Edukasyon sa Pagpapakatao, Grado 10, mga Modyul 7 at 8:
Modyul 7: Ang Kabutihan o Kasamaan ng Kilos Ayon sa Paninindigan, Gintong Aral, at Pagpapahalaga
Modyul 8: Mga Yugto ng Makataong Kilos at Mga Hakbang sa Moral na Pagpapasiya
Edukasyon sa Pagpapakatao, Grado 10, mga Modyul 7 at 8:
Modyul 7: Ang Kabutihan o Kasamaan ng Kilos Ayon sa Paninindigan, Gintong Aral, at Pagpapahalaga
Modyul 8: Mga Yugto ng Makataong Kilos at Mga Hakbang sa Moral na Pagpapasiya
EsP10: Mga isyung moral tungkol sa Buhay_044009.pptxJun-Jun Borromeo
Ang tao ay nilikhang malaya ng Diyos ngunit hindi ito nangangahulugang may karapatan na tayong gumawa ng masama sa ating kapwa man o sa ating sarili. Ang katawan ng tao ay templo ng Diyos kaya't nararapat lang na pangalagaan ito at huwag abusuhin. Sa modyul na dito, natalakay ang iba't ibang isyu tungkol sa buhay. Kabilang na rito ang paggamit ng bawal na gamot, alkoholismo, aborsiyon, pagpapatiwakal, at euthanasia or mercy killing. Maraming tukso an matatagpuan sa mundo na kailangang iwasan. Ngunit, ang ilan sa atin ay hindi magawang iwasan ang tuksong ito--- ang pagkalulong sa droga. Ang paggamit ng ipinagbabawal na gamot ay isa sa mga isyung tungkol sa buhay na kinakaharap ng ating lipunan sa ngayon. Ito ay nagdudulot ng kahirapan sa pag-proseso sa impormasyong dumadaloy sa isip ng tao. Nakakapagdulot din ito ng pagtaas sa bilang ng krimen sa isang bansa. Tulad ng paggamit ng droga, ang labis na pag-konsumo ng alak o tinatawag na alkoholismo ay isa rin sa mga isyu tungkol sa buhay. Ito ay nakakapagdulot ng maraming kimplikasyon sa katawan ng tao. Masasabing naaapektuhan ng alak o alkohol ang operasyon ng isip at kilos-loob ng tao na naging dahilan kung bakit nakagagawa siya ng mga bagay na hindi inaasahan katulad ng pakikipag-away sa kapuwa. Maraming kabataan ang nalululong sa droga at peer pressure ang isa sa mga sanhi nito. Hindi kailanman magiging makatuwiran na gumamit ng droga para lang mabilang sa isang grupo. Bilang isang kabataan, alam ko na ako ay maaaring maimpluwensiyahan ng aking kaibigan na gumawa ng isang bagay, mabuti man o masama. Ako ay binigyan ng pribelihiyong magkaroon ng iisip at kilos-loob, kaya nasa desisyon ko na kung magpapadala ba ako sa kanila na gumawa ng maasama o pipiliin kong pumanig sa tama. Ayon kay Agapay (2007), Ang aborsiyon o pagpapalaglag ay pag-alis ng isang fetus o sanggol sa sinapupunan ng ina. Maraming debate ang naganap kung gagawin ba itong legal o hindi. Mayroong dalawang panig tungkol dito: Pro-life at Pro-choice. Para sa akin, sumasang-ayon ako sa panig ng Pro-life dahil ituturing kong isang tao na may buhay ang fetus na may pagkakataon pang mabuhay sa mundo. Ang pagpapatiwakal naman ang sunod na itinalakay sa modyul na ito. Ang pagpapatiwakal ang sadyang pagkitil ng isang tao sa sariling buhay at naaayon sa sariling kagustuhan. Ang kawalan ng pag-asa ang isa sa mga sanhi nito. Para sa akin, ang pinaka- epektibong solusyon dito ay ang pananalig sa Diyos. Ang euthanasia o mercy killing ay isang gawain kung saan napadadali ang kamatayan ng isang taong may matindi at wala nang lunas na karamdaman. Ito aytumutukoy sa paggamit ng mga modernong medisina at kagamitan upang tapusin ang paghihirap ng isang maysakit. Mahirap magdesisyon kung gagawin ba natin ang prosesong ito o hindi lalo na't mahal mo sa buhay ang nasa sitwasyong ito. Ang mga nabanggit ay mga isyung tugkol sa buhay.
2. ANG MAKATAONG KILOS
ANG TAO AY SADYANG NATATANGI SAPAGKAT
IPINAGKALOOB SA KANYA ANG LAHAT NG
KAKAYAHAN UPANG HUBUGIN ANG KANIYANG
PAGKATAO AT UPANG MAGPAKATAO. PAANO NGA
NAHUHUBOG ANG PAGKATAO NG TAO?
Ayon kay Agapay, anumang uri ng indibidwal ang tao
ngayon at kung magiging anong uri siya ng tao sa mga
sumusunod ay nakasalalay sa Kilos na kaniyang gnagawa
ngayon at gagawin sa mga sumusunod na nalalabing araw
ng kaniyang buhay.
