Al Barailviyya Haqaiq W Aqaid by Syed Rahmat ullah qadri, Al Barailwiyyah, al barelviyyah, al barailviya, ihsan elahi, wahabi najdi aqaid, aqaid ul najadia,ahle hadees, fitna e najad, fitna e ahle hadees, fitna e wahabiyat, fitna e ghair muqalediyyat,wahabi mazhab, ahle sunnat, ahnaf, Objection on Ahle sunnat, Ala hazrat, Imam ahmad raza khan qadri

1. ‫وعقائد‬ ‫حقائق‬ ‫َّة‬‫ِِي‬‫َو‬‫ل‬ْ‫ي‬َ‫ر‬َ‫ب‬‫ال‬1

2. ‫وعقائد‬ ‫حقائق‬ ‫َّة‬‫ِِي‬‫َو‬‫ل‬ْ‫ي‬َ‫ر‬َ‫ب‬‫ال‬2
‫افبحث‬ ‫خمطط‬
‫األول‬ ‫ادبحث‬:ٜٔ‫افقهٚب‬ ٜ‫احلرـ‬ ‫وٕنٖة‬ ٜ‫افزيِقي‬ْ‫افس‬ ‫أهؾ‬ ‫ظِامء‬ ‫وردود‬ ‫اهلْد‬ ‫ذم‬ٜ
ِٚٓٔ‫ظ‬(.‫ضبَٚت‬ ‫مـ‬ ‫مخس‬ ‫ظذ‬ ‫حيتقي‬ ٞ‫ادبح‬ ‫وهذا‬‫بٚفرد‬ ‫ؿٚمقا‬ ‫افذيـ‬ ‫افًِامء‬
‫ظِٔٓؿ‬.)
‫افثاين‬ ‫ادبحث‬:ٚ‫ومًتَداهت‬ ٜ‫افزيِقي‬.
‫افثافث‬ ‫ادبحث‬:‫واخلراؾٚت‬ ٜ‫افبدظ‬ ‫ظذ‬ ‫وافرد‬ ٜ‫افزيِقي‬.
‫افرابع‬ ‫ادبحث‬:‫ؾٔف‬ ‫افًِامء‬ ‫وآراء‬ ‫خٚن‬ ٚ‫رض‬ ‫أمحد‬ ‫اإلمٚم‬ ٜ‫ظبَري‬.

3. ‫وعقائد‬ ‫حقائق‬ ‫َّة‬‫ِِي‬‫َو‬‫ل‬ْ‫ي‬َ‫ر‬َ‫ب‬‫ال‬3
‫اإلهداء‬
‫وؽدي‬ ‫فقومي‬ ‫وذخري‬ ‫ورجايت‬ ‫وثؼتي‬ ‫وشـدي‬ ‫شقدي‬ ‫األظظم‬ ‫ادؼام‬ ‫صاحب‬ ‫إػ‬
‫حمؿد‬‫وشِؿ‬ ‫ظِٔف‬ ‫اهلل‬ ‫صذ‬
‫وإػ‬‫أمي‬‫ؾهزت‬ ‫وشٍري‬ ‫ؾراؿل‬ ٚٓ‫آد‬ ‫افتل‬
‫شٔدي‬ ‫وإػ‬‫وافدي‬‫ادنٚق‬ ‫حتّؾ‬ ‫ظذ‬ ‫افقافدة‬ ‫أظٚن‬ ‫افذي‬
‫وأ‬‫افٍراق‬ ‫جٚء‬ ‫حتك‬ ‫افًِؿ‬ ِٛ‫ض‬ ‫ظذ‬ ‫ظْٕٚل‬..........
‫ؾراق‬ ‫وأى‬...........................................!
‫ؿبؾ‬ ‫ؾجٚءه‬ ‫ادقت‬ ‫يِّٓف‬ ‫ؾِؿ‬ ‫إفٔف‬ ‫ٕظقد‬ ‫إتيرين‬ ‫افذى‬ ‫إػ‬‫أ‬‫وأراه‬ ‫يراين‬ ‫ن‬
‫أن‬ ‫وؿٔؾ‬‫مثقاه‬ ‫ذم‬ ‫تهِف‬ ٜ‫هدي‬ ‫افًّؾ‬ ‫هذ‬ ‫أؿدم‬ ‫إفٔف‬ ‫ٕداءه‬ ‫وأشّع‬ ‫صقيت‬ ‫يسّع‬
‫تًٚػ‬ ‫اهلل‬ ٜ‫رمح‬
‫ـ‬ ‫إػ‬ٞ‫افبح‬ ‫هذا‬ ‫إمتٚم‬ ‫ذم‬ ‫وشٚهؿ‬ ٚ‫حرؾ‬ ‫ظِّْل‬ ‫مـ‬ ‫ؾ‬

4. ‫وعقائد‬ ‫حقائق‬ ‫َّة‬‫ِِي‬‫َو‬‫ل‬ْ‫ي‬َ‫ر‬َ‫ب‬‫ال‬4
‫افرحقم‬ ‫افرمحن‬ ‫اهلل‬ ‫بسم‬
‫مؼدمة‬
‫ادهىٍك‬ ‫ٕبٔف‬ ‫ظذ‬ ‫وافسالم‬ ‫وافهالة‬ ‫وـٍك‬ ‫هلل‬ ‫احلّد‬^‫افٌر‬ ‫وأصحٚبف‬ ‫آفف‬ ‫وظذ‬
‫افديـ‬ ‫يقم‬ ‫إػ‬ ‫ب٘حسٚن‬ ‫تبًٓؿ‬ ‫مـ‬ ‫وظذ‬ ‫ادٔٚمغ‬...
‫بًد‬ ٚ‫أم‬:
‫ا‬ ‫إػ‬ ‫افدظقة‬ ‫شامء‬ ‫ذم‬ ‫حتِؼ‬ ‫افُِامت‬ ‫تِؽ‬ ‫تزال‬ ٓٚ‫وم‬ ‫إرض‬ ‫اهلل‬ ‫يرث‬ ‫حتك‬ ‫تًٚػ‬ ‫هلل‬
‫أم‬ ُٜ‫م‬ ‫ذم‬ ‫شقاء‬ ‫مُٚن‬ ‫أي‬ ‫ذم‬ ‫تُرر‬ ‫أن‬ ًٚ‫ظجٔب‬ ‫وفٔس‬ ‫زمٚن‬ ‫فُؾ‬ َٝٔ‫ش‬ ‫ـِامت‬ ، ِٚٓٔ‫ظ‬
‫بٚـستٚن‬ ‫ذم‬ ‫أم‬ ‫اهلْد‬ ‫ذم‬.
‫ظِٔف‬ ‫اهلل‬ ‫صذ‬ ‫حمّد‬ ٕٚ‫وشٔد‬ ‫ٕقؾؾ‬ ‫بـ‬ ٜ‫ورؿ‬ ٚ‫بىاله‬ ‫ـٚن‬ ‫افتل‬ ‫افُِامت‬ ‫تِؽ‬ ‫هل‬
‫وشِؿ‬.
ٜ‫ورؿ‬ ‫ؿٚل‬:‫ؿقمؽ‬ ‫خيرجؽ‬ ‫إذ‬ ًٚٔ‫ح‬ ‫أـقن‬ ‫فٔتْل‬.
‫ؾَٚل‬‫اهلل‬ ‫رشقل‬^:‫؟‬ ‫هؿ‬ ‫خمرجل‬ ‫أو‬!
ٜ‫ورؿ‬ ‫ؿٚل‬:‫ظقدي‬ ٓ‫إ‬ ‫بف‬ ٝ‫جئ‬ ٚ‫م‬ ‫بّثؾ‬ ‫ؿط‬ ‫رجؾ‬ ‫يٖت‬ ‫مل‬ ، ‫ًٕؿ‬(1
).
1
-‫صحٔحف‬ ‫ذم‬ ‫افبخٚري‬ ‫أخرجف‬ ٞ‫حدي‬ ‫مـ‬ ًٜ‫ؿى‬–‫افقحل‬ ‫بدء‬ ‫ـتٚب‬–‫برؿؿ‬3.‫صحٔح‬
‫افبخٚري‬–‫ط‬–‫افريٚض‬ ‫افسالم‬ ‫دار‬–ٜٕٔٚ‫افث‬ ًٜ‫افىب‬(1419‫هـ‬–1999‫م‬)

5. ‫وعقائد‬ ‫حقائق‬ ‫َّة‬‫ِِي‬‫َو‬‫ل‬ْ‫ي‬َ‫ر‬َ‫ب‬‫ال‬5
‫افرشؾ‬ ٜ‫فقرث‬ ‫حيدث‬ ‫فِرشؾ‬ ‫حدث‬ ‫افذي‬ ‫هذا‬ ‫ومثؾ‬(‫إتَٔٚء‬ ‫افًِامء‬)‫درب‬ ‫وهُذا‬
‫وجيتٓد‬ ‫ينّر‬ ‫أن‬ ٛ‫جي‬ ٚٓٔ‫ؾ‬ ‫افسٚئر‬ ‫اهلل‬ ‫إػ‬ ‫افقصقل‬
‫أر‬ ‫ؾقق‬ ‫ـامش‬ ‫واصْع‬‫يرى‬ ٚ‫م‬ ‫حيذر‬ ‫ض‬
‫ا‬ ‫اددخؾ‬ ‫هبذا‬‫أصٚب‬ ‫ؾام‬ ، ‫اددخؾ‬ ‫هذا‬ ‫دثؾ‬ ‫حيتٚج‬ ‫افذي‬ ٞ‫افبح‬ ٜ‫مَدم‬ ‫أبدأ‬ ‫دبٚرك‬
ِٜٓ‫اجل‬ ‫أيدي‬ ‫ظذ‬ ‫بالء‬ ‫مـ‬ ‫اهلل‬ ‫رمحف‬ ‫خٚن‬ ٚ‫رض‬ ‫امحد‬ ‫افنٔخ‬ ٚٓ‫وإمٚم‬ ٜ‫افزيِقي‬
‫بـ‬ ‫فٔذـر‬ ‫واحلٚؿديـ‬ ‫ادتًِّغ‬ ‫وإٔهٚف‬(ٓ‫إ‬ ‫بف‬ ٝ‫جئ‬ ٚ‫م‬ ‫بّثؾ‬ ‫ؿط‬ ‫رجؾ‬ ‫يٖت‬ ‫مل‬
‫ظقدي‬)‫ا‬ ‫اهلل‬ ‫أهؾ‬ ‫مـ‬ ‫رجؾ‬ ‫ظذ‬ ًّٝ‫واجت‬ ٜ‫مجٚظ‬ ٝ‫ؿٚم‬ ‫ـِام‬ّٝ‫هت‬!‫ظٚمل‬ ‫ؿٚم‬ ‫ـِام‬
‫اهتؿ‬ ‫ورشقفف‬ ‫اهلل‬ ٛ‫ح‬ ‫ظذ‬ ‫افْٚس‬ ‫بجّع‬!‫ظـ‬ ‫وفرشقفف‬ ‫هلل‬ ‫بٚفقٓء‬ ‫ؿقم‬ ‫ؿٚم‬ ‫ـِام‬
‫اهتّقا‬ ‫ظٚمل‬ ‫ضريؼ‬!‫؟‬ ََٜٔ‫احل‬ ‫هل‬ ٚ‫وم‬ ‫؟‬ ‫ودٚذا‬ ‫؟‬ ‫هذا‬ ‫وراء‬ ‫ؾّـ‬
ٓ ‫مـ‬ ‫ؾْٓٚك‬ ، ‫فِجّٔع‬ ً‫ا‬‫طٚهر‬ ً‫ا‬‫أمر‬ ‫صٚر‬ ‫ادسِّغ‬ ِٛ‫وؿ‬ ‫ظغ‬ ‫مـ‬ ًٜٔ‫ادرج‬ ‫إشَٚط‬ ‫إن‬
‫هل‬ ‫تُقن‬ ‫أن‬ ‫فِّسِّغ‬ ‫يريد‬‫وحتك‬ ‫ٕٚظؼ‬ ‫ـؾ‬ ‫أتبٚع‬ ‫يبَقا‬ ‫حتك‬ ، ٚ‫هب‬ ‫يثَقن‬ ًٜٔ‫مرج‬ ‫ؿ‬
ٜ‫صقـ‬ ‫هلؿ‬ ‫تُقن‬ ٓ.
‫شٓٚم‬ ‫مـ‬ ٜ‫افْٚجح‬ ٜٔ‫اإلشالم‬ ‫افتجًّٚت‬ ‫مـ‬ ٚ‫ؽره‬ ‫أصٚب‬ ٚ‫م‬ ٜ‫افزيِقي‬ ‫أصٚب‬ ‫وؿد‬
ًٚ‫أشٚش‬ ‫ـٚن‬ ‫خٚن‬ ٚ‫رض‬ ‫أمحد‬ ٚٓ‫إمٚم‬ ‫ضب‬ ‫أن‬ ‫ويبدو‬ ، ٚ‫هب‬ ‫افٍتؽ‬ ‫أرادت‬ ٜ‫مسّقم‬
‫ا‬ ‫ؾَد‬ ، ٜٔ‫افهٚؾ‬ ٜٔ‫افهقؾ‬ ٜ‫اجلامظ‬ ‫هذه‬ ‫ظذ‬ ‫فَِوٚء‬‫أهؾ‬ ‫مـ‬ ‫فٔس‬ ‫بٖٕف‬ ‫اهلل‬ ‫رمحف‬ ‫هتؿ‬
‫ذفؽ‬ ‫وؽر‬ ، ‫وافوالٓت‬ ‫افبدع‬ ‫بْؼ‬ ‫وؿٚم‬ ‫جديد‬ ‫بديـ‬ ‫جٚء‬ ‫وإٔف‬ ، ٜ‫واجلامظ‬ ْٜ‫افس‬
‫بريء‬ ْٚٓ‫م‬ ‫هق‬ ‫افتل‬ ‫افتٓؿ‬ ‫مـ‬.
ٜ‫واضح‬ ٜ‫مًرؾ‬ ‫خٚن‬ ٚ‫رض‬ ‫أمحد‬ ‫اإلمٚم‬ ‫ظَٔدة‬ ‫يًرؾقا‬ ‫مل‬ ‫افْٚس‬ ‫بًض‬ ‫أن‬ ‫ادٗشػ‬ ‫ومـ‬
‫ف‬ ‫حٚل‬ ‫ـؾ‬ ‫وظذ‬ ، ‫ومٗفٍٚتف‬ ‫ـتبف‬ ‫ظذ‬ ‫إضالظٓؿ‬ ‫فًدم‬ ً‫ا‬‫ٕير‬‫أن‬ ‫شْجد‬ ‫إمر‬ ًْٚ‫تتب‬ ‫ق‬

6. ‫وعقائد‬ ‫حقائق‬ ‫َّة‬‫ِِي‬‫َو‬‫ل‬ْ‫ي‬َ‫ر‬َ‫ب‬‫ال‬6
ٜ‫اهلْدي‬ ‫افَٚرة‬ ‫صبف‬ ‫ذم‬ ٜ‫واجلامظ‬ ْٜ‫افس‬ ‫ٕهؾ‬ ‫ادْٚبذيـ‬‫و‬ٜ‫اجلامظ‬ ‫هذه‬ ‫شّقا‬ ٜٕٔٚ‫افبٚـست‬
‫بٚشؿ‬«ٜ‫افزيِقي‬‫ش‬ْٜ‫افس‬ ‫أهؾ‬ ‫وينتّقا‬ ‫يسبقا‬ ‫وأن‬ ، ٜ‫حديث‬ ٜ‫ؾرؿ‬ ٚ‫أهن‬ ‫يبدو‬ ‫فُل‬ ،
‫اهتّقا‬ ‫افذيـ‬ ‫أـثر‬ ‫أن‬ ‫ٕجد‬ ‫وـذفؽ‬ ، ‫آظتداء‬ ‫هذا‬ ‫ظذ‬ ‫أحد‬ ‫يٗاخذهؿ‬ ٓ‫و‬ ، ٜ‫بسٓقف‬
‫اإل‬‫ضًٍٚء‬ ‫ـٕٚقا‬ ‫وٕهنؿ‬ ، ‫وضالفتٓؿ‬ ‫بدظٓؿ‬ ‫ظِٔٓؿ‬ ‫يرد‬ ‫افذيـ‬ ‫هؿ‬ ٚ‫رض‬ ‫أمحد‬ ‫مٚم‬
‫وآهتٚمٚت‬ ‫وافنتؿ‬ ‫بٚفسبٚب‬ ٓ‫إ‬ ‫مقاجٓتف‬ ‫إػ‬ ً‫ال‬ٔ‫شب‬ ‫جيدوا‬ ‫مل‬ ‫؛‬ ٜ‫واحلج‬ ‫بٚفًِؿ‬.
‫مقضد‬ ‫جبؾ‬ ‫ظذ‬ ‫ـٚن‬ ‫وفق‬ ‫ضد‬ ‫مـ‬ ‫إٕسٚن‬ ‫خيِق‬ ٓ‫و‬
‫و‬ ٚ‫ومًتَداهت‬ ٜ‫افزيِقي‬ ‫تًٚػ‬ ‫اهلل‬ ‫صٚء‬ ‫إن‬ ٞ‫افبح‬ ‫هذا‬ ‫ذم‬ ‫وشٖبغ‬‫ظذ‬ ْٚٓ‫م‬ ‫افرد‬
‫إن‬ ٜ‫بٕٚدف‬ ‫وشآيت‬ ، ٚ‫ويبٌوقهن‬ ٚ‫يتّٓقهن‬ ‫افذيـ‬ ‫أؿقال‬ ‫وأؾْد‬ ، ‫وافبدظٚت‬ ‫اخلراؾٚت‬
ٜ‫اخلٚدظ‬ ٜ‫افُٚذب‬ ‫اهتٚمٚهتؿ‬ ‫خٚن‬ ٚ‫رض‬ ‫امحد‬ ‫اإلمٚم‬ ‫ظـ‬ ‫تذب‬ ‫افتل‬ ‫اهلل‬ ‫صٚء‬.
‫ـتبه‬
‫األمي‬ ‫افـبي‬ ‫بذيل‬ ‫ادعتصم‬ ‫افعبد‬^
‫رمحت‬ ‫شقد‬‫افؼادري‬ ‫اهلل‬
‫دمنؼ‬–ٚ‫افن‬‫م‬
25/5/2008‫م‬

7. ‫وعقائد‬ ‫حقائق‬ ‫َّة‬‫ِِي‬‫َو‬‫ل‬ْ‫ي‬َ‫ر‬َ‫ب‬‫ال‬7
‫افعربقة‬ ‫اجلزيرة‬ ‫دم‬ ‫افوهابقة‬ ‫احلرـة‬(1
)
‫ذم‬ ‫اين‬ّ‫احلر‬ ّٜٔٔ‫ت‬ ‫ابـ‬ ‫إول‬ ّٚٓٔ‫زظ‬ ‫يد‬ ‫ظذ‬ ‫افًرب‬ ‫جزيرة‬ ‫ذم‬ ٜٔ‫افقهٚب‬ ٜ‫احلرـ‬ ‫ٕنٖت‬
‫اهلجري‬ ‫افسٚبع‬ ‫افَرن‬ ‫تسًْٔٚت‬،‫يد‬ ‫ظذ‬ ٞ‫احلدي‬ ‫افًك‬ ‫ذم‬ ‫ادْيؿ‬ ُِٚٓ‫ص‬ ‫وأخذت‬
‫افقهٚب‬ ‫ظبد‬ ‫بـ‬ ‫حمّد‬ ‫افثٚين‬ ّٚٓٔ‫زظ‬،‫هل‬ ‫تهدى‬ ‫وافتل‬‫افقهٚب‬ ‫ظبد‬ ‫بـ‬ ‫حمّد‬ ‫افنٔخ‬ ٚ
‫تٚرة‬ ‫واإلرصٚد‬ ‫بٚفْهح‬،‫أخرى‬ ‫تٚرة‬ ‫افسالح‬ ‫وبَقة‬،‫شِىٚن‬ ‫دظّف‬ ‫حغ‬
‫افسًقديغ‬(2
).
ًٓ‫أو‬ ‫افرجِغ‬ ‫هذيـ‬ ٜ‫ترمج‬ ‫صديد‬ ‫ب٘جيٚز‬ ‫وٕتْٚول‬،‫ومقؿػ‬ ٚ‫أؾُٚرمه‬ ‫إػ‬ ‫ْٕتَؾ‬ ‫ثؿ‬
‫اإلشالم‬ ‫ظِامء‬،ٜ‫احلرـ‬ ‫هذه‬ ‫مـ‬ ‫خٚن‬ ٚ‫رض‬ ‫أمحد‬ ‫اإلمٚم‬ ‫ؾٔٓؿ‬ ‫بام‬.
ًٓ‫أو‬:‫ا‬ ‫افشقخ‬‫تقؿقة‬ ‫بن‬:
‫احلْبع‬ ‫افدمنَل‬ ‫اين‬ ّ‫احلر‬ ّٜٔٔ‫ت‬ ‫بـ‬ ‫افسالم‬ ‫ظبد‬ ‫بـ‬ ‫احلِٔؿ‬ ‫ظبد‬ ‫بـ‬ ‫أمحد‬ ‫هق‬،‫ذم‬ ‫وفد‬
ْٜ‫ش‬ ‫إول‬ ‫ربٔع‬ ‫ظٚذ‬661‫هـ‬،‫ادنٓقر‬ ‫احلْبع‬ ّٜٔٔ‫ت‬ ‫ابـ‬ ‫ادجد‬ ‫افٍَٔف‬ ‫حٍٔد‬ ‫وهق‬.
‫ذويف‬ ‫مع‬ ‫احلِٔؿ‬ ‫ظبد‬ ‫افنٔخ‬ ‫وافده‬ ‫بف‬ ‫أتك‬ ‫وؿد‬ ِٜ‫احلْٚب‬ ‫مـ‬ ‫ظِؿ‬ ٝٔ‫ب‬ ‫ذم‬ ‫ان‬ ّ‫بحر‬ ‫وفد‬
‫إػ‬ ‫هْٚك‬ ‫مـ‬‫ادٌقل‬ ‫مـ‬ ًٚ‫خقؾ‬ ‫افنٚم‬،‫افنٚم‬ ‫ظِامء‬ ‫أـرمف‬ ًٚ‫هٚدئ‬ ً‫ال‬‫رج‬ ‫أبقه‬ ‫وـٚن‬
‫فف‬ ‫مسٚظدة‬ ِّٜٔ‫ظ‬ ‫وطٚئػ‬ ‫ظدة‬ ‫قه‬ّ‫ف‬‫و‬ ‫حتك‬ ٜ‫احلُقم‬ ‫ورجٚل‬،‫وافده‬ ‫مٚت‬ ‫أن‬ ‫وبًد‬
1
-‫أمح‬ ‫اإلمٚم‬‫ص‬ ‫احلٍْل‬ ‫افٍَف‬ ‫ذم‬ ‫وأثره‬ ‫خٚن‬ ٚ‫رض‬ ‫د‬94.
2-‫احلٍْل‬ ‫افٍَف‬ ‫ذم‬ ‫وأثره‬ ‫خٚن‬ ٚ‫رض‬ ‫أمحد‬ ‫اإلمٚم‬–‫صٚه‬ ‫ٕٚدر‬ ‫بر‬ ‫بـ‬ ‫صٚه‬ ‫أمحد‬ ‫منتٚق‬ ‫فـ‬–‫ط‬
1418‫هـ‬-1998‫ص‬ ‫م‬94
‫اإلشالمل‬ ‫افتهقف‬ ‫ذم‬ ‫ادًٚسة‬ ‫وإؾُٚر‬ ٛ‫ادذاه‬/‫ص‬ ‫احلسـ‬ ‫دحّد‬92،93،‫ط‬.‫دار‬
‫افبنر‬–ٚ‫ضْى‬1990.

