prezentacja o autyźmie

1. Autyzm
- Marta Górecka
- Katarzyna Glatki
- Dawid Rzeźnik
- Sabina Lazik-Włodarz
- Magdalena Żylewicz-Zalek

2. ZABURZENIA AUTYSTYCZNE
(perwasyjne zaburzenia rozwojowe)
• Terminem tym określane są całościowe zaburzenia
rozwojowe okresu wczesnodziecięcego,
charakteryzujące się upośledzeniem rozwoju
umiejętności społecznych, brakiem mowy lub
upośledzeniem jej rozwoju oraz powtarzanymi,
stereotypowymi działaniami i zainteresowaniami
dotyczącymi szczególnie obiektów nieożywionych.
Występują one z częstością 3-5 na 10 000 dzieci w
wieku szkolnym, dotyczą częściej chłopców niż
dziewcząt (5:1). Pierwsze objawy choroby występują
przed ukończeniem 3 roku życia.

3. Etiopatogeneza
• Etiologia choroby nie jest znana. Zauważono, że choroba
często występuje u bliźniąt jednojajowych i u rodzeństwa,
co wskazuje na ważną rolę czynników genetycznych
(dziedziczenie wielogenowe).
• W niektórych przypadkach może być dziedziczona
• podatność na pewne czynniki środowiskowe.
• U niektórych chorych na autyzm stwierdza się stwardnienie
guzowate, hipomelanozę Ito, zespół kruchego chromosomu
X, zespół Retta, fenyloketonurię.
• U części dzieci stwierdza się wrodzoną różyczkę,
wrodzoną cytomegalię, noworodkowe zakażenie wirusem
opryszczki, wodogłowie, wady mózgu lub inne
niepostępujące encefalopatie.

4. Etiopatogeneza
• Poza przypadkami o znanej przyczynie nie ma dowodów
na istnienie u chorych z autyzmem istotniejszych wad,
patologii zwyrodnieniowych, czy też zapalnych.
• U wielu nawet najdokładniejsze badania obrazowe nie
wykazują odchyleń od normy.
• U części chorych stwierdza się niewielkie zmiany
dysgenetyczne podobne do stwierdzanych u osób z
dysleksją, u innych zaburzenia rozwojowe okolicy układu
limbicznego, kory móżdżku i okolicy dolnej oliwki.
• U niektórych chorych mogą występować zaburzenia
metabolizmu neuroprzekaźnikow w ośrodkowym układzie
nerwowym (głównie serotoniny), jednak badania dotyczące
neurochemicznych podstaw autyzmu są nadal
prowadzone i nie ustalono jeszcze jednoznacznej
hipotezy.

5. Objawy
• Zachowania wskazujące na
możliwość występowania u dziecka
zaburzeń ze spektrum autystycznym

6. dwuwymiarowy model autystycznego
spektrum

7. Objawy autyzmu wg
Leo Kannera:
• autystyczna izolacja
• przymus stałości otoczenia
• niezdolność do interakcji społecznych
• stereotypowe, powtarzające się czynności
• zaburzenia mowy (echolalia), odwracanie
zaimków) lub całkowity brak mowy
• łatwość mechanicznego zapamiętywania

8. Autyzm dziecięcy:
• nie gaworzy, nie wskazuje, nie wykonuje
świadomych gestów po pierwszym roku życia
• nie mówi ani jednego słowa w wieku 16
miesięcy
• nie składa słów w pary w wieku 2 lat
• nie reaguje na imię
• traci zdolności językowe lub społeczne

9. Inne objawy:
• słaby kontakt wzrokowy
• nie potrafi się bawić zabawkami
• nadmiernie porządkuje zabawki lub inne przedmioty
• jest przywiązane do jednej zabawki lub przedmiotu
• nie uśmiecha się
• czasem wydaje się upośledzone słuchowo lub w
Zespole Aspergera wyostrzony zmysł słuchu
• urojenia
• omamy