3. DALAWANG URI NG KILOS NG TAO:
ito ang kilos na isinagawa ng tao nang
may kaalaaman, Malaya at kusa. Ito ay
ginamitan ng isip at kilos-loob kaya’t may
kapanagutan ang taong gumawa nito.
Halimbawa: pagtulong sa isang
matanda na tumatawid sa kalsada,
pagbibigay ng pagkain sa pulubi at
lahat ng kilos na ginagamitan ng isip
at kilos-loob.
ito ang mga likas na kilos na
nagaganap sa tao na ayon sa kaniyang
kalikasan.
Mga halimbawa nito ay ang mga
biyolohikal at pisyolohikal na kilos
tulad ng paghinga, pagtibok ng puso,
pagkurap ng mata, pagkaramdam ng
sakit mula sa isang sugat at
paghikab.
2. MAKATAONG KILOS / HUMAN ACT
1. KILOS NG TAO / ACTS OF MAN
4. PANANAGUTAN
ANG PANANAGUTAN AY NARARAPAT NA MAY
KAALAMAN AT KALAYAAN SA PINILING KILOS
UPANG MASABING ANG KILOS AY
PAGKUKUSANG KILOS / VOLUNTARY ACT. ANG
BIGAT / DEGREE NG PANANAGUTAN SA
KINAKAHARAP NA SITWASYON NG ISANG
MAKATAONG KILOS AY NAKABATAY SA BIGAT
NG KAGUSTUHAN O PAGKUKUSA.
5. ang kilos na may kaalaman at pagsang-ayon.
Ang gumagawa ng kilos ay may pagkaunawa
sa kalikasan at kahihinatnan nito.
ang kilos na may paggamit ng kaalaman
ngunit kulang ang pagsang-ayon. Makikita ito
sa kilos na hindi isinagawa bagaman may
kaalaman sa gawain na dapat isakatuparan.
Ang kilos na walang kaalaman kaya’t walang
pagsang-ayon sa kilos. Ang kilos na ito ay
hindi pananagutan ng tao dahil hindi niya
alam kaya’t walang pagkukusa.
1. KUSANG-LOOB
1
2
3
2. DI- KUSANG-LOOB
3. Walang kusang loob
Tatlong Uri ng Kilos
Ayon sa Kapanagutan
6. MAKATAONG KILOS
AT OBLIGASYON
MAKIKITA SA LAYUNIN NG ISANG
MAKATAONG KILOS KUNG ITO AY MAS
MABUTI. DITO MAPATUTUNAYAN KUNG
BAKIT GINAWA ANG ISANG BAGAY. AYON
KAY ARISTOTELES, ANG KILOS O GAYA AY
HINDI AGAD NAHUHUSGAHAN KUNG
MASAMA O MABUTI ITO. HALIMBAWA: SA
PAGTULONG SA KAPWA, HINDI AGAD
MASASABING MABUTI AT MASAMA ANG
IPINAKITA MALIBAN SA LAYUNIN NG
GAGAWA NITO.
7. MAKATAONG KILOS
AT OBLIGASYON
ANG LAHAT NG BAGAY AY MAY LIKAS NA
LAYUNIN O DAHILAN. KUNG ILALAPAT SA
MGA SITWASYON, ANG BAWAT KILOS NG
TAO AY MAY LAYUNIN. ANG LAYUNING
ITO AY NAKAKABIT SA KABUTIHANG
NATATAMO SA BAWAT KILOS NA
GINAGAWA. ANG KABUTIHANG ITO AY
NAKIKITA NG ISIP NA NAGBIBIGAY NG
PAGKUKUSA SA KILOS-LOOB NA ABUTIN
TUNGO SA KANIYANG KAGANAPAN- ANG
KANIYANG SARILING KABUTIHAN O MAS
MATAAS MATAAS PANG KABUTIHAN.
8. MAKATAONG KILOS
AT OBLIGASYON
Ayon kay Santo Tomas, ang isang gawa o
kilos ay obligado. Lamang kung hindi
pagtuloy sa paggawa nito ay may masamang
mangyayari. Dapat piliin ng tao ang mas
mataas na kabutihan- ang kabutihan ng sarili
at ng iba patungo sa pinakamataas na
layunin.
9. Kung sa kabuuan ng kanyang pakay ay nakikita ng tao
ang isang masamang epekto ng kilos na sa kaniya ang
kapanagutan ng kilos.
Ang pamaraan ba ay tugma sa pag-abot
ng layunin at hindi lamang kasangkapan sa
pag-abot ng naisin?
Ang pamamaraan na pinili ay mas nakabubuti
sa isang tao na na hindi isinasa-alang alang
ang kapakanan nito.
1. PAGLALAYON.
1
2
3
2. PAG-IISIP NG PARAAN NA MAKARATING SA LAYUNIN.
3. Pagpili ng pinakamalapit na paraan.
Kabawasan ng Pananagutan:
Kakulangan sa Proseso ng
Pagkilos
10. MGA SALIK NA NAKAAAPEKTO
SA MAKATAONG KILOS
1. Kamangmangan
2. Masidhing Damdamin
3. Takot
4. Karahasan
5. Gawi