8. ‫وعقائد‬ ‫حقائق‬ ‫َّة‬‫ِِي‬‫َو‬‫ل‬ْ‫ي‬َ‫ر‬َ‫ب‬‫ال‬8
‫ذم‬ ‫اديض‬ ‫ظذ‬ ‫فف‬ ًًٚٔ‫تنج‬ ‫درشف‬ ‫حرضوا‬ ‫بؾ‬ ‫وافده‬ ‫وطٚئػ‬ ‫هذا‬ ّٜٔٔ‫ت‬ ‫ابـ‬ ‫قا‬ّ‫ف‬‫و‬
ٕ ‫ـؾ‬ ‫مع‬ ‫صٖهنؿ‬ ‫هق‬ ‫ـام‬ ً‫ا‬‫خر‬ ‫ظِٔف‬ ‫وأثْقا‬ ‫وافده‬ ‫وطٚئػ‬ٜ‫بٚفرظٚي‬ ‫حََٔل‬ ‫ٚصئ‬،
‫ظبٚس‬ ‫بْل‬ ‫أحد‬ ‫يهحبٓؿ‬ ‫ادٌقل‬ ‫وجف‬ ‫مـ‬ ‫ذويف‬ ‫مٓٚجرة‬ ‫مـ‬ ًٚ‫ٕٚصئ‬ ‫ـٚن‬ ‫هذا‬ ‫وظىٍٓؿ‬
،‫بًد‬ ‫ؾٔام‬ ‫بّك‬ ٜ‫اخلالؾ‬ ‫تقػ‬ ‫افذي‬ ‫وهق‬،‫فق‬ ٞٔ‫بح‬ ‫تراث‬ ٓ‫و‬ ‫مٚل‬ ‫بال‬ ‫وافده‬ ‫وتقذم‬
‫وافنَٚء‬ ‫افبٗس‬ ‫ظٔٚفف‬ ‫فَِل‬ ‫وطٚئٍف‬ ‫ذم‬ ‫أخرون‬ ‫ظغ‬....‫ظِٔف‬ ‫ادثْٔغ‬ ِٜ‫مج‬ ‫ذم‬ ‫وـٚن‬
‫اف‬ ‫افتٚج‬‫بٚفٍرح‬ ‫ادًروف‬ ‫ٍرازي‬،‫افزهٚن‬ ‫وابـ‬،‫افَزويْل‬ ‫واجلالل‬،‫وافُامل‬
‫افزمُِٚين‬،‫إٕهٚري‬ ‫احلرير‬ ‫بـ‬ ‫وحمّد‬،‫وؽرهؿ‬ ‫افَقٕقي‬ ‫وافًالء‬،‫ثْٚء‬ ‫فُـ‬
‫ثْٚئٓؿ‬ ‫ظذ‬ ٞ‫افبٚظ‬ ‫إػ‬ ‫يْتبف‬ ‫ومل‬ ّٜٔٔ‫ت‬ ‫ابـ‬ َّ‫ّر‬‫ؽ‬ ‫هٗٓء‬،‫وآخر‬ ‫حغ‬ ‫بغ‬ ًٚ‫بدظ‬ ‫يذيع‬ ‫ؾبدأ‬
،‫إو‬ ‫ذم‬ ‫مًف‬ ‫يتسٚحمقن‬ ‫افًِؿ‬ ‫وأهؾ‬‫ؾِتٚت‬ ‫تُقن‬ ‫ربام‬ ‫افُِامت‬ ‫تِؽ‬ ‫أن‬ ‫بٚظتبٚر‬ ‫ائؾ‬
ِٚٓٔ‫ظ‬ ‫هق‬ ‫يْىقي‬ ٓ،‫افهحٔح‬ ‫بٚدًْك‬ ‫ؾٚتـ‬ ‫إٔف‬ ‫وظِّقا‬ ‫طْٓؿ‬ ‫خٚب‬ ‫فُـ‬،‫ؾتخِقا‬
‫ؾتْف‬ ‫تقايل‬ ‫ظذ‬ ‫واحد‬ ‫إثر‬ ‫واحد‬ ‫ظْف‬،‫وـثرت‬ ‫صٔتف‬ ‫ذاع‬ ‫ـٚن‬ ‫وإن‬ ّٜٔٔ‫ت‬ ‫ابـ‬ ‫إن‬ ‫ثؿ‬
‫وأتبٚظف‬ ‫مٗفٍٚتف‬،‫افديـ‬ ‫ويل‬ ‫افٍَٔف‬ ‫احلٚؾظ‬ ‫ث‬ّ‫ادحد‬ ‫ؾٔف‬ ‫ؿٚل‬ ‫ـام‬ ‫ؾٕ٘ف‬‫صٔخ‬ ‫ابـ‬ ‫افًراؿل‬
‫ـتٚبف‬ ‫ذم‬ ‫افًراؿل‬ ‫افديـ‬ ‫زيـ‬ ‫احلٚؾظ‬(ُٜٔ‫اد‬ ِٜ‫إشئ‬ ‫ظذ‬ ٜٔ‫ادرض‬ ٜ‫إجقب‬: )«‫ظِّف‬
‫ظَِف‬ ‫مـ‬ ‫أـز‬‫ش‬،ًٚ‫أيو‬ ‫وؿٚل‬:‫ـثرة‬ ‫مسٚئؾ‬ ‫ذم‬ ‫اإلمجٚع‬ ‫ق‬ َّ‫خر‬ ‫إٔف‬،‫ؿٔؾ‬:‫شتغ‬ ‫تبِغ‬
ِٚٓٔ‫ظ‬ ‫اإلمجٚع‬ ‫إًَٚد‬ ‫بًد‬ ٚٓٔ‫ؾ‬ ‫خٚفػ‬ ‫افٍروع‬ ‫ذم‬ ٚٓ‫وبًو‬ ‫إصقل‬ ‫ذم‬ ٚٓ‫بًو‬ ٜ‫مسٖف‬.
‫وت‬‫وؽرهؿ‬ ‫افًقام‬ ‫مـ‬ ‫خِؼ‬ ‫ذفؽ‬ ‫ظذ‬ ‫بًف‬،‫وتبديًف‬ ‫ظِٔف‬ ‫افرد‬ ‫ذم‬ ‫ظكه‬ ‫ظِامء‬ ‫ؾٖرسع‬
،‫افسبُل‬ ‫افُٚذم‬ ‫ظبد‬ ‫بـ‬ ‫ظع‬ ‫افديـ‬ ‫تَل‬ ‫حٚؾظ‬ ‫اإلمٚم‬ ‫مْٓؿ‬،ٚ‫م‬ ّٜٔ‫ادو‬ ‫افدرة‬ ‫ذم‬ ‫ؿٚل‬
‫ٕهف‬:‫افًَٚئد‬ ‫أصقل‬ ‫ذم‬ ‫أحدث‬ ٚ‫م‬ ّٜٔٔ‫ت‬ ‫ابـ‬ ‫أحدث‬ ٚ‫د‬ ‫ؾٕ٘ف‬ ‫بًد‬ ٚ‫أم‬،‫مـ‬ ‫وَٕص‬
‫وادًٚؿد‬ ‫إرـٚن‬ ‫اإلشالم‬ ‫دظٚئؿ‬،ْٜ‫وافس‬ ‫افُتٚب‬ ًٜٔ‫بتب‬ ً‫ا‬‫مستّر‬ ‫ـٚن‬ ‫أن‬ ‫بًد‬،

9. ‫وعقائد‬ ‫حقائق‬ ‫َّة‬‫ِِي‬‫َو‬‫ل‬ْ‫ي‬َ‫ر‬َ‫ب‬‫ال‬9
ْٜ‫اجل‬ ‫إػ‬ ‫مًٚد‬ ‫احلؼ‬ ‫إػ‬ ‫داع‬ ‫إٔف‬ ً‫ا‬‫ميٓر‬،‫آبتداع‬ ‫إػ‬ ‫اإلتبٚع‬ ‫ظـ‬ ‫ؾخرج‬،‫ظـ‬ َّ‫وصذ‬
‫اإلمجٚع‬ ٍٜ‫بّخٚف‬ ‫ادسِّغ‬ ٜ‫مجٚظ‬،‫افذات‬ ‫ذم‬ ٛٔ‫وافسـ‬ ّٜٔ‫اجلس‬ ‫يَتيض‬ ‫بام‬ ‫وؿٚل‬
ٜ‫ادَدش‬،‫اجلزء‬ ‫إػ‬ ‫اهلل‬ ‫اؾتَٚر‬ ‫أي‬ ‫اجلزء‬ ‫إػ‬ ‫آؾتَٚر‬ ‫وأن‬‫بّحٚل‬ ‫فٔس‬،‫هذا‬ ‫ومًْك‬
‫بٚهلل‬ ‫وافًٔٚذ‬ ‫إجزاء‬ ‫تِؽ‬ ‫إػ‬ ‫وحيتٚج‬ ‫أجزاء‬ ‫مـ‬ ٛ‫مرـ‬ ‫اهلل‬ ‫أن‬ ‫افُالم‬،‫بحِقل‬ ‫وؿٚل‬
‫اهلل‬ ‫بذات‬ ‫احلقادث‬،‫يُـ‬ ‫مل‬ ‫أن‬ ‫بًد‬ ‫بف‬ ‫اهلل‬ ‫تُِؿ‬ ‫حمدث‬ ‫افَرآن‬ ‫وأن‬....ٍٜ‫افه‬ ٝ‫ؾٖثب‬
ً‫ام‬‫ؿدي‬ ‫احلٚدث‬ ‫وادخِقق‬ ٜ‫حٚدث‬ ّٜ‫افَدي‬،‫مـ‬ ِٜ‫م‬ ‫ذم‬ ‫افَقفغ‬ ‫هذيـ‬ ‫أحد‬ ‫جيّع‬ ‫ومل‬
‫ادِؾ‬،‫افْحؾ‬ ‫مـ‬ ِٜ‫ٕح‬ ٓ‫و‬1
....
‫ؿٚل‬ ‫ـام‬ ًٚ‫أيو‬ ‫فف‬ ‫وادُٚن‬ ‫تًٚػ‬ ‫هلل‬ ٜ‫اجلسدي‬ ٝ‫أثب‬ ّٜٔٔ‫ت‬ ‫ابـ‬ ‫أمحد‬ ‫إن‬:«ٍَٝ‫ات‬ ‫وؿد‬
‫افوٚل‬ ‫ادريز‬ ٓ‫إ‬ ‫بذفؽ‬ ‫وه‬ُّ‫وحد‬ ‫افسامء‬ ‫ذم‬ ‫اهلل‬ ‫أن‬ ‫وافُٚؾريـ‬ ‫ادسِّغ‬ ‫مـ‬ ُِّٜ‫اف‬
‫وأصحٚبف‬،‫ذفؽ‬ ‫ظرؾقا‬ ‫ؿد‬ ‫احلِؿ‬ ‫يبٌِقا‬ ‫مل‬ ‫افذيـ‬ ‫افهبٔٚن‬ ‫حتك‬،‫أ‬ ‫إذا‬ٜٔ‫افهب‬ ‫حزن‬
‫شقاه‬ ٚ‫م‬ ‫دون‬ ‫افسامء‬ ‫ذم‬ ‫ويدظقه‬ ‫ربف‬ ‫إػ‬ ‫يده‬ ‫يرؾع‬ ‫رء‬،‫أظِؿ‬ ‫وبُّٕٚف‬ ‫بٚهلل‬ ‫أحد‬ ‫وـؾ‬
ّٜٔٓ‫اجل‬ ‫مـ‬2
،‫ـتبف‬ ‫ذم‬ ‫آظتَٚد‬ ‫هذا‬ ّ‫وبغ‬ ‫تًٚػ‬ ‫اهلل‬ ‫حؼ‬ ‫ذم‬ ‫اجلِقس‬ ٝ‫أثب‬ ‫وؿد‬3
،‫ومـ‬
1-َٓٚ‫اد‬ّٜٔٔ‫ت‬ ‫ابـ‬ ‫ضالٓت‬ ‫ـنػ‬ ‫ذم‬ ْٜٔ‫افس‬ ‫ت‬،‫ص‬ ‫اهلرري‬ ‫اهلل‬ ‫ظبد‬ ‫فِنٔخ‬10-11،‫ط‬.
‫ادنٚريع‬ ‫دار‬–‫بروت‬1996‫م‬
2-‫ج‬ ّٜٔٔ‫ت‬ ‫ٓبـ‬ ‫ادَْقل‬ ‫فهحٔح‬ ‫ادًَقل‬ ‫سيح‬ َٜ‫مقاؾ‬2‫ص‬29،‫ط‬.ًِّٜٔ‫اف‬ ٛ‫افُت‬ ‫دار‬–
‫بروت‬،‫ص‬ ّٜٔٔ‫ت‬ ‫ٓبـ‬ ًْٜٔٔ‫افسب‬ ‫وإير‬178،‫ط‬.‫افًريب‬ ‫افٍُر‬ ‫دار‬–‫بروت‬.
3-‫ج‬ ّٜٔٔ‫ت‬ ‫ٓبـ‬ ٜ‫افْبقي‬ ْٜ‫افس‬ ‫مْٓٚج‬1‫ص‬262،‫ط‬.ًِّٜٔ‫اف‬ ٛ‫افُت‬ ‫دار‬–‫بروت‬،‫وإير‬
‫ص‬ ّٜٔٔ‫ت‬ ‫ٓبـ‬ ‫افْـزول‬ ٞ‫حدي‬ ‫ذح‬66،‫ط‬.‫اإلشالمل‬ ٛ‫ادُت‬–‫بروت‬،‫ادَٚٓت‬ ‫وإير‬
‫ص‬ ‫فِٓرري‬ ْٜٔ‫افس‬96.

10. ‫وعقائد‬ ‫حقائق‬ ‫َّة‬‫ِِي‬‫َو‬‫ل‬ْ‫ي‬َ‫ر‬َ‫ب‬‫ال‬11
‫بًدهؿ‬ ‫جٚؤوا‬ ‫ممـ‬ ‫وؽرهؿ‬ ‫فف‬ ‫ادًٚسيـ‬ ‫افًِامء‬ ‫بَْؾ‬ ّٜٔٔ‫ت‬ ‫ابـ‬ ‫ظـ‬ ‫صح‬ ٚ‫م‬ ‫أصٓر‬،
‫افت‬ ‫حتريّف‬‫حوقرهؿ‬ ‫ؽر‬ ‫ذم‬ ‫حٔٚهتؿ‬ ‫وذم‬ ‫مقهتؿ‬ ‫بًد‬ ‫وافهٚحلغ‬ ‫بٕٕٚبٔٚء‬ ‫قشؾ‬،
‫وبآثٚرهؿ‬ ‫هبؿ‬ ‫وافتزك‬،‫افْبل‬ ‫ؿز‬ ‫زيٚرة‬ ‫وحتريّف‬^‫فِتزك‬،‫يتَقل‬ ‫تبغ‬ ‫ـام‬ ‫ؾٓق‬
‫فف‬ ‫ظٚدة‬ ‫وذفؽ‬ ّٜ‫إئ‬ ‫ظذ‬،‫احلريب‬ ‫إشحٚق‬ ‫بـ‬ ‫إبراهٔؿ‬‫اإلمٚم‬ ‫أمحد‬ ‫اإلمٚم‬ ‫خٚفػ‬ ‫ؾَد‬
،‫افسبُل‬ ‫احلٚؾظ‬ ‫ؾٔف‬ ‫ؿٚل‬ ‫ـام‬ ‫وهق‬:‫يس‬ ‫ومل‬‫مـ‬ ‫أحد‬ ‫افتقشؾ‬ ‫إُٕٚره‬ ‫ذم‬ ّٜٔٔ‫ت‬ ‫ابـ‬ ‫بؼ‬
‫اخلِػ‬ ‫مـ‬ ٓ‫و‬ ‫افسِػ‬،‫ؿبِف‬ ‫ؿط‬ ‫ظٚمل‬ ‫يَِف‬ ‫مل‬ ًٓ‫ؿق‬ ‫ؿٚل‬ ‫بؾ‬1
،ٝ‫حت‬ ًٚ‫بٚب‬ ‫اهلرري‬ ‫وظَد‬
‫ظْقان‬«‫افىالق‬ ٜ‫مسٖف‬ ‫ذم‬ ‫ادسِّغ‬ ‫إمجٚع‬ ‫خمٚفٍتف‬‫ش‬،‫وؿٚل‬:‫ؾٓق‬ ‫فإلمجٚع‬ ‫خمٚفٍتف‬ ٚ‫وأم‬
‫ٕجِف‬ ‫وحبس‬ ‫ظْف‬ ‫صٓر‬ ٚ‫مم‬2
.
ً‫ا‬‫ثاكق‬:‫افـجد‬ ‫افوهاب‬ ‫ظبد‬ ‫بن‬ ‫حمؿد‬‫ي‬:
‫افْجدي‬ ‫افتّّٔل‬ ‫شِٔامن‬ ‫بـ‬ ‫افقهٚب‬ ‫ظبد‬ ‫بـ‬ ‫حمّد‬ ‫اهلل‬ ‫ظبد‬ ‫أبق‬ ‫هق‬،ْٜ‫ش‬ ‫ذم‬ ‫وفد‬
1115ْٜ‫ش‬ ‫ومٚت‬ ًْٜٔٔ‫اف‬ ‫ذم‬ ‫هـ‬1206‫هـ‬3
،ٚ‫أهن‬ ‫زظؿ‬ ‫مْف‬ ‫بٖؾُٚر‬ ٜ‫ممزوج‬ ‫بدظقة‬ ‫طٓر‬
ْٜ‫وافس‬ ‫افُتٚب‬ ‫مـ‬،‫وهل‬ ٚ‫وأحٔٚه‬ ّٜٔٔ‫ت‬ ‫بـ‬ ‫أمحد‬ ‫بدع‬ ‫ببًض‬ ‫وأخذ‬:‫افتقشؾ‬ ‫حتريؿ‬
‫بٚفْبل‬^‫فزيٚرة‬ ‫افسٍر‬ ‫وحتريؿ‬‫افرشقل‬ ‫ؿز‬^‫بَهد‬ ‫وافهٚحلغ‬ ‫إٕبٔٚء‬ ‫مـ‬ ‫وؽره‬
‫افدظٚء‬.
1-‫ص‬ ‫افسبُل‬ ‫افديـ‬ ‫تَل‬ ‫فإلمٚم‬ ‫إٕٚم‬ ‫خر‬ ‫زيٚرة‬ ‫ذم‬ ‫افسَٚم‬ ‫صٍٚء‬160،‫ط‬.‫دار‬‫أؾٚق‬
‫اجلديدة‬–‫بروت‬.
2-‫ص‬ ‫فِٓرري‬ ْٜٔ‫افس‬ ‫ادَٚٓت‬176.
3-ٜٔ‫اإلشالم‬ ٜ‫افثَٚؾ‬ ‫مًٚمل‬،‫ص‬ ‫ظثامن‬ ‫افُريؿ‬ ‫ظبد‬ ‫فِدـتقر‬438،‫ط‬.ٜ‫افرشٚف‬ ٜ‫مٗشس‬،
‫إوػ‬ ًٜ‫افىب‬1421‫هـ‬/2001‫بروت‬ ‫م‬–‫فبْٚن‬.

