20150521 manu claeys over intendant en plan b voor a

Horta 21 mei 2015
Kaderschets stRaten-generaal en Ademloos voor de
opdracht van de overkappingsintendant,
met aandacht voor hoofd- en terugvalscenario’s
combinatie overkapping/3de Scheldekruising

2 maart 2015
Aankondiging Vlaamse regering:
Intendant zal overkapping onderzoeken
Context?
Antwerpse debat over mobiliteit 1 - 5

Antwerpse debat over mobiliteit 1
Vraag om overkapping ring even oud als
protest tegen Oosterweelverbinding en
pleidooien voor alternatieven
Overkapping dus geen nieuw gegeven in
Oosterweeldebat
Opdracht intendant verengen tot
‘overkappingsonderzoek’ doet debat
geweld aan

Onderbouwd pleidooi voor overkapping Antwerpse ring ter hoogte van Borgerhout
5 februari 2004
BorgerhouDt van Mensen: nota ‘Herwonnen stad’ (18 blz.)

Overkappingscampagne BorgerhouDt
van Mensen 2004-2006

6 september 2005
Persconferentie stRaten-generaal: blijf van die ring
weg met de geplande derde Scheldekruising!

Blijvertje
stRaten-generaal-tracé 2005 Oosterweel-Noord 2011

Twee weken later
Ringparkfeest, 18 september 2005

© 2015 stRaten-generaal
Berchem Station
Posthofbrug
Cogels Osylei
Diksmuidelaan
Ruimtelijk Structuurplan Antwerpen, september 2006
Overkapping Antwerpse ring: te onderzoeken

Meccano, 2010:
overkapping integraal onderdeel van plan

Overkapping bij Meccano: Ringpark De Groene Vesten!
Lengte tunnels: 6,2 + 2,2 km
Gewonnen gebied: 146 ha
Bouwoppervlakte: 33 ha
Sportpaleis
Rivierenhof
Kathedraal
Berchem Station
Centraal Station

Lt. Lippenslaan
Antwerpen Oost
Zurenborgbrug

Westtangent: sanering snelweghoefijzer rond Zwijndrecht
* Ondergrondse westtangent Meccano: leidt tot afname verkeersvolume op E17 en E34
* Geen nood aan parallelwegen bij E34 en Vlietbos
Carrefour Burcht
VTB-VAB
Fort Zwijndrecht
Nieuwe gevangenis
N70

E17 ter hoogte van Zwijndrecht/Burcht
bij Meccano: faciliteren overkapping
Spreiding verkeer (cijfers avondspit) Vereenvouding open afrit

Ontwerpstudio Groene Singel, 2011
Arkitektur- og Designhøgskolen Oslo

Huidige plannen zelfde knoop met
Oosterweel:
www.hoevlothetnu.be

Conclusies overkappingsonderzoek
luchtkwaliteit, geluid,
ruimtegebruik, barrièrevorming
Vooral zone Berchem  Merksem
:
- positieve impact
- invloedszone grootst bij lange overkapping
- enkel mogelijk mits
- goed werkende tangenten (doorgaand)
- reductie complexiteit Ring (lokaal)

2012-2014:
Uit de ban van de Ring  Ringland

December 2013: kennisgeving plan-MER A102/R11bis:
BAM-tracé maakt Ringland onmogelijk
‘Aansluiting Oosterweelverbinding op Antwerpse ring niet
compatibel met concept Ringland’

Oosterweelverbinding:
- toename complexiteit ringzone Noord-Oost
- onmogelijkheid overkapping (‘niet compatibel’)
- gestapelde tunnels in Straatsburgdok: duur en quasi
onuitvoerbaar + Royerssluis 3 jaar lang sluiten?
- werfchaos: jarenlang georganiseerde files op de ring
- na oplevering: 50% meer verkeer op oostelijke ring

