17de Horta avond van de Antwerpse actiegroepen stRaten-generaal en Ademloos. Professor Dirk Lauwers, expert stedelijke ontwikkeling, mobiliteit en ruimtelijke planning bij Ugent en UA, legt uit hoe en waarom Antwerpen naar een slimme bereikbaarheid moet streven. Bereikbaarheidsproblemen zijn geen fileproblemen. Files bestrijden met meer en bredere wegen is de duurste en slechtste maatregel die een stad kan nemen om meer bereikbaar te zijn. De cijfers en studies en realiteit bewijzen dit al sinds 1980. Stadstol, streng parkeerbeleid, snelheidsbeperkingen, heel gericht alternatieven zoeken met filerijders en bedrijven en ruimte-efficiënte infrastructuur (lees: stedelijk nabij openbaar vervoer en fietspaden) zijn niet alleen bewezen goedkoper, maar ook veel effectiever.

1. Naar een slimme
bereikbaarheid van
Antwerpen
Lezing 17de Horta avond 22 mei 2015
Ademloos en Straten Generaal
Prof. Dirk Lauwers (in eigen naam)
Onderzoeksgroep Stedelijke Ontwikkeling
Faculteit Ontwerpwetenschappen – UA
Afdeling Mobiliteit en Ruimtelijke Planning
Faculteit Ingenieurswetenschappen
en Architectuur - UGent

2. prof. Dirk Lauwers 17DE HORTA AVOND
Slimmer omgaan met de bereikbaarheid van Antwerpen
Antwerpen, 21 mei 2015
Het probleem… ter inleiding
Bereikbaarheidsprobleem wordt meestal
gelijkgeschakeld met fileproblematiek
Filmpje:
een andere kijk
op files: filedier

3. prof. Dirk Lauwers 17DE HORTA AVOND
Slimmer omgaan met de bereikbaarheid van Antwerpen
Antwerpen, 21 mei 2015
Het probleem
Bereikbaarheidsprobleem wordt meestal
gelijkgeschakeld met fileproblematiek

4. prof. Dirk Lauwers 17DE HORTA AVOND
Slimmer omgaan met de bereikbaarheid van Antwerpen
Antwerpen, 21 mei 2015
Het probleem
Bereikbaarheidsprobleem wordt meestal
gelijkgeschakeld met fileproblematiek
‘slachtoffers’ vragen:
overheid los dit op
(m.a.w. belastingsbetaler los mijn probleem op)

5. prof. Dirk Lauwers 17DE HORTA AVOND
Slimmer omgaan met de bereikbaarheid van Antwerpen
Antwerpen, 21 mei 2015
Huidige aanpak op de goede weg?
Toch neemt politiek neemt verantwoordelijkheid...

6. prof. Dirk Lauwers 17DE HORTA AVOND
Slimmer omgaan met de bereikbaarheid van Antwerpen
Antwerpen, 21 mei 2015
Huidige aanpak op de goede weg?
Andere inspiratie: bv. Asian Development Bank

7. prof. Dirk Lauwers 17DE HORTA AVOND
Slimmer omgaan met de bereikbaarheid van Antwerpen
Antwerpen, 21 mei 2015
Huidige aanpak op de goede weg?
Stedelijke snelwegen: een oude remedie
Plan ‘group Structures’ + C. De Pauw voor Brussel Noordwijk
+ Min. Jos De Saeger
Kruising snelwegen
Parijs-Amsterdam en
Oostende-Keulen
(60m breed)
+ P. Van den Boeynants
Bron: De Meulemeester K., 2006

8. prof. Dirk Lauwers 17DE HORTA AVOND
Slimmer omgaan met de bereikbaarheid van Antwerpen
Antwerpen, 21 mei 2015
Huidige aanpak op de goede weg?
Stedelijke snelwegen: een oude remedie die de
stad kapot maakt

9. prof. Dirk Lauwers 17DE HORTA AVOND
Slimmer omgaan met de bereikbaarheid van Antwerpen
Antwerpen, 21 mei 2015
Huidige aanpak op de goede weg?
Stedelijke snelwegen: een oude remedie die files
niet oplost: wetensch. geaccepteerd inzicht
‘fundamentele file-wet’ (fundamental law of traffic congestion)
Geformuleerd door Anthony Downs in 1962:
“Amerikaanse steden hebben te kampen met de
fundamentele file-wet, d.w.z. op stadssnelwegen
stijgt tijdens het piekuur de verkeerscongestie tot
op het niveau van de maximale wegcapaciteit.”