11. ‫وعقائد‬ ‫حقائق‬ ‫َّة‬‫ِِي‬‫َو‬‫ل‬ْ‫ي‬َ‫ر‬َ‫ب‬‫ال‬11
‫اهلل‬ ‫مـ‬ ٜ‫اإلجٚب‬ ‫رجٚء‬ ‫وظْدهؿ‬،‫افٍِظ‬ ‫هبذا‬ ‫يْٚدي‬ ‫مـ‬ ‫وتٍُر‬:‫اهلل‬ ‫رشقل‬ ٚ‫ي‬،ٚ‫ي‬ ‫أو‬
‫حمّد‬،‫أؽثْل‬ ‫افَٚدر‬ ‫ظبد‬ ٚ‫ي‬ ‫أو‬ ‫ظع‬ ٚ‫ي‬ ‫أو‬،‫احلٚض‬ ‫فِحل‬ ٓ‫إ‬ ‫ذفؽ‬ ‫بّثؾ‬ ‫أو‬،‫وإفٌٚء‬
ْٞ‫احل‬ ‫مع‬ ‫بف‬ ‫ادحِقف‬ ‫افىالق‬،‫ـٚحلِػ‬ ‫وجًِف‬‫وظَٔدة‬ ‫افٍُٚرة‬ ‫إجيٚب‬ ‫ذم‬ ‫بٚهلل‬
‫ٍٕسف‬ ‫ظْد‬ ‫مـ‬ ‫وابتدع‬ ٜٓ‫ج‬ ‫ذم‬ ‫وافتحٔز‬ ‫اهلل‬ ‫دمسٔؿ‬،‫فٔس‬ ‫افتل‬ ‫احلروز‬ ‫تًِٔؼ‬ ‫وحتريؿ‬
‫اهلل‬ ‫وذـر‬ ‫افَرآن‬ ٓ‫إ‬ ٚٓٔ‫ؾ‬،‫افْبل‬ ‫ظذ‬ ‫بٚفهالة‬ ‫اجلٓر‬ ‫وحتريؿ‬^‫أذان‬ َٛ‫ظ‬،
ّٜٔٔ‫ت‬ ‫ابـ‬ ‫فنٔخٓؿ‬ ًٚ‫خالؾ‬ ‫افؼيػ‬ ‫افْبقي‬ ‫بٚدقفد‬ ‫آحتٍٚل‬ ‫مقن‬ّ‫حير‬ ‫وأتبٚظف‬1
.
‫ي‬‫دحالن‬ ‫زيْل‬ ‫بـ‬ ‫أمحد‬ ‫افنٔخ‬ ‫َقل‬،‫تٚرخيف‬ ‫ذم‬ ٜٕٔ‫افًثام‬ ٜ‫افسِى‬ ‫أواخر‬ ‫ذم‬ ُٜ‫م‬ ‫مٍتل‬
‫ؾهؾ‬ ٝ‫حت‬:
«ٜٔ‫افقهٚب‬ ْٜ‫ؾت‬‫ش‬،ْٚٓ‫شٚـ‬ ‫ظذ‬ ‫ادْقرة‬ ْٜ‫اددي‬ ‫ذم‬ ‫افًِؿ‬ ٜ‫ضِب‬ ‫مـ‬ ‫أمره‬ ‫ابتداء‬ ‫ذم‬ ‫ـٚن‬
‫وافسالم‬ ‫افهالة‬ ‫أؾوؾ‬،‫افنٔخ‬ ‫أخقه‬ ‫وـذا‬ ‫افًِؿ‬ ‫أهؾ‬ ‫مـ‬ ًٚ‫صٚحل‬ ً‫ال‬‫رج‬ ‫أبقه‬ ‫وـٚن‬
‫شِٔامن‬،‫أ‬ ‫وـٚن‬‫وضالل‬ ‫زيغ‬ ‫مْف‬ ‫شُٔقن‬ ‫إٔف‬ ‫ؾٔف‬ ‫يتٍرشقن‬ ‫ومنٚخيف‬ ‫وأخقه‬ ‫بقه‬،
‫ادسٚئؾ‬ ‫مـ‬ ‫ـثر‬ ‫ذم‬ ‫وٕزظٚتف‬ ‫وأؾًٚفف‬ ‫أؿقافف‬ ‫مـ‬ ‫ينٚهدون‬،‫وحيذرون‬ ‫خقن‬ّ‫ب‬‫ق‬ُ‫ي‬ ‫وـٕٚقا‬
1-ٛ‫افُت‬ ‫هذه‬ ‫إػ‬ ‫ؾِراجع‬ ‫افتٍهٔؾ‬ ‫أراد‬ ‫ومـ‬:
‫أ‬-‫افنبٓٚت‬ ‫ـنػ‬،‫دحّد‬‫ص‬ ‫افقهٚب‬ ‫ظبد‬ ‫بـ‬15،16،20،21،27،33،93،‫ط‬.
ٞ‫احلدي‬ ‫دار‬.
‫ب‬-‫افقهٚب‬ ‫ظبد‬ ‫بـ‬ ‫حمّد‬ ‫اإلشالم‬ ‫صٔخ‬،‫ص‬ ‫ظىٚر‬ ‫افٌٍقر‬ ‫ظبد‬ ‫ٕمحد‬52،82،‫ط‬.‫دار‬
ٜ‫فِىبٚظ‬ ‫افٍتقح‬1956‫م‬.
‫ج‬-‫ٕجد‬ ‫تٚريخ‬ ‫ذم‬ ‫ادجد‬ ‫ظْقان‬،‫بؼ‬ ‫بـ‬ ‫فًثامن‬،‫ج‬1،‫ص‬11،‫ط‬.‫بٚفريٚض‬ ‫افَسٔؿ‬ ‫مىٚبع‬
1388‫هـ‬.

12. ‫وعقائد‬ ‫حقائق‬ ‫َّة‬‫ِِي‬‫َو‬‫ل‬ْ‫ي‬َ‫ر‬َ‫ب‬‫ال‬12
‫مْف‬ ‫افْٚس‬،‫افذي‬ ‫وافوالل‬ ‫افزيغ‬ ‫مـ‬ ‫ابتدظف‬ ٚ‫م‬ ‫ابتدع‬ ٚ‫د‬ ‫ؾٔف‬ ‫ؾراشتٓؿ‬‫اهلل‬ ‫ؾحَؼ‬
‫اجلٚهِغ‬ ‫بف‬ ‫أؽقى‬،‫افديـ‬ ّٜ‫أئ‬ ‫ؾٔف‬ ‫وخٚفػ‬،‫وتق‬‫ادٗمْغ‬ ‫تٍُر‬ ‫إػ‬ ‫بذفؽ‬ ‫صؾ‬
‫افْبل‬ ‫ؿز‬ ‫زيٚرة‬ ‫أن‬ ‫ؾزظؿ‬^‫وزيٚرة‬ ‫وافهٚحلغ‬ ‫وإوفٔٚء‬ ‫وبٕٕٚبٔٚء‬ ‫بف‬ ‫وافتقشؾ‬
‫ذك‬ ‫فِتزك‬ ‫ؿبقرهؿ‬.
‫افْبل‬ ‫ٕداء‬ ‫وأن‬^‫ذك‬ ‫بف‬ ‫افتقشؾ‬ ‫ظْد‬،‫وإوفٔٚء‬ ‫إٕبٔٚء‬ ‫مـ‬ ‫ؽره‬ ‫ٕداء‬ ‫وـذا‬
‫ذك‬ ‫هبؿ‬ ‫افتقشؾ‬ ‫ظْد‬ ‫وافهٚحلغ‬،‫و‬ ‫اهلل‬ ‫فٌر‬ ًٚ‫صٔئ‬ ‫أشْد‬ ‫مـ‬ ‫وأن‬‫شبٔؾ‬ ‫ظذ‬ ‫فق‬
‫ٕحق‬ ًٚ‫مؼـ‬ ‫يُقن‬ ‫افًَع‬ ‫ادجٚز‬:‫افدواء‬ ‫هذا‬ ‫صٍك‬،‫ذم‬ ‫بف‬ ‫افتقشؾ‬ ‫ظْد‬ ‫افقيل‬ ‫وهذا‬
‫رء‬،‫مرامف‬ ‫مـ‬ ًٚ‫صٔئ‬ ‫فف‬ ٟ‫تْت‬ ٓ ٜ‫بٖدف‬ ‫ومتسؽ‬،ٚٓ‫زخرؾ‬ ‫مزورة‬ ‫بًبٚرات‬ ‫وأتك‬،
‫تبًقه‬ ‫حتك‬ ‫افًقام‬ ‫ظذ‬ ٚ‫هب‬ ‫وفبس‬،‫أـثر‬ ‫ـٍر‬ ‫اظتَدوا‬ ‫حتك‬ ‫رشٚئؾ‬ ‫ذفؽ‬ ‫ذم‬ ‫هلؿ‬ ‫ػ‬َّ‫ف‬‫وأ‬
‫إػ‬ ‫افتقحٔد‬ ‫أهؾ‬‫ؿٚل‬ ‫أن‬(:‫يَقفقن‬ ْٜ‫بٚددي‬ ‫افقهٚب‬ ‫ظبد‬ ‫ابـ‬ ‫منٚيخ‬ ‫مـ‬ ‫ـثر‬ ‫وـٚن‬:
‫وأصَٚه‬ ‫أبًده‬ ‫مـ‬ ‫بف‬ ‫اهلل‬ ‫يوؾ‬ ‫أو‬ ‫هذا‬ ‫شٔوؾ‬،‫ـذفؽ‬ ‫إمر‬ ‫ؾُٚن‬،‫بـ‬ ‫حمّد‬ ‫وزظؿ‬
‫مـ‬ ‫وافتزئ‬ ‫افتقحٔد‬ ‫إخالص‬ ‫ابتدظف‬ ‫افذي‬ ٛ‫ادذه‬ ‫هبذا‬ ‫مراده‬ ‫أن‬ ‫افقهٚب‬ ‫ظبد‬
‫افؼك‬،ْٜ‫ش‬ ٜ‫شتامئ‬ ‫مْذ‬ ‫افؼك‬ ‫ظذ‬ ‫ـٕٚقا‬ ‫افْٚس‬ ‫وأن‬،‫و‬‫ديْٓؿ‬ ‫فِْٚس‬ ‫جدد‬ ‫إٔف‬1
،‫ثؿ‬
‫دحالن‬ ‫زيْل‬ ‫أمحد‬ ‫افنٔخ‬ ‫يَقل‬:«‫افْبل‬ ‫ظذ‬ ‫افهالة‬ ‫مـ‬ ‫يًّْقن‬ ‫وهؿ‬^‫ادْٚبر‬ ‫ظذ‬
‫أذان‬ ‫بًد‬،‫افْبل‬ ‫ظذ‬ ‫وصذ‬ ًٕٚ‫مٗذ‬ ‫وـٚن‬ ‫أظّك‬ ‫ـٚن‬ ًٚ‫صٚحل‬ ً‫ال‬‫رج‬ ‫أن‬ ‫حتك‬^‫بًد‬
‫مْٓؿ‬ ‫ادْع‬ ‫ـٚن‬ ‫أن‬ ‫بًد‬ ‫أذان‬،‫ؾَتؾ‬ ‫يَتؾ‬ ‫أن‬ ‫ؾٖمر‬ ‫افقهٚب‬ ‫ظبد‬ ‫بـ‬ ‫حمّد‬ ‫إػ‬ ‫بف‬ ‫ؾٖتقا‬
1-‫ص‬ ‫فِٓرري‬ ْٜٔ‫افس‬ ‫ادَٚٓت‬45،41،42.

13. ‫وعقائد‬ ‫حقائق‬ ‫َّة‬‫ِِي‬‫َو‬‫ل‬ْ‫ي‬َ‫ر‬َ‫ب‬‫ال‬13
،‫هذا‬ ‫وذم‬ ‫وإوراق‬ ‫افدؾٚتر‬ ‫دألت‬ ‫ذفؽ‬ ‫أمثٚل‬ ‫مـ‬ ‫يًٍِقٕف‬ ‫ـٕٚقا‬ ٚ‫م‬ ‫فؽ‬ ًٝ‫تتب‬ ‫وفق‬
ٜ‫ـٍٚي‬ ‫افَدر‬‫ش‬‫هـ‬ ‫أ‬1
.
‫ؿز‬ ‫ؾٔف‬ ‫مسجد‬ ‫ذم‬ ‫افهالة‬ ‫حتريّٓؿ‬ ًٚ‫أيو‬ ٜٔ‫افقهٚب‬ ‫بدع‬ ‫ومـ‬،ٜ‫افٍرؿ‬ ‫هذه‬ ‫بدع‬ ‫ومـ‬
‫تٍهٔؾ‬ ‫ؽر‬ ‫مـ‬ ٜٔ‫افهقؾ‬ ‫ذم‬ ٜٔ‫افقهٚب‬،ّٜٔٔ‫ت‬ ‫بـ‬ ‫أمحد‬ ‫زظّٔٓؿ‬ ‫بذفؽ‬ ‫خٚفٍقا‬ ‫وؿد‬،
ٚ‫ؿ‬ ‫ؾٕ٘ف‬‫هدى‬ ‫إمٚم‬ ‫وإٕف‬ ٜٔ‫افهقؾ‬ ‫شٔد‬ ‫اجلْٔد‬ ‫ذم‬ ‫ل‬2
.
‫ظذ‬ ٝ‫إٔنئ‬ َٜ‫ضري‬ ‫وـؾ‬ ٜ‫وافَٚدري‬ ٜٔ‫ـٚفرؾٚظ‬ ‫اهلل‬ ‫أهؾ‬ ‫ضرق‬ ‫ذم‬ ٜ‫افوٚف‬ ‫بدظٓؿ‬ ‫ومـ‬
ٞ‫واحلدي‬ ‫افَرآن‬ ‫وؾؼ‬3
.
‫ٕهف‬ ٚ‫م‬ ‫ادحتٚر‬ ‫رد‬ ‫ذم‬ ‫احلٍْل‬ ‫ظٚبديـ‬ ‫ابـ‬ ‫وؿٚل‬:«‫افقهٚب‬ ‫ظبد‬ ‫ابـ‬ ‫إتبٚع‬ ‫ذم‬ ِٛ‫مى‬
‫ؿقفف‬ ْٕٚٚ‫زم‬ ‫ذم‬ ‫اخلقارج‬:‫افْبل‬ ‫أصحٚب‬ ‫ويٍُرون‬^،‫ذم‬ ‫ذط‬ ‫ؽر‬ ‫هذا‬ ‫أن‬ ِّٝ‫ظ‬
‫اخلقارج‬ ‫مسّك‬،‫ظع‬ ٕٚ‫شٔد‬ ‫ظذ‬ ‫خرجقا‬ ‫دـ‬ ‫بٔٚن‬ ‫هق‬ ‫بؾ‬‫ظْف‬ ‫تًٚػ‬ ‫اهلل‬ ‫رىض‬ٓ‫وإ‬
‫ظبد‬ ‫بـ‬ ‫حمّد‬ ‫أتبٚع‬ ‫ذم‬ ْٕٚٚ‫زم‬ ‫ذم‬ ‫وؿع‬ ‫ـام‬ ‫ظِٔف‬ ‫خرجقا‬ ‫مـ‬ ‫ـٍر‬ ‫اظتَٚدهؿ‬ ‫ؾٔٓؿ‬ ‫ؾٍُٔل‬
‫احلرمغ‬ ‫ظذ‬ ‫وتٌِبقا‬ ‫ٕجد‬ ‫مـ‬ ‫خرجقا‬ ‫افذيـ‬ ‫افقهٚب‬،ٛ‫مذه‬ ‫يْتحِقن‬ ‫وـٕٚقا‬
ِٜ‫احلْٚب‬،‫مؼـقن‬ ‫اظتَٚدهؿ‬ ‫خٚفٍقا‬ ‫مـ‬ ‫وأن‬ ‫ادسِّقن‬ ‫هؿ‬ ‫أهنؿ‬ ‫اظتَدوا‬ ‫فُْٓؿ‬،
‫صقـتٓؿ‬ ‫اهلل‬ ّ‫ـّس‬ ‫حتك‬ ‫ظِامئٓؿ‬ ‫وؿتؾ‬ ْٜ‫افس‬ ‫أهؾ‬ ‫ؿتؾ‬ ‫بذفؽ‬ ‫واشتبٚحقا‬،‫ب‬ّ‫وخر‬
1-‫ص‬ ‫افسٚبؼ‬ ‫ادهدر‬42.
2-‫ص‬ ‫افسٚبؼ‬ ‫ادهدر‬333.
3-‫ص‬ ‫افسٚبؼ‬ ‫ادهدر‬333.

14. ‫وعقائد‬ ‫حقائق‬ ‫َّة‬‫ِِي‬‫َو‬‫ل‬ْ‫ي‬َ‫ر‬َ‫ب‬‫ال‬14
‫بالدهؿ‬،‫اهلجرة‬ ‫مـ‬ ‫وأفػ‬ ‫ومٚئتغ‬ ‫وثالثغ‬ ‫ثالث‬ ‫ظٚم‬ ‫ادسِّغ‬ ‫ظسٚـر‬ ‫هبؿ‬ ‫وطٍر‬‫ش‬1
1‫هـ‬.
‫اهلـد‬ ‫دم‬ ‫افوهابقة‬ ‫كشلت‬2
‫اهل‬ ‫دم‬ ‫كشلهتم‬‫ـد‬:‫بٚشؿ‬ ‫افدهِقي‬ ‫إشامظٔؾ‬ ٛ‫ـت‬ ‫بام‬ ٚٓٔ‫ؾ‬ ‫ٕنٖت‬ ٜٔ‫افقهٚب‬ ‫ؾ٘ن‬«ٜ‫تَقي‬
‫اإليامن‬‫ش‬ُٜ‫م‬ ‫ظِامء‬ ‫إػ‬ ‫ادٗفػ‬ ‫أرشِف‬ ‫افذي‬ ‫افهٌر‬ ‫افتقحٔد‬ ‫ـتٚب‬ ‫ظـ‬ ً‫ال‬‫وٕٚؿ‬ ً‫ا‬‫أخذ‬،
‫ـتٚبف‬ ‫ذم‬ ‫افرشقل‬ ‫ؾوؾ‬ ٜ‫افًالم‬ ‫ؿٚرن‬ ‫وؿد‬«‫اإليامن‬ ٜ‫تَقي‬ ‫ـِامت‬ ‫بغ‬ ‫اجلبٚر‬ ‫شٔػ‬،
‫ادذـقرة‬ ٜ‫وافرشٚف‬‫ش‬،ٜ‫تَقي‬ ‫أن‬ ٚ‫هب‬ ٝ‫أثب‬‫ذم‬ ‫افهٌر‬ ‫افتقحٔد‬ ‫ـتٚب‬ ‫ٍٕس‬ ٚ‫ـٖهن‬ ‫اإليامن‬
‫اهلْد‬3
،‫إشامظٔؾ‬ ‫افنٚه‬ ‫ظٚسوا‬ ‫أو‬ ‫ٕٚطروا‬ ‫افذيـ‬ ‫إـٚبر‬ ‫إػ‬ ًٓ‫أو‬ ‫افْير‬ ‫ؾْكح‬
‫افدهِقي‬،‫ظَٚئده‬ ‫ظذ‬ ‫وردوا‬،‫افذيـ‬ ‫افًِامء‬ ‫مـ‬ ‫بًدهؿ‬ ‫ومـ‬ ‫تالمٔذه‬ ‫ٕذـر‬ ‫ثؿ‬
ٜٔ‫افقهٚب‬ ‫واجٓقا‬،ٜ‫احلديث‬ ‫افٍرق‬ ‫مـ‬ ٚ‫بًده‬ ٚ‫وم‬،ْٜ‫افس‬ ‫بْؼ‬ ‫وؿٚمقا‬،‫وخٍض‬
‫واإلؾتٚء‬ ‫بٚفتدريس‬ ٜ‫افبدظ‬،‫وادْٚطرة‬ ‫وافتهْٔػ‬،‫واإلرصٚد‬ ‫وافقظظ‬،‫وأؿسّٓؿ‬
‫ضبَٚت‬ ‫إػ‬:
1-‫األوػ‬ ‫افطبؼة‬:‫بدظٚتف‬ ‫ظذ‬ ‫وردوا‬ ‫ظٚسوه‬ ‫أو‬ ‫افدهِقي‬ ‫إشامظٔؾ‬ ‫ٕٚطروا‬ ‫افذيـ‬
.
1-‫ادختٚر‬ ‫افدر‬ ‫ظذ‬ ‫ادحتٚر‬ ‫رد‬،‫افنٚمل‬ ‫ظٚبديـ‬ ‫ٓبـ‬،‫ج‬4/262‫افبٌٚة‬ ‫ـتٚب‬،‫ط‬.‫دار‬
‫ببروت‬ ‫افًريب‬ ‫افساث‬ ‫إحٔٚء‬.
2
-‫أ‬ ‫اإلمٚم‬‫ص‬ ‫احلٍْل‬ ‫افٍَف‬ ‫ذم‬ ‫وأثره‬ ‫خٚن‬ ٚ‫رض‬ ‫محد‬99.
3-‫افنٔخ‬ ‫هق‬ ٜ‫اهلْدي‬ ‫افَٚرة‬ ‫صبف‬ ‫ذم‬ ٜٔ‫اإلشالم‬ ٜ‫إم‬ ‫إمجٚع‬ ‫خرق‬ ‫مـ‬ ‫أول‬ ‫أن‬ ‫بٚفذـر‬ ‫وجدير‬
‫افدهِقي‬ ‫اشامظٔؾ‬.