1995 Nota Prioriteiten der prioriteiten: nieuwe autostrade door de stad
2003 Beheersmaatschappij Antwerpen Mobiel
2005 bekendmaking BAM-tracé/Oosterweelverbinding
ALTERNATIEVEN 2005-2014
2005: stRaten-generaal-tracé + overkapping
BorgerhouDt van Mensen (2 km)
2009: Arup/SUM-tracé = optimalisering SG-tracé
+ overkapping zone Sportpaleis
2010: Meccanotracé + overkapping ring (6 km)
2011: Oosterweel-Noord = SG-tracé
2012: Uit de Ban van de Ring: ringtracé +
overkapping ring
2014: Ringland (12 km)
Regeringen blijven al die tijd
vasthouden aan BAM-tracé
zonder overkapping

Nieuwe wending, recentelijk
Overheden nu ook klaar voor en/en:
= derde Scheldekruising + overkapping ring
Dit is de vrucht van tien jaar sensibilisering

Ook debat over gezondheid,
stadsontwikkeling, openbaar vervoer
en slimme sturing

Ademloos maart 2008
Gezondheid op de voorgrond

NO2 stikstofdioxide Antwerpen, 2012

Perimeter: afstand tot verkeer – longgroei
Gauderman et al., The Lancet, 2007

Lobroekdok met Lange Wapper, 2005-2010

Lobroekdok bij stRaten-generaal-tracé
Ontwerpend onderzoek stad Antwerpen,
2009

Lobroekdok bij Oosterweelverbinding,
2015

Even verderop, bij
Oosterweelverbinding, 2015

© 2012 stRaten-generaal© 2012 stRaten-generaal
Openbaar vervoer? Regeringsbeslissing 24 september 2010: tramverlengingen

Actiegroepen gaan al jaren stap verder:
stadsregionaal netwerk OV trein + tram
Meccano, 2010 Ringland, 2015

Masterplan Meccano (2010) = stadsregionaal lighttrainnet
OV-transferia in randstad = duurzame stadsontwikkeling
* Sterke overstapknopen: regionaal niveau naar stadsniveau
* Doorstroom op assen naar centrumzone
* P&R-infrastructuur
Beveren
Hemiksem
Mortsel
Boechout
Schoten
Ekeren
Kapellen
Kontich

Reële kost/toegevoegde waarde modi

Slimme sturing: voortschrijdend inzicht
• Masterplan jaargang 2005: (domme) tol aan
Oosterweel
• Arup/SUM: aanbeveling gedifferentieerde tol
aan drie Scheldekruisingen
• Meccano: trajectheffing
• Plan-MER Oosterweel: gedifferentieerde tol
• Ringland: stadstol

Gaat voor actiegroepen al jaren om veel
meer dan om debat over brug of tunnel
Publieke opinie nu ook klaar voor en/en:
= mobiliteit & leefkwaliteit in de stad
Dit is de vrucht van tien jaar sensibilisering

April 2015: Ringlandstudies

Meerwaarden
uitwerking ondergrondse verkeerswisselaars,
zowel conceptueel als qua omgang met de
tunnelrichtlijn: oplossingsgericht, stap vooruit
relevante algemene mobiliteitsanalyse, incluis
klemtoon op noodzaak modal shift
valabel alternatief voor R11bis
waardevol, concreet VITO-rapport luchtkwaliteit
(106 blz.)
onderbouwde agendering stadstol
De volledige overkapping is realistisch.
Ze moet er komen.

Aandachtspunten
luchtkwaliteit: onder de kap + tunnelmonden
dimensionering: zich hoeden voor overcapaciteit
op R1 (aanzuigeffecten)
Kennedytunnel: achilleshiel

Luchtkwaliteit ‘Ringland’ (VITO, april 2015)

Remediëring
• Aanpak aan de bron: filter wagen
• Maatregelen in de tunnel en aan de portalen:
captatie uitstoot faciliteert dit, cfr. suggesties
VITO
• Pieken aan de tunnelmonden minimaal
houden door doorgaand verkeer maximaal
weg te houden uit tunnels in de stad 
relevantie derde Scheldekruising

Studie Vectris, april 2015
Vergelijking actuele Ring met Ringland
Capaciteit Ringland + (richting Nederland – Gent)
+ 100 % (≈ Oosterweel)
+ 50 %

