютын пут опцион
опцион опцион худалдан авах худалдан авах
Г йлгээний эрсдлийгү
арилгах арга техник дүү
A10 - 48
• Хеджийн арга техник дийнүү
харьцуулалт нь р т лб рийг бууруулах,ө ө ө
авлагыг нэмэгд лэхэд анхаарах ёстой.үү
• Валютын опционы хедж болон хедж
хийгээг й еийн м нг н урсгалыг батү ү ө ө
найдвартай тодорхойлох боломжг йгү
тэмдэглэе.
Г йлгээний эрсдлийгү
арилгах арга техник дүү
A10 - 49
• Ер нхийд хедж хийх бодлогууд ньө өө
ДК-ийн удирдлагын эрсдлийн аверзийнҮ
зэрэг болон валютын ханшийн
таамаглалаараа р байна.өө
• ДК-ийн хедж бодлого нь эрсдлийнхээҮ
ихэнхийг, ямар ч хэсгийг нь биш, эсвэл
эрсдлээсээ сонгон хедж хийж болно.
Г йлгээний эрсдлийгү
арилгах арга техник дүү
A10 - 50
Хеджийн хязгаарлалт
• Зарим олон улсын г йлгээ ньү
тодорхойг й хэмжээний гадаад валютаарү
хийгддэг тул р д нд нь ил дэл хеджү ү үү
хийж болох юм.
• Ил дэл хедж хийхээс зайлсхийх нэг аргаүү
нь ирээд йн г йлгээний мэдэгдэж буйү ү
хамгийн бага хэмжээгээр хедж хийх
явдал юм.
A10 - 51
Хеджийн хязгаарлалт
• Урт хугацаанд давтагдах г йлгээнийү
тасралтг й хедж нь хязгаарлагдмал рү ү
д нтэй байж болох юм.ү
• Жишээ нь форвард ханш ихэвчлэн спот
ханштай хамт х д лд г. Иймээс ргэлжө ө ө ү
нэг еийн форвард гэрээ ашигладагү
импортлогч х чтэй гадаад валютынү
м чл гийн ед улам б р нд р нэ т л хө ө ү ү ө ө ү ө ө
хэрэгтэй болно.
A10 - 52
Урт хугацааны г йлгээнийү
эрсдлийг хедж хийх
• Хэдэн жилийн турш гадаад валютаар
илэрхийлэгдсэн м нг н урсгалтай байхө ө
нь тодорхой ДК-ууд урт хугацааны хеджҮ
ашиглахыг оролдох болно.
• Урт хугацааны хеджийн хувьд нийтлэг
ашиглагддаг гурван арга техник байдаг:
¤ Урт хугацааны форвард гэрээ,
¤ Валютын своп,
¤ Параллель зээл.
A10 - 53
Урт хугацааны г йлгээнийү
эрсдлийг хедж хийх
• Урт хугацааны форвард гэрээ буюу 10 ба
т нээс дээш жилийн хугацаатай уртүү
форвард нь маш сайн т лб рийнө ө
чадвартай йлчл лэгчдэд зориуланү үү
тохируулж болдог.
• Валютын своп нь олон хэлбэртэй байж
болно. Нэг хэлбэр нь брокерийн
тусламжтайгаар хоёр тал ирээд йнү
тодорхой хугацаанд тодорхой хэмжээний
валют арилжихийг х лээн з вш рд г.ү ө өө ө
A10 - 54
• Параллель зээл буюу аккредитивийн зээл
нь ирээд йн тодорхой хугацаанд,ү
тодорхой ханшаар валютыг дахин
арилжих амлалт б хий хоёр талынү
хооронд валют солилцох явдал юм.
Урт хугацааны г йлгээнийү
эрсдлийг хедж хийх
A10 - 55
Алтернатив хедж арга техник
• Заримдаа г йлгээний эрсдлийг арилгахү
т гс хедж боломжг й (эсвэл хэт нэтэй)ө ү ү
байдаг.
• Ийм н хц лд эрсдлийг бууруулахын тулдө ө
компани дараахыг авч знэ:ү
¤ Тэрг лэх болон хоцрох,үү
¤ Кросс хедж,
¤ Валютын диверсификаци.
A10 - 56
Алтернатив хедж арга техник
• Тэрг лэх болон хоцрохүү йлдэл ньү
т лб рийн х сэлтийн цаг хугацааныө ө ү
тохируулгыг эсвэл ирээд йн валютынү
х д лг ний талаарх х лээлтийг тусгахө ө өө ү
зардлыг хэлнэ.
• Т лб р т ргэсгэхийгө ө ү тэрг лэхүү гэдэг бол
т лб р хойшлуулахыгө ө хоцрох гэдэг.
A10 - 57
Алтернатив хедж арга техник
• Валютын хедж хийж чадааг й едү ү
асуудал болж буй валюттай ихээхэн
хамааралтай валютыг оронд нь хедж
хийж болно.
• Хоёр валют хоорондоо эерэг х чтэйү
хамааралтай бол кросс-хедж стратеги
ил р д нтэй болно.үү ү ү
A10 - 58
Алтернатив хедж арга техник
• Валютын диверсификаци б хий компаниү
х чтэй эерэг хамааралг й валютуудү ү
б хий олон тооны улс орнуудын дундү
бизнесээ т р лж лдэг.ө ө үү
A10 - 59
Г йлгээний эрсдлийн хеджийн ДК-ийн нэү Ү ү
цэнэд з лэх н лү үү ө өө
( ) ( )[ ]
( )∑
∑














+
×
=
n
t
t
m
j
tjtj
k1=
1
,,
1
ERECFE
=Value
E (CFj,t ) = t еийн эцэст АНУ-ын толгойү
компаний х лээн авахү j валютаарх х лээгдэж буйү
м нг н урсгалө ө
E (ERj,t ) = t еийн эцэст доллар руу х рв хү ө ө j
валютын х лээгдэж буй ханшү
Г йлгээний эрсдлийгү
хедж хийх шийдвэр
A10 - 60
Эдийн засгийн эрсдэл ба
х рв лэлтийн эрсдлийг удирдах ньө үү
12Б лэгү
A10 - 61
Б лгийн зорилгоү
• ДК-ийн эдийн засгийн эрсдлийг хэрхэнҮ
хедж хийхийг тайлбарлах;
• ДК-ийн х рв лэлтийн эрсдлийг хэрхэнҮ ө үү
хедж хийхийг тайлбарлах.