15. ‫وعقائد‬ ‫حقائق‬ ‫َّة‬‫ِِي‬‫َو‬‫ل‬ْ‫ي‬َ‫ر‬َ‫ب‬‫ال‬15
2-‫افثاكقة‬ ‫افطبؼة‬:ٜ‫احلديث‬ ٜ‫افٍرؿ‬ ‫وظذ‬ ‫أتبٚظف‬ ‫ظذ‬ ‫وردوا‬ ‫مقتف‬ ‫بًد‬ ‫هنوقا‬ ‫افذيـ‬
‫بس‬ ِٜ‫افَٚئ‬ٜ‫افست‬ ‫إرض‬ ‫ضبَٚت‬ ‫ذم‬ ‫خقاتؿ‬ ٜ‫ت‬.
3-‫افثافثة‬ ‫افطبؼة‬:ٜٕٔٚ‫افَٚدي‬ ‫ٕنٖة‬ ‫ظٚسوا‬ ‫افذيـ‬،ٜ‫واجلُرافقي‬،ٜ‫وافْٔؼي‬،
ٜ‫وافْدوي‬،ٜ‫وافديقبْدي‬.
4-‫افرابعة‬ ‫افطبؼة‬:‫ادذـقرة‬ ‫افٍرق‬ ‫خمسظل‬ ‫أتبٚع‬ ‫واجٓقا‬ ‫افذيـ‬،‫ـزاء‬ ‫وظٚسوا‬
‫بَِٔؾ‬ ٚ‫بًده‬ ‫أو‬ ٚ‫ٕنٖهت‬ ‫مع‬ ٜ‫افديقبْدي‬.
5-‫افطبؼ‬‫اخلامسة‬ ‫ة‬:‫إتبٚع‬ ‫ظٚسوا‬ ‫افذيـ‬ ًٜ‫افراب‬ َٜ‫افىب‬ ‫تالمٔذ‬،‫ٕنٖة‬ ‫وصٓدوا‬
ٜٔ‫وافقهٚب‬ ٜ‫افديقبْدي‬ ‫ؾروع‬‫مـ‬ ٜ‫وادقدودي‬ ٌِٜٔٔ‫افتب‬.

16. ‫وعقائد‬ ‫حقائق‬ ‫َّة‬‫ِِي‬‫َو‬‫ل‬ْ‫ي‬َ‫ر‬َ‫ب‬‫ال‬16
‫األوػ‬ ‫افطبؼة‬
1-‫كحو‬ ‫افدهؾوي‬ ‫خان‬ ‫افدين‬ ‫رصقد‬ ‫افشقخ‬1183‫هـ‬/1243‫هـ‬:
‫بدهع‬ ٖ‫وٕن‬ ‫وفد‬،‫افب‬ ‫ـبر‬ ‫ظع‬ ‫ادٍتل‬ ‫ظذ‬ ٜٔ‫افدرش‬ ٛ‫افُت‬ ‫بًض‬ ‫وؿرأ‬‫ْٚرد‬،
‫افدهِقي‬ ‫افًّري‬ ‫اهلل‬ ‫ويل‬ ‫بـ‬ ‫افديـ‬ ‫رؾٔع‬ ٜ‫افًالم‬ ‫ظذ‬ ٚ‫وأـثره‬،‫افنٔخ‬ ‫مـ‬ ‫واشتٍٚد‬
‫افَٚدر‬ ‫ظبد‬،‫افًزيز‬ ‫ظبد‬ ‫افنٔخ‬ ‫وصْقه‬،ً‫ام‬ِ‫ظ‬ ‫صٚر‬ ‫حتك‬ ِٜ‫ضقي‬ ‫مدة‬ ٜ‫افثالث‬ ‫وٓزم‬
ًٓ‫ومَْق‬ ًٓ‫مًَق‬ ‫افًِؿ‬ ‫ذم‬ ً‫ا‬‫مٍرد‬،‫دهع‬ ْٜ‫بّدي‬ ‫افتدريس‬ ٜ‫رئٚش‬ ‫إفٔف‬ ٝٓ‫وإت‬،‫ؿٚم‬
‫اف‬ ‫محك‬ ‫ظـ‬ ّ‫بٚفذب‬ٜ‫افراؾو‬ ‫ذم‬ ٜ‫وخٚص‬ ‫افبدع‬ ‫أهؾ‬ ‫ذم‬ ٜ‫وافُْٚي‬ ٜ‫واجلامظ‬ ْٜ‫س‬،‫وٕٚطر‬
ٛ‫ـت‬ ٚ‫د‬ ‫افدهِقي‬ ‫إشامظٔؾ‬«‫اإليامن‬ ٜ‫تَقي‬‫ش‬،ٜٔ‫افقهٚب‬ ِٜ‫ٕح‬ ‫مرة‬ ‫أول‬ ‫اهلْد‬ ‫ذم‬ ‫وٕؼ‬.
2-‫افدهؾوي‬ ‫افعؿري‬ ‫افدين‬ ‫رؾقع‬ ‫افشقخ‬ ‫بن‬ ‫اهلل‬ ‫خمصوص‬ ‫افشقخ‬1271‫هـ‬:
‫فف‬:‫اإليامن‬ ٜ‫تَقي‬ ‫ظذ‬ ‫افرد‬ ‫ذم‬ ‫اإليامن‬ ‫مًٔد‬.
3-‫ا‬‫افدهؾوي‬ ‫افدين‬ ‫رؾقع‬ ‫افشقخ‬ ‫بن‬ ‫موشى‬ ‫حمؿد‬ ‫فشقخ‬:
‫فف‬:‫افدهِقي‬ ‫إشامظٔؾ‬ ‫ظذ‬ ‫افرد‬ ‫ذم‬ ‫ورشٚئؾ‬ ‫ؾتقى‬.
4-‫افدهؾوي‬ ‫رشيف‬ ‫حمؿد‬ ‫افشقخ‬.
5-‫خان‬ ‫ظع‬ ‫افدين‬ ‫صجاع‬ ‫ادػتي‬ ‫افشقخ‬.
6-‫أبادي‬ ‫اخلر‬ ‫حق‬ ‫ؾضل‬ ‫افعالمة‬1212‫هـ‬/1278‫هـ‬.
‫حمؿد‬ ‫بن‬ ‫إمام‬ ‫ؾضل‬ ‫بن‬ ‫حق‬ ‫ؾضل‬ ‫افعالمة‬ ‫اإلمام‬ ‫افشقخ‬‫أبادي‬ ‫اخلر‬ ‫افعؿري‬ ‫أرصد‬:
ٜٔ‫افًرب‬ ‫وافًِقم‬ ُّٜٔ‫احل‬ ‫افٍْقن‬ ‫ذم‬ ‫زمٕٚف‬ ‫ذم‬ ‫ٕير‬ ‫فف‬ ‫يُـ‬ ‫مل‬،ٜ‫ادتداوف‬ ‫افًِقم‬ ‫درس‬
‫أبٔف‬ ‫ظذ‬،‫اهلل‬ ‫ويل‬ ‫ابْل‬ ‫افًزيز‬ ‫ظبد‬ ‫وافنٔخ‬ ‫افَٚدر‬ ‫ظبد‬ ‫افنٔخ‬ ‫ظـ‬ ٞ‫احلدي‬ ‫وأخذ‬
‫افدهِقي‬،‫أصٓر‬ ًٜ‫أرب‬ ‫ذم‬ ‫افَرآن‬ ‫وحٍظ‬،ْٜ‫ش‬ ‫ظؼة‬ ‫ثالث‬ ‫ابـ‬ ‫وهق‬ ‫وخترج‬،‫ؾٚق‬

17. ‫وعقائد‬ ‫حقائق‬ ‫َّة‬‫ِِي‬‫َو‬‫ل‬ْ‫ي‬َ‫ر‬َ‫ب‬‫ال‬17
‫واجلدل‬ ‫اخلالف‬ ‫ذم‬ ‫زمٕٚف‬ ‫أهؾ‬،ُّٜ‫واحل‬ ‫وادٔزان‬،ٌِٜ‫واف‬،ٚ‫وؽره‬ ‫افنًر‬ ‫وؿرض‬
،‫س‬ّ‫ؾدر‬ ‫بًٔدة‬ ‫بالد‬ ‫مـ‬ ٜ‫افىِب‬ ‫ف‬َّ‫م‬‫أ‬،‫وأجٚد‬ ‫وأؾٚد‬ ‫ػ‬َّ‫ف‬‫وأ‬،‫ظذ‬ ‫افثقرة‬ ‫ذم‬ ‫شٚهؿ‬
‫وأفػ‬ ‫ومٚئتغ‬ ‫وشبًغ‬ ‫ثالث‬ ْٜ‫ش‬ ٜ‫إُِٓٔزي‬ ٜ‫افدوف‬،ْٜ‫ش‬ ٜ‫ادهٚدؾ‬1857‫م‬
‫افثقرة‬ ‫هدوء‬ ‫بًد‬ ٜ‫احلُقم‬ ‫ؾحبستف‬،ٕ‫و‬‫جزائر‬ ‫مـ‬ ‫جزيرة‬ ‫إػ‬ ‫ٍتف‬«‫افسٔالن‬‫ش‬‫حتك‬
‫هْٚك‬ ‫تقذم‬.
ٚ‫وؽره‬ ُّٜٔ‫احل‬ ‫افًِقم‬ ‫ذم‬ ِِٜٔ‫ج‬ ٛ‫ـت‬ ‫فف‬،ٜ‫تَقي‬ ‫ظذ‬ ‫افرد‬ ‫ذم‬ ٛ‫ـت‬ ‫مـ‬ ‫أول‬ ‫وهق‬
‫اإليامن‬"‫افىٌقى‬ ‫إبىٚل‬ ‫ذم‬ ‫افٍتقى‬ ‫حتَٔؼ‬"ْٜ‫ش‬1240‫هـ‬1
.
‫ـتٚبف‬ ‫ذم‬ ‫افبدايقاين‬ ‫رشقل‬ ‫ؾوؾ‬ ٜ‫افًالم‬ ‫ذـرهؿ‬ ‫ادذـقريـ‬ ٜ‫افست‬ ‫هٗٓء‬«‫شٔػ‬
‫اجلبٚر‬‫ش‬‫دهع‬ ‫بجٚمع‬ ‫افدهِقي‬ ‫إشامظٔؾ‬ ‫مرة‬ ‫أول‬ ‫ٕٚؿنقا‬ ‫افذيـ‬ ‫ذم‬ ‫أشامئٓؿ‬ ‫بتكيح‬
‫أشامءهؿ‬ ٝ‫ؿدم‬ ‫وفذا‬.
‫وايت‬ ّ‫افس‬ ‫افغػور‬ ‫ظبد‬ ‫افشقخ‬1184‫هـ‬/1295‫هـ‬:
‫ببنٚور‬ ‫اإلشالم‬ ‫وصٔخ‬ ‫ادجٚهديـ‬ ‫إمٚم‬ ‫وهق‬(ًٚٔ‫حٚف‬ ‫بٚـستٚن‬ ‫مـ‬)‫إُِٓٔز‬ ‫حٚرب‬
ٍْٜٔ‫ظ‬ ‫حمٚربٚت‬،‫واد‬ ‫بريِقي‬ ‫افراي‬ ‫أمحد‬ ‫افسٔد‬ ‫وشٚظد‬‫افدهِقي‬ ‫إشامظٔؾ‬ ‫قفقي‬
‫افسٔخ‬ ‫وؿٚتال‬ ‫بنٚور‬ ٌِٚ‫ب‬ ٞٔ‫ح‬،ً‫ا‬‫جٓٚر‬ ‫خٚفٍٓام‬ ًْٜٔ‫افن‬ ٚ‫ظَٚئدمه‬ ِْٚ‫أظ‬ ٚ‫د‬ ‫فُـ‬،
‫ظِٔٓام‬ ‫بٚفرد‬ ‫تالمٔذه‬ ‫وأمر‬،‫افْقصٓروي‬ ‫افديـ‬ ‫حمل‬ ‫افنٔخ‬ ٛ‫ؾُت‬،‫ٕهر‬ ‫وافنٔخ‬
1
-ٜٔ‫بٚفًرب‬ ً‫ام‬‫ضخ‬ ًَٓٚ‫م‬ ٜ‫أبٚدي‬ ‫احلٔدر‬ ‫افْسٚء‬ ‫ؿّر‬ ‫افسٔدة‬ ‫شرتف‬ ‫حقل‬ ٝ‫ـتب‬،‫صٓٚدة‬ ‫بف‬ ٝ‫ٕٚف‬
ً‫اف‬ ًٜٔ‫اجلٚم‬ ‫مـ‬ ‫افدـتقراه‬‫أبٚد‬ ‫بحٔدر‬ ٜٕٔ‫ثام‬،‫ٓهقر‬ ٜٔ‫افْيٚم‬ ًٜ‫بٚجلٚم‬ ٜ‫افَٚدري‬ ٜ‫ادُتب‬ ‫وٕؼت‬
ْٜ‫ش‬ ٚ‫مَٚهل‬ ‫بٚـستٚن‬1406‫هـ‬.

18. ‫وعقائد‬ ‫حقائق‬ ‫َّة‬‫ِِي‬‫َو‬‫ل‬ْ‫ي‬َ‫ر‬َ‫ب‬‫ال‬18
ٜٔ‫افقهٚب‬ ‫ظذ‬ ‫افرد‬ ‫ذم‬ ًٚ‫ـتب‬ ٚ‫وؽرمه‬ ‫أمحد‬،‫افديـ‬ ‫حقزة‬ ‫ظـ‬ ّ‫وافذب‬،‫ذم‬ ‫حٔٚتف‬ ٙ‫ؿ‬
‫ا‬ ‫ٕؼ‬‫فديـ‬،‫احلؼ‬ ‫ورؾع‬،‫وادُْرات‬ ‫افبدع‬ ‫ودحض‬،‫حمٚربٚت‬ ‫ذم‬ ِِٜٔ‫ج‬ ‫مآثر‬ ‫وفف‬
‫إُِٓٔز‬،‫مـ‬ ‫رسحد‬ ًٜ‫بَّٚض‬ ٚ‫برـٚهت‬ ‫تزال‬ ٓ ‫ادسِّغ‬ ‫ذم‬ ْٜٔ‫افدي‬ ‫افًقاضػ‬ ‫وإهلٚب‬
‫افبٚـستٚن‬.
‫حمع‬ ‫افػركجي‬ ‫األكصاري‬ ‫احلق‬ ‫أكوار‬ ‫بن‬ ‫افدين‬ ‫ظالء‬ ‫بن‬ ‫افدين‬ ‫مجال‬ ‫افشقخ‬1276‫هـ‬
:
‫بُِْٚو‬ ٖ‫وٕن‬ ‫وفد‬،‫وؿر‬‫احلؼ‬ ‫ٕقر‬ ‫افنٔخ‬ ‫ظّف‬ ‫ظذ‬ ‫أ‬،‫إػ‬ ‫رحؾ‬ ‫ثؿ‬«‫مدراس‬‫ش‬‫وويل‬
‫ذم‬ ‫افتدريس‬
«ٜٔ‫افقآجٚه‬ ٜ‫اددرش‬‫ش‬‫أبٔف‬ ٜ‫مْـزف‬ ‫وٕٚل‬ ‫وافده‬ ‫مَٚم‬،‫ربٔع‬ ‫مـ‬ ‫افثٚمـ‬ ‫ذم‬ ‫هْٚك‬ ‫وتقذم‬
ٚ‫هب‬ ‫ودؾـ‬ ‫وأفػ‬ ‫ومٚئتغ‬ ‫وشبًغ‬ ٝ‫ش‬ ْٜ‫ش‬ ‫أخر‬.
‫وإوف‬ ‫إٕبٔٚء‬ ‫حرضات‬ ‫إػ‬ ‫إدب‬ ‫إلشٚءهتؿ‬ ٜٔ‫افقهٚب‬ ‫ظذ‬ ‫افرد‬ ‫صديد‬ ‫ـٚن‬‫ٔٚء‬،‫ٕٚطر‬
‫ظبٚرات‬ ‫ظذ‬ ‫بريِقي‬ ‫افراي‬ ‫أمحد‬ ‫شٔد‬ ٍِٜٔ‫خ‬ ‫ظع‬ ‫حمّد‬ ‫ادقفقي‬«‫اإليامن‬ ٜ‫تَقي‬‫ش‬
‫إػ‬ ‫مدراس‬ ‫بالد‬ ‫مـ‬ ‫ادذـقر‬ ٍِٜٔ‫اخل‬ ‫إخراج‬ ٛ‫شب‬ ٝ‫أصبح‬ ‫ؾتقى‬ ‫ظِٔف‬ ‫وأصدر‬
ٚ‫ـُِت‬،‫إشامظٔؾ‬ ‫تَِٔد‬ ‫وادًتْؼ‬ ّٜ‫إئ‬ ‫فتَِٔد‬ ‫ادْٚبذ‬ ‫افْدوي‬ ‫افُْقي‬ ‫احلل‬ ‫ظبد‬ ‫ذـر‬
‫ـتٚب‬ ‫ذم‬ ‫افدهِقيغ‬ ‫حسغ‬ ‫وٕذير‬‫مجٚل‬ ‫افنٔخ‬ ‫اخلقاضر‬ ٜ‫ٕزه‬ ‫ف‬،‫ٚت‬ّ‫ب‬‫ش‬ ‫شبف‬ ‫وفُـ‬
ْٜ‫ؾت‬ ‫ـٚؾحقا‬ ‫افذيـ‬ ‫افًِامء‬ ‫ذم‬ ‫دأبف‬ ‫هق‬ ‫ـام‬ ‫ظديدة‬ِٚٓٔ‫ظ‬ ‫بٚفرد‬ ‫وجٚهروا‬ ٜٔ‫افقهٚب‬.
‫افرامبوري‬ ‫افدين‬ ‫رشف‬ ‫ادػتي‬ ‫افعالمة‬1268‫هـ‬:
‫بْجٚب‬ ‫مـ‬ ‫أصِف‬،‫واإلؾتٚء‬ ‫بٚفتدريس‬ ‫هذا‬ ‫اصتٌؾ‬ ‫ثؿ‬ ‫افًِؿ‬ ‫ؾٖخذ‬ ‫رامبقر‬ ‫ؿدم‬،
‫ـبر‬ ‫خِؼ‬ ‫ظِٔف‬ ‫خترج‬‫افًِامء‬ ‫مـ‬،ْٜ‫بّدي‬ ‫افتدريس‬ ٜ‫رئٚش‬ ‫إفٔف‬ ٝٓ‫وإت‬«‫رام‬ٍ‫قر‬‫ش‬