Snede Ringland t.h.v. Borgerhout

Capaciteit Ringland aan Sportpaleis: 18.260 voertuigen/uur
Vergelijking met resultaten plan-MER Oosterweelverbinding:
Oosterweel 19.300/uur
18 baanvakken
Meccano 11.550/uur
13 baanvakken

Kennedytunnel bij Ringland
• Blijvende concentratie druk twee aanvoerwegen (E17
en E34) op 1 Scheldekruisende plek
• Voorsortering SRW/DRW: vertragend effect op
verwerking volume
• Verwachte groei Scheldekruisend verkeer REF000 in
plan-MER OWV (cfr. cijfers Federaal Planbureau):
personenverkeer 37% en vrachtverkeer 48%
(doorgaand + havengroei Linkeroever)
• Hoofdfuncties derde Scheldekruising: doorgaand
vrachtverkeer + woon-werkverkeer haven
• Robuustheid bij calamiteiten: rerouting?
• ADR?

Studie Vectris, april 2015
Groei in 2020
Groei bevolking in Antwerpen
Groei diensten en tewerkstelling in Antwerpen
Personenverkeer stijgt in de spitsen tot 116 %
Vrachtverkeer verdubbelt
Groei van tewerkstelling in haven (zonder openbaar vervoer verbindingen)
=> groei van aantal Scheldekruisingen met auto in spits

3de Scheldekruising en Ringland
Ringlandkrant blz.10: ‘Spreiding van
oeverkruisend verkeer noodzakelijk’
Maar:
• niet-compatibiliteit Ringland met die ene
Scheldekruising op BAM-tracé
• daarentegen: compatibiliteit Ringland met 3
andere alternatieven, die elk ook betere
benutting van A102 met zich meebrengen +
grotere ontlasting noordelijke ring

Aandachtspunten
luchtkwaliteit: onder de kap + tunnelmonden
dimensionering: zich hoeden voor overcapaciteit
op R1 (aanzuigeffecten)
Kennedytunnel: achilleshiel
Nood aan remediëring door verfijning en
versterking Ringlandconcept
Sleutel daarbij: doorgaand (vracht)verkeer
maximaal weghalen van KT en huidige ring i.p.v.
blijvend aanvoeren naar hart van agglomeratie

Welke Scheldekruising?

Standpunt actiegroepen
Niet op het BAM-tracé, want Oosterweelverbinding:
- is de vrucht van partijdige besluitvoering, ten nadele van
alternatieven die op vlak van leefbaarheid beter scoren
(verzoekschrift RvS 15 juni 2015)
- verankert doorgaand verkeer in de stad (waterhoofd aan
oostelijk deel van R1)
- hypothekeert overkapping
- vernietigt Noordkasteel
- vernietigt Sint-Annabos (slibstort)
- betekent tijdens aanleg jarenlange verkeerschaos op
Antwerpse ring (onderbelicht)

Bezwaarschrift augustus 2014
bij openbaar onderzoek GRUP Oosterweelverbinding
Raad van State juni 2015

Vlaamse regering kiest op 14 februari 2014 voor
Oosterweel met gedifferentieerde tol
Alternatieven echter niet met deze
exploitatievariant doorgerekend
Plan-MER deelrapport 4 p.260:

Gevolgen van het ‘niet doorrekenen’ van de scenario’s
Meccano en Oosterweel-Noord met gedifferentieerde tol?
Die zijn verregaand, want voor de vergelijking van beide alternatieven
leidt dit tot een waslijst van kennislacunes:
• - resultaten op vlak van mobiliteit: niet gekend
• - resultaten op vlak van luchtkwaliteit: niet gekend
• - resultaten op vlak van geluid: niet gekend
• - resultaten op vlak van MKBA: niet gekend (cfr. MKBA-rapport
p.96)
• - …
Een correcte, wetenschappelijk verantwoorde afweging voor al deze
parameters wordt onmogelijk. Hooguit kunnen appels met peren
worden vergeleken, wat sindsdien gebeurt.