10. Zachowania społeczne:
• Podstawą diagnozy autyzmu są zaburzenia w obszarze
zachowań społecznych ( Denckla, 1986, Fein, Markowitz,
Braverman, Waterhouse, 1986; Rimland, 1964; Rutter, 1978; L.
Wing, 1976, 1978). Zaburzenie funkcji społecznych są widoczne
już w bardzo wczesnym okresie życia.
• Dzieci z autyzmem nie lubią być brane na ręce, przytulane.
Czasami wydają się być obojętne lub wręcz opierają się próbom
kontaktu .
• Nie domagają się uwagi ze strony dorosłych, mogą wiele czasu
spędzać samotnie (Prior, Perry, Gajzago1975).
• Wyizolowanie ze środowiska i brak reakcji na otoczenie powoduje
często przypuszczenia o zaburzeniach słuchu u dziecka, chociaż
z drugiej strony widoczna jest reakcja na określone dźwięki.

11. Zachowania społeczne:
• Dzieci z autyzmem rzadziej nawiązują kontakt
wzrokowy, zwracają mniejszą uwagę na osoby i
zdarzenia oraz wykazują więcej zachowań
ucieczkowych.
• Stwierdzono na podstawie badań, że jeśli dzieci z
autyzmem podejmują jakąkolwiek interakcje, to jest
ona umotywowana chęcią zaspokojenia swoich
potrzeb (Schreibman, Koegel, 1981) np. zdarza się, że
dziecko z autyzmem przytula się do matki, żeby
otrzymać zabawkę która znajduje się za nią.

12. Zachowania społeczne:
• Dzieci z autyzmem prawie w ogóle nie
nawiązują relacji z rówieśnikami.
Odnosi się to nawet do tych dzieci, które
potrafią nawiązywać kontakty z osobami
dorosłymi (Walters, 1990).

13. Zachowania społeczne:
• Kolejnym elementem charakteryzującym zaburzenia
rozwoju społecznego jest występowanie społecznie nie
akceptowanych sposobów reagowania. Należą do
nich zachowania agresywne i autoagresywne.
U dzieci z autyzmem często widoczne są niewłaściwe
zachowania emocjonalne (American Psychiatric
Association, 1987; Rimlamd, 1964). Niektóre z nich
mają wybuchy złości lub napady histerycznego śmiechu
bez widocznego powodu. Obserwowane są również
silne reakcje emocjonalne, które nie są adekwatne w
swojej sile i natężeniu do sytuacji w której się pojawiają.

14. Mowa :
• Prawie 50 % dzieci z autyzmem nie używa
mowy do komunikowania się z innymi
ludźmi ( Ornitz, Ritvo, 1976; Wing,
1976,1978).
• Język dzieci, które potrafią mówić jest inny od
mowy dzieci rozwijających się prawidłowo i od
mowy dzieci z innymi zaburzeniami mowy
(Bartak, Bartolucci, Pierce, 1977; Ricks, Wing,
1975; Rutter, 1965, 1978; Wing, 1976).

15. Mowa :
• Dzieci, które nie potrafią mówić, w fazie
prewerbalnej stosują nietypowe sposoby
porozumiewania się. Rzadko używają gestów,
nie wykorzystują ekspresji mimicznej, czy
uśmiechu dla wspomagania komunikacji (Rick,
Wing, 1975). Porozumiewają się przez
instrumentalne dotykanie, ciągnięcie.

16. Mowa :
• Dzieci z autyzmem, które potrafią mówić
często mają echolalię, czyli powtarzają słowa
lub zdania wypowiadane przez inne osoby.
• Inną cechą mowy dzieci z autyzmem jest
mówienie o sobie w osobie drugiej lub trzeciej.
• Mowa dzieci z autyzmem ma często
niewłaściwe tempo, intonację, artykulację
( Baltaxe, 1981; Baltaxe, Simmon, 1975;
Schreibman, Kohlenberg, Britten, 1986; Simon,
1976).

17. Mowa :
• Ich język jest bardzo konkretny, dosłowny,
dzieci te nie rozumieją przenośni i metafor, nie
potrafią rozpoczynać i podtrzymywać
konwersacji (Tager-Flusberg, 1981).
• Mowa jest bardzo schematyczna,
nieelastyczna.
• Cechy te są widoczne u całej populacji dzieci,
ale mogą mieć różne natężenie. Zasób słów
osób autystycznych jest często bardzo
ograniczony i stereotypowy (Tager-Flusberg,
1981; Wetherby, 1986).