A10 - 62
• Эдийн засгийн эрсдэл гэж компаний
ирээд йн м нг н урсгалд валютынү ө ө
ханшийн хэлбэлзлийн з лэх н л гү үү ө өө
хэлнэ.
• Гадаад ажил г йлгээтэй шуудү
холбоог йгээр корпорацийн м нг нү ө ө
урсгалд гадаад валютын ханшийн
х д лг н н л лж болохыг сана.ө ө өө ө өө
Эдийн засгийн эрсдэл
A10 - 63
• Валютын ханшийн рчл лт нь ихэвчлэнөө ө
бодит с лт, инфляци, х ний т вшин,ө ө үү ү
засгийн газрын йл ажиллагааныү
рчл лттэй холбоотой байдаг… Жишээ ньөө ө
т хий эд материалын рчл лт ньүү өө ө
компанийг санх жилт болон йлүү ү
ажиллагааны стратегиа тохируулахад х ргэжү
болно.
• Эдийн засгийн эрсдлийг удирдах ач
холбогдлыг Laker Airways-ийн дампуурлын
болон 1997-98 оны Азийн хямралын кейсээс
Эдийн засгийн эрсдэл
A10 - 64
• Компани янз б рийн боломжит валютынү
ханшийн хувилбаруудад орлого болон
зардлынхаа мэдрэмжийг тодорхойлсноор эдийн
засгийн эрсдлээ нэлж чадна.ү
• Компани дараа нь валютын ханшинд
мэдрэмжтэй м нг н урсгалаа тэнцвэрж лэхийнө ө үү
тулд йл ажиллагаандаа шинэчлэл хийх замаарү
эрсдлээ бууруулж чадна.
• Компьютерийн х снэгт д ихэвчлэн шинжилгээгү үү
хурдасгахын тулд ашиглагддагийг тэмдэглэе.
Эдийн засгийн эрсдэл
A10 - 65
• Шинэчлэлд:
 Шинэ эсвэл одоогийн гадаад зах зээлд
борлуулалтаа нэмэгд лэх/бууруулах,үү
 Гадаад нийл лэлтээс хамаарах хамаарлыгүү
сг х/бууруулах,ө ө
 Гадаад зах зээлд йлдвэрлэлийнү
байгууламжаа байгуулах эсвэл нураах
 Гадаад валютаар илэрхийлэгдсэн рө
т лб рийн т вшинг сг х эсвэл бууруулах.ө ө ү ө ө
Эдийн засгийн эрсдэл
A10 - 66
• ДК-ууд рчл лтийн нд р зардлаасҮ өө ө ө ө
болоод йл ажиллагааны шинэчлэлээү
ргэлжл лэхийн мн урт хугацааныү үү ө ө
боломжит р ашгийн талаар маш ихү
итгэлтэй байх ёстой.
Эдийн засгийн эрсдэл
A10 - 67
• Х рв лэлтийн эрсдэлө үү нь ДК нэгтгэсэнҮ
санх гийн тайлан гаргахын тулд охинүү
компани б рийнхээ санх гийнү үү
мэдээллийг рийн ндэсний валют рууөө ү
х рв лэх ед бий болдог.ө үү ү
• Х рв лэлтийн эрсдэл нь м нг нө үү ө ө
урсгалд шууд н л лд гг й ч заримө өө ө ү
компаниуд тайлагнах нэгтгэсэн ашигт
з лэх боломжит н л н с нь болоодү үү ө өө өө
энэ талаар санаа зовдог.
Х рв лэлтийн эрсдэлө үү
A10 - 68
• ДК гадаад р т лб р гадаадҮ ө ө ө өө
х р нг тэйгээ тохируулах замаарө ө ө
х рв лэлтийн эрсдлээс зайлсхийхийгө үү
оролдож болно.
• Х рв лэлтийн эрсдлийг хедж хийхийн тулдө үү
форвард эсвэл фьючерсийн гэрээг ашиглаж
болно. Ялангуяа ДК гадаад охинҮ
компанийхаа ашгийн форвард болгон х лээнү
авах валютыг худалдаж болох тул тухайн
валютаар н х х гарах м нг н урсгалыг бийө ө ө ө
Х рв лэлтийн эрсдэлө үү
A10 - 69
• Жишээ нь Британи ашгийнхаа
х рв лсэн нэ цэнийн талаар санааө үү ү
зовж буй АНУ-ын ДК фунт зарах нэгҮ
жилийн форвардын гэрээн орж болно.
• Хэрэв санх гийн жилийн турш фунтынүү
ханш унасан бол форвард гэрээний
позицоос олсон ашиг нь х рв лэлтийнө үү
алдагдлыг н х х д туслах болно.ө ө ө
Х рв лэлтийн эрсдэлө үү
A10 - 70
• Х рв лэлтийн эрсдлийн хеджө үү
дараахаар хязгаарлагддаг:
¤ Буруу ашгийн таамаглал,
¤ Зарим валютын хувьд хангалтг йү
форвард гэрээ,
¤ Нягтлан бодох б ртгэлийн гажуудалү
(валютын ханшийн х рв лэлт, татварө үү
гэх мэтийн сонголт),
¤ Г йлгээний эрсдэл нэмэгдэх (хедж йлү ү
ажиллагааны улмаас).
Х рв лэлтийн эрсдэлө үү
A10 - 71
• Ялангуяа хэрэв санх гийн жилийн туршүү
гадаад валютын ханш унасан бол
форвард гэрээний позицоос ссэнүү
г йлгээний алдагдал нь зарим талаарү
х рв лэлтийн ашгаар н х гд н .ө үү ө ө ө ө
• Х рв лэлтийн ашиг нь з гээр л цаасанө үү ү
дээрх ашиг бол хеджийн р д нд бийү ү
болсон алдагдал нь бодит алдагдал юм.
Х рв лэлтийн эрсдэлө үү
A10 - 72
• Магадг й ДК-ийн хувьд х рв лэлтийнү Ү ө үү
эрсдлийг авч зэх хамгийн сайн арга ньү
тэдгээрийн нэгдсэн ашигт валютын
ханшийн х д лг н хэрхэн н л лдгийгө ө өө ө өө
тодруулах явдал юм.