Persbericht stRaten-generaal
16 februari 2014
Reparatie MER-rapport Oosterweelverbinding
biedt uitweg voor Vlaamse regering
Alsnog op korte termijn alternatieven doorrekenen
met gedifferentieerde tol kan jarenlange
procedureslag voorkomen
= communicatie twee dagen na regeringsbeslissing

Meccano en Oosterweel-Noord met gedifferentieerde
tol (beperkte VVC-studie mei 2014, na plan-MER)
1. Kennedytunnel wordt in voldoende mate ontlast
2. De zones Zwijndrecht/Burcht (bij Meccano) en
Luchtbal/Sportpaleis (bij allebei) worden
aanzienlijk minder belast dan met het BAM-
tracé
3. Derde Scheldekruising met 2 x 2 rijstroken
volstaat, wat de kostprijs drukt
Wat blijft ontbreken zijn de eveneens gevraagde
kaarten luchtkwaliteit en geluid voor Meccano en
Oosterweel-Noord met gedifferentieerde tol.

Aantal voertuigen KT en 3de SK
Ochtendspits
Gedifferentieerde tol (VVC, mei 2014)
Huidig Oosterweel Meccano
KT 5300/6490 1880/3180 3060/4610
3de SK -/- 3580/3990 1940/2220
R1L’bal 5880/? 6960/? 5880/?
E17ZW 3760/? 3170/? 2170/?
Capaciteit KT en 3de SK: 5400/5400 (2 x 3 rijstroken)

Effecten gedifferentieerde tol en
Oosterweel
Oosterweel onttrekt overdreven veel verkeer aan
Kennedytunnel, met als gevolg:
- Kennedytunnel sterk onderbenut
- Scheve verhouding Oosterweel/Kennedytunnel
- Verleggen verkeersdruk van Kennedytunnel naar
het hart van de agglomeratie
= reden waarom stRaten-generaal inmiddels al tien
jaar derde Scheldekruising door de haven bepleit
in plaats van door de stad.

Verleggen druk van Kennedytunnel naar hart van agglomeratie in
Oosterweelscenario blijkt ook uit ‘naakte’ modelleringen plan-MER:
Oosterweel 19.300/uur
18 baanvakken
Meccano 11.550/uur
13 baanvakken

Gedifferentieerde tol (studie mei 2014)
Ontlasten onderliggend wegennet?
Bij Oosterweelverbinding Bij Meccano

Persbericht stRaten-generaal
26 juni 2014
‘Eerder concludeerde het plan-MER al dat de
Meccano beter scoorde dan het BAM-tracé op
het vlak van leefbaarheid. Dit nieuwe rapport
bevestigt nogmaals dat het BAM-tracé niet de
manier is waarop je een mobiliteitsprobleem
aanpakt, noch een manier om de leefkwaliteit
in Antwerpen te bevorderen. Laat staan om het
overkappen van de ring ter hoogte van Luchtbal
en het Sportpaleis te vergemakkelijken.’

Alternatieve Scheldekruisingen scoren overigens goed
op mobiliteit - Plan-MER deelrapport 4, p.129:
4.4.5 Conclusies Alternatief ‘Meccano’
4.4.5.1 Beoordeling alternatief
De realisatie van het Alternatief ‘Meccano’
:
o Beperktere knelpunten
o Robuustere ringstructuur
o Mogelijkheid om de R1 zuid-oost te vermijden via dubbele Scheldekruisingen,
die echter de druk op de tunnels weer verhogen
De nieuwe ringstructuur resulteert in een
:
o Verbetering doorstroming doorgaand verkeer (daling trajecttijden met 20-32%)
o Verbetering bereikbaarheid van de deelgebieden van de Antwerpse regio
(daling trajecttijden van buiten het PSGB met 14-22%)
o Verbetering bereikbaarheid haven (daling trajecttijden van buiten het PSGB met
17-25%)
o Positief effect op verkeersveiligheid op het onderliggend wegennet (daling
verkeersdrukte met 3-5%)
o Positief effect op verkeersleefbaarheid op het onderliggend wegennet (daling
verkeersdrukte met 3-5%)

Plan-MER deelrapport 13
‘Meccano en Oosterweel-Noord kunnen op
verkeerskundig vlak als volledig gelijkwaardig
beschouwd worden.’
= globaal correct, met lokale verschillen

