1. Семинар №5 Lex-A уургийн
бүтэц, биологийн үүрэг
Биологи2-5р групп
Г. Ундрах-Уянга
2013
3. Lex-A уургийн бүтэц
• Уг уураг ойролцоогоор 70 амин хүчлийн (Fogh et al.
1994) N-төгсгөлд DNA-binding domain (DBD) ба С-
төгсгөл dimerization domain- ийг агуулна.
• Эхэндээ Lex-A болон λ фагуудыг /рэпрессор/ 2 өөр
уургаас хэлбэржсэн гетеродимерүүд гэж ойлгож
байсан ч хожим нь гомодимер болохыг нь
тогтоосон.
/гетеродимер- биохимид 2 өөр молекулаар хэлбэржсэн
макромолекулыг хэлдэг. Дандаа ковалентийн бус
холбоогоор холбогддог. Уураг амин хүчил г.м/
4. Lex-A уургийн бүтэц
• Lex-A EC=3.4.21.88 уураг нэг төрлийн
репрессор уураг юм.
• Ангилал зүйн нэр /код/ 83333 [NCBI]
• Дарааллын урт нь 202 AA.
• 16 bp палиндром дараалалтай холбогддог.
5'-CTGTATATATATACAG-3‘
• Нуклеотидын дарааллаараа peptidase S24
овогтой төстэй
5. Lex-A уургийн биологийн үүрэг
ДНХ-ий репараци
• ДНХ-д гарсан аливаа эвдрэл засварлагддаг.
Энэ үзэгдлийг репараци гэдэг.
Уг механизм удамшлын мэдээллийг олон үеийн
туршид тогтвортой хадгалагдаж өвлөгдөх
нөхцлийг хангана.
• ДНХ-д гарсан алдааг засварладаг репарацийн хэд
хэдэн төрөл бий. Хамгийн энгийн репараци бол
мутаци үүссэн даруй явагддаг засвар.
6. Lex-A уургийн биологийн үүрэг
• Цаг хугацаа шаардсан, засдаг тусгай ферментийн
нийлэгжлийг хүлээсэн репараци бол нарийн
механизмтай боловсронгүй засвард орно. Зарим
засвар нь нийлэгжлийн явц дунд, зарим нь
нийлэгжлийн дараа эсийн хуваагдлын өмнө
явагддаг байна. Зарим эс амьд үлдэхийн тулд
үүссэн мутацийг аваад гарах тохиолдол ч байна.
• ДНХ молекулын алдааг шууд ба шууд бус замаар
засдаг 2 механизм бий.
7. Lex-A уургийн биологийн үүрэг
• Шууд засвард ганц фермент оролцоно.
• Шууд бус засвард олон фермент оролцохоос гадна
тодорхой цаг хугацаа шаардагдана. Өөрөөр хэлбэл хэд
хэдэн фермент нийлэгжиж бэлэн болсны дараа шууд бус
засвар явагдана.
• I. Шууд репараци.
1. Фотореактиваци буюу гэрлийн засвар.
2. О6 метионины засвар
3. ДНХ-ийн салсан гинжийн засвар.
4. Азотлог суурийн репараци
8. Lex-A уургийн биологийн үүрэг
• II. Шууд бус эксцизийн (excision- огтлон авах)
репараци
1. Азотлог суурийн засвар
2. Нуклеотидын засвар.
3. Комплементар бус нуклеотидын засвар
4. Репликацийн дараах репараци ба рекомбинаци
хэлбэрийн репараци
9. Lex-A уургийн биологийн үүрэг
SOS-ийн систем
• Анх уг системийг Miroslav Radman 1975 онд
нээжээ.
• ДНХ-л гарсан эвдрэл их хэмжээтэй болмогц
индукцийн механизмаар ажилладаг нөөц систем
бол SOS юм.
• Lex-A, Rec-A уургууд SOS-ийн системд онцгой
үүрэгтэй.
10. Lex-A уургийн биологийн үүрэг
• SOS-ийн систем нь энэ Rec-A болог Lex-A
уургуудын интеграцийн дүнд
индукцлэгдэнэ.
11. Lex-A уургийн биологийн үүрэг
• Хэрхэн SOS-ийн системийн генүүдийг
зохицуулах вэ?
• Хэрхэн өөрийн нийлэгжлийн зохицуулах
вэ?
• Оператор сайтаа хэрхэн таних вэ?
12. Lex-A уургийн биологийн үүрэг
• SOS-ийн системийн 10 гаруй генийн
(himA, uvrB, sfiA, umuC, Rec-A, Lex-A) экспрессийг
хянаж байдаг.
• Lex-A уураг ДНХ-ийн эвдрэл гарсан хэсгийн
промотерт /дан гижит ДНХ/ холбогдож, РНХ-
полимеразийг холбогдох боломжгүй болгоно.
Ингэхдээ ДНХ+Rec-A+Lex-A гэсэн комплекс
үүсгэнэ.
/Ингэхдээ Lex-A уураг lex-A, uvrB, sfiA генийн
оператортой сул, харин Rec-A генийн оператортой
бат бөх холбоогоор холбогдоно.Уг уургийн
оператор sequence-рээ ялгаатай. UvrB, sfiA, Rec-
A, Lex-A-н операторууд төсөөтэй./
13. Lex-A уургийн биологийн үүрэг
• Ингэхлээр Lex-A уургийн конформацид
орж, автопротеазын идэвхи
индукцдэгдэж, 2 хэсэг болон сална.
Ингэхлээр репрессорийн үүргээ гүйцэтгэж
чадахгүйд хүрч түүний хяналтанд байсан
бүх генүүд чөлөөтэй экспресслэгдэнэ.
• Ингэж SOS-ийн системийн үйл ажиллагаа
бүрэн хэмжээгээр явагдана.
15. Ашигласан эх сурвалжууд
1. Roger Brent. Regulation and Autoregulation by lexA protein.
Cambridge, Massachusetss 02138, USA.
2. M. Dmitrova á G. YouneÁs-Cauet á P. Oertel-Buchheit D.
Porte á M. Schnarr á M. Granger-Schnarr. A new LexA-based
genetic system for monitoring and analyzing protein
heterodimerization in Escherichia coli.
3. Молекул биологи-лекц 5-ДНХ-н репликаци, репараци
4. http://www.uniprot.org/uniprhttp://www.uniprot.org/uniprot/
P0A7C2ot/P0A7C2
5. http://en.wikipedia.org/wiki/Repressor_lexA
6. http://en.wikipedia.org/wiki/SOS_response
