Samenwerken aan de financiële zelfredzaamheid van de consument Maatschappelijke veranderingen, zoals minder ruimhartige collectieve sociale regelingen, de veranderende samenstelling van de beroepsbevolking, en 24/7 aan verleidingen, maken de financiële zelfredzaamheid van de consument wenselijk. Maar in hoeverre is hij hier toe in staat? Wat kan én mag je van de consument verwachten? En welke rol kun je als financieel adviseur hier in spelen?

1. De financieel adviseur als
financiële dokter
Anna van der Schors
avdschors@nibud.nl | twitter: @annavdschors

2. Financiële
zelfredzaamheid
Wat kunnen en mogen we van de
consument verwachten?

3. Financiële zelfredzaamheid
Iemand is financieel zelfredzaam wanneer:
hij weloverwogen keuzes maakt zodanig dat
zijn financiën in balans zijn, zowel op
de korte als op de lange termijn

4. Competenties
1. In kaart brengen
De consument beschikt over een overzicht dat inzicht geeft in de mogelijkheden om
zijn financiën in balans te houden.
2. Verantwoord besteden
De consument besteedt zijn inkomsten zodanig dat zijn huishoud financiën op de
korte termijn balans zijn.
3. Vooruit kijken
De consument realiseert zich dat wensen en gebeurtenissen op de middellange en de
lange termijn financiële gevolgen hebben en stemt zijn huidige bestedingen hierop af.
4. Bewust financiële producten kiezen
De consument kiest financiële producten op basis van budgettaire overwegingen en
passend bij zijn persoon en persoonlijke huishoud situatie.
5. Over voldoende kennis beschikken
De consument beschikt over alle relevante kennis om zijn huishoud financiën op de
korte, middellange en de lange termijn in balans te brengen en te houden.

5. De praktijk: feiten & cijfers
• 25% weet niet hoe hoog huur/hypotheek is
• 55% houdt zijn uitgaven bij
• 30% van de alleenstaanden heeft geen spaarrekening
• 46% vindt: ‘de toekomst wijst zich vanzelf uit’
• 38% staat liever rood dan geld van spaarrekening halen
• 28% van degenen met schuld tussen 2000-5000 euro, heeft
meer dan 5000 euro aan spaargeld

6. Financiële problemen: wie?
Sociaal demografische kenmerken:
• Inkomen is niet van invloed
• Met uitkering meer risico
Vaardigheden:
• Administratie op orde
• Overzicht over en inzicht in inkomsten & uitgaven
Houding:
• Korte termijn denken
• Gevoelig voor verleidingen
• Spaarbehoefte

7. De sterkte vd invloed van factoren
1. De familie Adriaans
• 35 jaar oud, getrouwd en 2 kinderen
• In loondienst
• Koopwoning
• Voldoende financiële vaardigheden
• Positieve houding ten aanzien van geldzaken

8. 1. De familie Adriaans
• Geen kinderen ipv 2 kinderen
• Voldoende financiële vaardigheden
• Positieve houding ten aanzien van geldzaken
Kans op geldproblemen
0,9
0,8
0,7
0,6
0,5
0,4
0,3
0,21
0,2
0,1
0
familie 1
familie 2
familie 3
familie 4

9. 2. De familie Barend
• Geen kinderen ipv 2 kinderen
• Voldoende financiële vaardigheden
• Positieve houding ten aanzien van geldzaken
Kans op geldproblemen
0,9
0,8
0,7
0,6
0,5
0,4
0,3
0,21
0,2
0,14
0,1
0
familie 1
familie 2
familie 3
familie 4

10. 3. De familie Cornelissen
• Wel weer 2 kinderen
• Beperkte financiële vaardigheden
• Niet gevoelig voor verleidingen & geen leven van dag tot dag
Kans op geldproblemen
0,9
0,8
0,7
0,6
0,5
0,4
0,34
0,3
0,21
0,2
0,14
0,1
0
familie 1
familie 2
familie 3
familie 4

11. 4. De familie Dongel
• Onvoldoende financiële vaardigheden
• Gevoelig voor verleidingen en leven van dag tot dag
Kans op geldproblemen
0,9
0,85
0,8
0,7
0,6
0,5
0,4
0,34
0,3
0,21
0,2
0,14
0,1
0
familie 1
familie 2
familie 3
familie 4

12. Hoe vaak wordt de bal door
het witte team overgegooid?
The awareness test

13. Het M&M’s experiment
Twee groepen met deelnemers, allemaal op dieet
• Groep 1: moeilijke puzzels
• Groep 2: kon wachten
Vervolgens: beide groepen wachten in kamer met M&M’s
Welke groep nam meer M&M’s?