Noordkasteel, Sint-Annabos, Vlietbos/Rot:
collateral damage Oosterweel

Noordkasteel: zoek de verschillen
Oosterweel Meccano

Noordkasteel
Kerk van Oosterweel
Royerssluis
Amerikadok

Blancefloerlaan
Charles De Costerlaan
Sint-Annabos
Blokkersdijk

Plan-MER deelrapport 13
13.4.4. Eindbeoordeling voor leefbaarheid
‘Vastgesteld kan worden dat Meccano globaal – over het hele studiegebied –
genomen beter scoort dan Oosterweel in de vergelijkbare scenario’s die
doorgerekend zijn.
Op basis van de resultaten van de verkeersmodellering kan aangenomen
worden dat Oosterweel-Noord steeds een tussenpositie inneemt tussen
Meccano en Oosterweel.’
 Vaststellingen door ons:
- die ‘tussenpositie’ ligt dichter bij Meccano dan bij Oosterweel
- verschil met Meccano gevolg van impact op woonkernen Linkeroever en
Zwijndrecht voor lucht- en geluidseffecten (cfr. blz. 97)
- Verschil ook: impact op groengebieden Noordkasteel, Sint-Annabos en het
Vlietbos/het Rot

Plan-MER Oosterweelverbinding
6 februari 2014, rapport 2 p.82
Tracé stRaten-generaal uit project-MER februari 2007:

Plan-MER Oosterweel februari 2014

Sympathie voor Oosterweel-Noord
= stRaten-generaal-tracé van 2005 ↑≥ Oosterweel
= blijft weg van R1 (≠ hypotheek op overkappen)
= logische aansluiting op A102
Maar:
= impact op Noordkasteel (beperkter dan OWV)
= impact op Sint-Annabos (bagger rivierbedding)
= weinig zinvol Oosterweelknooppunt
= geen aansluiting op Noorderlaan, nochtans zinvol
= bochtstralen: technische haalbaarheid + veiligheid?

Oosterweel-Noord aan Noordkasteel

Aannemelijk betere uitvoeringsvariant
2009: Arup/SUM-tracé

Mei 2015: Arup/SUM-tracé + A102

Uit de hele oude doos…
Startnota Oosterweel september 1998: basistracé
afdeling Zeeschelde
 Linkeroever en Scheldetunnel: locatie A/S-tracé

A/S-tracé  Sint-Annatunnel
• Boortunnel 4,3 km, plafond 37 m onder maaiveld
• Dwarsverbindingen elke 100 m
• Interventieschacht halfweg tunnel
• 2x3 rijstroken = diameter 15 m = 2,7 miljard €
• 2x2 rijstroken = diameter 11 m = 2,2 miljard €
(vgl. Westerscheldetunnel 6,6 km, 2x2, 750 miljoen €,
prijspeil 2003)
• Geen droge bouwkuip nodig
• Geen bagger/slib, wel Boomse klei
• Oplevering: eind 2022 (idem Oosterweel)

Westerscheldetunnel vergelijkbaar
Example of good practice

6 februari 2014, rapport 2 p.83
Tracé Arup/SUM (A/S) uit studie maart/juli 2009:

6 februari 2014, rapport 2, bijlage
Drie uitvoeringsvarianten van eenzelfde tracé:
1. stRaten-generaal-tracé (2005)
2. Arup/SUM-tracé (2009)
3. Oosterweel-Noord (2010)
‘Indien er een relatie is – indien tracés op hoofdlijnen
samenvallen, desgevallend in een andere
uitvoeringsvariant (b.v. brug i.p.v. tunnel) – kunnen
deze historische tracés op deze manier op hoofdlijnen
als mee beoordeeld beschouwd worden in dit plan-
MER-proces’(p.72)
 Arup/SUM-tracé bijgevolg mee beoordeeld in plan-
MER, procedureel dus geen ‘nieuw’ tracé

Plan B voor A
Zoektocht naar de landing
Of nog: de verzoening van driemaal
‘second best’ als uitweg voor
patstelling?