Х рв лэлтийн эрсдэлө үү
A10 - 73
Эдийн засгийн эрсдлийн хеджийн ДК-ийнҮ
нэ цэнэд з лэх н лү ү үү ө өө
( ) ( )[ ]
( )∑
∑














+
×
=
n
t
t
m
j
tjtj
k1=
1
,,
1
ERECFE
=Value
E (CFj,t ) = t еийн эцэст АНУ-ын толгойү
компаний х лээн авахү j валютаарх х лээгдэж буйү
м нг н урсгалө ө
E (ERj,t ) = t еийн эцэст доллар руу х рв хү ө ө j
валютын х лээгдэж буй ханшү
ЭЗ-ийн эрсдлийг
хедж хийх шийдвэр

Basic10, 11, 12

  • 1.
  • 2.
    A10 - 2 Блгийн зорилгоү • ДК-ийн валютын ханшийн эрсдлийнҮ талаар хэлэлцэх; • Г йлгээний эрсдлийг хэрхэн хэмжихийгү тайлбарлах; • Эдийн засгийн эрсдлийг хэрхэн хэмжихийг тайлбарлах; • Х рв лэлтийн эрсдлийг хэрхэнө үү хэмжихийг тайлбарлах.
  • 3.
    A10 - 3 Валютынханшийн эрсдэл чухал уу? Худалдан авах чадварын паритийн аргумент  Валютын ханшийн х д лг н нийнө ө өө ү х д лг н р тохируулагддаг.ө ө өө өө PPP заавал оршин байх албаг й.ү
  • 4.
    A10 - 4 Валютынханшийн эрсдэл чухал уу? Х р нг оруулагчийн хедж аргументө ө ө  ДК-ийн хувьцаа эзэмшигчид рсдҮ өө өө валютын ханшийн хэлбэлзлийн эсрэг хедж хийж чадна. Х р нг оруулагчид корпорацийнө ө ө эрсдлийн талаар б рэн мэдээлэлг й байжү ү болно. Тэд м н рсдийн эрсдлийг з вө өө ө ялгах боломжг й байж болно.ү
  • 5.
    A10 - 5 Валютындиверсификацийн аргумент  Сайн диверсификаци хийсэн ДК ньҮ н х х н л ний р д нд валютынө ө ө өө ү ү ханшийн х д лг нд рт хг й байжө ө өө ө ө ү болно. Энэ нь гэнэн т с л л юм.ө өө ө Валютын ханшийн эрсдэл чухал уу?
  • 6.
    A10 - 6 Оролцогчталуудын диверсификацийн аргумент  Сайн диверсификаци хийсэн оролцогч талууд валютын ханшийн эрсдлийн улмаас ДК-дҮ тулгарах алдагдлаас сэргийлж чадна.  ДК-д валютын ханшийн эрсдэл ижил замаарҮ н л лж болно.ө өө Валютын ханшийн эрсдэл чухал уу?
  • 7.
    A10 - 7 ДК-ийнхариу йлдэлҮ ү • Олон ДК-ууд хедж стратегиудаарҮ ашгийг тогтворжуулахыг оролдож байсан нь валютын ханшийн эрсдэл ач холбогдолтой болохыг баталдаг. Валютын ханшийн эрсдэл чухал уу?
  • 8.
    A10 - 8 Эрсдлийнт рл дө үү • Хэдийгээр валютын ханшийг т гс з вө ө таамаглаж чадахг й ч компаниудү валютын ханшийн хэлбэлзлийн эрсдлээ ядахдаа хэмжиж чадна. • Валютын ханшийн хэлбэлзлийн эрсдэл гурван хэлбэрээр илэрч болно: ¤ Г йлгээний эрсдэлү ¤ Эдийн засгийн эрсдэл ¤ Х рв лэлтийн эрсдэлө үү
  • 9.
    A10 - 9 Гйлгээний эрсдэлү • Ирээд йн м нг н г йлгээний нэ цэнэдү ө ө ү ү з лэх валютын ханшийн хэлбэлзлийнү үү н л ллийн зэргийгө өө г йлгээний эрсдэлү гэдэг. • Г йлгээний эрсдлийг хэмжихийн тулд:ү  Гадаад валют тус б рээрх орох болонү гарах урсгалын цэвэр д нг т л вл х,ү ө ө ө  Тэдгээр валютуудын нийт эрсдлийн зэргийг тодорхойлох.
  • 10.
    A10 - 10 •ДК-ууд ихэвчлэн ойрын богиноҮ хугацааны гадаад м нг н урсгалыгө ө ндэслэлтэй з в урьдчилан таамаглажү ө чаддаг. • Нийт ДК-ийн хувьд нэгтгэсэн цэвэрҮ валютын урсгалыг тодорхойлсны дараа цэвэр урсгал б р сонгосон валютын цэгэнү эсвэл интервал нэлэлтийн аль алин рууү х рв лж валют б рийн хувьд эрсдлийнө үү ү нэлгээг стандартчилна.ү Г йлгээний эрсдэлү
  • 11.
    A10 - 11 •ДК-ийн нийт эрсдлийг валютынҮ тогтворг й байдал болон валютуудынү хоорондын корреляцийн хамт валютын позиц б рийг харгалзан нэлж болно.ү ү • Т хэн г гдлийн стандарт хазайлтынүү ө ө статистик нь валютын тогтворг йү байдлын нэг болж хэмжигдэх н болжүү байна. Валютын тогтворг й байдлынү т вшин хугацааны туршид рчл гд жү өө ө ө болохыг тэмдэглэе. Г йлгээний эрсдэлү
  • 12.
    A10 - 12 •Валютын х д лг н хоорондынө ө өө корреляцийг тэдгээрийн корреляцийн коэффициентээр хэмждэг ба энэ нь хоёр валют бие биетэйгээ хамааралтай х дл хө ө зэргийг харуулдаг. коэффициент Т гс эерэг корреляциө 1.00 Корреляци хамааралг йү 0.00 Т гс с р г корреляциө ө ө -1.00 Г йлгээний эрсдэлү
  • 13.
    A10 - 13 •Корреляцид харгалзах цэг нь бие биеэ н х хө ө боломжтой позицийг илр лэх явдал юм.үү • Жишээ нь, хэрэв X ба Y валютууд нд рө ө корреляцитай бол X-ийн цэвэр орох урсгал болон Y-ийн цэвэр гарах урсгалын эрсдэл нь тодорхой т вшинд бие биеэ н х х болно.ү ө ө • Валют хоорондын корреляци хугацааны туршид рчл гд ж болохыг тэмдэглэе.өө ө ө Г йлгээний эрсдэлү
  • 14.