14. Wilskracht
Wilskracht is als een spier:
hij wordt moe door overbelasting, maar
kan door oefening sterker worden

15. De standaardoptie
Systeem A
Met gereserveerde stoel (toeslag)
Zonder gereserveerde stoel
Systeem B
Met gereserveerde stoel (toeslag)
Zonder gereserveerde stoel
Systeem B levert 40 miljoen dollar meer aan inkomsten
spoorwegmaatschappij

16. De standaardoptie
Overheid raadt standaardoptie van
pensioenverzekeraar af.
Hoeveel procent kiest standaardoptie?
A. Minder dan 50%
B. Meer dan 50%

17. De standaardoptie
Overheid stopt met campagne om niet voor
standaardoptie te kiezen.
Hoeveel procent kiest standaardoptie?
A. Minder dan 50%
B. Meer dan 50%

18. Hoe versterk je het
pensioensparen?
Twee groepen krijgen een foto te zien:
• Groep 1: foto van zichzelf nu
• Groep 2: foto van hoe hij er uit zal zien
bij pensionering
Wie spaart er meer voor
zijn pensioen?

19. Pensioensparen vergroten:
visualiseer je toekomstige ik
Als $ 1000 extra, wat doe je er mee?
- Koop iets moois voor speciaal persoon
- Investeer het in een pensioenregeling
- Regel een gezellig uitje
- Zet het op de bankrekening
Groep 2 investeert 30-40% meer geld in zijn
pensioenregeling dan groep 1

20. Een duwtje in de goede richting

21. De carrièregerichte individualist

22. Wat vindt de consument
belangrijk bij financieel advies?
Nibud-onderzoek: Hoe zoekt de consument financieel advies (2010)
• Niet belangrijk om te weten hoe een financieel
product in elkaar zit.
• Belangrijker: het effect van een product.
Wat wil consument weten?
• Bij levensverzekeringen: of product binnen financiële
planning past.
• Bij schadeverzekeringen: de dekking en de
afwikkeling van schade.

23. Motivatie & doelen stellen
Mensen raken doorgaans veel beter
gemotiveerd door de beweegredenen die zij
zelf hebben ontdekt en uitgesproken, dan
door de redenen die anderen aandragen.
(Blaise Pascal, 17e eeuws filosoof)

24. Financiële zelfredzaamheid
op de lange termijn
doelen (bij)stellen
keuzes
maken
in kaart
brengen
inzicht krijgen
overzicht
maken

25. Competentie 1: Doelen (bij)stellen voor (on)voorziene momenten in de toekomst
De consument stelt vast welke wensen hij heeft en met welke risico’s hij te maken
kan krijgen op (on)voorziene momenten in de toekomst.
•
Competenties
•
Competentie 2: In kaart brengen
De consument beschikt over een overzichtelijke financiële administratie op basis
waarvan de consequenties van een scenario direct te vinden zijn.
•
Competentie 3: Overzicht maken van de toekomstige financiële situatie
De consument maakt een schatting van zijn toekomstige inkomsten, uitgaven,
bezittingen en schulden, gegeven het scenario.
•
Competentie 4: Inzicht krijgen in de situatie, mogelijkheden en consequenties
De consument is zich bewust van zijn toekomstige financiële situatie, gegeven het
scenario. Bij mogelijke financiële tekorten in die situatie weet hij welke
mogelijkheden er zijn om die op te lossen en welke consequenties die hebben. .
•
Competentie 5: Keuzes maken
De consument weegt verschillende (financiële) mogelijkheden en producten af op
basis van zijn persoonlijke situatie en kenmerken van het product en neemt op
basis op daar van een besluit.

26. De financieel adviseur, de
consument & het Nibud
webwinkel Nibud: https://winkel.nibud.nl