Contouren van mogelijke toenadering
= contouren opdracht intendant
• Regering: bereidheid loslaten Oosterweelverbinding,
ondanks overtuiging van kwaliteit ervan
• stRaten-generaal/Ademloos: bereidheid loslaten
Meccano, ondanks overtuiging van kwaliteit ervan
==> mogelijke terugvalposities liggen dicht bij mekaar en
hebben bewezen kwaliteiten: Oosterweel-Noord en
Arup/SUM-tracé
==> voorwaarden: beide middentracés ernstig mee te
nemen door overkappingsintendant + voorbereidende
werken Oosterweel ‘on hold’ (anders functie lege doos)
• Ringland: bereidheid toevoegen derde Scheldekruising

E19
A12
E34
E313
E34
E17
A12 E19
A102
NT
Ringland 1
Ringland 2
WT
Ringland 3

E19
A12
E34
E313
E34
E17
A12 E19
A102
A/S
Ringland 1
Ringland 2
WT
Ringland 3

E19
A12
E34
E313
E34
E17
A12 E19
A102
SG/ON
Ringland 1
Ringland 2
WT
Ringland 3

E19
A12
E34
E313
E34
E17
A12 E19
A102
NT A/S SG/ON
Ringland 1
Ringland 2
WT
Ringland 3

Scheldekruising door haven
= in 2005 (stRaten-generaal), 2009 (Arup/SUM), 2010
(stRaten-generaal/Forum2020) en 2011 (Van Remortel) op
tafel gelegd als alternatief voor het BAM-tracé
Vormt bypass rond de stad in plaats van erdoor, takt
telkens aan op A12/E19 i.p.v. op huidige ring aan
Deurne/Merksem  ≠ hypotheek overkapping ring
Werkt goed op vlak van mobiliteit: studies Arup/SUM,
TML, MER
Biedt alternatief voor Kennedytunnel + ontziet
woongebieden (in meer of mindere mate)
Basis voor maatschappelijk draagvlak: 10 jaar debatrijping

Laatste puzzelstukken ontbreken nog vooraleer
definitieve keuze i.v.m. plek, capaciteit,
ontsluiting en inbedding van een van de drie
haventracés kan worden gemaakt:
- doorrekeningen met gedifferentieerde tol op vlak
van mobiliteit, luchtkwaliteit en geluid (binnen
MER-procedure: afkeuring + nieuwe goedkeuring)
- technische uitwerking van deze alternatieven tot
op niveau van Oosterweelverbinding (cfr. studie
door TV ROTS): kostprijs, veiligheid, werf
- concretisering milderende maatregelen op
Linkeroever en Zwijndrecht: slib, overkapping,
geluidswallen, …

2 juli 2015:
spreekrecht Vlaams parlement

Bouwstenen voor een plan B
Ringland + A102 + noordelijke Scheldekruising Meccano of Arup/SUM
of Oosterweel-Noord
+ hoogwaardig fietsnetwerk gekoppeld aan intelligent uitgebouwd en
performant netwerk openbaar vervoer (tramverlengingen, express
netwerk voorstadstreinen)
+ eventueel: Westtangent
Daarop ruggengraat nieuwe stadsontwikkeling enten:
- ruimtewinst zone R1 (bovenop en naast overkapping)
- woon/werkverdichting rond knooppunten openbaar vervoer in die
zone en in de voorstedelijke gebieden
- groengebieden en open ruimte i.p.v. bijkomende verkeerswisselaars

Bronmateriaal onderzoek intendant,
minstens deze 3 studies als pijlers
Arup/SUM-studie juni 2010
+ verbeterde plan-MER OWV,
incl. integratie Meccano, A/S-
tracé & Oosterweel-Noord met
gedifferentieerde tol +

20150521 manu claeys over intendant en plan b voor a

Recommended

Recommended

More Related Content

What's hot

What's hot (20)

Similar to 20150521 manu claeys over intendant en plan b voor a

Similar to 20150521 manu claeys over intendant en plan b voor a (20)

More from Koen van Hees

More from Koen van Hees (20)

20150521 manu claeys over intendant en plan b voor a