18. Mowa :
• Nieprawidłowości rozwoju mowy mogą być
widoczne już w pierwszych miesiącach życia.
Przejawiają się przez brak gaworzenia, nie rozumienie
mowy,
• brak umiejętności naśladowania dźwięków, słów (Klin,
1991). Często po wypowiedzeniu pierwszych słów
następuje regresja.
• Podjęte działania terapeutyczne mogą znacznie
rozwinąć mowę wyżej funkcjonujących dzieci
autystycznych.
• Bardzo dobre, udokumentowane naukowo wyniki,
przynosi terapia behawioralna (Lovaas, 1987; Howlin,
1989). Jednak istnieje ciągle grupa dzieci, która mimo
podjętych wysiłków terapeutycznych robi niewielkie
postępy w zakresie komunikowania się.

19. Zachowania rytualistyczne :
• Zachowania rytualistyczne definiowane są jako
bardzo często powtarzające się schematy zabaw,
aktywności (Rutter, 1978).
• Dzieci z autyzmem mogą układać przedmioty w
szeregu, kolekcjonować rzeczy o określonym kształcie
lub zrobione z określonego materiału, chodzić z
pewnymi przedmiotami, nie rozstając się z nimi ani
przez chwilę.
• Wiele dzieci z autyzmem przejawia szczególne
zainteresowanie cyframi, literami, kształtami i
kolorami. Często przeciwstawiają się one jakimkolwiek
zmianom w otoczeniu.

20. Zachowania rytualistyczne :
• Mają bardzo silnie utrwalone zachowania rutynowe i
nawet bardzo niewielkie zmiany w ich codziennym
rozkładzie dnia wywołują wybuchy złości.
• Przestawienie mebli, czy ustawieniu przedmiotów
codziennego użytku prowadzą do płaczu i krzyku.
• Również zmiana drogi do szkoły może być powodem
złego humoru.
• U dzieci z autyzmem obserwuje się również
preferencje pokarmowe. Dość częste odrzucają one
określone rodzaje pożywienia i zawężają dietę do
kilku składników. Zdarza się również, odmawianie
spożywania pokarmów o określonej konsystencji,
temperaturze czy wyglądzie. (Pisula, 2005)

21. Zachowanoia
stereotypowe
• widoczne są u wielu dzieci z autyzmem. Pod pojęciem
tych zachowań rozumiemy powtarzające się ruchy
(Egel, 1980; Lovaas , Newsom, Hickman, 1987;
Omitz, Ritvo, 1976; Rimland, 1964).
• Najczęściej zachowania stereotypowe dotyczą ruchu
rąk i ramion. Są również obserwowane inne
zachowania jak kiwanie się, kręcenie się w koło,
chodzenie na palcach, machanie lub uderzanie głową.
• Zdarza się również wpatrywanie w światło lub
pocieranie dłońmi o strukturę materiału.
•

22. Zachowanoia
stereotypowe
• Dzieci z autyzmem nie potrafią w sposób właściwy
bawić się a zabawki są używane niezgodnie z ich
przeznaczeniem. (Koegel, Firestone, Kramme,
Dunlap, 1974).
• W momencie występowania zachowań
stereotypowych dziecko wydaje się nie zwracać uwagi
na otoczenie (Omitz, Ritvo,1976; Schreibman, Koegel,
1982).
• W autyźmie występują również stereotypie
językowe. Polegają one na powtarzaniu fragmentów z
ulubionych filmów, reklam. Mogą one również
przybierać formę zadawania tego samego pytania lub
powtarzania tej samej sekwencji językowej (Pisula,
2003).

