1. Οδύσσεια, ραψωδία α, στ. 174-361, « Ο διάλογος Αθηνάς και Τηλέμαχου »
Η ΔΟΜΗ ΤΗΣ ΕΝΟΤΗΤΑΣ: (α) στ. 174-255 (β) στ. 256-361
Στ. 174-255
Ο ποιητής στην προηγούμενη ενότητα μας παρουσίασε δύο αντίθετες
εικόνες: το ήρεμο δείπνο του Τηλέμαχου και του Μέντη σε αντίθεση με το
θορυβώδες φαγοπότι των μνηστήρων. Έτσι, έχουμε δύο παράλληλες σκηνές στην
αίθουσα του παλατιού.
στ. 175: «να μην τον πάρουν χαμπάρι οι άλλοι»
Η κρυφή συζήτηση Τηλέμαχου-Μέντη έχει προοικονομηθεί από τον ποιητή,
αφού ο Τηλέμαχος οδήγησε τον Μέντη παράμερα από τους μνηστήρες.
στ. 187-191: ΤΥΠΙΚΟ ΣΤΟΙΧΕΙΟ Ο Τηλέμαχος σύμφωνα με το εθιμοτυπικό
της φιλοξενίας, ζητά από τον ξένο διάφορες πληροφορίες για το πρόσωπό του (π.χ.
ποιος είσαι; από πού έρχεσαι; κτλ.)
στ. 197-216: Η Αθηνά-Μέντης δίνει πλαστές (=ψεύτικες) πληροφορίες στον
Τηλέμαχο. Με αυτές πείθει τον Τηλέμαχο για τις καλές της προθέσεις και κερδίζει την
εμπιστοσύνη του. Έτσι, δημιουργείται ένα φιλικό κλίμα ανάμεσά του και στη
συνέχεια με προθυμία ο Τηλέμαχος θα ακούσει τις συμβουλές της. (προοικονομία).
στ. 204-6: Το εμπόριο που δε γίνεται με χρήματα αλλά με ανταλλαγή ειδών
ονομάζεται ανταλλακτικό. Ο αναχρονισμός (εμπόριο σιδήρου): ο Όμηρος, αν και
αναφέρεται στην Μυκηναϊκή εποχή (12ος αι.), αναφέρει και συνήθειες της δικής του
εποχής (8ος αι. - Γεωμετρική εποχή). Αυτό μπορεί να συμβαίνει γιατί: α) ο Όμηρος
δεν γνωρίζει κάποια στοιχεία της Μυκηναϊκής εποχής (ότι δε χρησιμοποιούσαν
σίδηρο) β) από λάθος, χωρίς να το προσέξει, ασυνείδητα.
στ. 208-213 : Η αναφορά στον Λαέρτη
Με την αναφορά στο Λαέρτη η Αθηνά-Μέντης επιβεβαιώνει τη φιλική σχέση
της με τον Οδυσσέα.
Γιατί ο Λαέρτης δεν πήρε αυτός την εξουσία κατά την απουσία του Οδυσσέα;
Καταλαβαίνουμε ότι το πολίτευμα της βασιλείας στην εποχή του ποιητή δεν ήταν
ισχυρό (έτσι οι μνηστήρες έχουν το δικαίωμα να διεκδικήσουν την εξουσία).
ΕΠΙΒΡΑΔΥΝΣΗ: Η αναφορά στον Λαέρτη μας απομακρύνει από το άμεσο
ενδιαφέρον της στιγμής. Η επιβράδυνση είναι η τεχνική παρεμβολής διηγήσεων σε
κρίσιμες στιγμές, έτσι ώστε ο ποιητής να αποσπά την προσοχή του ακροατή από το
κύριο θέμα. Οι επιβραδύνσεις μέσα στο έπος είναι πολλές. Ξεκουράζουν τους
ακροατές του έπους από την ένταση της κύριας αφήγησης.
«ασφαλώς δε πέθανε ο θείος Οδυσσέας»: Η Αθηνά προσπαθεί να δώσει
θάρρος και ελπίδα στον Τηλέμαχο, όχι όμως και βέβαιη πληροφόρηση, για να
εκτελεστεί το δεύτερο μέρος του σχεδίου της (το ταξίδι του Τηλέμαχου).
«αν ένα τέτοιο παλικάρι, είσαι του Οδυσσέα, ο δικός του γιος»:
Με την υπενθύμιση της καταγωγής του Τηλέμαχου η Αθηνά προσπαθεί να του
τονώσει την αυτοπεποίθηση.
στ. 237-238: Ο Τηλέμαχος δεν αμφισβητεί στην πραγματικότητα την
καταγωγή του. Μιλάει με αυτά τα λόγια γιατί ο ίδιος δεν έχει ποτέ δει τον πατέρα του,
τον Οδυσσέα, και γι’ αυτό το λόγο είναι πικραμένος και απογοητευμένος.
ΑΣΚΗΣΕΙΣ: 16/62, 17/62