10. prof. Dirk Lauwers 17DE HORTA AVOND
Slimmer omgaan met de bereikbaarheid van Antwerpen
Antwerpen, 21 mei 2015
Huidige aanpak op de goede weg?
Stedelijke snelwegen: een oude remedie die files
niet oplost: wetensch. geaccepteerd inzicht
‘fundamentele file-wet’ (fundamental law of traffic congestion)
Meer en meer bewijsmateriaal o.a. Turner & Duranton (2011): o.a. onderzoek
1983-2003 verband extra wegcapaciteit – extra verkeersgebruik
“a 10 percent increase in road
capacity meant, on average,
a 10 percent increase
in vehicle miles”

11. prof. Dirk Lauwers 17DE HORTA AVOND
Slimmer omgaan met de bereikbaarheid van Antwerpen
Antwerpen, 21 mei 2015
Huidige aanpak op de goede weg?
Stedelijke snelwegen: een oude remedie die files
niet oplost: wetensch. geaccepteerd inzicht
‘latente vraag’
Mc Kinsey introduceerd begrip in Nederland
in 1986
(0,4= 4% extra autokm bij 10% meer capaciteit
rijstrookkm) bron KIM

12. prof. Dirk Lauwers 17DE HORTA AVOND
Slimmer omgaan met de bereikbaarheid van Antwerpen
Antwerpen, 21 mei 2015
Huidige aanpak op de goede weg?
Stedelijke snelwegen: een oude remedie die files
niet oplost: internat. geaccepteerd inzicht

13. prof. Dirk Lauwers 17DE HORTA AVOND
Slimmer omgaan met de bereikbaarheid van Antwerpen
Antwerpen, 21 mei 2015
Huidige aanpak op de goede weg?
Stedelijke snelwegen ‘old school’ hebben hun tijd
gehad ook in US (en Azie?)

14. prof. Dirk Lauwers 17DE HORTA AVOND
Slimmer omgaan met de bereikbaarheid van Antwerpen
Antwerpen, 21 mei 2015
Huidige aanpak op de goede weg?
Stedelijke snelwegen: een oude remedie die files
niet oplost: ook Oosterweel niet… (zie MER)
overbelaste wegvakken
en knopen 2020 mét
Oosterweel + modal shift
auto max 50%(bron Verkeerscentrum)

15. prof. Dirk Lauwers 17DE HORTA AVOND
Slimmer omgaan met de bereikbaarheid van Antwerpen
Antwerpen, 21 mei 2015
Wat werkt wel
Stadstol (road congestion charging) bv. London
Ingevoerd in
‘gepusht’ door
burgemeester
na 12 jaar breed
draagvlak
11,5 Pond/ bewoners 10%
Ook parkeerbeleid
Maximum parkeernorm bij bouwvergunning

16. prof. Dirk Lauwers 17DE HORTA AVOND
Slimmer omgaan met de bereikbaarheid van Antwerpen
Antwerpen, 21 mei 2015
Wat werkt wel
Stadstol (road congestion charging) bv. London
Ingevoerd in
‘gepusht’ door
burgemeester
na 12 jaar breed
draagvlak
11,5 Pond/ bewoners 10%
Ook parkeerbeleid
Maximum parkeernorm bij bouwvergunning

17. prof. Dirk Lauwers 17DE HORTA AVOND
Slimmer omgaan met de bereikbaarheid van Antwerpen
Antwerpen, 21 mei 2015
Wat werkt wel
Stadstol (road congestion charging) bv. London
Ingevoerd in
‘gepusht’ door
burgemeester
na 12 jaar breed
draagvlak
11,5 Pond/ bewoners 10%
Ook parkeerbeleid
Maximum parkeernorm bij bouwvergunning

18. prof. Dirk Lauwers 17DE HORTA AVOND
Slimmer omgaan met de bereikbaarheid van Antwerpen
Antwerpen, 21 mei 2015
Wat werkt wel
Stadstol (road congestion charging) bv. London
Ondertussen
30% wegcapaciteit
minder
in London centrum
ten voordele van OV
voet- en fietspaden
en pleinen

19. prof. Dirk Lauwers 17DE HORTA AVOND
Slimmer omgaan met de bereikbaarheid van Antwerpen
Antwerpen, 21 mei 2015
Wat werkt wel
Inzetten op ruimte-efficiëntie infrastructuur
(bron ADB)