23. Percepcja:
• U dzieci z autyzmem często obserwujemy niewłaściwą
reakcję na różnego rodzaju bodźce z otoczenia. Zdarzają się
sytuacje w których dziecko może reagować na pewne bodźce
całkowicie adekwatnie, w innych nie pojawia się żadna reakcja.
• Z powodu zaburzeń percepcji dzieci z autyzmem często
poddawane są badaniom sprawdzającym stopień uszkodzenia
słuchu lub wzroku, zwykle jednak badania te nie wykazują
żadnych zmian (Koegel, Schreibman, 1976; Ornitz, Ritvo, 1976;
Rimland, 1964).
• U dzieci z autyzmem często mówi się o nadselektywności
bodźca – tendencji do reagowania na określone bodźce z
otoczenia i braku reakcji na inne. Często też dzieci z autyzmem
zwracają uwagę na wybrane elementy większej całości (Lovaas,
Schreibamn, Koegel, Rehm, 1971).

24. Rozwój fizyczny
• dzieci z autyzmem w pierwszych latach życia przebiega
zazwyczaj prawidłowo.
• Dzieci z autyzmem rzadko chorują i nie mają żadnych fizycznych
cech charakteryzujących inne zaburzenia (Dunlap, Koegel, Egel,
1979; Kanner, 1943; Rimland, 1964; Schreibman, 1988).
• Nie wyodrębniono wzorca rozwoju ruchowego
charakterystycznego dla autyzmu (Pisula, 2005).
• Badania dzieci z autyzmem wykazały, że ich rozwój motoryczny
z czasem jest coraz bardziej zaburzony (DeMyer,1972; Jones,
Prior,1985).
• Wing (1976) opisał trudności dzieci z autyzmem w wykonywaniu
więcej niż jednego ćwiczenia fizycznego w tym samym czasie.
Jednocześnie u ponad połowy dzieci występują problemy z
koordynacją ruchów (Manjiviona, Priori, 1995).

25. Poziom Aktywności
• Dzieci z autyzmem charakteryzuje bardzo
zróżnicowany poziom aktywności. U niektórych
obserwujemy całkowitą bierność. Cechę tą definiuje
się jako brak zainteresowania otoczeniem, nie
podejmowanie żadnej próby przemieszczania się i
zabawy, ani podążania za opiekunem (Park, 2003).
• U innych dzieci obserwuje się nadaktywność, która
jest połączona z nieumiejętnością skupienia uwagi
przez dłuższą chwilę. Dzieci takie sa w nieustannym
ruchu, zmieniaja czynności, a ich działanie jest
pozbawione celowości (Pisula, 2005).

26. Poziom Aktywności
• Osoby z autyzmem mają również problemy z
płynnością i elastycznością działania, wykonywaniem
planu, korzystaniem z informacji zwrotnych oraz z
przestawianiem się na nowe zadanie (Barkley, 2000).
U dzieci z autyzmem obserwuje się problemy z
regulacją rytmu okołodobowego. Kłopoty te
pojawiają się w pewnym okresie życia prawie u
wszystkich osób z autyzmem i czesto nie zanikają
wraz z dorastaniem (Richdale, Prior, 1995).

27. Rozwój intelektualny :
– Rozwój intelektualny dzieci z autyzmem jest bardzo
zróżnicowany ze względu na jego poziom ogólny, jak i na cechy
jakościowe – rzadko spotyka się dzieci z autyzmem o
prawidłowym rozwoju intelektualnym (Rutter, 1978; Schreibman,
Koegel, 1981; Schreibman, 1988).
– Badania wykazują, że około 60% dzieci z autyzmem osiąga w
testach wynik czyli iloraz inteligencji ( I.I.) poniżej 50, 20%
pomiędzy 50 a 70, a 20% 70 i więcej ( Ritvo, Freeman, 1978).
– Badania wykazały, że dziewczynki z autyzmem osiągają niższe
oceny w testach inteligencji i niewielki procent funkcjonuje na
wysokim poziomie.
– Dzieci z autyzmem mają największe problemy z zadaniami
oceniajacymi rozwój mowy, umiejętności naśladowcze, myślenie
logiczne i abstrakcyjne oraz umiejętność planowania,
organizowania i elastyczność ( Lincoln, Allen, Kilman, 1995;
Ozonoff, 1995).

