หลักประชาธิปไตย

1. บรรยายครังท ี3
หลักประชาธิปไตย

2. ประชาธิปไตย (democracy)
มาจากรากศัพท์ภาษากรีก 2 คำบวกกัน คือ
Demos ซึงแปลว่า ประชาชน กับ
Kratos ซึงแปลว่า อำนาจ หรือ การปกครอง
รวม 2 คำเข้าด้วยกันก็แปลได้ว่า ประชาชน
เป็นเจ้าของอำนาจ หรือ การปกครองโดยประชาชน

3. 1 ระบอบประชาธิปไตยโดยตรงของนครรัฐเอเธนส์
(Athenian DDiirreecctt DDeemmooccrraaccyy))
2 ระบอบประชาธิปไตยโดยตัวแทน
(Representative Democracy)

4. 3 ปรัชญาของระบอบประชาธิปไตย
1) ธรรมชาติของมนุษย์
2) เสรีภาพของมนุษย์ (Liberty)
3) ความเท่าเทียมกันของมนุษย์ (Equality)
4) อำนาจอธิปไตยของปวงชน (Popular Sovereignty)

5. ข้อสังเกตเกียวกับหลักประชาธิปไตย
Plato - นิยมการปกครองโดยกษัตริย์นักปรัชญา
Aristotle - นิยมการปกครองแบบ Aristocracy
- ไม่นิยม mob rule
Waltaire - เหมาะกับประเทศเล็กๆ เท่านัน

6. เราจะแยกการพิจารณาเรืองของประชาธิปไตย
ออกเป็น 3 ด้านด้วยกัน คือ

7. ประชาธิปไตยในฐานะทีเป็นอุดมการณ์
จะยึดมันในหลักการสำคัญ 2 ประการ คือ
1. ความเท่าเทียมกัน
2. ความมีสิทธิ เสรีภาพ

8. หลักการทางประชาธิปไตย (ด้านเสมอภาค เท่าเทียมกัน)
หมายถึง ความเท่าเทียมกันในสังคมประชาธิปไตย ถือว่าทุก
คนทีเกิดมาจะมีความเท่าเทียมกันในฐานะประชากรของรัฐ มี
สิทธิ เสรีภาพ หน้าทีเสมอภาคกัน ไม่มีการแบ่งชนชัน
(1) ความเสมอภาคทางการเมือง
(2) ความเสมอภาคทางสังคม
(3) ความเสมอภาคทางเศรษฐกิจ

9. หลักการทางประชาธิปไตย (ด้านความเท่าเทียมกัน)
- หลักนิติธรรม หมายถึง การใช้หลักกฎหมายเป็นกฎเกณฑ์การอยู่ร่วมกัน เพือ
ความสงบสุขของสังคม
- หลักเหตุผล หมายถึง การใช้เหตุผลทีถูกต้องในการตัดสินหรือยุติปัญหาใน
สสัังคม
- หลักการถือเสียงข้างมาก หมายถึง การลงมติโดยยอมรับเสียงส่วนใหญ่ใน
สังคมประชาธิปไตย
- หลักประนีประนอม หมายถึง การลดความขัดแย้งโดยการผ่อนหนักผ่อนเบาให้
กัน ร่วมมือกันเพือเห็นแก่ประโยชน์ของส่วนรวมเป็นสำคัญ

10. หลักการทางประชาธิปไตย
(ด้านสสิิทธธิิ แแลละะ เเสสรรีีภภาาพ ))

11. “บุคคลย่อมมีสิทธิและเสรีภาพภายใต้บังคับของ
บัญญัติแห่งรัฐธรรมนูญ”
นีคือสิทธิตามกฎหมายของประชาชน ตามมาตรา 22

12. ความหมายของสิทธิและเสรีภาพ
สิทธิ คือ ประโยชน์ทกีฎหมายรับรองและคุ้มครองให้
กล่าวคือ กฎหมายคุ้มครอง ก็คือ คุ้มครองมิให้มีการละเมิด
สสิิทธธิิ รวมททัังบบัังคคัับใใหห้้เเปป็็นไไปปตตาามสสิิทธธิิใในนกรณณีีทมีีีีกกาารลละะเเมมิิด
ด้วย เช่น สิทธิในครอบครัว สิทธิความเป็นอยู่ส่วนตัว สิทธิใน
เกียรติยศชือเสียง สิทธิในการเลือกอาชีพ ถินทอียู่ การ
เดินทาง สิทธิในทรัพย์สิน เป็นต้น

