zxdftyh

1. Тақырып 1: Кіріспе. Өнеркәсіп
кәсіпорындарының атмосферасы
«Экология және химиялық инжиниринг” кафедрасының
аға оқытушысы Сейдалиева Л.К.
Тақырып 1.1. Атмосфералық ауа және оның құрамы.
Бөлмелердегі ауаларға және адам организмдеріне зиянды
ерекшелеулердiң негiзгi түрлерінің әсерi.

2. Тақырып 1.1. ӨНДІРІСТІК КӘСІПОРЫН АТМОСФЕРАСЫ; АУА ҚҰРАМЫ ЖӘНЕ ОНЫҢ
СИПАТЫ; ЖҰМЫС ОРЫН МИКРОКЛИМАТ МІНЕЗДЕМЕСІ
ЖОСПАРЫ:
1. Кіріспе
2. Негізгі бөлім
Атмосфералық ауа және оның құрамы
Үй-жайлардың ауасына зиянды шығарындылардың негізгі түрлері
және олардың адам ағзасына әсері
Мақсаты: Атмосфералық ауа және оның құрамымен танысу.
Техникалық прогресс және еңбек қауіпсіздігі туралы толық түсіну.
Үй-жайлардың ауасына зиянды шығарындылардың негізгі түрлері
және олардың адам ағзасына әсерін жетік меңгеру.

3. Тақырып 1.1. ӨНДІРІСТІК КӘСІПОРЫН АТМОСФЕРАСЫ; АУА ҚҰРАМЫ ЖӘНЕ ОНЫҢ
СИПАТЫ; ЖҰМЫС ОРЫН МИКРОКЛИМАТ МІНЕЗДЕМЕСІ
"Өнеркәсіптік желдету" пәні "бөлмеде микроклимат
құрудың теориялық негіздері" курсының логикалық
жалғасы және жылу-газбен жабдықтау және желдету
саласындағы жобалау, монтаждау, пайдалану және
кәсіпкерлік қызметпен айналысатын мамандарды даярлау
жүйесіндегі базалық пән болып табылады.

4. Тақырып 1.1. ӨНДІРІСТІК КӘСІПОРЫН АТМОСФЕРАСЫ; АУА ҚҰРАМЫ ЖӘНЕ ОНЫҢ
СИПАТЫ; ЖҰМЫС ОРЫН МИКРОКЛИМАТ МІНЕЗДЕМЕСІ
Желдету (лат. ventilatio-желдету) - пайдаланылған ауаны бөлмеден
шығару және оны сыртқа ауыстыру процесі. Қажет болған жағдайда
ауа баптау, сүзу, жылыту немесе салқындату, ылғалдандыру немесе
кептіру, иондау және т.б.
Желдету бөлмедегі ауа ортасының санитарлық-гигиеналық
жағдайларын (температураны, салыстырмалы ылғалдылықты, ауа
қозғалысының жылдамдығын және ауаның тазалығын) қамтамасыз
етеді, адамның денсаулығы мен әл-ауқатына қолайлы, санитарлық
нормалардың, технологиялық процестердің, ғимараттардың құрылыс
құрылымдарының, сақтау технологияларының және т.б. талаптарына
жауап береді.

5. Тақырып 1.1. Атмосфералық ауа және оның құрамы
Атмосфералық ауа құрамы
Газ Проценттік құрамы
Көлемі бойынша Салмағы бойынша
Азот 78,09 75,51
Оттегі 20,95 23,15
Аргон 0,93 1,28
Көміртек қос тотығы
(көмірқышқыл газ)
0,03 0,046
Неон 0,0018 0,00125
Гелий 0,00052 0,000072
Метан 0,00022 0,00012
Криптон 0,0001 0,00029
Азоттың шала
тотығы
0,00005 0,00009
Сутегі 0,00005 0,0000035
Ксенон 0,000008 0,000036
Озон 0,000001 0,0000017
Радон 6×10-18 —