    A10 - 14 •Холбогдох арга болох value-at-risk (VAR) арга нь нэг дрийн боломжит хамгийн ихө алдагдлыг тодорхойлохын тулд валютын хэлбэлзэл болон корреляцийг авч здэг.ү • Тодорхой валютын боломжит нэг дрийнө бууралтыг тодорхойлохын тулд т хэнүү г гдлийг ашигладаг. Энэ бууралт ньө ө тухайн валютын цэвэр м нг н урсгалдө ө тусдаг. Г йлгээний эрсдэлү
  • 15.
    A10 - 15 Эдийнзасгийн эрсдэл • Эдийн засгийн эрсдэл гэж валютын ханшийн хэлбэлзэл компаний ирээд йнү м нг н урсгалын н гийн нэ цэнэдө ө ө өө ү н л л х зэргийг хэлнэ.ө өө ө • Валютын х рв лэлт хийх шаардлагаг йө үү ү м нг н урсгал нь г йлгээний эрсдэлдө ө ү тусахг й. Гэсэн хэдий ч эдгээр м нг нү ө ө урсгалд валютын ханшийн х д лг н ихө ө өө хэмжээгээр н л лж болно.ө өө
  • 16.
    A10 - 16 Эдийнзасгийн эрсдэл Компаний м нг нө ө урсгалд н л лд гө өө ө г йлгээү Орон нутгийн валют с хө ө Орон нутгийн валют унах Орон нутгийн борлуулалт (орон нутгийн зах зээлд гадаад рс лд нтэйө ө өө харьцуулахад) Компаний орон нутгийн валютаар илэрхийлэгдсэн экспорт Компаний гадаад валютаар илэрхийлэгдсэн экспорт Гадаад х р нгө ө ө оруулалтаас х лээн авахү хүү Бууралт Бууралт Бууралт Бууралт с лтӨ ө с лтӨ ө с лтӨ ө с лтӨ ө  Г йлгээнд з лэх н лү ү үү ө өө  Г йлгээний эрсдлийг тусгасан ажил г йлгээ.ү ү  
  • 17.
    A10 - 17 Эдийнзасгийн эрсдэл Компаний гарах м нг н урсгалдө ө н л лд г г йлгээө өө ө ү Орон нутгийн валют с хө ө Орон нутгийн валют унах  Г йлгээнд з лэх н лү ү үү ө өө  Г йлгээний эрсдлийг тусгасан ажил г йлгээ.ү ү Компаний орон нутгийн валютаар илэрхийлэгдсэн импортын хангамж Компаний гадаад валютаар илэрхийлэгдсэн импортын хангамж Гадаад санх жилтийнүү зээлийн хүү рчл гд хгӨө ө ө ү й Бууралт Бууралт рчл гд хг йӨө ө ө ү с лтӨ ө с лтӨ ө 
  • 18.
    A10 - 18 •Тэр ч байтугай орон нутгийн зах зээлд гадаад рс лд н байгаа ед цэвэрө ө өө ү дотоодын компани эдийн засгийн эрсдэлд рт ж болно.ө ө • ДК-ууд нь валютын ханшийнҮ хэлбэлзэлд ил рт х магадлалтай юм.үү ө ө ДК-уудын бие даасан йл ажиллагааныҮ ү шинж чанар болон цэвэр валютын позицоос хамаарч тэдгээрийн хооронд н л нь р р байна.ө өө өө өө Эдийн засгийн эрсдэл
  • 19.
    A10 - 19 •Эдийн засгийн эрсдлийн нэг хэмжигдэх н ньүү орлогын тайлангийн з йлсийн доторү компаний м нг н урсгалыг ангилах явдалө ө б г д дараа нь орлогын тайлан дахьө өө ашгийн таамаглал нь альтернатив валютын ханшийн хувилбарын хариуд хэрхэн рчл гд хийг хянана.өө ө ө • Ер нхийд гадаад орлогоосоо илө өө үү зардалтай компаниудад х чтэй гадаад валютү муугаар н л лд г.ө өө ө Эдийн засгийн эрсдэл
  • 20.
    A10 - 20 •Компаний эдийн засгийн эрсдлийн зэргийг нэлэх р нэг арга нь т хэнү өө үү м нг н урсгал болон гадаад валютынө ө г гд лд регрессийн шинжилгээө ө ө ашиглах явдал юм. Эдийн засгийн эрсдэл
  • 21.
    A10 - 21 PCFt= a0 + a1et + µt PCFt = t еийн туршидү компаний ндэсний валютаарү хэмжигдсэн инфляциар тохируулагдсан м нг н урсгалынө ө рчл лтийн %өө ө et = t еийн турш дахь валютынү ханшийн рчл лтийн %өө ө µt = санамсарг й алдааны утгаү a0 = тогтмол коэффициент Эдийн засгийн эрсдэл
  • 22.
    A10 - 22 •Нэмэлт л хамааран хувьсагчид болгонү оруулах эсвэл валютын индексийг (нийлмэл) ашиглах замаар олон валютыг удирдахын тулд регрессийн загварыг сайжруулж болно. • Хамааран хувьсагч, компаний нэ цэнэдү з лэх валютын ханшийн н лү үү ө өө (хувьцааны нээр хэмжигдэнэ), ашиг,ү экспорт, борлуулалт гэх мэтийг рчл хөө ө замаар м н нэлж болно.ө ү Эдийн засгийн эрсдэл
  • 23.
    A10 - 23 Хрв лэлтийн эрсдэлө үү • ДК-ийн нэгтгэсэн санх гийнҮ үү тайлангийн валютын ханшийн хэлбэлзлийн эрсдлийн зэргийг х рв лэлтийн эрсдэлө үү гэдэг. • Ялангуяа, нэгтгэсэн орлогын тайланд тайлагналын валют руу х рв лсэн охинө үү компаний ашиг нь валютын ханш рчл гд х шалтгаан болдог.өө ө ө
  • 24.
    A10 - 24 Хрв лэлтийн эрсдэлө үү Х рв лэлтийн эрсдэл асуудал м н ?ө үү ө үү • М нг н урсгалын хэтийн т л вө ө ө ө - Нэгтгэсэн тайлагналын зорилгоор санх гийн тайланг х рв лэх нь ДК-үү ө үү Ү ийн м нг н урсгалд н л л хг й.ө ө ө өө ө ү • Гэсэн хэдий ч н дрийн сул гадаадө өө валют нь ед сул валютын ханшийнү таамаглал хийхэд х ргэж охин компанийү ашиг нэхээр багасч болзошг й.ү ү
  • 25.