13. “สิทธิ”เป็น”อำนาจ” ทีกฎหมายให้แก่บุคคลทีมีเจตจำนงหรือ
เป็น “ประโยชน์ทกีฎหมายรับรองและคุ้มครองให้” เช่น
นายกรัฐมนตรี หรือดาราภาพยนตร์มีสิทธิในชีวิตความเป็นอยู่
ส่วนตัว ย่อมได้รับการคุ้มครองตามกฎหมายรัฐธรรมนูญ ผู้ใด
จจะะลละะเเมมิิดหรรืือกรระะทบถถึึงสสิิทธธิิคววาามเเปป็็นอยยูู่่สส่่วนตตััว ดด้้วยกกาาร
กล่าวหาหรือไขข่าวแพร่หลายไม่ว่าด้วยข้อความหรือภาพด้วย
วิธีใดไปยังสาธารณชนหาได้ไม่ เว้นแต่จะเป็นประโยชน์แก่
สาธารณชนเท่านัน (มาตรา 34)

14. เสรีภาพ คือ ประโยชน์ซึงบุคคลได้มาโดยปราศจากหน้าที
ในทางกฎหมายใดๆ ต่อตนเอง กล่าวคือ เป็นสิงทีบุคคลจะกระทำ
การใดได้ตามชอบใจ คือการทีเราจะใช้สิทธิเสรีภาพของตัวเราได้เท่าที
ไม่ละเมิดสิทธิและเสรีภาพของบุคคลอืน ไม่เป็นปฏิปักษ์ต่อ
รัฐธรรมนูญหรือไม่ขัดต่อศีลธรรมอันดีของปรระะชชาาชน ((มมาาตรราา 2288))
ได้แก่ เสรีภาพในชีวิตร่างกาย ในเคหะสถาน ในการเดินทาง
และเลือกถนิทอียู่ ในการสือสาร ในการนับถือศาสนา ในการแสดง
ความคิดเห็น เป็นต้น เช่น สือมวลชนย่อมมีเสรีภาพในการ
วิพากษ์วิจารณ์การบริหารของรัฐบาลทีบกพร่องและเกิดความ
เสียหายแก่ประเทศชาติ

15. ศูนย์พัฒนาและฝึกอบรมคนพิการแห่งเอเชียและแปซิฟิก (APCD)

17. เป็นมติข้อตกลงระหว่างประเทศเพือผลักดันให้นานาประเทศยอมรับศักดิfศรี
ของความเป็นมนุษย์ ภายใต้ข้อตกลง ดังทีจะกล่าวถึงดังต่อไปนี
ข้อ 19
1. บุคคลทุกคนมีสิทธิทีจะถือความเห็นใดก็ได้โดยปราศจากการแทรกสอด
2. บุคคลทุกคนย่อมมีสิทธิในเสรีภาพแห่งการแสดงออก ซึงรวมถึงการรับและ
กรระะจจาายขข่่าาวสสาารแแลละะคววาามคคิิดเเหห็็นททุุกรรููปแแบบบ โโดดยไไมม่่คคํำานนึึงถถึึงพรมแแดดน
3. การใช้สิทธิตามบัญญัติไว้ในวรรค 2 ต้องเป็นไปโดยหน้าทีพิเศษ และความ
รับผิดชอบจึงตกอยู่ภายใต้ข้อจำกัดบางเรือง ได้แก่
(ก) การเคารพในสิทธิหรือชือเสียงของบุคคลอืน
(ข) การรักษาความมันคงของชาติหรือความสงบเงียบหรือการสาธารณสุข
หรือศีลธรรม

18. มาตรา 34 ซึงบัญญัติว่า
“บุคคลย่อมมีเสรีภาพในการพูด เขียน และการโฆษณา”
การจำกัดเสรีภาพเช่นนีว่าจะกระทำมิได้ เว้นแต่โดยอาศัยอำนาจตาม
บทบัญญัติแห่งกฎหมายเฉพาะ เพือรักษาความมันคงของรัฐ หรือเพอืคุ้มครองสิทธิ
เเสสรรีีภภาาพ เเกกีียรตติิยศ หรรืือชืือเเสสีียงของบบุุคคลอนืื หรรืือเเพพอืืรรัักษษาาคววาามสงบเเรรีียบรร้้อยหรรืือ
ศีลธรรมอันดีของประชาชน หรือเพือป้องกันหรือระงับความเสือมทรามทางจิตใจ
หรือสุขภาพของประชาชน
เจ้าของกิจการหนังสือพิมพ์ต้องเป็นบุคคลสัญชาติไทย ทังนีตามเงือนไขที
กฎหมายบัญญัติ
การให้เงินหรือทรัพย์สินอย่างอืนอุดหนุนหนังสือพิมพ์ของเอกชนรัฐจะกระทำ
มิได้

19. ประชาธิปไตยในฐานะทีเป็นรูปแบบการปกครอง
1. ระบบรัฐสภา หรือ แบบการควบอำนาจ (Fusion of Power or
Parliamentary System)
ฝ่ายบริหารหรือรัฐบาลมีทีมาจากรัฐสภาซึงทำหน้าทีนิติบัญญัติเป็นลักษณะในอดีต
ของไทย
1.1 ประมุขของรัฐ
1.2 รัฐสภา
1.3 คณะรัฐมนตรี
1.4 ศาล

