Кульмаганова Казиза Жатаевна Ақмола облысы, Көкшетау қаласы «№18 орта мектебі» КММ информатика пәні мұғалімі

1. Кульмаганова Казиза Жатаевна
Ақмола облысы, Көкшетау қаласы «№18 орта мектебі» КММ
информатика пәні мұғалімі
Пән: Информатика
Сынып: 7 Күні: _______________
Сабақтың тақырыбы: Операциялық жүйелер
Сабақтың мақсаты: операциялық жүйенің қызметі, құрылымы мен жүктелу тәсілі
туралы түсінік беру.
Оқушылар білуі тиіс: ОЖ-нің міндеті мен қызметтерін, бұйрықтық жолы бар интерфейс
пен графикалық ОЖ-нің ұғымдарын, қазіргі ОЖ-ге қойылатын талаптарды.
Окушылар үйренуі тиіс: ОЖ-нің қызметтерін анықтау, бірнеше ОЖ-ні атау,
сипаттамаларын беруді.
Сабаңтың ілеспесі: көрсету тәртібіндегі тұсаукесер
Сабақтың барысы
І. Ұйымдастыру кезеңі
ІІ. Сабақтың мақсат-міндеттерін қою
ІІІ. Үй тапсырмасын тексеру
IV. Білімді өзектендіру
Сұрақтар:
1. Қандай программалық жабдықтамасыз компьютер жұмыс істей алмайды?
2. Операңиялық жүйе қай кезде жүктеледі?
3. Операциялық жүйеге мысалдар келтіріңдер.
4. Сендердің компьютерлеріңде қандай операциялық жүйе орнатылған?
Сабақ тақырыбын тұжырымдау.
V. Жаңа материалды оқып-үйрену
Оқушылар операңиялық жүйе, оның программалық қамтамасыз етудегі рөлі туралы
біледі. Осы сабақта оқушылардың білімін жүйелейді, операңиялық жүйенің міндеті мен
қызметтерімен таныстырады.
Бірінші операциялық жүйенің (ОЖ) пайда болуы үшінші буынды ЭЕМ-нің
жасалуымен байланысты.
Магнитті дискілердің пайда болуымен компьютердің ресурстарын басқаруға
арналған программаларды жасау қажеттілігі туындайды. Мұндай программалар
операциялық жүйелер опрерациялық жүйелер деп аталатын болды. Бүгінде программамен
жұмыс істейтін кез келген есептеуіш құрылғы операциялық жүйелермен басқарылады.
Операциялық жүйе - бұл программалық жабдықтама мен қолданушының,
программалық жабдықтама мен компьютердің аппаратурасының араларында
өзарар іс-әрекетті қамтамсыз ететін программалар.
Операциялық жүйенің(ОЖ) қызметтері:
• Мәліметтердің енгізу-шығаруын жабдықтау, оларды басқару;
• Қолданушымен сұхбат жүргізу;
• Программаларды өңдеу үдірістерін жоспарлау және ұйымдастыру;
• Компьютерлік жадтың ресурстанын жұмыс істейтін программалар арасында
үлестіру;
• Қолданбалы программалар орындап және олардың жұмыс істеуін жабдықтау;
• Компьютерге қызмет жасау;