    A10 - 25 Хрв лэлтийн эрсдэлө үү • Хувьцааны нийн хэтийн т л вү ө ө – ДК-Ү ийн х рв лэлтийн эрсдэл нэгтгэсэнө үү ашигт н л л х тул /олон х р нгө өө ө ө ө ө оруулагчид компанийг нэлэхдээ ашгийгү ашиглах хандлагатай байдаг/ ДК-ийнҮ нэлгээнд н л лж болно.ү ө өө Х рв лэлтийн эрсдэл асуудал м н ?ө үү ө үү
  • 26.
    A10 - 26 •Ер нхийд дараах шалтгааны улмаасө өө х рв лэлтийн эрсдэл ач холбогдолтойө үү Зарим ДК-ийн охин компаниуд одоо толгойҮ компани руугаа ашгаа гуйвуулахыг х счү болно, Ирээд йн м нг н гуйвуулгын р д н болохү ө ө ү ү х лээгдэж буй м нг н урсгалыг таамаглахадү ө ө зонхилох валютын ханшийг ашиглаж болно, Олон х р нг оруулагчид ДК-ийг нэлэхдээө ө ө Ү ү нэгтгэсэн ашгийг ашигладаг. Х рв лэлтийн эрсдэлө үү
  • 27.
    A10 - 27 •ДК-ийн х рв лэлтийн эрсдлийн зэрэгҮ ө үү нь дараахаас хамаарна: Гадаад охин компаниудын эрхэлж буй бизнесийн эзлэх хувь, Гадаад охин компаниудын байршил, Ашигладаг нягтлан бодох б ртгэлийнү арга. Х рв лэлтийн эрсдэлө үү
  • 28.
    A10 - 28 •Дэлхийн Судалгааны З вл лийнө ө тооцоогоор АНУ-ын нийт ДК-уудынҮ х рв лсэн ашиг Азийн валютуудын ханшө үү долларын эсрэг унаснаас болоод 1998 оны 3-р улиралд $20 тэрбумаар буурсан байна. • 2000 онд еврогийн сулрал нь м н хэдө хэдэн АНУ-ын ДК-ууд х лээгдэжҮ ү байснаасаа бага ашиг тайлагнахад х ргэсэн.ү Х рв лэлтийн эрсдэлө үү
  • 29.
    A10 - 29 Валютынханшийн эрсдлийн ДК-ийн нэҮ ү цэнэд з лэх н лү үү ө өө ( ) ( )[ ] ( )∑ ∑               + × = n t t m j tjtj k1= 1 ,, 1 ERECFE =Value E (CFj,t ) = t еийн эцэст АНУ-ын толгойү компаний х лээн авах j валютаарх х лээгдэж буйү ү м нг н урсгалө ө E (ERj,t ) = t еийн эцэст доллар руу х рв х jү ө ө валютын х лээгдэж буй ханшү Г йлгээний эрсдэлү Эдийн засгийн эрсдэл
  • 30.
    A10 - 30 Гйлгээний эрсдлийг удирдах ньү 11Б лэгү
  • 31.
    A10 - 31 Блгийн зорилгоү • Г йлгээний эрсдлийг хедж хийх нийтлэгү арга техник дийг тодорхойлох;үү • Ирээд йн р т лб р ба авлагыг хеджү ө ө ө хийхийн тулд арга техник б рийг хэрхэнү ашиглахыг тайлбарлах; • Тодорхойлсон хедж арга техник дийнүү давуу болон сул талыг харьцуулах;
  • 32.
    A10 - 32 Блгийн зорилгоү • Хедж арга техник д боломжг й едүү ү ү валютын ханшийн эрсдлийг бууруулах бусад аргуудыг санал болгох.
  • 33.
    A10 - 33 •Г йлгээний эрсдэлү нь компаний ирээд йнү м нг н г йлгээнд валютын ханшийнө ө ү хэлбэлзэл н л л х ед бий болдог.ө өө ө ү • Г йлгээний эрсдэл тохиолдох ед компаниү ү гурван гол зорилтыг хэрэгж лдэг:үү  Г йлгээний эрсдлийн зэргийг тодорхойлох,ү  Эрсдлийг хедж хийх эсэхээ шийдэх,  Хэрэв хедж хийхээр шийдсэн бол боломжит хедж арга техник дээс сонголт хийх.үү Г йлгээний эрсдэлү
  • 34.
    A10 - 34 Цэвэрг йлгээний эрсдлийгү тодорхойлох нь • Т вл рс н хандлагаө ө ө – Т вл рс н б лэгө ө ө ү буюу ДК б хэлдээ ирж буй хугацааныҮ ү туршид гадаад валют б рээрх х лээгдэжү ү буй цэвэр позицийг тодорхойлохын тулд охин компаний тайлангуудыг нэгтгэдэг. • Заримдаа компани импортдоо т лжө байгаатай ижил валютаар экспортынхоо заримыг хийх замаар г йлгээний эрсдлээү бууруулах боломжтой байдгийг тэмдэглэе.
  • 35.
    A10 - 35 Гйлгээний эрсдлийгү арилгах арга техник дүү • Хедж арга терник дэд дараах орно:үү ¤ Фьючерс хедж, ¤ Форвард хедж, ¤ М нг ний зах зээлийн хедж,ө ө ¤ Валютын опционы хедж. • ДК-ууд аль арга техникийг ашиглахааҮ тодорхойлохоос мн хедж арга техникө ө б рээс х лээгдэж буй м нг н урсгалыгү ү ө ө ерд л харьцуулах болно.өө
  • 36.
    A10 - 36 •Фьючерс хедж нь валютын фьючерсийг ашиглах явдал юм. • Ирээд йн р т лб рийг хедж хийхийнү ө ө ө тулд т л х шаардлагатай валютын хувьдө ө валютын фьючерсийн гэрээг худалдан авч болно. • Ирээд йн авлагыг хедж хийхийн тулдү х лээн авах валютын хувьд валютынү фьючерсийн гэрээг худалдаж болно. Г йлгээний эрсдлийгү арилгах арга техник дүү
  • 37.