20. ระบบรัฐสภา หรือ แบบการควบอำนาจ (Fusion of Power or
Parliamentary System)
(1) ประชาชนเป็นผู้เลือกตังฝ่ายนิติบัญญัติโดยตรง
(2) ฝ่ายนิติบัญญัติเป็นผู้จัดตังฝ่ายบริหาร
(3) ฝ่ายนิติบัญญัติมีอำนาจในการยน(ืกระทู้และ
การขออภิปรายไม่ไว้วางใจฝ่ายบริหาร
(4) ฝ่ายบริหารมีอำนาจในการยุบสภานิติบัญญัติ
(5) ประมุขของประเทศและหัวหน้าฝ่ายบริหารจะแยกจากกัน

21. ระบบประธานาธิบดี (Presidential System) หรือ รูปแบบแบ่งแยกอำนาจ
(Separation Power or Presidential System)
Montesquieu เสนอว่าผู้มีอำนาจมีความโน้มเอียงทีจะใช้อำนาจ
และหาโอกาสมากขึน จึงต้องมีการถ่วงดุลอำนาจ
2.2.1 ประธานาธิบดี
2.2.2 รัฐสภา หรือ ฝ่ายนิติบัญญัติ
2.2.3 ศาล

22. ระบบประธานาธิบดี (Presidential System) หรือ รูปแบบแบ่งแยก
อำนาจ (Separation Power or Presidential System)
(1) ประชาชนเป็นผู้เลือกฝ่ายนิติบัญญัติโดยตรง
((22)) ปรระะชชาาชนเเปป็็นผผูู้้เเลลืือกฝฝ่่าายบรริิหหาารโโดดยตรง
(3) ฝ่ายนิติบัญญัติไม่มีอำนาจในการอภิปรายฝ่ายบริหาร
(4) ฝ่ายบริหารไม่มีอำนาจยุบสภา
(5) หัวหน้าฝ่ายบริหารและประมุขของประเทศะเป็นคนเดียวกันหรือแยกจากกันได้

23. ระบบกึงประธานาธิบดี หรือกึงรัฐสภา หรือ รูปแบบผสม
(Semi-Presidential or Semi-parliamentary System / (Mixed System or
Powerful Executive)
22..33..11 ปรระะมมุุขของรรััฐ
2.3.2 รัฐสภา
2.3.3 คณะรัฐมนตรี
2.3.4 ศาล

24. 3) รูปแบบผสม (Mixed System or Powerful Executive)
(1) ประชาชนเป็นผู้เลือกประธานาธิบดีโดยตรง
(2) ประธานาธิบดีเป็นผู้แต่งตังและถอดถอนนายกรัฐมนตรี
(3) ประธานาธิบดีมีอำนาจยุบสภาแห่งชาติได้ทุกกรณีเมื(อสภามีอายุครบหนึ(งปี

25. (4) ประธานาธิบดีมีอำนาจในการนำประเด็นทางการเมืองไปให้
ประชาชนลงมติ
(5) ประชาชนเป็นผู้เลือกสมาชิกสภาผู้แทนราษฎร
(6) สภาสูงได้รับการเลือกตังทางอ้อม โดยสมาชิกสภาผู้แทนราษฎร
สมาชิกสภาจังหวัด และสมาชิกสภาเทศบาล สภาผู้แทนราษฎร
และสภาสูง มีอำนาจเท่ากัน ยกเว้นอำนาจในการพิจารณา
งบประมาณและอำนาจในการลงมติไม่ไว้วางใจรัฐบาลให้เป็น
อำนาจของสภาผู้แทนราษฎร

26. 3. ประชาธิปไตยในฐานะทีเป็นวิถีชีวิต
You are what you eat
“การปกครองนัน คืออะไร ถ้าไม่ใช่ภาพสะท้อน
ทยีีงิิใใหหญญ่่ทสีีุุดจจาากธรรมชชาาตติิของมนนุุษยย์์””
James Madison, The Federalist
- ประชาชนเป็นอย่างไร รัฐบาลก็เป็นอย่างนัน
- การปกครองประเทศไหนเป็นอย่างไร ประชาชนก็เป็นอย่างนัน

27. 3. ประชาธิปไตยในฐานะทีเป็นวิถีชีวิต
ประชาชนยังอาจจะช่วยทำให้ประชาธิปไตย
เจริญก้าวหน้าได้โดยการปฏิบัติ ดังนี
1. ยอมรับมติของประชาชนฝ่ายข้างมาก
2. ปฏิบัติตามกฎหมายของบบ้้าานเเมมืืองสมมาาํํเเสสมอ
3. พยายามรวมกำลังกันเป็นกลุ่มเป็นก้อนเพอืรักษา
ผลประโยชน์ของชาติ
4. พยายามใช้เหตุผลเป็นแนวทางในการแก้ปัญหาข้อ
ขัดแย้งต่างๆ ให้มากทีสุด