1. Een beleggersvisie op de toekomst van pensioen
Marjon Brandenbarg
Age Bruinsma
Gouda, 22 januari 2014

2. De Canon van het Nederlandse Pensioenstelsel
1e “pensioen”
1e fonds
1650
1845
AOW
VUT
Van Eind- naar
Middelloon
Jaren
’70-’90
Afschaffing
prepensioen
20002008
2004
www.ingim.com
1957
65 wordt 67
2011
2
2012

3. De feiten…

Ruim 50 jaar AOW
 1947: noodwet Drees (max. €35,- p.m.)
 1957: AOW voor iedereen (0,7 miljoen mensen) boven 65 jaar (€50 p.m.)
 1974: AOW opgetrokken naar minimum loon
 2013: ruim 3 miljoen gerechtigden (€1000 p.m voor alleenstaanden)

Rondkomen van inkomen
 65+: in 2011 65% gemakkelijk
 45-65 jr: in 2011 59% gemakkelijk

Ouderen zorgen voor jongeren
 50% doet klusjes in huis en doet huishoudelijk werk
 22% steunt jongeren financieel
 48% past op kleinkinderen
 60% doet vrijwilligerswerk

Levensverwachting
 Aantal stijgt van 2,6 mln in 2010 naar 4,5 mln mensen ouder dan 65 in 2040
 Mensen leven langer.
www.ingim.com
3

4. Pensioenstelsel Nederland
Derde
pijler
Derde pijler: Individuele (aanvullende) verzekeringen
•Fiscaal gefaciliteerd voor lijfrentes, koopsommen en
levensverzekeringen
•Totaal vermogen €400 mrd, jaarlijkse inleg €10 mrd
Tweede
pijler
Tweede pijler: Opbouw via werkgever
•90% werknemers heeft regeling
•Totaal vermogen €925 mrd. Premie jaarlijks €32 mrd
•Vnl. DB (defined benefit) regelingen, DC (defined
contribution) in opkomst
Eerste
pijler
Eerste pijler: Individuele (aanvullende) verzekeringen
•Basisinkomen voor iedereen vanaf 65 jaar en 2 mnd ( in 2021 op 67
jaar)
•AOW alleenstaande: €1040 euro p.m (netto)
•AOW gehuwden: €1450 euro p.m (netto)
www.ingim.com
4

5. Aandacht voor pensioen groot

Discussie over het pensioenstelsel…
 De rente is laag
 Pensioenfondsen hebben te weinig in kas om
toekomstige verplichtingen na te komen
 Korten op rechten
 Hogere premies

…in een onzekere economische
omgeving…
 Eurozone in crisis, Nederland in balansrecessie
 Wat is een veilige belegging? Staatsobligaties al
lang niet meer.

…brengt nieuwe strategische
vraagstukken
 Nominaal/Reëel pensioen?
 Individueel/Collectief pensioen
 Maatschappelijk verantwoord beleggen
www.ingim.com
5

6. Aanpassingen van Pensioenstelsel

Pensioendatum geleidelijk naar 67,(op termijn) gekoppeld aan
levensverwachting
 Onze kinderen moeten waarschijnlijk tot 70 jaar werken

Pensioenakkoord om bezuinigingen te realiseren
 Focus op Tweede pijler
 Lager opbouwpercentage omdat de opbouwperiode langer is
 Meer fiscale opbrengsten voor overheid
 Hoger besteedbaar inkomen
 Regeling voor ZZPérs



Fiscaal regiem beperkt tot 100.000 euro
Derde pijler al eerder aangepast door minder fiscale mogelijkheden.
Discussie opgang om de huidige regels en mogelijkheden voor DC
regelingen te verbeteren.
 Een goede DC regeling is beter dan een slechte DB regeling
www.ingim.com
6

7. De staat van het gemiddelde Pensioenfonds
Bron: AON Hewitt
www.ingim.com
7
31 december 2013
31 december 2012
31 december 2011
31 december 2010
31 december 2009
31 december 2008
Verloop nominale dekkingsgraad vanaf 2008
31 december 2007


8. Hoe staat het gemiddelde Pensioenfonds ervoor
Dekkingsgraad moet hoger

Gemiddelde nominale dekkingsgraad > 100%, echter.....
 Nominaal is niet gelijk aan Reëel
 We worden ouder

Dekkingsgraad kan stijgen door:
 Hogere premies
 Lagere uitkeringen (afstempelen of korten)
 Beleggingsrendementen
www.ingim.com
8

9. Beleggen
Rente

Als de rente daalt dan
 Stijgt de marktwaarde van je “rentegevoelige” bezittingen
 Stijgt de marktwaarde van je “rentegevoelige” verplichtingen

Als de marktwaarde van je verplichtingen sneller stijgt dan van bezittingen dan
daalt de verhouding tussen bezittingen en verplichtingen
Nederlandse 10-jaars rente
2000
2008
1992
www.ingim.com
9

10. Beleggen
Aandelen

Als aandelenkoersen stijgen dan
 Stijgt de marktwaarde van je aandelen bezittingen
 Heeft dat geen effect op de marktwaarde van je “rentegevoelige” verplichtingen

Als aandelenkoersen stijgen dan stijgt de verhouding tussen bezittingen en
verplichtingen
2000
Wereldwijde aandelen in US$
2008
1987
www.ingim.com
2013
10

11. Beleggen
Vooruitzichten (1)

Economische groei is belangrijk!
 Hogere rente en hogere en/of stabiele inflatie
 Hogere werkgelegenheid en consumentenbestedingen
 Hogere bedrijfswinsten en stijgende waardes van bezittingen

Voorwaarden voor stabiele economische groei:





Staat van bedrijven
Staat van huishoudens
Staat van het financiële systeem
Mate van fiscale stimulering
Mate van monetaire stimulering
www.ingim.com
11

12. Beleggen
Vooruitzichten (2)

Per saldo zijn wij gematigd positief over de wereldwijde economische groei
Europa
Verenigde
Staten
Japan
Opkomende
Markten
Huishoudens
=



Bedrijfsleven
=



Financieel
Systeem




Fiscale
Stimulering




Monetaire
Stimulering
=
=


www.ingim.com
12

13. Beleggen
Vooruitzichten (2)


Wij verwachten op termijn stijgende rentes
Per saldo zijn wij gematigd positief over wereldwijde aandelen
Europa
Rente
Aandelen
www.ingim.com
Verenigde
Staten
Japan
Opkomende
Markten
=



=

=

13

14. Certain of the statements contained herein are statements of future
expectations and other forward-looking statements. These
expectations are based on management's current views and
assumptions and involve known and unknown risks and
uncertainties. Actual results, performance or events may differ
materially from those in such statements due to, among other things,
(i) general economic conditions, in particular economic conditions in
ING’s core markets, (ii) performance of financial markets, including
emerging markets, (iii) the frequency and severity of insured loss
events, (iv) mortality and morbidity levels and trends, (v) persistency
levels, (vi) interest rate levels, (vii) currency exchange rates (viii)
general competitive factors, (ix) changes in laws and regulations, (x)
changes in the policies of governments and/or regulatory authorities.
ING assumes no obligation to update any forward-looking information
contained in this document.
www.ing.com
www.ingim.com
14