    A10 - 37 •Форвард хедж нь компани валютыг худалдан авах эсвэл худалдахад бэлэн байгаа ирээд йн валютын ханшийгү т гжихийн тулд фьючерс гэрээний орондү форвард гэрээг ашигладгаараа фьючерс хеджээс ялгаатай. • Стандартчилагдсан фьючерс гэрээ нь бага г йлгээний д нтэй байдаг бол форвардү ү гэрээгээр их хэмжээний г йлгээ хийх ньү элбэг байдгийг сана. Г йлгээний эрсдлийгү арилгах арга техник дүү
  • 38.
    A10 - 38 •Фьючерс болон форвард хедж хялбар хэдий ч ханшийн хэлбэлзлийн эрсдлийг заавал хедж хийх шаардлагаг й юм.ү • Компаний эрсдлийн аверзийн зэрэгт суурилан хеджийн мэдэгдэж буй р д нгү ү хедж хийгээг й еийн боломжит рү ү ү д нтэй харьцуулах замаар hedge-versus-ү no-hedge шийдвэрийг гаргаж болно. Г йлгээний эрсдлийгү арилгах арга техник дүү
  • 39.
    A10 - 39 рт лб рийн хеджийн бодит зардал (RCHӨ ө ө p) = + хедж хийх еийн р т лб рийн нэрлэсэнү ө ө ө зардал – хедж хийгээг й еийн р т лб рийнү ү ө ө ө нэрлэсэн зардал Авлагын хеджийн бодит зардал (RCHr) = + хедж хийгээг й еийн х лээн авсанү ү ү дотоодын валютаарх нэрлэсэн орлого – хедж хийх еийн х лээн авсан дотоодынү ү валютаарх нэрлэсэн орлого Г йлгээний эрсдлийгү арилгах арга техник дүү
  • 40.
    A10 - 40 •Хэрэв хеджийн бодит зардал с р г болө ө хедж хийх нь ил тохиромжтой юм.үү • Хеджийн бодит зардлын х лээгдэж буйү нэ цэнийг тооцохын тулд эхлээдү ирээд йн спот ханшийн магадлалынү тархалтыг байгуулж, дараа нь нийгээүү хеджийн бодит зардлын магадлалын тархалтыг байгуулахад ашиглана. Г йлгээний эрсдлийгү арилгах арга техник дүү
  • 41.
    A10 - 41 •Хэрэв форвард ханш нь ирээд йн спотү ханшийн з в нэлэлт гэвэл хеджийнө ү бодит зардал тэг болно. • Хэрэв форвард ханш нь ирээд йн спотү ханшийн хазайлтг й нэлэлт гэвэлү ү хеджийн бодит зардал дунджаар тэг болно. Г йлгээний эрсдлийгү арилгах арга техник дүү
  • 42.
    A10 - 42 •М нг ний захын хеджө ө нь г йлгээнийү эрсдлээс хамгаалын тулд нэг ба т нээсүү олон м нг ний зах зээлийн позицийг олжө ө авах явдал юм. • Ихэнхдээ хоёр позиц шаардагддаг. ¤ р т лб р:Ө ө ө Дотоодын валютаар зээл авч,  гадаад валютаар х р нг оруулалт хийнэ.ө ө ө ¤ Авлага: Гадаад валютаар зээл авч, дотоод валютаар х р нг оруулалт хийнэ.ө ө ө Г йлгээний эрсдлийгү арилгах арга техник дүү
  • 43.
    A10 - 43 •З вх н ганц м нг ний зах зээлийнө ө ө ө позицийг олж авах нь хангалттай байж болохыг тэмдэглэе. ¤ Ил дэл м нг тэй компани р т лб рийнүү ө ө ө ө ө хедж хийх ед дотоодын валютаар зээл авахү шаардлагаг й.ү ¤ М н адил бэлэн м нг ний хэрэгцээтэйө ө ө компани авлагын хедж хийх ед дотоодү валютаар м нг ний зах зээлд х р нгө ө ө ө ө оруулалт хийх шаардлагаг й юм.ү Г йлгээний эрсдлийгү арилгах арга техник дүү
  • 44.
    A10 - 44 •Аль хэлбэрийн хедж нь ил болохыгүү тодорхойлохын тулд м нг ний захө ө зээлийн хеджийн мэдэгдэж буй р д нгү ү фьючерс эсвэл форвард хеджийн мэдэгдэж буй р д нтэй харьцуулжү ү болно. Г йлгээний эрсдлийгү арилгах арга техник дүү
  • 45.
    A10 - 45 •Хэрэв х ний т вшний парити (IRP)үү ү оршин байгаа б г д г йлгээний зардалө өө ү байхг й бол м нг ний захын хедж ньү ө ө форвард хеджийн адил р д нтэй байна.ү ү • Энэ нь форвард ханшийн шагнал нь хоёр валютын хоорондох х ний т вшнийүү ү ялгааг тусгадаг болохоор тэр юм. Г йлгээний эрсдлийгү арилгах арга техник дүү
  • 46.
    A10 - 46 •Валютын опционы хедж нь г йлгээнийү эрсдлийг хедж хийхэд валютын зарах болон авах опционыг ашиглах явдал юм. • Опционууд нь хэрэгжих албаг й тулү компаниуд с р г ханшийн х д лг н сө ө ө ө өө өө хамгаалагдах ба таатай х д лг ний рө ө өө ү ашгийг х ртэх боломжтой юм.ү • Гэсэн хэдий ч компани т л гдс н шагналө ө ө нэ цэнэтэй байгаа эсэхийг нэлэх ёстой.ү ү Г йлгээний эрсдлийгү арилгах арга техник дүү
  • 47.
    A10 - 47 рт лб рийн хеджӨ ө ө Авлагын хедж Фьючерс Валютын фьючерс Валютын фьючерс хедж гэрээг худалдан авна. гэрээг худалдана. Форвард Гадаад валютыг Гадаад валютыг хедж худалдан авахын тулд худалдахын тулд форвард гэрээ хийнэ. форвард гэрээ хийнэ. М нг нийө ө Орон нутгийн Гадаад валютын зээл захын валютын зээл авч авч х рв лэнө үү хедж х рв лэн гадаадө үү орон нутгийн валютаар валютаар ХО хийнэ. ХО хийнэ. Валютын Валютын колл Валютын пут опцион опцион опцион худалдан авах худалдан авах Г йлгээний эрсдлийгү арилгах арга техник дүү
  • 48.
    A10 - 48 •Хеджийн арга техник дийнүү харьцуулалт нь р т лб рийг бууруулах,ө ө ө авлагыг нэмэгд лэхэд анхаарах ёстой.үү • Валютын опционы хедж болон хедж хийгээг й еийн м нг н урсгалыг батү ү ө ө найдвартай тодорхойлох боломжг йгү тэмдэглэе. Г йлгээний эрсдлийгү арилгах арга техник дүү
  • 49.