19. ‫وعقائد‬ ‫حقائق‬ ‫َّة‬‫ِِي‬‫َو‬‫ل‬ْ‫ي‬َ‫ر‬َ‫ب‬‫ال‬19
‫افدهِقي‬ ‫افديـ‬ ‫صٍل‬ ‫بـ‬ ‫شًٔد‬ ‫أبق‬ ‫افنٔخ‬ ‫ظِٔف‬ ‫تِّذ‬،‫أيب‬ ‫بـ‬ ‫شًٔد‬ ‫أمحد‬ ‫وافنٔخ‬
‫ادذـقر‬ ‫شًٔد‬،‫افرامبقري‬ ‫ظع‬ ‫حمّد‬ ‫وافنٔخ‬،‫احلسـ‬ ‫أيب‬ ‫بـ‬ ‫حسـ‬ ‫حمّد‬ ‫وافنٔخ‬
‫افزيِقي‬،‫ـثر‬ ‫ومجع‬ ‫أـرم‬ ‫حمّد‬ ‫بـ‬ ‫افَٚدر‬ ‫ظبد‬ ‫وافنٔخ‬،‫وفف‬‫ادٔزان‬ ‫رساج‬،‫ذم‬
‫مَٚم‬ ‫إػ‬ ‫ؿ‬ِّ‫افس‬ ‫وذح‬ ‫ادْىؼ‬،‫يتهقر‬ ٓ‫و‬ ‫حيد‬ ٓ،‫ـثرة‬ ‫ورشٚئؾ‬ ٍَٜٔٓ‫اف‬ ‫وافٍتٚوى‬
.
‫ظكه‬ ‫ذم‬ ٜ‫احلٚدث‬ ٜٔ‫افقهٚب‬ ٜ‫افٍرؿ‬ ‫ظذ‬ ‫ورد‬ ِٚٓ‫وأه‬ ‫افبدع‬ ‫وذم‬ ِٚٓ‫وأه‬ ْٜ‫افس‬ ‫ٕك‬،
‫ذم‬ ‫افَْقجل‬ ‫حسـ‬ ‫صديؼ‬ ‫ف‬ّ‫ب‬‫ش‬ ‫وفذا‬«‫افًِقم‬ ‫أبجد‬‫ش‬‫افُِْقي‬ ٛٔ‫افىب‬ ‫احلل‬ ‫ظبد‬ ‫ثؿ‬
‫ذم‬«‫ا‬ ٜ‫ٕزه‬‫خلقاضر‬‫ش‬‫افديـ‬ ‫ذف‬ٓ ‫افديـ‬ ‫ذم‬ ً‫ا‬‫ذ‬ ‫ـٚن‬ ‫بٖٕف‬.
ّٜ‫إئ‬ ‫تَِٔد‬ ‫ٕٚبذا‬ ‫ممـ‬ ‫وهذان‬،‫وافنقـٚين‬ ‫افدهِقي‬ ‫إشامظٔؾ‬ ‫تَِٔد‬ َْٚ‫واظت‬
ٚ‫وٕحقمه‬،‫افًِؿ‬ ‫ببًض‬ ‫آظساف‬ ‫مع‬ ‫ظَٔدة‬ ‫خٚفٍٓام‬ ‫مـ‬ ‫ـؾ‬ ‫مـ‬ ّ‫افٌض‬ ٚ‫وافتزم‬
‫وافٍوؾ‬.
‫افشقخ‬ ‫بن‬ ‫افصديؼي‬ ‫افؼصوري‬ ‫افدين‬ ‫حمي‬ ‫ؽالم‬ ‫افشقخ‬ ‫افعارؾغ‬ ‫ؿدوة‬‫مصطػى‬ ‫ؽالم‬
‫مرتىض‬ ‫ؽالم‬ ‫افشقخ‬ ‫بن‬1202‫هـ‬/1270‫هـ‬:
‫بٚـستٚن‬ ‫ذم‬ ‫افُّالء‬ ‫وافًرؾٚء‬ ‫افًِامء‬ ‫أظالم‬ ‫أحد‬،‫ظّف‬ ‫ؾربٚه‬ ‫صبٚه‬ ‫ذم‬ ‫أبقه‬ ‫تقذم‬
‫حمّد‬ ‫افنٔخ‬،‫دهع‬ ‫إػ‬ ‫شٚؾر‬ ‫ثؿ‬ ‫وادَْقل‬ ‫ادًَقل‬ ‫مـ‬ ٜ‫ادتداوف‬ ‫افًِقم‬ ‫أخذ‬ ‫ومْف‬،
‫وٕٚل‬ ‫افدهِقي‬ ‫ادحدث‬ ‫افًزيز‬ ‫ظبد‬ ‫افنٔخ‬ ‫ظـ‬ ٞ‫احلدي‬ ‫وأخذ‬‫مْف‬ ‫واإلجٚزة‬ ‫افنٓٚدة‬
،‫ظّف‬ ‫ظـ‬ َٜ‫افىري‬ ‫وأخذ‬،‫ورزق‬ ‫افدهِقي‬ ‫ظع‬ ‫ؽالم‬ ‫افنٔخ‬ ‫ظـ‬ ‫وؾٚتف‬ ‫بًد‬ ‫أخذ‬ ‫ثؿ‬
‫افَبقل‬ ‫مْف‬،‫واإلجٚزة‬ ٜ‫واخلالؾ‬.

20. ‫وعقائد‬ ‫حقائق‬ ‫َّة‬‫ِِي‬‫َو‬‫ل‬ْ‫ي‬َ‫ر‬َ‫ب‬‫ال‬21
‫مقضْف‬ ‫إػ‬ ‫ظٚد‬ ‫ثؿ‬«‫ؿهقر‬‫ش‬‫واإلؾٚدة‬ ‫بٚفتدريس‬ ‫واصتٌؾ‬ ‫بْجٚب‬ ‫مـ‬،‫واإلرصٚد‬
ٜ‫واإلؾٚض‬،‫ـثر‬ ‫خِؼ‬ ‫بف‬ ‫وإتٍع‬،ُٚ‫اف‬ ‫مـ‬ ‫ظدد‬ ‫مْف‬ ٜ‫اخلالؾ‬ ‫وٕٚل‬‫افنٔخ‬ ‫ـٚبْف‬ ‫مِغ‬
‫افَهقري‬ ‫افرشقل‬ ‫ظبد‬،‫افَهقري‬ ‫دشتُر‬ ‫ؽالم‬ ‫افنٔخ‬ ‫وختْف‬ ‫وتِّٔذه‬،‫وافنٔخ‬
‫مقضع‬ ‫أهؾ‬ ‫مـ‬ ٙ‫مرت‬ ‫ؽالم‬«‫بربؾ‬‫ش‬‫ٕبل‬ ‫ؽالم‬ ‫وافنٔخ‬،‫افنًر‬ ‫ذم‬ َٜ‫ؾٚئ‬ ‫مَدرة‬ ‫وفف‬
،ٜٔ‫افًرب‬ ‫ذم‬ ‫افنًر‬ ‫ؿرض‬،ٜٔ‫وافٍٚرش‬،ٜٔ‫وافبْجٚب‬،ٜ‫وإردي‬.
‫و‬ ‫افًَٔدة‬ ‫ذم‬ ‫ومهٍْٚت‬ ‫صًر‬ ‫ديقان‬ ‫وفف‬ً‫ام‬‫وٕي‬ ً‫ا‬‫ٕثر‬ ٚ‫وؽرمه‬ ‫افٍَف‬،ٜ‫خالص‬ ْٚٓ‫م‬
ٜٔ‫افْيٚم‬ ٜ‫وافرشٚف‬ ‫ادزامر‬ ٜ‫مذم‬ ‫ذم‬ ‫افتَرير‬،‫افتقحٔد‬ ‫ذم‬ ٜ‫مْيقم‬ ‫هل‬،‫ذم‬ ٜ‫ورشٚف‬
ٜٔ‫افقهٚب‬ ‫ظذ‬ ‫افرد‬،‫ذم‬ ‫تقذم‬22ْٜ‫ش‬ ‫افًَدة‬ ‫ذي‬1270‫ادهٚدف‬ ‫هـ‬17‫أؽسىس‬
ْٜ‫ش‬1854‫م‬.
‫افعؿري‬ ‫افدهؾوي‬ ‫اهلل‬ ‫فطف‬ ‫بن‬ ‫اهلل‬ ‫ـريم‬ ‫افشقخ‬1201‫هـ‬/1291‫هـ‬:
‫واإلؾتٚء‬ ‫افتدريس‬ ‫ذم‬ ‫ادززيـ‬ ‫افًِامء‬ ‫مـ‬ ‫هق‬،‫افنٔخ‬ ‫دهع‬ ‫أظالم‬ ‫مـ‬ ‫افًِقم‬ ‫أخذ‬
‫ـٚطؿ‬،‫افديـ‬ ‫رصٔد‬ ‫وافنٔخ‬،‫إػ‬ ‫شٚؾر‬ ‫ثؿ‬ ‫ادحدث‬ ‫افًزيز‬ ‫ظبد‬ ‫افُبر‬ ‫وافنٔخ‬«
‫مٚرهرة‬‫ش‬‫ادٚرهروي‬ ‫أمحد‬ ‫آل‬ ‫افسٔد‬ ‫ظـ‬ َٜ‫افىري‬ ‫وأخذ‬،‫وتهدر‬ ‫دهع‬ ‫إػ‬ ‫رجع‬ ‫ثؿ‬
‫مـ‬ ‫ـثر‬ ‫خِؼ‬ ‫ظْف‬ ‫ؾٖخذ‬ ‫فِتدريس‬‫وادنٚيخ‬ ‫افًِامء‬،‫تهٍٕٚٔف‬ ‫مـ‬«‫ادوِغ‬ ‫هٚدي‬‫ش‬‫ذم‬
‫افقهٚبٔغ‬ ‫ظذ‬ ‫افرد‬،ْٜ‫ش‬ ‫تسًقن‬ ‫وفف‬ ‫صقال‬ ‫مـ‬ ‫افرابع‬ ‫ذم‬ ‫تقذم‬.
‫افبشاوري‬ ‫اخلوصايب‬ ‫أرشف‬ ‫حمؿد‬ ‫بن‬ ‫صادق‬ ‫حمؿد‬ ‫بن‬ ‫أحسن‬ ‫حمؿد‬ ‫افؽبر‬ ‫افشقخ‬
‫بـ‬ ‫ادعروف‬«‫دراز‬ ‫حاؾظ‬»‫ؿامته‬ ‫فطول‬1202‫هـ‬/1263‫هـ‬:
‫ومـ‬ ِّٜٔ‫ظ‬ ْٜٔ‫دي‬ ‫أرسة‬ ‫مـ‬ ‫ـٚن‬‫واإلرصٚد‬ ‫افقظظ‬ ‫ذم‬ ‫ادززيـ‬،‫وافتهْٔػ‬ ‫وافتدريس‬
،ٜٔ‫افدرش‬ ٛ‫افُت‬ ‫أـثر‬ ِٚٓٔ‫ظ‬ ‫ؾَرأ‬ ‫افًِقم‬ ‫ذم‬ ‫تبحر‬ ‫ذات‬ ‫أمف‬ ٕٝٚ‫ـ‬،‫افتٍسر‬ ‫ذم‬ ‫وبرع‬

21. ‫وعقائد‬ ‫حقائق‬ ‫َّة‬‫ِِي‬‫َو‬‫ل‬ْ‫ي‬َ‫ر‬َ‫ب‬‫ال‬21
ًَِٜٔ‫اف‬ ‫وافًِقم‬ ‫وافٍَف‬ ٞ‫واحلدي‬،‫ـثر‬ ‫خِؼ‬ ‫ظْف‬ ‫وأخذ‬،‫افىالب‬ ‫درشف‬ ‫جمِس‬ َّ‫م‬‫وأ‬
‫بنٚور‬ ‫مـ‬،‫وـٚبؾ‬،‫وؿْدهٚر‬،‫وؽزين‬،‫وهرات‬،‫وشّرؿْد‬،‫وبخٚرى‬،‫إفٔف‬ ‫يْتّل‬
‫ظِامء‬ ِٛ‫أؽ‬«‫رسحد‬‫ش‬ً‫ا‬‫وتِّذ‬ ً‫ا‬‫أخذ‬ ‫بٚـستٚن‬ ‫مـ‬.
‫ظِامء‬ ‫خٚفٍف‬ ٜٔ‫افقهٚب‬ ‫بًَٔدتف‬ ‫وأظِـ‬ ‫بنٚور‬ ‫صٔخف‬ ‫مع‬ ‫افدهِقي‬ ‫إشامظٔؾ‬ ‫بِغ‬ ٚ‫د‬
‫دراز‬ ‫حٚؾظ‬ ‫مَدمتٓؿ‬ ‫وذم‬ ‫بنٚور‬،‫احلؼ‬ ‫إظالء‬ ‫ذم‬ ًٚ‫جريئ‬ ‫ـٚن‬،، ‫ٓئؿ‬ ٜ‫فقم‬ ‫خيٚف‬ ٓ
‫افسٔٚفقي‬ ‫افديـ‬ ‫صّس‬ ‫افنٔخ‬ ‫تالمٔذه‬ ‫منٚهر‬ ‫مـ‬،‫ٕبل‬ ‫ؽالم‬ ‫وافنٔخ‬،‫وافنٔخ‬
‫أمحد‬ ‫ٕهر‬،‫افرجٚل‬ ‫بتحَٔؼ‬ ‫يزدان‬ ٜٔ‫بٚفٍٚرش‬ ‫افبخٚري‬ ‫صحٔح‬ ‫ذح‬ ‫افبٚري‬ ‫مْح‬ ‫فف‬
‫افٌِٚت‬ ّ‫وحؾ‬،ٜ‫بٕٚدف‬ ْٜ‫افس‬ ‫أهؾ‬ ٛ‫مذه‬ ‫وتٖئد‬،‫بٚفدٓئؾ‬ ‫احلٍْل‬ ٛ‫ادذه‬ ‫وتبٔغ‬
‫وإتَٚن‬ ‫رشقخ‬ ‫مع‬،‫بنٚور‬ ًٜ‫بجٚم‬ ٜ‫حمٍقط‬ ٜٔ‫اخلى‬ ‫ٕسختف‬ ‫وإيوٚح‬ ‫وإؾٓٚم‬،‫وإتؼ‬
‫اجلزء‬‫افىبع‬ ‫بًد‬ ‫إول‬،‫مرات‬ ًٝ‫ضب‬ ‫مبٚرك‬ ‫فَِٚيض‬ ‫ؿ‬ِّ‫افس‬ ‫ذح‬ ‫ظذ‬ ٜٔ‫حٚص‬ ‫وفف‬.
‫يقشػ‬ ‫شقرة‬ ‫وتٍسر‬،‫ادًراج‬ ‫ذـر‬ ‫ذم‬ ‫ورشٚئؾ‬،‫وافقؾٚة‬،ِٜ‫أشئ‬ ‫ظـ‬ ٜ‫وأجقب‬
‫بالهقر‬ ٜٔ‫اإلشالم‬ ُِٜٔ‫اف‬ ‫مـ‬ ٛ‫افُت‬ ‫بدار‬ ٜ‫حمٍقط‬ ‫بخٚرى‬ ‫شِىٚن‬.
«‫ـتٚبف‬ ‫ذم‬ ‫افَٚدري‬ ‫ذف‬ ‫احلُٔؿ‬ ‫ظبد‬ ‫افنٔخ‬ ‫ذـر‬ ‫ـام‬«‫ت‬‫أـٚبر‬ ‫ذـرة‬ْٜ‫افس‬ ‫أهؾ‬
‫ببٚـستٚن‬‫ش‬،‫ذم‬ ‫إوػ‬ ًِٜٔ‫افى‬ ‫ٕهنؿ‬ ‫افساجؿ‬ ‫مـ‬ ‫يسر‬ ‫بَدر‬ ‫ادذـقريـ‬ ‫أشامء‬ ‫ذـرت‬
‫افٔٓقد‬ ‫مـ‬ ‫اإلشالم‬ ‫أظداء‬ ٚ‫أوفدهت‬ ‫افتل‬ ‫اجلديدة‬ ‫افٍتـ‬ ٝٓ‫واج‬ ‫افتل‬ ‫إخرة‬ ‫افًهقر‬
‫وافْهٚرى‬،‫اإلشالم‬ ‫إػ‬ ‫ادْتّغ‬ ‫مـ‬ ‫هبؿ‬ َٝ‫وث‬ ‫مـ‬ ٚ‫هل‬ ٝ‫واشتخدم‬،ٝ‫وتٍرش‬
ٓ‫مرام‬ ‫إلٕجٚز‬ ‫افًّؾ‬ ‫ؾٔٓؿ‬‫ادسِّغ‬ ‫بغ‬ ‫افتٍريؼ‬ ‫مـ‬ ٚ،‫اإليامن‬ ‫ؿقة‬ ‫وإضًٚف‬
ٚٓ‫دوفت‬ ‫فتحتُؿ‬ ‫ؾٔٓؿ‬ ‫اجلٓٚد‬ ٍٜ‫وظٚض‬،‫ادٗمْغ‬ ‫صٍقف‬ ‫مـ‬ ‫واخلروج‬ ‫افثقرة‬ ‫وتٖمـ‬،
‫مـ‬ ‫وحتذيرهؿ‬ ‫آظتَٚد‬ ‫ؾسٚد‬ ‫ظـ‬ ‫ادسِّغ‬ ‫صقن‬ ‫ظِٔٓؿ‬ ٛ‫وج‬ ‫افًِامء‬ ‫ؾٓٗٓء‬

22. ‫وعقائد‬ ‫حقائق‬ ‫َّة‬‫ِِي‬‫َو‬‫ل‬ْ‫ي‬َ‫ر‬َ‫ب‬‫ال‬22
‫وافٔٓقد‬ ‫افْهٚرى‬ ‫مُٚئد‬،‫بّسٗوفٔٚهتؿ‬ ‫ؾَٚمقا‬ ‫اجلٓٚد‬ ‫ظذ‬ ‫وحتريوٓؿ‬،‫وب‬‫ذفقا‬
‫احلؼ‬ ‫رؾع‬ ‫شبٔؾ‬ ‫ذم‬ ٜ‫احلثٔث‬ ‫جٓقدهؿ‬،‫افبٚضؾ‬ ‫ودحض‬،‫ظـ‬ ‫تًٚػ‬ ‫اهلل‬ ‫ؾجزاءهؿ‬
ًًٚٔ‫مج‬ ‫ادسِّغ‬‫ش‬.
‫افثاكقة‬ ‫افطبؼة‬
‫ّفـي‬‫ت‬ َّ‫افس‬ ‫ثم‬ ‫افدهؾوي‬ ‫افؾطقف‬ ‫ظبد‬ ‫افشقخ‬1207‫هـ‬/1340‫هـ‬:
ٜٔ‫ادٌقف‬ ‫افسالضغ‬ ‫آخر‬ ‫ابـ‬ ‫هق‬«‫طٍر‬ ‫هبٚدرصٚه‬‫ش‬،‫إخقتف‬ ‫إُِٓٔز‬ ِٝ‫ؿت‬ ٚ‫بًدم‬ ‫اختٍك‬
،‫أ‬ َِٝ‫واظت‬ٜٔ‫ادٌقف‬ ٜ‫افدوف‬ ٝ‫وذهب‬ ‫بٚه‬،َٜ‫افىري‬ ‫وأخذ‬ ‫وافسِقك‬ ‫افٍَر‬ ‫اختٚر‬ ‫ثؿ‬
‫بالل‬ ‫حمّد‬ ‫افنٔخ‬ ‫ظـ‬،‫افتقٕسقي‬ ‫شِٔامن‬ ‫افنٔخ‬ ‫خٍِٚء‬ ‫مـ‬ ‫افُريؿ‬ ‫ظبد‬ ‫وافنٔخ‬،
‫تربٔتٓام‬ ‫بٍوؾ‬ ‫افًرؾٚن‬ ‫ورزق‬،‫وؾوؾ‬ ‫ظِؿ‬ ‫ذا‬ ‫ـٚن‬،‫وورع‬ ‫وزهد‬،‫آفتزام‬ ‫صديد‬
‫مدة‬ ‫إوػ‬ ‫افتُبرة‬ ‫تٍتف‬ ‫مل‬ ‫حتك‬ ٜ‫اجلامظ‬ ‫ب٘دراك‬ْٜ‫ش‬ ٜ‫مٚئ‬.
‫افًئؿ‬ ‫مقفده‬ ‫وجمٚفس‬ ‫افُريؿ‬ ‫بٚفرشقل‬ ٛ‫احل‬ ّ‫ؿقي‬،ًٚ‫ثالث‬ ‫وافزيٚرة‬ ٟ‫بٚحل‬ ‫تؼف‬
‫مرة‬ ‫وثالثغ‬،‫مك‬ ‫بجقٓت‬ ‫وؿٚم‬،‫واشتٕٚبقل‬،‫ادَدس‬ ٝٔ‫وب‬،ٚ‫وشقري‬،‫وبٌداد‬
،‫وافروم‬،ِٜ‫ـٚم‬ ‫شْقات‬ ‫أربع‬ ٚٓٔ‫ؾ‬ ٙ‫وؿ‬،ْٜ‫بٚفس‬ ‫يًتهؿ‬،ٜ‫افبدظ‬ ‫ظـ‬ ْٛ‫وجيت‬
‫ظذ‬ ٜ‫خٚص‬ ‫ظِٔٓؿ‬ ‫ويرد‬ ِٚٓ‫وأه‬ْٚٓ‫م‬ ‫وادتقفدة‬ ٜٔ‫افقهٚب‬ ‫اجلديدة‬ ٜ‫افٍرؿ‬«ٜ‫افديقبْدي‬‫ش‬،
‫ادسِّغ‬ ‫مـ‬ ‫آٓف‬ ‫ظْف‬ ًٜٔ‫افب‬ ‫أخذ‬،‫افُٕٚبقري‬ ‫اهلل‬ ‫ظبٔد‬ ‫افنٔخ‬ ‫خٍِٚئف‬ ‫ومـ‬،
‫افسّٓسامل‬ ‫بخش‬ ‫ؿٚدر‬ ‫وافنٔخ‬،‫بّقضع‬ ‫شُـ‬«‫َّٓـ‬‫ت‬ َ‫ش‬‫ش‬‫ؾقر‬ ‫شِىٚن‬ ‫فقاء‬ ‫مـ‬
‫اهلْد‬ ‫بنامل‬،ْٜ‫ش‬ ‫هْٚك‬ ‫ودؾـ‬ ‫ومٚت‬1340‫وثال‬ ‫وثالث‬ ٜ‫مٚئ‬ ‫وظّره‬ ‫هـ‬ْٜ‫ش‬ ‫ثقن‬.