28. Rozwój intelektualny :
– Przeważa u nich myślenie pojęciowo- słowne na pozioie
konkretnym, dlatego rozumieją treści w sposób bardzo dosłowny,
widzą szczegóły a nie dostrzegają całości.
– Podczas procesu uczenia mają problemy ze znalezieniem
powiązania między poszczególnymi informacjami, oddzielaniem
informacji ważnych od mniej istotnych oraz ze zrozumieniem
sensu wypowiedzi (Firth, 1989).
Badania wykazały, że około 10 % dzieci z autyzmem mimo, że
funkcjonuje na poziomie upośledzenia umysłowego wykazuje
specjalne zdolności w zakresie takich sfer jak matematyka,
muzyka, geografia czy technika ( Applebaum, Egel,Koegel,
Imboff, 1979).
– Mimo specjalnych umiejętności inne sfery funkcjonowania
znajdują się znacznie poniżej wieku życia dziecka.

29. Umiejętności szkolne :
– Testy badające edukacyjne funkcjonowanie dzieci z
autyzmem wykazały podobne zależności jak
badania testami oceniającymi poziom
funkcjonowania intelektualnego. Zadania oparte na
prostym zapamiętywaniu, mechanicznym
wykonywaniu często nie sprawiają dzieciom
trudności, podczas gdy ćwiczenia wymagające
myślenia przyczynowo – skutkowego, wyciągania
wniosków są dla nich bardzo trudne.
–

30. Umiejętności szkolne :
– Wiele badań naukowych potwierdziło występowanie
hyperlexii u dzieci z autyzmem (Burd, Fisher,
Kerbeshain, 1987; Welsh, Pennington,
Rogers,1987; Tirosh, Canby, 1993).
– Badania pokazały, że wysoko funkcjonujące dzieci
z autyzmem mogą funkcjonować w zakresie
umiejętności szkolnych tak dobrze jak rówieśnicy
do momentu wprowadzenia pojęć abstrakcyjnych i
umiejętności interpretowania i wnioskowania
(Goldstain, Minshew, Siegel 1994).

31. Leczenie
• W leczeniu dominuje podejście
niefarmakologiczne - specjalna edukacja i
terapia behawioralna. W leczeniu
farmakologicznym stosuje się neuroleptyki,
stymulanty i leki antydepresyjne. Ostatnie
badania wskazują jednak na nieskuteczność
antydepresantów, przynajmniej w terapii
krótkoterminowej

32. Badania przesiewowe
• Rodzice zazwyczaj jako pierwsi zauważają odbiegające
od normy zachowania u ich dzieci. Wprowadzenie
leczenia z opóźnieniem może wpłynąć na jego
długoterminowe efekty i dlatego następujące oznaki
powinny zostać poddane ocenie przez specjalistę bez
zwlekania:
• Brak gaworzenia przed 12 miesiącem życia.
• Brak gestykulacji (wskazywanie, machanie na
pożegnanie itp.)
• Brak wypowiadania słów przed 16 miesiącem życia.
• Brak spontanicznego wypowiadania fraz składających
się z dwóch słów (z pominięciem echolalii) przed 24
miesiącem życia.
• Utrata jakichkolwiek umiejętności językowych i
zdolności społecznych w każdym wieku

33. Badania przesiewowe
• Amerykańska Akademia Pediatrii zaleca wykonywanie badań
przesiewowych w kierunku spektrum autystycznego u 18- i 24-
miesięcznych dzieci przy użyciu oficjalnych testów przesiewowych
specyficznych dla autyzmu. W przeciwieństwie do tych zaleceń,
Narodowy Komitet Badań Przesiewowych Wielkiej Brytanii
odradza wykonywanie badań przesiewowych w kierunku spektrum
autystycznego u ogólnej populacji, ponieważ narzędzia używane w
badaniach nie zostały w pełni zatwierdzone, a interwencje nie
posiadają wystarczających dowodów skuteczności.
• Przesiewowe badania genetyczne na autyzm są nadal ogólnie
niepraktyczne. Rozwijanie badań genetycznych napotyka się z
problemami natury etycznej, prawnej oraz społecznej. Rynkowa
dostępność badań może wyprzedzić właściwe rozumienie ich
wyników przy uwzględnieniu genetycznej złożoności autyzmu.