    A10 - 49 •Ер нхийд хедж хийх бодлогууд ньө өө ДК-ийн удирдлагын эрсдлийн аверзийнҮ зэрэг болон валютын ханшийн таамаглалаараа р байна.өө • ДК-ийн хедж бодлого нь эрсдлийнхээҮ ихэнхийг, ямар ч хэсгийг нь биш, эсвэл эрсдлээсээ сонгон хедж хийж болно. Г йлгээний эрсдлийгү арилгах арга техник дүү
  • 50.
    A10 - 50 Хеджийнхязгаарлалт • Зарим олон улсын г йлгээ ньү тодорхойг й хэмжээний гадаад валютаарү хийгддэг тул р д нд нь ил дэл хеджү ү үү хийж болох юм. • Ил дэл хедж хийхээс зайлсхийх нэг аргаүү нь ирээд йн г йлгээний мэдэгдэж буйү ү хамгийн бага хэмжээгээр хедж хийх явдал юм.
  • 51.
    A10 - 51 Хеджийнхязгаарлалт • Урт хугацаанд давтагдах г йлгээнийү тасралтг й хедж нь хязгаарлагдмал рү ү д нтэй байж болох юм.ү • Жишээ нь форвард ханш ихэвчлэн спот ханштай хамт х д лд г. Иймээс ргэлжө ө ө ү нэг еийн форвард гэрээ ашигладагү импортлогч х чтэй гадаад валютынү м чл гийн ед улам б р нд р нэ т л хө ө ү ү ө ө ү ө ө хэрэгтэй болно.
  • 52.
    A10 - 52 Уртхугацааны г йлгээнийү эрсдлийг хедж хийх • Хэдэн жилийн турш гадаад валютаар илэрхийлэгдсэн м нг н урсгалтай байхө ө нь тодорхой ДК-ууд урт хугацааны хеджҮ ашиглахыг оролдох болно. • Урт хугацааны хеджийн хувьд нийтлэг ашиглагддаг гурван арга техник байдаг: ¤ Урт хугацааны форвард гэрээ, ¤ Валютын своп, ¤ Параллель зээл.
  • 53.
    A10 - 53 Уртхугацааны г йлгээнийү эрсдлийг хедж хийх • Урт хугацааны форвард гэрээ буюу 10 ба т нээс дээш жилийн хугацаатай уртүү форвард нь маш сайн т лб рийнө ө чадвартай йлчл лэгчдэд зориуланү үү тохируулж болдог. • Валютын своп нь олон хэлбэртэй байж болно. Нэг хэлбэр нь брокерийн тусламжтайгаар хоёр тал ирээд йнү тодорхой хугацаанд тодорхой хэмжээний валют арилжихийг х лээн з вш рд г.ү ө өө ө
  • 54.
    A10 - 54 •Параллель зээл буюу аккредитивийн зээл нь ирээд йн тодорхой хугацаанд,ү тодорхой ханшаар валютыг дахин арилжих амлалт б хий хоёр талынү хооронд валют солилцох явдал юм. Урт хугацааны г йлгээнийү эрсдлийг хедж хийх
  • 55.
    A10 - 55 Алтернативхедж арга техник • Заримдаа г йлгээний эрсдлийг арилгахү т гс хедж боломжг й (эсвэл хэт нэтэй)ө ү ү байдаг. • Ийм н хц лд эрсдлийг бууруулахын тулдө ө компани дараахыг авч знэ:ү ¤ Тэрг лэх болон хоцрох,үү ¤ Кросс хедж, ¤ Валютын диверсификаци.
  • 56.
    A10 - 56 Алтернативхедж арга техник • Тэрг лэх болон хоцрохүү йлдэл ньү т лб рийн х сэлтийн цаг хугацааныө ө ү тохируулгыг эсвэл ирээд йн валютынү х д лг ний талаарх х лээлтийг тусгахө ө өө ү зардлыг хэлнэ. • Т лб р т ргэсгэхийгө ө ү тэрг лэхүү гэдэг бол т лб р хойшлуулахыгө ө хоцрох гэдэг.
  • 57.
    A10 - 57 Алтернативхедж арга техник • Валютын хедж хийж чадааг й едү ү асуудал болж буй валюттай ихээхэн хамааралтай валютыг оронд нь хедж хийж болно. • Хоёр валют хоорондоо эерэг х чтэйү хамааралтай бол кросс-хедж стратеги ил р д нтэй болно.үү ү ү
  • 58.
    A10 - 58 Алтернативхедж арга техник • Валютын диверсификаци б хий компаниү х чтэй эерэг хамааралг й валютуудү ү б хий олон тооны улс орнуудын дундү бизнесээ т р лж лдэг.ө ө үү
  • 59.
    A10 - 59 Гйлгээний эрсдлийн хеджийн ДК-ийн нэү Ү ү цэнэд з лэх н лү үү ө өө ( ) ( )[ ] ( )∑ ∑               + × = n t t m j tjtj k1= 1 ,, 1 ERECFE =Value E (CFj,t ) = t еийн эцэст АНУ-ын толгойү компаний х лээн авахү j валютаарх х лээгдэж буйү м нг н урсгалө ө E (ERj,t ) = t еийн эцэст доллар руу х рв хү ө ө j валютын х лээгдэж буй ханшү Г йлгээний эрсдлийгү хедж хийх шийдвэр
  • 60.
    A10 - 60 Эдийнзасгийн эрсдэл ба х рв лэлтийн эрсдлийг удирдах ньө үү 12Б лэгү
  • 61.
    A10 - 61 Блгийн зорилгоү • ДК-ийн эдийн засгийн эрсдлийг хэрхэнҮ хедж хийхийг тайлбарлах; • ДК-ийн х рв лэлтийн эрсдлийг хэрхэнҮ ө үү хедж хийхийг тайлбарлах.
  • 62.
    A10 - 62 •Эдийн засгийн эрсдэл гэж компаний ирээд йн м нг н урсгалд валютынү ө ө ханшийн хэлбэлзлийн з лэх н л гү үү ө өө хэлнэ. • Гадаад ажил г йлгээтэй шуудү холбоог йгээр корпорацийн м нг нү ө ө урсгалд гадаад валютын ханшийн х д лг н н л лж болохыг сана.ө ө өө ө өө Эдийн засгийн эрсдэл
  • 63.