6. Тақырып 1.1. Үй-жайлардың ауасына зиянды шығарындылардың негізгі түрлері және олардың
адам ағзасына әсері
Өнеркәсіптік кәсіпорындардың үй-жайларында жиі кездесетін зиянды заттардың
қысқаша сипаттамасы келтірілген.
Конвективті
жылу
адамдар мен жануарлардың үй-жай ауасына, технологиялық жабдықтың
қыздырылған беттеріне, балқытылған металлға және т.б. беріледі, бұл бөлменің
жұмыс аймағында температураның нормаға қарсы көтерілуіне әкеледі, бұл жүрек-
тамыр жүйесіне жүктеменің артуына әкеледі.
Сәулелі жылу балқытылған металдан, пештердің қыздырылған қабырғаларынан, ыстық
ванналардан, қыздырылған құймалардан және т.б. түседі.
Ылғал (су
буы)
үй-жайлардың ауасына адамдар мен жануарлардан, су немесе су буымен
байланысты технологиялық процестерден түседі.
Көміртек
тотығы СО
иісті газ, иіссіз және түссіз, көміртектің толық емес жану өнімі болып табылады.
SO2 күкірт
газы
өткір иісі бар түссіз газ. Ол отынды немесе құрамында күкірт бар заттарды жағу
кезінде пайда болады.
Еріткіштердің
буы.
боялған бұйымдарды бояу және кептіру кезінде, лактар мен бояуларды сұйылту
және еріту, бөлшектерді майсыздандыру, органикалық заттарды еріту кезінде
бөлінеді.
HCN синил
қышқылы
ащы бадамның иісі бар түссіз сұйықтық. Оның тұздары, цианидтері немесе
цианисті тұздары металл бетін цементтеу кезінде жылу цехтарында қолданылады.
Марганец Mn оның қосылыстары марганец қорытпаларын өндіруде, гальваникалық
элементтерді өндіруде, құрамында марганец бар жоғары сапалы жабындысы бар
электродтармен электр дәнекерлеу процесінде, бояулар өндірісінде және т.б.
қолданылады.

7. Тақырып 1.1. ӨНДІРІСТІК КӘСІПОРЫН АТМОСФЕРАСЫ; АУА ҚҰРАМЫ ЖӘНЕ ОНЫҢ
СИПАТЫ; ЖҰМЫС ОРЫН МИКРОКЛИМАТ МІНЕЗДЕМЕСІ
Азот тотықтары
тұншығуды
тұншығуды, жүрек айнуын, іштің ауырсынуын, жөтелді тудырады, содан
кейін жүрек қызметінің бұзылуы пайда болады.
Фтор қосылыстары тістерді бұзады.
CS2 күкірт
көміртегі
тіпті аз концентрацияларда да бас ауруын, галлюцинацияны тудырады.
Меркаптандар иіске ие және сананың жоғалуына әкелуі мүмкін.
Озон көздің және тыныс алу жолдарының шырышты қабығын тітіркендіреді,
өкпе ісінуі, қан кету, конъюктивит.
Хлор жоғарғы тыныс жолдарына әсер етеді, туберкулезге бейімділікті және
ерте қартаюды тудырады, хлормен улану өлімге әкелуі мүмкін.
Хром ангидриді Электрохромдау кезінде қолданылады. Хром қосылыстары теріде және
тыныс алу жолдарында тітіркену мен қабыну процестерін тудырады.
Қорғасын РЬ 500°C температурада қарқынды буланып кетеді. Ауадағы қорғасын РЬ
буы тез тотығады, қорғасын тотықтарының жоғары дисперсті
аэрозольдерін құрайды. Қорғасын және оның қосылыстары
аккумуляторларды, полиграфиядағы қорғасын бояуларын өндіруде,
бұйымдарды дәнекерлеу кезінде және т.б. қолданылады.
Hg сынап бөлме температурасында буланып кететін ауыр сұйық металл. Сынап
өндірісте таза және әртүрлі қосылыстар түрінде қолданылады.