2. • Компьютердің ішкі және сыртқы құрылғылары арасында дел-дал болу,
Операциялық жүйеге(ОЖ) қойылатын талаптар
Сендерге белгілі операциялық жүйе - бұл программа.программаны арнайы кәсіп
мамандары – программалаушылар жасайды. Әрине операциялық жүйе – біршімі күрделі
программа, содықтан да бір адамның жасауы мүмкін емес. Операциялық жүйелерді
программалаушылардың үлкен ұжымы жасайды, олардың арасындағы міндеттер нақты
бөлінеді.
• Операциялық жүйеде(ОЖ) кез келген программаның орындалуын жабдықтау
керек. Бұл үйлесімділік деп аталады;
• Төзімділік – ОЖ компьютердің әртүрлі апараттық қамтамасыздығында жұмыс
істеу керек;
• Сенімділік және беріктік – әрине, ОЖ еш іркіліссіз және кемшіліксіз жұмыс істеу
керек;
• Қауіпсіздік – замануи ОЖ-де бір қолданушының міліметтері басқа
қолданушылардан қорғалуы тиіс;
• Кеңеюшілік – ОЖ компьютерде ұзақ уақыт қызмет ететіндіктен, оған жұмысының
жақсаруы үшін әртүрлі толықтыруларды. Енгізу мүмкіндігі болуы керек;
• Өнімділік – кез келген қолданушы ОЖ-нің тез жұмыс істегенін қалайды.
Түйін
• Операциялық жүйе – бұл программалық жабдықтама мен қолданушының,
программалық жабдықтама мен компьютердің аппаратурасының араларында өзара
әсерді қамтамасыз ететін программа.
• Компьютер қосылған соң ОЖ жедел жадқа жазылады және ЖЖҚ-да орналасады.
Бұл үдеріс опрациялық жүйенің жүктелуі деп аталады.
• ОЖ-ге қойылатын талаптар – сенімділік, кеңеюшілік, қауіпсіздік, өнімділік,
төзімділік, үйлесімділік.
VI. Жаңа материалды бекіту
Деңгейлік тапсырмаларды орындау.
А деңгейлік
Windows операциялық жүйесінде жұмыс жасау.
1. Жұмыс үстеліндегі белгілердің орналасуретін өзгертіңдер. Ол үшін экранның бос
орнында тінтіуірдің оң жақ батырмасымен контекстік мәзірді шақырып,
Түр –- Белгілерді автоматты түрде реттеу бұйрықтарын таңдаңдар.
2. Жұмыс үстелінен белгілерді жасырыңдар.
3. Белгілерді бейнелеңдер.
4. Пайдалануға болатын гаджиттерді көріңдер.
5. Күнтізбе гаджитін қосыңдар.
Төзімділі
к
Сенімділі
к
Кеңеюшіл
ік
Үйлесімді
лік
Қауіпсізді
к
Өнімділік
Операциялық
жүйеге(ОЖ)
қойылатын
талаптар

3. В деңгейлік
1. Өз компьютеріңде орналатылған операциялық жүйе нұсқасын қарап
шығыңдар(Компьютер – Жүйе қасиеттері)
2. А деңгейінің тапсырмаларын орындаңдар.
С деңгейлік
Өз компьютерлеріңнің жүйесі туралы мәліметтерді қарап шығыңдар Іске қосу –
Программалар – Стандартты – Қызметтік – Жүйе туралы мәлімет.
Жекелеу бұйрығының көмегімен Жұмыс үстеліндегі белгілерді және тінтуірдің сілтемесін
өзгертіңдер.
VII. Жұмыс дәптеріндегі тапсырмалардың жауаптары
1 тапсырма
Бос орындарды толтыр.
Операциялық жүйе – бұл программалық жабдықталу мен қолданушы, программалық
қамтамасыз ету мен компьютер апаратурасы арасындағы өзара әрекетті қамтамасыз ететін
прграмма.
2 тапсырма
Операциялық жүйе талаптарында жіберілген қателерді түзету.
• Төзімділік – ОЖ компьютердің әртүрлі апараттық қамтамасыздығында жұмыс
істеу керек;
• Сенімділік және беріктік – әрине, ОЖ еш іркіліссіз және кемшіліксіз жұмыс істеу
керек;
• Қауіпсіздік – замануи ОЖ-де бір қолданушының міліметтері басқа
қолданушылардан қорғалуы тиіс;
• Кеңеюшілік – ОЖ компьютерде ұзақ уақыт қызмет ететіндіктен, оған жұмысының
жақсаруы үшін әртүрлі толықтыруларды. Енгізу мүмкіндігі болуы керек;

4. • Өнімділік – кез келген қолданушы ОЖ-нің тез жұмыс істегенін қалайды.
3 тапсырма
Өзіңе белгілі операциялық жүйелерді жаз.
Жауабы: Windows, Unix, Linux, MS-DOS.
VIII. Қорытындылау
IX.Үй тапсырмасы
§6 оқу, сұрақтарға жауап беру.