34. Sytuacja osób
dorosłych
• Potrzeby i poziom funkcjonowania osób
dorosłych z autyzmem są bardzo różne, wielu
tych wyżej funkcjonujących potrafi dosyć
dobrze zasymilować się ze społeczeństwem,
mają pracę, rodziny itp. W wielu krajach dla
takich osób, wypracowuje się model
"mieszkań chronionych" (samodzielność z
pewną pomocą, superwizja), czasami
"mieszkań grupowych" (kilka osób we
wspólnym apartamencie pod opieką stałych
opiekunów).

35. Sytuacja osób
dorosłych
• Znacznie trudniej jest zapewnić byt autystom niżej
funkcjonującym, ze sprzężonymi, wielorakimi
niepełnosprawnościami współwystępującymi, które mają
skłonność do tym częstszego pojawiania się im bardziej głębokie
jest zaburzenie autystyczne; mogą być to m.in. Upośledzenie
umysłowe, padaczka, alergie pokarmowe, itp. Nie mogą oni żyć
samodzielnie ani w domach pomocy społecznej, jak pokazują
raporty Fundacji Synapsis, są narażeni na nadużycia ze strony
personelu i współmieszkańców. Przez swoja ślepotę na sygnały
społeczne oraz problemy z używaniem mowy są zupełnie
bezradni i nie potrafią skutecznie dochodzić swoich praw pomimo
świadomości swojego położenia. Także rodzice zakładają
stowarzyszenia/fundacje i działają sami na rzecz zapewnienia
godnej przyszłości swoich dorosłych już dzieci.

36. Organizacje i
stowarzyszenia
• Fundacja Synapsis, na jej stronach jest ogólnopolska
baza adresów placówek zajmujących się autyzmem
• Stowarzyszenie Pomocy Osobom Autystycznym
"Dalej Razem"- organizacja działająca na rzecz osób
autystycznych i ich rodzin.
• Stowarzyszenie na Rzecz Pomocy Dzieciom z
Autyzmem Odzyskać Więzi
• Stowarzyszenie Terapeutów- Stowarzyszenie
organizuje zajęcia dla osób z autyzmem.

37. Przykładowe Formy terapii:
• stymulacja sensoryczna
• psychoterapia
• logoterapia
• komunikacja / alternatywne metody komunikacji
• muzykoterapia
• arteterapia
• hipoterapia
• trening umiejętności społecznych
• biblioterapia
• światłoterapia
• koloroterapia
• usprawnianie ruchowe
• klimatoterapia

38. Literatura przedmiotu
• Jacek J. Błeszyński (red.), Terapie wspomagające rozwój osób z autyzmem, wyd. II
zm., Oficyna Wydawnicza "Impuls", Kraków 2005, .
• Lucyna Bobkowicz-Lewartowska, Autyzm dziecięcy. Zagadnienia diagnozy i terapii,
wyd. III, Oficyna Wydawnicza "Impuls", Kraków 2005,
• Elisabeth Hughes Asperger-Syndrom. Fluch oder Chance.,
• Autorenpower Verlag, Ludwigshafen am Rhein 2006. Language German..
• Aleksandra Maciarz, Dorota Drała, Dziecko autystyczne z zespołem Aspergera.
Studium przypadku, wyd. III, Oficyna Wydawnicza "Impuls", Kraków 2007
• Hugh Morgan Dorośli z autyzmem. Teoria i praktyka., tytuł oryginału: "Adults with
autism: a guide to theory and practice"
• Peter Szatmari Uwięziony umysł. Opowieści o ludziach z autyzmem (oryg. A mind
apart. Understanding children with autism and asperger syndrome.)
• Ewa Pisula, Dorota Danielewicz (red. nauk.), Wybrane formy terapii i rehabilitacji
osób z autyzmem, wyd. II, Oficyna Wydawnicza "Impuls", Kraków 2008,
• Barbara Winczura, Dziecko z autyzmem. Terapia deficytów poznawczych a teoria
umysłu, wyd. II, Oficyna Wydawnicza "Impuls", Kraków 2008,
• Tadeusz Pietras (red.), "Autyzm - epidemiologia, diagnoza i terapia", Wydawnictwo
Continuo, Wrocław 2010,
• http://www.autyzm.salve.net.pl