1. Σχολικός εκφοβισμόςΣχολικός εκφοβισμός

2. Ο σχολικός εκφοβισμός είναι η
επιθετική εκείνη συμπεριφορά που
είναι εσκεμμένη, απρόκλητη και
επαναλαμβανόμενη, αποτελεί
κατάχρηση εξουσίας και εμπεριέχει
ανισότητα στη δύναμη αντικειμενική
(π.χ. σωματική) ή αντιληπτή (π.χ.
προσωπικότητας).
Εν ολίγοις, κατευθύνεται προς εκείνα
τα θύματα που εκλαμβάνονται από
τους θύτες (έναν ή πολλούς μαζί) ως
αδύναμα, είτε σωματικά είτε
ψυχολογικά.
Τι είναι ο σχολικός εκφοβισμός

3. Τι δεν είναι σχολικός εκφοβισμός
• Όταν τα εμπλεκόμενα μέρη είναι ίσης
δύναμης και όχι άνισης, λόγω αριθμού,
σωματικής διάπλασης, κοινωνικής θέσης,
κουλτούρας, τότε πρόκειται για
σύγκρουση, βίαιη ίσως, αλλά όχι
εκφοβιστική συμπεριφορά (μεσαία
φωτογραφία).
• Εκτός από την ισότητα στη δύναμη,
παρατηρείται επίσης όμοια
συναισθηματική αντίδραση, που σημαίνει
ότι και οι δύο μαθητές είναι θυμωμένοι
(μεσαία φωτογραφία) και όχι όπως στον
εκφοβισμό όπου ο μαθητής – στόχος
φοβάται και αδυνατεί να υπερασπιστεί τον
εαυτό του (πάνω φωτογραφία).
• Υπάρχει επίσης η περίπτωση του
πειράγματος, όπου οι μαθητές κάνουν
αστεία μεταξύ τους διασκεδάζοντας και οι
δύο αληθινά.

4. Μορφές της βίας στον
εκφοβισμό
Άμεση / Σωματική:
•Χτυπάω
•κλωτσάω σπρώχνω
•Φτύνω
•βάζω τρικλοποδιά
κλέβω
•Κρύβω
•καταστρέφω τα
πράγματα

5. • Άμεση / Λεκτική:
• Κοροϊδεύω
• Προσβάλλω
• Βρίζω
• Κάνω σεξουαλικά
υπονοούμενα
ή/και χειρονομίες

6. Έμμεση / Κοινωνική:
•εκβιάζω
•απειλώ με σωματική βία
•Απαιτώ χρήματα ή
πράγματα
•διαδίδω φήμες
•απομονώνω κοινωνικά
•προδίδω τα μυστικά των
άλλων
•προσβλητικά γκράφιτι

7. Ηλεκτρονική:
•Μέσω κινητού τηλεφώνου ή
Διαδικτύου απειλές, προσβολές,
δυσφήμιση
•κοινωνική απομόνωση
•Δημοσιοποίηση πληροφοριών
και εικόνων χωρίς άδεια
•ψεύτικη ταυτότητα για
εκμαίευση πληροφοριών
•γελοιοποίηση

8. Συνέπειες(1)
Τα παιδιά που εκφοβίζονται:
•Έχουν περισσότερες πιθανότητες να υποφέρουν από κατάθλιψη και άγχος
και μερικά από τα συμπτώματα που αναγράφονται παρακάτω, μπορεί να
εξακολουθήσουν να υπάρχουν μέχρι την ενηλικίωση.
•Έχουν συχνά τάσης αυτοκτονίας που μπορεί να συνεχίσουν και μέχρι την
ενηλικίωση. Σε μία μελέτη, οι ενήλικες που υπήρξαν θύματα σχολικού
εκφοβισμού ήταν 3 φορές πιο πιθανόν να κάνουν σκέψεις για αυτοκτονία.
•Είναι πιο πιθανόν να παρουσιάσουν σωματικά συμπτώματα που
περιλαμβάνουν, πονοκέφαλους ημικρανίες, δερματικά προβλήματα ( π,χ.,
έκζεμα, ή ψωρίαση) έλκος, τρέμουλο, αυξημένους παλμούς κρίσεις πανικού
κ.α.

9. • Σχετική έρευνα έδειξε ότι τα θύματα σχολικού εκφοβισμού – δημοτικής
ηλικίας– είχαν τις διπλάσιες πιθανότητες να εμφανίσουν ψυχωτικά
συμπτώματα στην εφηβεία
• Είναι πιο πιθανό να παραπονιούνται για την υγεία τους. Σε μία μελέτη, η
θυματοποίηση σχετίστηκε με την κατάσταση υγείας χρόνια αργότερα.
• Μείωση της σχολικής απόδοσης και παρουσίας στο σχολείο, όπως και
αυξημένες πιθανότητες να παρατήσουν εντελώς το σχολείο.
• Έχουν περισσότερες πιθανότητες να αντιδράσουν με εξαιρετικά βίαιο
τρόπο. Σε 12 από τα 15 περιστατικά στη δεκαετία του 1990, όπου
μαθητές έριξαν πύρα στο σχολείο τους, οι σκοπευτές ήταν θύματα
σχολικού εκφοβισμού.
--αυξημένο αίσθημα θλίψης και μοναξιάς
--αλλαγές στον ύπνο και στις διατροφικές συνήθειες
--απώλειας ενδιαφέροντος για δραστηριότητες
Τα παιδιά που εκφοβίζονται:

10. Συνέπειες(2)
Τα παιδιά που εκφοβίζουν:
•Έχουν αυξημένες πιθανότητες κατάχρησης αλκοόλ και άλλων ναρκωτικών
κατά την περίοδο της εφηβείας καθώς και ως ενήλικες.
•Είναι πιο πιθανό να εμπλακούν σε καυγάδες, σε βανδαλισμούς και να
παρατήσουν το σχολείο.
•Είναι πιο πιθανό να ασκήσουν πρόωρη σεξουαλική δραστηριότητα.
•Είναι πιο πιθανό να έχουν προβλήματα με τον νόμο όταν ενηλικιωθούν. Σε
μία μελέτη, 60% των αγοριών που εκφόβιζαν στο Γυμνάσιο είχαν είδη
προβλήματα με τον νόμο πριν συμπληρώσουν τα 24 έτη. Επίσης αυτά τα
άτομα όταν ενηλικιωθούν είναι πιο πιθανόν να ασκούν βία στους
συντρόφους τους και στα παιδιά τους και αδυνατούν να κρατήσουν τις
φιλικές τους σχέσεις.

11. Συνέπειες (3)
Τα παιδιά παρατηρητές:
•Έχουν αυξημένες πιθανότητες να καπνίζουν και να κάνουν κατάχρηση
αλκοόλης ή άλλων ναρκωτικών.
•Έχουν αυξημένα προβλήματα ψυχικής υγείας, συμπεριλαμβανομένων
της κατάθλιψη και το άγχος.
•Είναι πιο πιθανόν να απουσιάζουν συχνά από το σχολείο.

12. Παρεμβάσεις από εκπαιδευτικούς
• Ανάπτυξη πλάνου δραστηριοτήτων σχετικών με τον εκφοβισμό
 Τακτικές συζητήσεις με μαθητές/ήτριες
 Προβολή σχετικών ταινιών,
 Παιχνίδι ρόλων
 Ανάγνωση σχετικών λογοτεχνικών κειμένων
• Δημιουργία «θετικού σχολικού κλίματος»
 Συνεργασία
 Σεβασμός
 Εμπιστοσύνη
 Φροντίδα
 Ανάπτυξη του αισθήματος του
ανήκειν
 Ανάπτυξη ενσυναίσθησης
 Κατανόηση της διαφορετικότητας
 Αποδοχή του άλλου

13. Παρεμβάσεις από μαθητές/τριες
Υποστήριξη από συνομηλίκους
•παρέχουν στους συμβούλους-συνομηλίκους δεξιότητες & στρατηγικές
για την επίλυση του προβλήματος.
•οι ενήλικοι διατηρούν έναν υποστηρικτικό & εποπτικό ρόλο
Παρεμβάσεις στους παρατηρητές
•αύξηση της επίγνωσης της σοβαρότητας του προβλήματος
•συνειδητοποίηση των ρόλων που λαμβάνουν κατά τη διαδικασία του
εκφοβισμού
•δέσμευση σε νέες συμπεριφορές μέσα από συζήτηση ή από παίξιμο
ρόλων

14. Συνεργασία με γονείς
• Ενημέρωση για το φαινόμενο του εκφοβισμού & τα είδη
του
• Διερεύνηση των απόψεων & στάσεών τους για τον
εκφοβισμό
• Συλλογή & καταγραφή ιδεών & προτάσεων, εμπλοκή
ίδιων
• Ενεργή συνεργασία με γονείς θυμάτων και θυτών
• Ενημέρωση για την πορεία της προσπάθειας ενάντια
στον εκφοβισμό

15. Παροχή συμβουλευτικών υπηρεσιών
• Ατομική συμβουλευτική σε θύματα ή δράστες
• Ομαδική συμβουλευτική σε μαθητές/τριες
• Συμβουλευτική υποστήριξη σε οικογένειες
• Συμβουλευτική υποστήριξη στο εκπαιδευτικό
προσωπικό

16. Συμπερασματικά...
• Μικτά αποτελέσματα προγραμμάτων παρέμβασης
• Συμβολή σε επιμέρους τομείς στη μείωση του εκφοβισμού
• Αποτελεσματικότερα όταν εφαρμόζονται σε μικρότερους
μαθητές με συστηματικό τρόπο
Ανάγκη
Πρώιμης παρέμβασης με συστηματικές και εξατομικευμένες
στρατηγικές ανάλογα με τα χαρακτηριστικά και τις ανάγκες
του κάθε σχολικού πλαισίου!