23. ‫وعقائد‬ ‫حقائق‬ ‫َّة‬‫ِِي‬‫َو‬‫ل‬ْ‫ي‬َ‫ر‬َ‫ب‬‫ال‬23
‫افرامبوري‬ ‫افعؿري‬ ‫حسغ‬ ‫إرصاد‬ ‫ادػتي‬ ‫افعالمة‬ ‫افشقخ‬1248‫هـ‬/1311‫هـ‬:
‫افتَِٔد‬ ‫مُْر‬ ‫افدهِقي‬ ‫حسغ‬ ‫فْذير‬ ‫احلؼ‬ ‫مًٔٚر‬ ‫ظذ‬ ‫افرد‬ ‫ذم‬ ‫احلؼ‬ ‫إتهٚر‬ ‫فف‬،
‫ؾتٚوى‬ ٜ‫وجمّقظ‬،‫ظع‬ ‫ديدار‬ ‫ـٚفنٔخ‬ ‫ـبٚر‬ ‫أظالم‬ ‫بف‬ ‫وإتٍع‬ ‫ظِٔف‬ ‫خترج‬ ‫ورشٚئؾ‬
‫إفقري‬،‫اهلل‬ ٜ‫شالم‬ ‫وافنٔخ‬،‫و‬‫احلسغ‬ ‫طٓقر‬ ‫افنٔخ‬،‫خٚن‬ ‫افٌٍٚر‬ ‫ظبد‬ ‫وافنٔخ‬،
‫رامبقر‬ ‫ظِامء‬ ‫أـٚبر‬ ‫خٚن‬ ‫اهلل‬ ٜ‫ظْٚي‬ ‫وافنٔخ‬،‫جره‬ ‫أظيؿ‬ ‫مـ‬ ‫افًْامين‬ ‫وصبع‬.
‫حمع‬ ‫افػركجي‬ ‫افؾؽـوي‬ ‫اهلل‬ ‫أمغ‬ ‫بن‬ ‫احلؾقم‬ ‫ظبد‬ ‫افعالمة‬ ‫افشقخ‬1239‫هـ‬/1285
‫هـ‬:
ْٚٓ‫م‬ ْٜٔ‫وافدي‬ ًَِٜٔ‫اف‬ ‫افًِقم‬ ‫ذم‬ ِِٜٔ‫ج‬ ‫تهٕٚٔػ‬ ‫فف‬:‫اإليامن‬ ‫ٕقر‬‫افرمحـ‬ ٛٔ‫حب‬ ‫آثٚر‬ ‫ذم‬
،‫افٍَف‬ ‫أصقل‬ ‫ذم‬ ‫إٕقار‬ ‫ٕقر‬ ‫ظذ‬ ‫إؿامر‬ ‫وؿّر‬،ٜ‫اهلداي‬ ‫ظذ‬ ‫وتًَِٔٚت‬،‫وافَقل‬
‫حسـ‬ ‫فِّال‬ ‫ؿ‬ِّ‫افس‬ ‫ذح‬ ‫حلؾ‬ ‫إشِؿ‬،ٚ‫هب‬ ‫ودؾـ‬ ‫افرــ‬ ‫أبٚد‬ ‫بحٔدر‬ ‫تقذم‬.
‫أبادي‬ ‫افؽؾشن‬ ‫اهلل‬ ‫ظبد‬ ‫افسقد‬ ‫افشقخ‬ ‫بن‬ ‫افػتاح‬ ‫ظبد‬ ‫افشقخ‬1234‫هـ‬/1295‫هـ‬.
‫ا‬ ‫ظبد‬ ‫افسقد‬ ‫افشقخ‬‫افباـرامي‬ ‫افواشطي‬ ‫احلسقـي‬ ‫أمحد‬ ‫آل‬ ‫بن‬ ‫هلل‬1248‫هـ‬/1305
‫هـ‬:
‫أبٚدي‬ ‫اخلر‬ ‫حؼ‬ ‫ؾوؾ‬ ٜ‫افًالم‬ ‫تالمٔذ‬ ‫مـ‬ ‫جِٔؾ‬ ‫ؾٚضؾ‬،‫اهلل‬ ٜ‫شالم‬ ‫وافنٔخ‬
‫افُٕٚبقري‬ ‫افبدايقين‬،‫وافٍَف‬ ُّٜ‫واحل‬ ‫وافْحق‬ ‫افكف‬ ‫ذم‬ ًٜ‫ٕٚؾ‬ ‫مهٍْٚت‬ ‫فف‬،
ٜٔ‫افقهٚب‬ ‫ظذ‬ ‫افرد‬ ‫ذم‬ ‫ورشٚئؾ‬ ٜ‫وأردي‬ ٜٔ‫وؾٚرش‬ ٜٔ‫ظرب‬ ‫وؿهٚئد‬.
‫افالهوري‬ ‫اهلاصؿي‬ ‫افؼريش‬ ‫حمؿد‬ ‫ؽالم‬ ‫ادػتي‬ ‫ابن‬ ‫افؼادري‬ ‫رسور‬ ‫ؽالم‬ ‫ادػتي‬1244
‫هـ‬/1307‫هـ‬:

24. ‫وعقائد‬ ‫حقائق‬ ‫َّة‬‫ِِي‬‫َو‬‫ل‬ْ‫ي‬َ‫ر‬َ‫ب‬‫ال‬24
ْٚٓ‫م‬ ‫وافسر‬ ‫افتٚريخ‬ ‫ذم‬ ِِٜٔ‫ج‬ ٛ‫ـت‬ ‫فف‬:1-‫تقاريخ‬ ‫ظذ‬ ‫حيتقي‬ ‫رسوري‬ ْٜٔ‫ـْج‬
‫إخرة‬ ‫افًهقر‬ ‫إػ‬ ٜ‫افرشٚف‬ ‫ظك‬ ‫مـ‬ ‫فِّنٚهر‬ ‫وافقؾٔٚت‬ ‫ادقافٔد‬.2-‫تٚريخ‬
‫بْجٚب‬ ‫خمزن‬.3-َٜ‫حدي‬‫إوفٔٚء‬.
4-‫جمِدات‬ ‫ذم‬ ‫إصٍٔٚء‬ ْٜ‫خزي‬.5-ًٚ‫ـتٚب‬ ‫ظؼيـ‬ ‫ٕحق‬ ٚ‫وؽره‬ ‫افٌِٚت‬ ‫جٚمع‬
ًًٚ‫ٕٚؾ‬.
‫اجلاتؽامي‬ ‫ظع‬ ‫ؽالم‬ ‫افسقد‬ ‫بن‬ ‫افرمحن‬ ‫خمؾص‬ ‫افشقخ‬1
1229‫هـ‬/1302‫هـ‬:
‫افؼور‬ ‫دؾع‬ ‫ذم‬ ‫افهدور‬ ‫ذح‬ ‫فف‬،‫ظذ‬ ‫متغ‬ ‫رصغ‬ ُّ‫د‬َ‫ر‬ ‫وهق‬«‫اإليامن‬ ٜ‫تَقي‬‫ش‬
‫افدهِقي‬ ‫إلشامظٔؾ‬.
‫كصر‬ ‫افشقخ‬‫افبشاوري‬ ‫حمؿد‬ ‫ؽالم‬ ‫افشقخ‬ ‫بن‬ ‫أمحد‬1228‫هـ‬/1308‫هـ‬:
‫بٚـستٚن‬ ‫مـ‬ ‫رسحد‬ ‫ظِامء‬ ِٜ‫أج‬ ‫مـ‬،‫رسحد‬ ‫ظِامء‬ ‫مـ‬ ‫افًِقم‬ ‫أخذ‬،ٜ‫افًالم‬ ‫مـ‬ ‫ثؿ‬
‫دراز‬ ‫حٚؾظ‬ ‫أحسـ‬ ‫حمّد‬،‫شقات‬ ٛ‫صٚح‬ ‫افٌٍقر‬‫ظبد‬ ‫افنٔخ‬ ‫ظـ‬ َٜ‫افىري‬ ‫وأخذ‬،
ْٚٓ‫م‬ ‫جٔدة‬ ‫تهٕٚٔػ‬ ‫فف‬:
‫اإليامن‬ ٜ‫تَقي‬ ‫ظذ‬ ‫افرد‬ ‫ذم‬ ‫احلؼ‬ ‫إحَٚق‬.
‫افزيؾوي‬ ‫ظع‬ ‫رضا‬ ‫ادػتي‬ ‫بن‬ ‫ظع‬ ‫كؼي‬ ‫افعالمة‬1246‫هـ‬/1297‫هـ‬:
ٚ‫هب‬ ٖ‫وٕن‬ ‫بزيع‬ ٛ‫رج‬ ‫أول‬ ‫وفد‬،َٜ‫وافىري‬ ًٜ‫افؼي‬ ‫بغ‬ ‫اجلٚمع‬ ‫أبٔف‬ ‫ظـ‬ ‫افًِقم‬ ‫أخذ‬،
‫ظِٔف‬ ‫وخترج‬،ٛ‫ثٚؿ‬ ‫ذهـ‬ ‫فف‬ ‫ـٚن‬،ٛ‫صٚئ‬ ‫ورأي‬،‫وادًٚد‬ ‫ادًٚش‬ ‫ظَؾ‬ ‫بغ‬ ‫جيّع‬،
‫بٚفسخٚء‬ ‫ويزدان‬،‫وافتقاضع‬،‫وآشتٌْٚء‬،ٜ‫ومَٚوم‬ ْٜ‫افس‬ ٜ‫إصٚظ‬ ‫ذم‬ ‫ظّره‬ ‫بذل‬
ٜ‫افبدظ‬،ٜ‫احلديث‬ ٜ‫ادبتدظ‬ ‫إؾحٚم‬ ‫أظامفف‬ ‫جالئؾ‬ ‫مـ‬،ٜ‫شت‬ ٜٔ‫اددظ‬ ٜ‫افٍرؾ‬ ‫وإشُٚت‬
1
-‫بٌْالديش‬ ‫ذم‬ ‫أن‬ ‫تَع‬ ‫جٚتُٚم‬.

25. ‫وعقائد‬ ‫حقائق‬ ‫َّة‬‫ِِي‬‫َو‬‫ل‬ْ‫ي‬َ‫ر‬َ‫ب‬‫ال‬25
‫إرض‬ ‫ضبَٚت‬ ٝ‫ش‬ ‫ذم‬ ‫افْبٔغ‬ ‫خلٚتؿ‬ ‫أمثٚل‬،‫افًَدة‬ ‫ذي‬ ‫آخر‬ ‫تقذم‬،‫تهٍٕٚٔف‬ ‫مـ‬
‫إوضح‬ ‫افُالم‬،‫وأـرم‬ ‫افهالة‬ ‫أؾوؾ‬ ‫ظِٔف‬ ‫ادرشِغ‬ ‫شٔد‬ ‫شرة‬ ‫ذم‬ ‫افْجٚة‬ ِٜٔ‫وش‬
‫افت‬‫سِٔؿ‬،‫ادحبقب‬ ‫بذـر‬ ‫افَِقب‬ ‫رسور‬،‫افْجٚة‬ ِٜٔ‫وش‬ ٜ‫خالص‬،‫ذم‬ ‫افبٔٚن‬ ‫جقاهر‬
ٟ‫واحل‬ ‫وافزـٚة‬ ‫وافهٔٚم‬ ‫افهالة‬ ‫أي‬ ‫إرـٚن‬ ‫أرسار‬،‫مبٚين‬ ‫فَّع‬ ‫افرصٚد‬ ‫أصقل‬
ٜ‫افْجدي‬ ٜ‫افبدظ‬ ‫إبىٚل‬ ‫ذم‬ ‫افٍسٚد‬،‫ظذ‬ ‫افرد‬ ‫ذم‬ ٜ‫إمحدي‬ ًٜ‫افؼي‬ ‫إػ‬ ٜ‫افزي‬ ٜ‫هداي‬
‫افٍتـ‬ ‫أهؾ‬ ‫مـ‬ ‫ؾرق‬ ‫ظؼة‬،ٚ‫أث‬ ٜ‫إذاؿ‬‫وافَٔٚم‬ ‫ادقفد‬ ‫ظّؾ‬ ‫دًٕٚل‬ ‫م‬،‫ذم‬ ‫إوهٚم‬ ٜ‫إزاف‬
ٜ‫افْجدي‬ ‫أوهٚم‬ ‫ظذ‬ ‫افرد‬،‫ظذ‬ ‫افرد‬ ‫ذم‬ ‫اإليَٚن‬ ٜٔ‫تزـ‬«‫اإليامن‬ ٜ‫تَقي‬‫ش‬‫افًِؿ‬ ‫ؾوؾ‬
‫افًِامء‬ ‫وآداب‬ ‫افًِؿ‬ ‫ؾوٚئؾ‬ ‫ذم‬ ‫افزهراء‬ ٛ‫افُقاـ‬ ‫وافًِامء‬،ٜ‫مخس‬ ‫ٕحق‬ ٚ‫وشقاه‬
‫اهلْد‬ ‫ظِامء‬ ‫تٚريخ‬ ‫ذم‬ ً‫ا‬‫مذـقر‬ ًٚ‫ـتٚب‬ ‫وظؼيـ‬،‫جقاهر‬ ‫وتَديامت‬‫افبٔٚن‬،‫ورسور‬
‫افَِقب‬،‫اهلل‬ ‫رمحٓام‬ ‫افَٚدري‬ ‫خٚن‬ ٚ‫رض‬ ‫أمحد‬ ‫اإلمٚم‬ ‫ٕجِف‬ ‫بَِؿ‬ ‫إوضح‬ ‫وافُالم‬
‫تًٚػ‬.
‫افثافثة‬ ‫افطبؼة‬
‫ادارهروي‬ ‫حسن‬ ‫طفور‬ ‫افسقد‬ ‫بن‬ ‫افـوري‬ ‫أمحد‬ ‫احلسغ‬ ‫أبو‬ ‫افسقد‬ ‫افشقخ‬1255‫هـ‬/
1324‫هـ‬.
‫افزيؾوي‬ ‫ظع‬ ‫كؼي‬ ‫افشقخ‬ ‫بن‬ ‫رضا‬ ‫أمحد‬ ‫افعالمة‬ ‫ادجدد‬ ‫افشقخ‬1272‫هـ‬/1340‫هـ‬
:
‫تًٚػ‬ ‫اهلل‬ ‫إٕنٚء‬ ‫بٚفتٍهٔؾ‬ ‫ذـره‬ ‫شٖٔيت‬.
‫افدين‬ ‫صؿس‬ ‫افؼايض‬ ‫افشقخ‬ ‫بن‬ ‫روحي‬ ‫ظع‬ ‫أصغر‬ ‫افشقخ‬1284‫هـ‬/1373‫هـ‬:

26. ‫وعقائد‬ ‫حقائق‬ ‫َّة‬‫ِِي‬‫َو‬‫ل‬ْ‫ي‬َ‫ر‬َ‫ب‬‫ال‬26
‫بِدة‬ ‫بّقضْف‬ ‫وتقذم‬ ‫وفد‬«ٜ‫ـتٓٚف‬‫ش‬ٜ‫مديري‬ ‫مـ‬«‫ـجرات‬‫ش‬‫ببٚـستٚن‬،‫ظذ‬ ‫وتِّذ‬
‫افسٓٚرٍٕقري‬ ‫احلسـ‬ ‫ؾٔض‬ ‫افنٔخ‬(‫م‬1304‫هـ‬)،‫حؼ‬ ‫ؾوؾ‬ ٜ‫افًالم‬ ‫تِّٔذ‬‫اخلر‬
‫أبٚدي‬،‫افًّري‬ ‫شًٔد‬ ‫أمحد‬ ‫وافنٔخ‬،‫ظكه‬ ‫ذم‬ ٜٔ‫إدب‬ ‫افًِقم‬ ٜ‫رئٚش‬ ‫إفٔف‬ ٝٓ‫إت‬،
‫جريدة‬ ‫ذم‬ ٜ‫ادىبقظ‬ ‫افٌراء‬ ِٜ‫افًٚج‬ ‫بَهٔدتف‬ ‫افَٚديٚين‬ ‫ادتْبل‬ ‫ظٚرض‬«ٜ َ‫س‬َْٔ‫ب‬‫ش‬‫ٓهقر‬
ٚ‫ه‬ ّ‫وشام‬ ٜٔ‫إدب‬ ‫بٕٚخىٚء‬ ٜ‫مِٔئ‬ ‫ؿهٔدتف‬ ‫افَٚديٚين‬ ٖ‫إٔن‬ ٚ‫د‬«ٜ‫اإلظجٚزي‬ ‫افَهٔدة‬‫ش‬،
‫ؿهٚئد‬ ‫وفِنٔخ‬ٜ‫وإردي‬ ٜٔ‫وافٍٚرش‬ ٜٔ‫افًرب‬ ‫ذم‬،ْٚٓ‫م‬ ٚ‫وؽره‬ ‫إدب‬ ‫ظِقم‬ ‫ذم‬ ٛ‫ت‬ُ‫ـ‬‫و‬
ٜ‫افبالؽ‬ ‫ذم‬ ‫دبرظجؿ‬،‫افِئٚم‬ ‫افْهٚرى‬ ‫ظذ‬ ‫اإلشالم‬ ‫وشٔىرة‬،‫ظذ‬ ‫تَرييٚت‬ ‫وفف‬
«ٝ‫صداؿ‬ ‫أؾثٚب‬ ‫إٔقار‬‫ش‬ٜٔ‫افقهٚب‬ ‫ظذ‬ ‫افرد‬ ‫ذم‬ ‫أمحد‬ ‫ؾوؾ‬ ‫فَِٚيض‬،‫ٕك‬ ‫وظذ‬
ٚ‫ؽرمه‬ ‫وظذ‬ ‫ادذـقر‬ ‫ادَِديـ‬.
‫ص‬ ‫بن‬ ‫اهلل‬ ‫أكوار‬ ‫افشقخ‬‫جـك‬ ‫بػضقؾت‬ ‫ادعروف‬ ‫أبادي‬ ‫احلقدر‬ ‫افدين‬ ‫جاع‬1264‫هـ‬/
1336‫هـ‬:
‫احلل‬ ‫ظبد‬ ‫افنٔخ‬ ‫وابْف‬ ‫حمع‬ ‫افٍرٕجل‬ ‫احلِٔؿ‬ ‫ظبد‬ ٜ‫افًالم‬ ‫تالمٔذ‬ ‫مـ‬،‫إؾٚدة‬ ‫فف‬
‫افَٚديٚين‬ ‫ظذ‬ ‫افرد‬ ‫ذم‬ ‫جمِديـ‬ ‫ذم‬ ‫اإلؾٓٚم‬،‫افٍَف‬ ََٜٔ‫وح‬،‫مقفد‬ ‫ذم‬ ‫أمحدي‬ ‫وإٔقار‬
‫افْبل‬^‫جق‬ ‫افذي‬ ‫افْٚتقتقي‬ ‫ؿٚشؿ‬ ‫ظذ‬ ٚٓٔ‫ؾ‬ ‫رد‬ْٚ‫رشقف‬ ‫بًد‬ ‫جديد‬ ‫ٕبل‬ ‫يٖيت‬ ‫أن‬ ‫ز‬
‫افْبٔغ‬ ‫خٚتؿ‬،‫اإلشالم‬ ‫ومَٚصد‬،‫جزء‬ ‫ظؼ‬ ‫أحد‬ ‫ذم‬،‫اإلشالم‬ ٚٓٔ‫ؾ‬ ‫ذح‬،‫ظذ‬ ‫ورد‬
ًٚ‫وحديث‬ ً‫ام‬‫ؿدي‬ ‫فإلشالم‬ ٜ‫ادهٚدم‬ ‫إؾُٚر‬،ٜ‫مج‬ ٛ‫ومْٚؿ‬ ‫مآثر‬ ‫وفف‬.
‫افطـوـي‬ ‫افبفـاري‬ ‫ظـع‬ ‫دائـم‬ ‫افسقد‬ ‫افشقخ‬ ‫بن‬ ‫أمحد‬ ‫برـات‬ ‫افؼيف‬ ‫افطبقب‬ ‫افشقخ‬
1280‫هـ‬/1347‫ه‬‫ـ‬:

27. ‫وعقائد‬ ‫حقائق‬ ‫َّة‬‫ِِي‬‫َو‬‫ل‬ْ‫ي‬َ‫ر‬َ‫ب‬‫ال‬27
‫احلؼ‬ ‫ظبد‬ ٜ‫افًالم‬ ‫تالمٔذ‬ ‫مـ‬(1244‫هـ‬/1316‫هـ‬)‫اخلر‬ ‫حؼ‬ ‫ؾوؾ‬ ٜ‫افًالم‬ ‫ابـ‬
‫أبٚدي‬،ٜٔ‫افقهٚب‬ ‫ظذ‬ ‫افرد‬ ‫ذم‬ ٛ‫ـت‬ ‫فف‬،ٜ‫آري‬ ّ‫د‬‫ر‬ ‫ذم‬ ٜ‫جٚري‬ ٜ‫صدؿ‬ ‫مثؾ‬،‫وافهّهٚم‬
‫تًٚػ‬ ‫ـذبف‬ ‫امتْٚع‬ ‫ذم‬ ‫افُٚذب‬ ‫ادٍسي‬ ‫ظذ‬ ٛ‫افَٚض‬،‫إٕبٔٚء‬ ‫ظِؿ‬ ‫ذم‬ ‫ورشٚئؾ‬،
‫افْبٔغ‬ ‫خٚتؿ‬ ‫ٕير‬ ‫وامتْٚع‬،ٚٓ‫وخٚرج‬ ‫اهلْد‬ ‫إٔحٚء‬ ‫ذم‬ ِٜ‫أج‬ ‫تالمٔذ‬ ‫وفف‬.
‫افسقافؽويت‬ ‫ادحدث‬ ‫صاه‬ ‫ـريم‬ ‫افسقد‬ ‫بن‬ ‫ظع‬ ‫مجاظت‬ ‫افسقد‬ ‫افشقخ‬1257‫هـ‬/
1370‫هـ‬:
‫وفف‬113ًٚ‫ظٚم‬،‫بّقضع‬ ‫ومدؾْف‬ ‫مقفده‬«‫دان‬ّٔ‫بقرش‬ ‫ظع‬‫ش‬‫م‬ٜ‫مديري‬ ‫ـ‬«‫شٔٚفُق‬‫ت‬‫ش‬
‫بْجٚب‬،‫واهلْدوس‬ ‫افْهٚرى‬ ‫ذور‬ ‫ظـ‬ ‫ادسِّغ‬ ٜٕٚٔ‫ص‬ ‫ذم‬ ‫بٚرزة‬ ‫خدمٚت‬ ‫فف‬
‫و‬ٜٔ‫وافقهٚب‬ ٜٕٔٚ‫افَٚدي‬،‫واهلْدوس‬ ‫افْهٚرى‬ ‫مـ‬ ‫أٓف‬ ‫يده‬ ‫ظذ‬ ‫أشِؿ‬.
‫وافٍوٚئؾ‬ ‫افتهقف‬ ‫ذم‬ ٛ‫ـت‬ ‫فف‬،‫افُٕٚبقري‬ ‫حسـ‬ ‫أمحد‬ ٜ‫افًالم‬ ‫تالمٔذ‬ ‫مـ‬ ‫وهق‬
‫افبٓروي‬ ‫ؿٚدر‬ ‫ؽالم‬ ‫وافنٔخ‬ ‫افسٓٚرٍٕقري‬ ‫احلسـ‬ ‫ؾٔض‬ ‫وافنٔخ‬.
‫افبفروي‬ ‫اهلاصؿي‬ ‫حقدر‬ ‫ؽالم‬ ‫افشقخ‬ ‫بن‬ ‫ؿادر‬ ‫ؽالم‬ ‫افعالمة‬ ‫افشقخ‬1265‫هـ‬/
1327‫هـ‬:
‫بّقضع‬ ‫وفد‬«‫هبرة‬‫ش‬‫فقاء‬ ‫مـ‬«ٚ‫رسـقده‬‫ش‬‫بْجٚب‬،‫ت‬ِ‫ت‬ّ‫افديـ‬ ‫صدر‬ ‫ادٍتل‬ ‫ظذ‬ ‫ذ‬
‫افدهِقي‬،‫افسٔٚفقي‬ ‫افديـ‬ ‫صّس‬ ‫افنٔخ‬ ‫ظـ‬ َٜ‫افىري‬ ‫وأخذ‬،ٛ‫ؽٚف‬ ‫ظِٔف‬ ‫تِّذ‬
‫بْجٚب‬ ‫أظالم‬،‫مهٍْٚتف‬ ‫ومـ‬:ٜ‫ادحّدي‬ ‫افبقارق‬ ‫تِخٔص‬ ٜ‫افهّدي‬ ‫افنقارق‬
ٜ‫بٕٚردي‬ ‫افبدايقين‬ ٜ‫فًِالم‬،‫اف‬ ‫صّس‬‫افقرى‬ ‫خر‬ ‫مدح‬ ‫ذم‬ ‫وحك‬،‫ذم‬ ‫افربٚين‬ ‫افْقر‬
‫افسبحٚين‬ ‫ادحبقب‬ ‫مدح‬،‫بٚشؿ‬ ٜ‫إُِٓٔزي‬ ‫بٚفُِٔٚت‬ ‫افديْل‬ ‫فِتًِٔؿ‬ ًٚ‫هنج‬ ‫ووضع‬(
‫ـتٚبغ‬ ‫َٔٚرة‬‫ـ‬ ‫ـل‬ ‫إشالم‬)‫اإلشالم‬ ‫ذم‬ ًٚ‫ـتٚب‬ ‫ظؼ‬ ‫أحد‬ ‫أي‬.

28. ‫وعقائد‬ ‫حقائق‬ ‫َّة‬‫ِِي‬‫َو‬‫ل‬ْ‫ي‬َ‫ر‬َ‫ب‬‫ال‬28
ٜ‫واجلامظ‬ ْٜ‫افس‬ ٛ‫بّذه‬ ‫آظتهٚم‬ ‫صديد‬ ‫ـٚن‬،ِٚٓ‫وأه‬ ‫افبدع‬ ‫ظذ‬ ‫افرد‬ ّ‫ؿقي‬،‫ؿٚم‬
‫ظذ‬ ‫بٚفرد‬ٜ‫وافديقبْدي‬ ٜٔ‫وافقهٚب‬ ٜ‫وافراؾو‬ ٜ‫وافْٔؼي‬ ٜٕٔٚ‫وافَٚدي‬ ‫افْهٚرى‬،‫وهق‬
‫بْجٚب‬ ‫ظِامء‬ ‫مـ‬ ‫افَٚديٚين‬ ٍٜ‫بّخٚف‬ ‫أؾتك‬ ‫مـ‬ ‫أول‬،‫افْبقة‬ ‫ادظك‬ ‫ذاك‬ ‫إذ‬ ‫يُـ‬ ‫ومل‬،
‫ذم‬ ‫تقذم‬19‫ٓهقر‬ ‫صٚهل‬ ‫بُٔؿ‬ ‫بّسجد‬ ‫ؾـ‬ُ‫د‬‫و‬ ‫إول‬ ‫ربٔع‬.
‫ـهـد‬‫ـ‬ ‫اف‬ ‫ـددي‬‫ـ‬‫ادج‬ ‫ـري‬‫ـ‬‫افعؿ‬ ‫ـرمحن‬‫ـ‬‫اف‬ ‫ـد‬‫ـ‬‫ظب‬ ‫ـقخ‬‫ـ‬‫افش‬ ‫ـن‬‫ـ‬‫ب‬ ‫ـان‬‫ـ‬‫ج‬ ‫ـن‬‫ـ‬‫حس‬ ‫ـد‬‫ـ‬‫حمؿ‬ ‫ـقخ‬‫ـ‬‫افش‬‫ي‬
1278‫هـ‬/1365‫هـ‬:
‫افديـ‬ ٜ‫خدم‬ ‫ذم‬ ِِٜٔ‫ج‬ ‫مقاؿػ‬ ‫فف‬،‫ادٍسديـ‬ ‫ذور‬ ‫ظـ‬ ‫ادسِّغ‬ ٜٕٚٔ‫وص‬،‫وفف‬
ٜٔ‫افقهٚب‬ ‫ترديد‬ ‫ذم‬ ًٜ‫إرب‬ ‫إصقل‬ ْٚٓ‫م‬ ًٜ‫ٕٚؾ‬ ِٜٔ‫مج‬ ‫مهٍْٚت‬،‫مع‬ ‫افْجٚة‬ ‫وضريؼ‬
ٜ‫رشٚف‬«‫افتَدير‬ ‫إثبٚت‬ ‫ذم‬ ‫افتْقير‬‫ش‬ٜ‫افْٔؼي‬ ‫رد‬ ‫ذم‬،‫بٔٚن‬ ‫ذم‬ ٜ‫افهحٔح‬ ‫وافًَٚئد‬
ْٜ‫افس‬ ‫أهؾ‬ ٛ‫مذه‬ٜ‫واجلامظ‬،ٜ‫افديقبْدي‬ ‫ظذ‬ ‫افرد‬ ‫ذم‬،‫إٕجٚب‬ ‫وإٔسٚب‬،‫وتذـرة‬
‫افهِحٚء‬،‫بّقضع‬ ‫ودؾـ‬ ٛ‫رج‬ ‫مـ‬ ‫افثٚين‬ ‫ذم‬ ‫تقذم‬«ٜ‫ـْج‬ ‫ـقه‬‫ش‬‫ذم‬«‫أبٚد‬ ‫حٔدر‬‫ش‬‫مـ‬
‫بٚـستٚن‬.
‫اجلقالين‬ ‫احلسـي‬ ‫افدين‬ ‫كذر‬ ‫افسقد‬ ‫افشقخ‬ ‫بن‬ ‫ظع‬ ‫مفر‬ ‫افسقد‬ ‫افشقخ‬1275‫هـ‬/
1356‫هـ‬:
‫بّقضع‬ ‫وفد‬«‫ـقفرة‬‫ش‬ٜ‫مديري‬«‫راوفبْد‬‫ي‬‫ش‬‫بٚـستٚن‬ ‫مـ‬،ٛ‫افُت‬ ‫دروس‬ ‫وتَِك‬
‫جرهل‬ ‫افًع‬ ‫اهلل‬ ‫فىػ‬ ‫ادٍتل‬ ‫مـ‬ ٜٔ‫افًٚف‬،‫ظع‬ ‫أمحد‬ ‫ادحدث‬ ‫ظـ‬ ٞ‫واحلدي‬
‫افسٓٚرٍٕقري‬،‫افسٔٚفقي‬ ‫افديـ‬ ‫صّس‬ ‫افنٔخ‬ ‫يد‬ ‫ظذ‬ ‫وبٚيع‬،‫اإلجٚزة‬ ‫مْف‬ ‫وٕٚل‬
ٜ‫واخلالؾ‬.

29. ‫وعقائد‬ ‫حقائق‬ ‫َّة‬‫ِِي‬‫َو‬‫ل‬ْ‫ي‬َ‫ر‬َ‫ب‬‫ال‬29
‫ادسٔح‬ ‫حٔٚة‬ ‫إثبٚت‬ ‫ذم‬ ٜ‫اهلداي‬ ‫صّس‬ ٛ‫ـت‬ٜٕٔٚ‫افَٚدي‬ ‫ظذ‬ ً‫ا‬‫رد‬،‫اد‬ ‫يتُّـ‬ ‫ومل‬‫رزا‬
‫بٚدْٚطرة‬ ‫حتدى‬ ‫فُـ‬ ِٚٓٔ‫ظ‬ ‫افرد‬ ‫مـ‬،‫فُـ‬ ‫ادَرر‬ ‫ادقظد‬ ‫ظذ‬ ‫ٓهقر‬ ‫افنٔخ‬ ‫وجٚء‬
‫واهلقان‬ ‫اخلزي‬ ‫وٕٚل‬ ‫حيرض‬ ‫مل‬ ‫ادرزا‬.
‫بٚشؿ‬ ٜ‫افٍٚحت‬ ‫شقرة‬ ‫تٍسر‬ ٛ‫ؾُت‬«‫ادسٔح‬ ‫إظجٚز‬‫ش‬،‫ذم‬ ‫وٕؼ‬15/12/1900‫م‬
‫تًٚػ‬ ‫اهلل‬ ‫ب٘هلٚم‬ ‫إٔف‬ ‫ميٓر‬،‫بُتٚبف‬ ‫ظع‬ ‫مٓر‬ ‫افنٔخ‬ ‫ظِٔف‬ ‫ؾرد‬«‫جنتٔٚئل‬ ‫شٔػ‬‫ش‬‫أبٚن‬
ٜٔ‫افًرب‬ ‫ذم‬ ‫ادرزا‬ ‫أخىٚء‬،‫دظٚيٚتف‬ ‫ـذب‬ ‫وأؾنك‬،ٛ‫ـت‬«ٜ‫افهّدي‬ ‫افٍتقحٚت‬‫ش‬‫افرد‬ ‫ذم‬
ٜٔ‫افقهٚب‬ ‫ظذ‬،‫اهلل‬ ‫فٌر‬ ‫بف‬ ّ‫أهؾ‬ ٚ‫م‬ ‫بٔٚن‬ ‫ذم‬ ‫اهلل‬ ِّٜ‫ـ‬ ‫وإظالء‬.
‫ادسِّغ‬ ‫ؿٔٚدة‬ ‫ذم‬ ٜ‫جريئ‬ ‫ومقاؿػ‬ ‫أخر‬ ٛ‫ـت‬ ‫وفف‬،‫ذم‬ ‫تقذم‬29‫صٍر‬1356‫هـ‬
‫بّقضْف‬«‫ـقفرة‬‫ش‬.
‫افشقخ‬ ‫بن‬ ‫أمحد‬ ‫ويص‬ ‫ادحدث‬ ‫افشقخ‬‫هبقتي‬ ‫افبقع‬ ‫ثم‬ ‫افسورين‬ ‫ضقب‬ ‫حمؿد‬1252‫هـ‬
/1334‫هـ‬:
‫ذم‬ ْٜ‫ش‬ ‫مخسغ‬ ‫ٕحق‬ ٜ‫افْبقي‬ ٞ‫إحٚدي‬ ‫بتدريس‬ ‫يّتٚز‬«ٝٔ‫هب‬ ‫بٔع‬‫ش‬ٜٔ‫احلٚؾي‬ ٜ‫بٚددرش‬
‫رئٔس‬ ‫أذف‬ ‫شِٔامن‬ ‫افسٔد‬ ‫ـٚفنٔخ‬ ِٜ‫أج‬ ‫أظالم‬ ‫تالمٔذه‬ ‫ومـ‬ ٞ‫احلدي‬ ٜ‫بّدرش‬ ‫ثؿ‬
‫جرة‬ ‫بًع‬ ٜٔ‫اإلشالم‬ ًٜ‫بٚجلٚم‬ ْٜٔ‫افدي‬ ‫افًِقم‬ ‫ؿسؿ‬،‫وافنٔخ‬‫أمحد‬ ‫منتٚق‬،‫وادٍتل‬
‫أمحد‬ ‫ٕثٚر‬،‫افالهقري‬ ‫افَٚدر‬ ‫ظبد‬ ‫وادٍتل‬،ٝ‫مجٚظ‬ ‫افنٔخ‬ ‫بـ‬ ‫حسغ‬ ‫خٚدم‬ ‫وافسٔد‬
‫بقري‬ ‫افًع‬ ‫صٚه‬ ‫ظع‬،‫احلسـ‬ ‫مهبٚح‬ ‫وافسٔد‬،‫إظيّل‬ ‫ظع‬ ‫أجمد‬ ًٜ‫افؼي‬ ‫وصدر‬
،‫وؽرهؿ‬ ‫اددين‬ ‫أمحد‬ ‫افديـ‬ ‫ضٔٚء‬ ‫وافنٔخ‬.
‫تهٍٕٚٔف‬ ‫ومـ‬:‫جلٚمع‬ ًٜ‫إرب‬ ‫افؼوح‬ ‫ظذ‬ ‫افتًَِٔٚت‬‫افسمذي‬،‫ادجع‬ ‫افتًَِٔٚت‬
‫ادهع‬ ْٜٔ‫م‬ ‫ذح‬،‫اجلالفغ‬ ٜٔ‫حٚص‬،‫ادهٚبٔح‬ ‫منُٚة‬ ٜٔ‫حٚص‬،‫مَٚمٚت‬ ٜٔ‫حٚص‬

30. ‫وعقائد‬ ‫حقائق‬ ‫َّة‬‫ِِي‬‫َو‬‫ل‬ْ‫ي‬َ‫ر‬َ‫ب‬‫ال‬31
‫احلريري‬،ٛ‫حٚج‬ ‫ابـ‬ ًٜٔ‫افنٚؾ‬ ٜٔ‫حٚص‬،ُّٜ‫احل‬ ٜ‫هلداي‬ ‫ادْٔدي‬ ‫ذح‬ ٜٔ‫حٚص‬
‫فألهبري‬،‫ادسٚجد‬ ‫ظـ‬ ‫افقهٚبٔغ‬ ‫إخراج‬ ‫ذم‬ ‫افنقاهد‬ ‫جٚمع‬،‫ظـ‬ ٜ‫افٌامم‬ ‫ـنػ‬
ٜ‫افًامم‬ ْٜٔ‫ش‬.
‫افطب‬‫افرابعة‬ ‫ؼة‬
‫افشقخوبوري‬ ‫افبـجايب‬ ‫صاه‬ ‫حامد‬ ‫افشقخ‬ ‫بن‬ ‫كامي‬ ‫دشتؽر‬ ‫ؽالم‬ ‫افشقخ‬1300‫هـ‬/
1381‫هـ‬:
‫تهٍٕٚٔف‬ ‫مـ‬:‫أرستف‬ ‫ـبٚر‬ ‫تٚريخ‬،‫وصحٚبتف‬ ‫افرشقل‬ ٛ‫ٕس‬،‫اخلٍِٚء‬ ٛ‫مْٚؿ‬
‫افراصديـ‬«ٜ‫مْيقم‬‫ش‬،ٜ‫افْجدي‬ ‫تٚريخ‬،‫وافٍٚروق‬ ‫افهديؼ‬‫ادستؼؿقن‬ ٚ‫يرامه‬ ‫ـام‬
ٚ‫وؽره‬.
‫افش‬ ‫األؾاضل‬ ‫صدر‬‫أبادي‬ ‫ادراد‬ ْ‫ت‬َ‫ْه‬‫ز‬ُ‫ك‬ ‫افدين‬ ‫معغ‬ ‫افشقخ‬ ‫بن‬ ‫افدين‬ ‫كعقم‬ ‫قخ‬1300
‫هـ‬/1367‫هـ‬:
ٜ‫وإم‬ ‫وافقضـ‬ ‫افديـ‬ ٜ‫خدم‬ ‫ذم‬ ِِٜٔ‫ج‬ ‫أظامل‬ ‫فف‬،‫مهٍْٚتف‬ ‫ومـ‬:‫ذم‬ ًِٚٔ‫اف‬ ُِّٜ‫اف‬
‫ادهىٍك‬ ‫ظِؿ‬،‫اإليامن‬ ٜ‫تَقي‬ ‫ظذ‬ ‫افرد‬ ‫ذم‬ ‫افبٔٚن‬ ٛٔ‫أض‬،‫تٍسر‬ ‫ذم‬ ‫افًرؾٚن‬ ‫خزائـ‬
‫افَرآن‬،‫افت‬ ‫فدؾع‬ ‫افتحََٔٚت‬‫مُٚئد‬ ‫ـنػ‬ ‫ذم‬ ‫ِبٔسٚت‬«‫ادْٓد‬‫وادٍْد‬‫ش‬‫ديقبْد‬ ‫فًِامء‬
،ٚ‫وؽره‬ ‫افَبقر‬ ‫جرائد‬ ‫ذم‬ ‫افْقر‬ ‫ؾرائد‬.
‫أبٚد‬ ‫بّراد‬ ًّْٜٔٔ‫اف‬ ًٜ‫اجلٚم‬ ‫أشس‬،ٚ‫هب‬ ‫س‬ّ‫ودر‬،‫وافًِؿ‬ ‫افديـ‬ ٜ‫خدم‬ ‫ذم‬ ‫تزال‬ ٓ‫و‬
‫افًِامء‬ ٟ‫وختري‬،‫ذم‬ ‫بّقضْف‬ ‫وتقذم‬18‫ادذـقرة‬ ًٜ‫اجلٚم‬ ‫برحٚب‬ ‫ودؾـ‬ ٜ‫احلج‬ ‫ذي‬.