    A10 - 63 •Валютын ханшийн рчл лт нь ихэвчлэнөө ө бодит с лт, инфляци, х ний т вшин,ө ө үү ү засгийн газрын йл ажиллагааныү рчл лттэй холбоотой байдаг… Жишээ ньөө ө т хий эд материалын рчл лт ньүү өө ө компанийг санх жилт болон йлүү ү ажиллагааны стратегиа тохируулахад х ргэжү болно. • Эдийн засгийн эрсдлийг удирдах ач холбогдлыг Laker Airways-ийн дампуурлын болон 1997-98 оны Азийн хямралын кейсээс Эдийн засгийн эрсдэл
  • 64.
    A10 - 64 •Компани янз б рийн боломжит валютынү ханшийн хувилбаруудад орлого болон зардлынхаа мэдрэмжийг тодорхойлсноор эдийн засгийн эрсдлээ нэлж чадна.ү • Компани дараа нь валютын ханшинд мэдрэмжтэй м нг н урсгалаа тэнцвэрж лэхийнө ө үү тулд йл ажиллагаандаа шинэчлэл хийх замаарү эрсдлээ бууруулж чадна. • Компьютерийн х снэгт д ихэвчлэн шинжилгээгү үү хурдасгахын тулд ашиглагддагийг тэмдэглэе. Эдийн засгийн эрсдэл
  • 65.
    A10 - 65 •Шинэчлэлд:  Шинэ эсвэл одоогийн гадаад зах зээлд борлуулалтаа нэмэгд лэх/бууруулах,үү  Гадаад нийл лэлтээс хамаарах хамаарлыгүү сг х/бууруулах,ө ө  Гадаад зах зээлд йлдвэрлэлийнү байгууламжаа байгуулах эсвэл нураах  Гадаад валютаар илэрхийлэгдсэн рө т лб рийн т вшинг сг х эсвэл бууруулах.ө ө ү ө ө Эдийн засгийн эрсдэл
  • 66.
    A10 - 66 •ДК-ууд рчл лтийн нд р зардлаасҮ өө ө ө ө болоод йл ажиллагааны шинэчлэлээү ргэлжл лэхийн мн урт хугацааныү үү ө ө боломжит р ашгийн талаар маш ихү итгэлтэй байх ёстой. Эдийн засгийн эрсдэл
  • 67.
    A10 - 67 •Х рв лэлтийн эрсдэлө үү нь ДК нэгтгэсэнҮ санх гийн тайлан гаргахын тулд охинүү компани б рийнхээ санх гийнү үү мэдээллийг рийн ндэсний валют рууөө ү х рв лэх ед бий болдог.ө үү ү • Х рв лэлтийн эрсдэл нь м нг нө үү ө ө урсгалд шууд н л лд гг й ч заримө өө ө ү компаниуд тайлагнах нэгтгэсэн ашигт з лэх боломжит н л н с нь болоодү үү ө өө өө энэ талаар санаа зовдог. Х рв лэлтийн эрсдэлө үү
  • 68.
    A10 - 68 •ДК гадаад р т лб р гадаадҮ ө ө ө өө х р нг тэйгээ тохируулах замаарө ө ө х рв лэлтийн эрсдлээс зайлсхийхийгө үү оролдож болно. • Х рв лэлтийн эрсдлийг хедж хийхийн тулдө үү форвард эсвэл фьючерсийн гэрээг ашиглаж болно. Ялангуяа ДК гадаад охинҮ компанийхаа ашгийн форвард болгон х лээнү авах валютыг худалдаж болох тул тухайн валютаар н х х гарах м нг н урсгалыг бийө ө ө ө Х рв лэлтийн эрсдэлө үү
  • 69.
    A10 - 69 •Жишээ нь Британи ашгийнхаа х рв лсэн нэ цэнийн талаар санааө үү ү зовж буй АНУ-ын ДК фунт зарах нэгҮ жилийн форвардын гэрээн орж болно. • Хэрэв санх гийн жилийн турш фунтынүү ханш унасан бол форвард гэрээний позицоос олсон ашиг нь х рв лэлтийнө үү алдагдлыг н х х д туслах болно.ө ө ө Х рв лэлтийн эрсдэлө үү
  • 70.
    A10 - 70 •Х рв лэлтийн эрсдлийн хеджө үү дараахаар хязгаарлагддаг: ¤ Буруу ашгийн таамаглал, ¤ Зарим валютын хувьд хангалтг йү форвард гэрээ, ¤ Нягтлан бодох б ртгэлийн гажуудалү (валютын ханшийн х рв лэлт, татварө үү гэх мэтийн сонголт), ¤ Г йлгээний эрсдэл нэмэгдэх (хедж йлү ү ажиллагааны улмаас). Х рв лэлтийн эрсдэлө үү
  • 71.
    A10 - 71 •Ялангуяа хэрэв санх гийн жилийн туршүү гадаад валютын ханш унасан бол форвард гэрээний позицоос ссэнүү г йлгээний алдагдал нь зарим талаарү х рв лэлтийн ашгаар н х гд н .ө үү ө ө ө ө • Х рв лэлтийн ашиг нь з гээр л цаасанө үү ү дээрх ашиг бол хеджийн р д нд бийү ү болсон алдагдал нь бодит алдагдал юм. Х рв лэлтийн эрсдэлө үү
  • 72.
    A10 - 72 •Магадг й ДК-ийн хувьд х рв лэлтийнү Ү ө үү эрсдлийг авч зэх хамгийн сайн арга ньү тэдгээрийн нэгдсэн ашигт валютын ханшийн х д лг н хэрхэн н л лдгийгө ө өө ө өө тодруулах явдал юм. Х рв лэлтийн эрсдэлө үү
  • 73.
    A10 - 73 Эдийнзасгийн эрсдлийн хеджийн ДК-ийнҮ нэ цэнэд з лэх н лү ү үү ө өө ( ) ( )[ ] ( )∑ ∑               + × = n t t m j tjtj k1= 1 ,, 1 ERECFE =Value E (CFj,t ) = t еийн эцэст АНУ-ын толгойү компаний х лээн авахү j валютаарх х лээгдэж буйү м нг н урсгалө ө E (ERj,t ) = t еийн эцэст доллар руу х рв хү ө ө j валютын х лээгдэж буй ханшү ЭЗ-ийн эрсдлийг хедж хийх шийдвэр