1. GIẢI PHẪU SINH LÝ HỆ THẬN TIẾT NIỆU
TS.BS Võ Thành Liêm

2. MỤC TIÊU VÀ CẤU TRÚC BÀI GIẢNG
Mục tiêu
 Mô tả đặc điểm giải phẫu và sinh lý của hệ tiết niệu
 Trình bày đặc điểm một số bệnh thường gặp
 Cấu trúc bài giảng
 Thận
 Hệ niệu:

Niệu quản
 Bàng quang
 Niệu đạo

 Một
số bệnh thường gặp

3. TỔNG QUAN

Chức năng hệ thận niệu
 Đào thải chất chuyển hóa từ Nitơ, chất độc
 Cân bằng môi trường điện giải, acide-base
 Cân bằng lượng nước trong cơ thể
 Khác:
Kích thích tăng hầu cầu tạo máu (erythropoetine)
 Giữ áp lực máu (renine)
 Chuyển hóa thuốc, vitamin (vitamin D)

Thận
 Chức năng lọc máu, loại ra chất thải
 Hệ niệu
 Dẫn chất tiết ra khỏi cơ thể


4. THẬN

Vị trí
 2 bên cột sống
 Thắc lưng trên
 Thành sau bụng
 Lồng ngực che

5. THẬN
Vị trí
 2 bên cột sống
 Thắc lưng trên
 Thành sau bụng
 Lồng ngực che
 Kích thước
 Hình hạt đậu
 Dài 12 cm
 Ngang 6 cm
 Dầy 2,5 cm


6. THẬN

Rốn thận
 Động mạch thận
 Tĩnh mạch thận
 Bể thận chứa nước tiểu
 Niệu quản dẫn nước tiểu

7. THẬN

Cấu trúc thận
 Vỏ thận:
Cầu thận: màng lọc máu
 Giường mạch máu cầu
thận
 Nội tiết: renine,
erythropoetine

 Tủy
thận
Hệ thống ống dẫn
 Quai thận: hấp thu nước,
muối, ion, đạm…


8. THẬN

Cấu trúc thận
 Vỏ thận:
Cầu thận: màng lọc máu
 Giường mạch máu cầu
thận
 Nội tiết: renine,
erythropoetine

 Tủy
thận
Hệ thống ống dẫn
 Quai thận: hấp thu nước,
muối, ion, đạm…


9. THẬN

10. THẬN

Cấu trúc thận
 Vỏ thận:
Cầu thận: màng lọc máu
 Giường mạch máu cầu
thận
 Nội tiết: renine,
erythropoetine

 Tủy
thận
Hệ thống ống dẫn
 Quai thận: hấp thu nước,
muối, ion, đạm…
 Các mạch máu sau cầu
thận


11. THẬN

Cấu trúc thận
 Vỏ thận:
Cầu thận: màng lọc máu
 Giường mạch máu cầu
thận
 Nội tiết: renine,
erythropoetine

 Tủy
thận
Hệ thống ống dẫn
 Quai thận: hấp thu nước,
muối, ion, đạm…
 Các mạch máu sau cầu
thận


12. THẬN

Các chất đào thải của thận
 Cân bằng:
Na, Cl, K, Ca
 Phospho, Hydrogen, pH

 Đào
thải
Urea, acid uric
 Creatinine
 Urobilirubine


13. THẬN

Cầu thận
 Cấu trúc
Động mạch đến
 Động mạch đi
 Màng lọc cầu thận

 Chức
năng
Màng lọc
 Nội tiết


14. THẬN

Cầu thận
 Cấu trúc
Động mạch đến
 Động mạch đi
 Màng lọc cầu thận

 Chức
năng
Màng lọc
 Nội tiết


15. THẬN

16. HỆ NIỆU

Bể thận
 Nằm ngay tại rốn thận
 Ôm cấu trúc động
mạch-tĩnh mạch-niệu
quản
 Nhận nước tiểu từ các
ống góp (thùy thận)
 Đưa nước tiểu xuống
niệu quản

17. HỆ NIỆU

Niệu quản
 Nối từ bể thận xuống
bàng quang
 Nhu động co thắc
 Nối vào bàng quang tại
tam giác bàng quang

18. HỆ NIỆU

Bàng quang
 Chứa nước tiểu
 Niệu quản: nước tiểu
đến
 Niệu đạo: nước tiểu ra
 Co thắc đẩy nước tiểu

19. HỆ NIỆU

Niệu đạo
 Đường dẫn nước tiểu ra
ngoài
 Khác nhau theo giới
 Nữ:
Ống thẳng
 Dài 3-4cm


20. HỆ NIỆU

Niệu đạo
 Đường dẫn nước tiểu ra
ngoài
 Khác nhau theo giới
 Nam:
Tiền liệt tuyến
 Lỗ phóng tinh


21. MỘT SỐ BỆNH LÝ THƯỜNG GẶP

Suy thận
 Tình trạng suy giảm chức năng thận
Giảm chức năng lọc
 Giảm chức năng nội tiết: erythropoetine,
 Ứ đọng chất độc, muối, nước, pH…

 Phân
làm 2 nhóm chính
Suy thận cấp: bệnh lý cấp tính -> điều trị nội trú BV
 Suy thận mạn: điều trị tùy theo mức độ

 Điều
trị:
Điều trị nguyên nhân
 Điều trị nâng đỡ dinh dưỡng,
 Loại bỏ chất độc cơ thể thay thế thận: chạy thận nhân
tạo
 Phòng ngừa tác nhân độc thận


22. MỘT SỐ BỆNH LÝ THƯỜNG GẶP

Nhiễm trùng tiểu
 Tình trạng nhiễm trùng hệ thận – niệu
Nhiễm trùng thận = nhiễm trùng tiểu trên
 Nhiễm trùng hệ niệu = nhiễm trùng tiểu dưới

 Biểu
hiện
Tiểu gắt, tiểu buốt, tiểu nhắt (tiểu ít nhưng nhiều lần)
 Nếu có sốt -> nhiễm trùng tiểu trên

 Điều
trị và tiên lượng
Nhiễm trùng tiểu trên: nặng, cần nhập viện
 Nhiễm trùng tiểu dưới: thường gặp, tiên lượng tốt, có
thể điều trị ngoại trú


23. MỘT SỐ BỆNH LÝ THƯỜNG GẶP

Sỏi thận – sỏi niệu quản
 Do lắng đọng khoáng chất calci, acid uric tạo sỏi
 Hình thành trong bể thận
 Di chuyển xuống niệu quản, bàng quang và ra ngoài
 Nếu có tắc nghẽn, nhiễm trùng -> triệu chứng
 Hội chứng điển hình: cơn đau quặn thận
 Điều trị
Điều trị sỏi: nội soi gắp sỏi, tán sỏi, phẫu thuật, thuốc
 Điều trị cơ cấp: thuốc, giải áp vùng tắc nghẽn
 Điều trị ngừa tái phát