31. ‫وعقائد‬ ‫حقائق‬ ‫َّة‬‫ِِي‬‫َو‬‫ل‬ْ‫ي‬َ‫ر‬َ‫ب‬‫ال‬31
‫اخلام‬ ‫افطبؼة‬‫سة‬
‫هبتي‬ ‫افبقع‬ ‫ثم‬ ‫افؾؽـوي‬ ‫خان‬ ‫ظع‬ ‫كواب‬ ‫بن‬ ‫خان‬ ‫ظع‬ ‫حشؿت‬ ‫ادػتي‬ ‫اجلؾقل‬ ‫افشقخ‬
1320‫هـ‬/1380‫هـ‬:
‫ظع‬ ‫أجمد‬ ًٜ‫افؼي‬ ‫صدر‬ ‫ظذ‬ ‫تِّذ‬،ٚ‫وؽرمه‬ ‫إهلل‬ ‫رحؿ‬ ‫وافنٔخ‬،‫بٚإلمٚم‬ ‫وإتٍع‬
‫افزيِقي‬ ٚ‫رض‬ ‫أمحد‬،‫ادبىِغ‬ ‫ظذ‬ ‫وافرد‬ ‫افديـ‬ ‫ٕؼ‬ ‫ذم‬ ‫خٚفدة‬ ‫مآثر‬ ‫وفف‬،‫ٕٚطرهؿ‬
ِ‫ب‬ ‫ذم‬ ً‫ا‬‫مرار‬‫وأؾحّٓؿ‬ ‫ظديدة‬ ‫دان‬،ْٚٓ‫م‬ ًٜ‫ٕٚؾ‬ ٛ‫ـت‬ ‫وفف‬ ‫ـثر‬ ‫خِؼ‬ ‫بف‬ ‫واهتدى‬:1-
‫تهديَٚت‬ ٚٓٔ‫ؾ‬ ‫مجع‬ ٜ‫اهلْدي‬ ‫افهقارم‬(268)‫حلسٚم‬ ٜ‫اهلْدي‬ ‫افَٚرة‬ ‫صبف‬ ‫مـ‬ ًٚ‫ظٚد‬
‫وادغ‬ ‫افٍُر‬ ‫مْحر‬ ‫ظذ‬ ‫احلرمغ‬،2-‫تِبٔسٚت‬ ‫ظـ‬ ‫ؾٔف‬ ‫ـنػ‬«‫ادْٓد‬‫ش‬‫ديقبْد‬ ‫فًِامء‬
.3-ٜٔ‫افٌٔب‬ ‫إٕقار‬.
‫احلػقظ‬ ‫ظبد‬ ‫افشقخ‬‫آؽرة‬ ‫بؿػتي‬ ‫ادعروف‬ ‫افزيؾوي‬ ‫ادجقد‬ ‫ظبد‬ ‫افشقخ‬ ‫بن‬1318‫هـ‬/
1377‫هـ‬:
‫ببِدة‬ ‫مقفده‬«‫بريع‬‫ش‬‫ومقضْف‬«َٜ‫ف‬ْ‫َق‬ٕ‫أ‬‫ش‬‫فقاء‬ ‫مـ‬«‫بريع‬‫ش‬،‫ؾقر‬ ‫مبٚرك‬ ٜ‫بّدرش‬ ‫س‬ّ‫در‬،
ٜ‫احلّٔدي‬ ٜ‫وبٚددرش‬ ‫جره‬ ‫أظيؿ‬(‫وارإز‬)‫فقاء‬ ‫مـ‬ ‫تٕٚدة‬ ‫مْيرحؼ‬ ٜ‫وبّدرش‬
«‫أبٚد‬ ‫ؾٔض‬‫ش‬‫هب‬ ‫اددرشغ‬ ‫رئٔس‬ ‫أبقه‬ ‫ـٚن‬ ‫حغ‬ٚ،‫جٚدة‬ ٜٕٔ‫افًْام‬ ٜ‫وبٚددرش‬«‫ؾراش‬
ٜٕٚ‫خ‬‫ش‬‫دهع‬،ْٜ‫ش‬ ‫ظؼة‬ ٝ‫ش‬ ‫آؽرة‬ ‫بجٚمع‬ ‫واإلؾتٚء‬ ٜ‫اخلىٚب‬ ‫وتقػ‬،‫إػ‬ ‫إتَؾ‬ ‫ثؿ‬
‫ببٚـستٚن‬ ‫ـراتق‬،‫جْٚح‬ ‫بّسجد‬ ‫واإلؾتٚء‬ ٜ‫اخلىٚب‬ ‫وتقػ‬،‫بدار‬ ‫اددرشغ‬ ٜ‫رئٚش‬ ‫ثؿ‬
ٜ‫اديٓري‬ ‫افًِقم‬،‫مِتٚن‬ ْٜ‫بّدي‬ ‫افًِقم‬ ‫إٔقار‬ ٜ‫مدرش‬ ‫إػ‬ ٛ‫ذه‬ ‫ثؿ‬(‫بْجٚب‬)،‫وتقػ‬
‫بَّزة‬ ‫ودؾـ‬ ٜ‫احلج‬ ‫ذي‬ ‫مـ‬ ‫اخلٚمس‬ ‫ذم‬ ٚ‫هب‬ ‫وتقذم‬ ‫اددرشغ‬ ٜ‫رئٚش‬«ٜٕ‫بروا‬ ‫حسـ‬‫ش‬
‫مِتٚن‬،‫مهٍْٚتف‬ ‫مـ‬:‫اإليامن‬ ‫تُّٔؾ‬،‫افًَٚئد‬ ‫ذم‬ ‫وجٔزة‬ ٜ‫رشٚف‬،ٜٔ‫افُالم‬ ‫افسٔقف‬

32. ‫وعقائد‬ ‫حقائق‬ ‫َّة‬‫ِِي‬‫َو‬‫ل‬ْ‫ي‬َ‫ر‬َ‫ب‬‫ال‬32
ٜٕٔٚ‫افَٚدي‬ ‫ظذ‬ ‫افرد‬ ‫ذم‬ ٜٔ‫افٌالم‬ ‫افدظٚوي‬ ‫فَىع‬،‫افتَِٔد‬ ٛ‫دح‬ ‫وادزيد‬ ‫احلسْل‬،
ٜٔ‫افقهٚب‬ ٝ‫هتٚؾ‬،ٚٔ‫ص‬ٜ‫مًٚوي‬ ‫ظذ‬ ‫أشٚء‬ ‫مـ‬ ‫ظذ‬ ‫افرد‬ ‫ذم‬ ٜ‫افهحٚب‬ ٜٕ،‫ذم‬ ‫هٚذر‬ ‫إرؽٚم‬
‫وافؼك‬ ‫افتقحٔد‬ ‫إيوٚح‬،ٜ‫افديقبْدي‬ ‫مـ‬ ‫اهلٚذريـ‬ ‫بًض‬ ‫وإؾحٚم‬،‫ظذ‬ ًَٛ‫افت‬
ٜٔ‫ادرزائ‬،‫افْبٔغ‬ ‫خٚتؿ‬ ‫مًْك‬ ٜٕٚ‫إب‬ ‫ذم‬،‫ادقدودي‬ ‫ظذ‬ ‫افَْد‬،‫اإلشالم‬ ‫ظبٚدة‬،
ٚ‫وؽره‬ ‫ؾتٚواه‬ ٜ‫جمّقظ‬.
‫كواب‬ ‫بن‬ ‫خان‬ ‫ظع‬ ‫حمبوب‬ ‫افشقخ‬‫واددؾون‬ ‫ادؼقم‬ ‫افؾؽـوي‬ ‫خان‬ ‫ظع‬«‫ببؿفي‬»/...
1385‫هـ‬:
‫إفقري‬ ‫ظع‬ ‫ديدار‬ ‫افنٔخ‬ ‫افسٔد‬ ‫تالمٔذ‬ ‫مـ‬،ًٕٚٚ‫وفس‬ ً‫ام‬ِ‫ؿ‬ ‫ظّره‬ ‫مدة‬ ‫افديـ‬ ‫ظـ‬ َّ‫ذب‬،
ٜ‫وادقدودي‬ ٜ‫افديقبْدي‬ ‫ظذ‬ ‫افرد‬ ‫ذم‬ ًٚ‫ـتٚب‬ ‫ظؼيـ‬ ‫ٕحق‬ ‫وفف‬،‫جمدديـ‬ ‫تقاريخ‬ ْٚٓ‫م‬
ٜٔ‫وهٚب‬ ‫حزب‬.
‫أ‬ ‫حمؿد‬ ‫افشقخ‬ ‫بن‬ ‫ظؿر‬ ‫حمؿد‬ ‫افشقخ‬‫افالهوري‬ ‫مغ‬1321‫هـ‬/1391‫هـ‬:
ٜٔ‫افقهٚب‬ ‫مع‬ ‫ومْٚطرات‬ ‫مْٚؿنٚت‬ ‫فف‬،ٍْٜٔ‫احل‬ ‫مَٔٚس‬ ‫مهٍْٚتف‬ ‫ومـ‬،‫افْقر‬ ‫مَٔٚس‬،
‫افهالة‬ ‫مَٔٚس‬،‫ادْٚطرة‬ ‫مَٔٚس‬،ٜ‫اخلالؾ‬ ‫مَٔٚس‬،ٚ‫وؽره‬ ‫افْبقة‬ ‫ومَٔٚس‬.
‫ادؾتاين‬ ‫افدين‬ ‫كظام‬ ‫حمؿد‬ ‫افشقخ‬:
‫اإلشالم‬ ‫ظـ‬ ‫افدؾٚع‬ ‫ذم‬ ‫حٔٚتف‬ ٙ‫ؿ‬،‫ظـ‬ ّ‫وافذب‬‫ومْٚطرة‬ ٜ‫خىٚب‬ ٜ‫واجلامظ‬ ْٜ‫افس‬
ٜ‫وـتٚب‬،ً‫ا‬‫أحد‬ ‫بٖن‬ ‫فف‬ ‫ـتٚب‬ ‫ـؾ‬ ‫ذم‬ ًٕٚ‫إظال‬ ‫ويْؼ‬ ً‫ا‬‫ـثر‬ ‫َّػ‬ْ‫ص‬(‫أحتدى‬)ٜٕٔٚ‫افَٚدي‬ ‫مـ‬
‫ادِتٚين‬ ‫افديـ‬ ‫ٕيٚم‬ ‫حمّد‬ ‫ؾٚضِبقا‬ ‫بٚدْٚطرة‬ ‫حتدى‬ ‫فق‬ ٜٔ‫وافقهٚب‬ ٜ‫واجلُرافقي‬ ٜ‫وافراؾو‬
‫دْٚطرتف‬،‫حغ‬ ‫ـؾ‬ ‫ذم‬ ٚ‫هل‬ ‫مستًد‬ ‫ؾٕ٘ف‬،‫تهٍٕٚٔف‬ ‫ومـ‬:‫مذه‬ ََٜٔ‫ح‬ًٜٔ‫افن‬ ٛ،‫ؿٓر‬
‫ؿٚديٚين‬ ًِٜ‫برؿ‬ ‫يزداين‬،ٜٔ‫افقهٚب‬ ‫أبٚضٔؾ‬،‫شرة‬ ‫افىٌٔٚن‬ ‫أهؾ‬ ‫ظذ‬ ‫افًْامن‬ ‫شٔػ‬

33. ‫وعقائد‬ ‫حقائق‬ ‫َّة‬‫ِِي‬‫َو‬‫ل‬ْ‫ي‬َ‫ر‬َ‫ب‬‫ال‬33
‫ادَِديـ‬،‫أجزاء‬ ‫ظؼة‬ ‫افتٍٚشر‬ ‫شِىٚن‬،ٜٔ‫افٌقث‬ ‫افَهٔدة‬ ‫ذح‬،ٌِٜ‫بٚف‬ ‫ظرؾٚن‬ ِ‫راه‬
ٜٔ‫افبْجٚب‬،‫افىٚفبغ‬ ‫إصالح‬،ًٚ‫ـتٚب‬ ‫ثالثغ‬ ‫ٕحق‬ ٚ‫وؽره‬ ‫ادبغ‬ ‫افبالغ‬.
‫وادراج‬‫ادصادر‬‫أظاله‬ ‫ؾؼط‬ ‫ادذـورة‬ ‫اخلؿسة‬ ‫فؾطبؼات‬ ‫ع‬
‫افساجم‬ ‫مصادر‬:
1-‫ظع‬ ‫رمحـ‬‫بٚدقفقي‬ ‫ادًروف‬ ‫افنُقر‬ ‫ظبد‬ ‫دحّد‬ ‫اهلْد‬ ‫ظِامء‬ ‫تذـرة‬.
2-‫بريِقي‬ ‫افراي‬ ٛٔ‫افىب‬ ‫احلل‬ ‫فًبد‬ ‫اخلقاضر‬ ٜ‫ٕزه‬.
3-‫فأل‬ ْٜ‫افس‬ ‫أهؾ‬ ‫ظِامء‬ ‫تذـرة‬‫اديٍر‬ ‫افَٚدري‬ ‫أمحد‬ ‫حمّقد‬ ‫شتٚذ‬‫ؾ‬‫قري‬.
4-ْٜ‫افس‬ ‫أهؾ‬ ‫أـٚبر‬ ‫تذـرة‬‫افَٚدري‬ ‫ذف‬ ‫احلُٔؿ‬ ‫ظبد‬ ٜ‫فًِالم‬ ‫ببٚـستٚن‬.
5-‫افَٚدري‬ ‫حسغ‬ ‫يًَقب‬ ‫فألشتٚذ‬ ‫افتٚريخ‬ ‫أـّؾ‬.
6-ٛ‫وـت‬ ‫رشٚئؾ‬.
7-‫ادهبٚحل‬ ‫أمحد‬ ‫حمّد‬ ‫افٍٚضؾ‬ ‫إشتٚذ‬ ‫بَِؿ‬ ‫ْـ‬ ُّ‫افس‬ ‫أظٔٚن‬ ‫وجٓٚد‬ ‫افٍتـ‬ ‫حدوث‬،
‫مبٚرـٍقر‬ ‫اإلشالمل‬ ‫ادجِس‬ ‫ظوق‬–‫اهلْد‬.
8-‫ا‬ ‫افٍَف‬ ‫ذم‬ ‫وأثره‬ ‫خٚن‬ ٚ‫رض‬ ‫أمحد‬ ‫اإلمٚم‬‫حلٍْل‬،‫برٕٚدرصٚه‬ ‫بـ‬ ‫أمحد‬ ‫منتٚق‬.
‫افىبَٚت‬ ‫ذم‬ ‫ذـرٕٚهؿ‬ ‫افذيـ‬ ‫افُبٚر‬ ‫افًِامء‬ ‫هٗٓء‬ ‫ذـر‬ ‫وبًد‬،‫حٔٚة‬ ‫إػ‬ ‫بٚفذـر‬ ‫ٕتقجف‬
‫افَٚدري‬ ‫افزيِقي‬ ٚ‫رض‬ ‫أمحد‬ ‫اإلمٚم‬ ‫افنٔخ‬.
‫اشؿه‬:
‫بٚشؿ‬ ‫شّل‬«‫حمّد‬‫ش‬‫افتٚرخيل‬ ‫واشّف‬«‫ادختٚر‬‫ش‬،‫خٚن‬ ٚ‫رض‬ ‫أمحد‬ ‫اإلمٚم‬ ‫أخرج‬ ‫وؿد‬
‫آشؿ‬ ‫هذا‬ ‫ظـ‬ ‫وٓدتف‬ ْٜ‫ش‬‫وهل‬ ٜ‫أي‬ ‫مـ‬ ‫وٓدتف‬ ْٜ‫ش‬ ‫اإلمٚم‬ ‫أخرج‬ ‫ـام‬:

34. ‫وعقائد‬ ‫حقائق‬ ‫َّة‬‫ِِي‬‫َو‬‫ل‬ْ‫ي‬َ‫ر‬َ‫ب‬‫ال‬34
ُ‫ه‬ْ‫ـ‬ِّ‫م‬ ٍ‫وح‬ُ‫ر‬ِ‫ب‬ ‫م‬ُ‫ه‬ َ‫د‬َّ‫ي‬َ‫أ‬َ‫و‬ َ‫ن‬ َ‫يَم‬ِ ْ‫اإل‬ ُ‫م‬ِ ِ‫وهب‬ُ‫ؾ‬ُ‫ؿ‬ ِ‫دم‬ َ‫َب‬‫ت‬َ‫ـ‬ َ‫ك‬ِ‫ئ‬َ‫ف‬ْ‫و‬ُ‫أ‬[ٜ‫ادجٚدف‬ ‫شقرة‬،ٜ‫أي‬:22]
‫جده‬ ‫وشامه‬( :‫خٚن‬ ‫ظع‬ ٚ‫رض‬ ٕٚٓ‫مق‬)«ٚ‫رض‬ ‫أمحد‬‫ش‬،‫اهلْد‬ ‫ذم‬ ‫آشؿ‬ ‫هبذا‬ ‫واصتٓر‬
‫اهلْد‬ ‫وخٚرج‬،‫أ‬ ‫اإلمٚم‬ ‫وأضٚف‬َٛ‫ف‬ ‫اشّف‬ ‫إػ‬ ‫خٚن‬ ٚ‫رض‬ ‫محد‬«‫ادهىٍك‬ ‫ظبد‬‫ش‬،
‫افُريؿ‬ ‫فِْبل‬ ‫حبف‬ ‫فندة‬^.
‫موفده‬:
ْٜ‫ش‬ ‫صقال‬ ‫صٓر‬ ‫مـ‬ ‫افًٚذ‬ ‫ذم‬ ‫آثْغ‬ ‫يقم‬ ‫خٚن‬ ٚ‫رض‬ ‫أمحد‬ ‫اإلمٚم‬ ‫وفد‬1272‫هـ‬،
ْٜ‫بّدي‬«‫بريع‬‫ش‬‫بٚهلْد‬،‫بريع‬ ‫مقضْف‬ ‫إػ‬ ٜ‫ٕسب‬ ‫بٚفزيِقي‬ ‫وظرف‬،‫افًِامء‬ ‫اصتٓر‬ ‫ـام‬
‫ـ‬ ‫مقاضْٓؿ‬ ‫إػ‬ ٜ‫بٚفْسب‬ ‫إظالم‬‫ٚفبخٚري‬،‫وافسمذي‬،‫تًٚػ‬ ‫اهلل‬ ‫رمحٓؿ‬ ‫وافسٔقضل‬،
‫بالدهؿ‬ ‫إػ‬ ٜ‫ٕسب‬ ‫اصتٓروا‬ ‫افذيـ‬ ‫إظالم‬ ‫افًِامء‬ ‫مـ‬ ‫وؽرهؿ‬.
‫افنٖن‬ ‫هذا‬ ‫ذم‬ ‫خٚن‬ ٚ‫رض‬ ‫أمحد‬ ‫اإلمٚم‬ ‫ؿٚل‬ ‫وؿد‬:
ًٚ‫مذهب‬ ‫واحلٍْل‬ ًَْٚٔ‫ي‬ ‫ِّل‬ْ ُ‫وافس‬ ًْٚ‫دي‬ ‫ادحّدي‬ ٚ‫رض‬ ‫بٖمحد‬ ‫افنٓر‬ ‫ادهىٍك‬ ‫ظبد‬
ًٚ‫مْتسب‬ ‫وافَٚدري‬،‫مؼ‬ ‫وافزـٚيت‬ًٚ‫ب‬،ًُْٚ‫مس‬ ‫وافزيِقي‬،‫اهلل‬ ‫إٕنٚء‬ ‫افبًَٔل‬ ‫واددين‬
ًْٚ‫مدؾ‬ ‫تًٚػ‬1
.
‫وأجداده‬ ‫كسبه‬:
‫بٚشؿ‬ ‫تًرف‬ ّٜ‫ـري‬ ‫أرسة‬ ‫إػ‬ ‫خٚن‬ ٚ‫رض‬ ‫أمحد‬ ‫اإلمٚم‬ ‫يْتّل‬«ٟٔ‫بره‬‫ش‬،‫اصتٓرت‬ ‫وؿد‬
‫صتك‬ ‫ذم‬ ِِٜٔ‫ج‬ ‫خدمٚت‬ ‫مـ‬ ‫ؿدمتف‬ ‫بام‬ ‫ؿْدهٚر‬ ‫ب٘ؿِٔؿ‬ ‫أؾٌٕٚستٚن‬ ‫بِد‬ ‫ذم‬ ‫إرسة‬ ‫هذه‬
‫أمح‬ ‫اإلمٚم‬ ٛ‫وٕس‬ ، ‫ادٔٚديـ‬‫ـٚٔيت‬ ‫خٚن‬ ٚ‫رض‬ ‫د‬:‫ظع‬ ‫َٕل‬ ‫بـ‬ ‫خٚن‬ ٚ‫رض‬ ‫أمحد‬ ‫هق‬
1-‫ص‬ ‫خٚن‬ ٚ‫رض‬ ‫أمحد‬ ‫فإلمٚم‬ ‫إتَك‬ َٜ‫شب‬ ‫بحر‬ ‫مـ‬ ‫إَٕك‬ ‫افزٓل‬4.