20. prof. Dirk Lauwers 17DE HORTA AVOND
Slimmer omgaan met de bereikbaarheid van Antwerpen
Antwerpen, 21 mei 2015
Wat werkt wel
Inzetten op ruimte-efficiëntie infrastructuur
(bron UITP)

21. prof. Dirk Lauwers 17DE HORTA AVOND
Slimmer omgaan met de bereikbaarheid van Antwerpen
Antwerpen, 21 mei 2015
Wat werkt wel
Inzetten op ruimte-efficiëntie
Betekent: ‘modal shift’
of ook: STOP principe

22. prof. Dirk Lauwers 17DE HORTA AVOND
Slimmer omgaan met de bereikbaarheid van Antwerpen
Antwerpen, 21 mei 2015
Wat werkt wel
Snelheidsmanagement op stadsnelweg
Vb. Parijs

23. prof. Dirk Lauwers 17DE HORTA AVOND
Slimmer omgaan met de bereikbaarheid van Antwerpen
Antwerpen, 21 mei 2015
Wat werkt wel
Vraaggericht beleid: filerijder uit de file halen?
Vb. Rotterdam – de verkeersonderneming

24. prof. Dirk Lauwers 17DE HORTA AVOND
Slimmer omgaan met de bereikbaarheid van Antwerpen
Antwerpen, 21 mei 2015
Wat werkt wel
Vraaggericht beleid: filerijder uit de file halen?
Vb. Rotterdam – de verkeersonderneming

25. prof. Dirk Lauwers 17DE HORTA AVOND
Slimmer omgaan met de bereikbaarheid van Antwerpen
Antwerpen, 21 mei 2015
Wat werkt wel
Vraaggericht beleid: filerijder uit de file halen?
Vb. Rotterdam – de verkeersonderneming

26. prof. Dirk Lauwers 17DE HORTA AVOND
Slimmer omgaan met de bereikbaarheid van Antwerpen
Antwerpen, 21 mei 2015
Wat werkt wel
Vraaggericht beleid: filerijder uit de file halen?
Vb. Rotterdam – de verkeersonderneming
Inspelen op wat ‘mobilist’ kan overtuigen
Reeds 6000 auto’s uit de
file

27. prof. Dirk Lauwers 17DE HORTA AVOND
Slimmer omgaan met de bereikbaarheid van Antwerpen
Antwerpen, 21 mei 2015
Wat werkt wel
Ruimtelijk beleid: neem openbaar als ruggengraat
(eerst verder uitbouwen natuurlijk! => GEN A. !)
Zie bv. Kopenhagen

28. prof. Dirk Lauwers 17DE HORTA AVOND
Slimmer omgaan met de bereikbaarheid van Antwerpen
Antwerpen, 21 mei 2015
Wat werkt wel
Ruimtelijk beleid: neem fietsinfrastructuur als
ruggengraat (eerst verder uitbouwen natuurlijk!)

29. prof. Dirk Lauwers 17DE HORTA AVOND
Slimmer omgaan met de bereikbaarheid van Antwerpen
Antwerpen, 21 mei 2015
Wat werkt wel
Ruimtelijk beleid: nabijheid = beste garantie voor
bereikbaarheid

30. prof. Dirk Lauwers 17DE HORTA AVOND
Slimmer omgaan met de bereikbaarheid van Antwerpen
Antwerpen, 21 mei 2015
Tot slot
L. Mumford
Bron: L. Mumford, 1963

31. prof. Dirk Lauwers 17DE HORTA AVOND
Slimmer omgaan met de bereikbaarheid van Antwerpen
Antwerpen, 21 mei 2015
Tot slot II
Selectieve bereikbaarheid i.p.v. stimuleren
autoverkeer in functie van duurzaamheid
Actions are necessary for:
1.To reduce the need for transport – substitute travel
2.Traffic and transport measures - modal shift
3.Spatial planning – reduce travel distances
4.Technological innovation – increase efficiency
Bron : Banister, D., 2009

32. prof. Dirk Lauwers 17DE HORTA AVOND
Slimmer omgaan met de bereikbaarheid van Antwerpen
Antwerpen, 21 mei 2015
Tot slot III
Slimme mobiliteit van de toekomst
= nieuwe technologie + organisatie + nieuwe
mobiliteitscultuur
(dus nu geen domme dingen doen!)

33. prof. Dirk Lauwers 17DE HORTA AVOND
Slimmer omgaan met de bereikbaarheid van Antwerpen
Antwerpen, 21 mei 2015
Tot slot IV … het gaat om kwaliteit