1.  ՀԱՅՈՑ ՊԱՏՄՈՒԹՅՈՒՆ
 ԹԻՎ 198 ԱՎԱԳ ԴՊՐՈՑԻ
 11-5 ԴԱՍԱՐԱՆ

2. ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ԱՌԱՋԻՆ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ԱՐՏԱՔԻՆ ԿԱՊԵՐԸ
«Հայոց ազգային խորհուրդը, այն
իրավունքների հիման վրա, որով նրան
լիազորել է հայ ժողովուրդը, մայիսի 28-
ին որոշեց հռչակել Հայկական
պետության անկախությունը, հիմնեց
Հայաստանի Ժողովրդավարական
Հանրապետությունը»:Նորաստեղծ
պետությունն առաջին պարտադրված
պայմանագիրն ստորագրել է Թուրքիայի
հետ՝ Բաթումում` 1918 թ-ի հունիսի 4-ին՝
Անդրկովկասի գերմանա-թուրքական
1918 թ-ին Հայաստանը
նվաճման պայմաններում:Այդ
դիվանագիտական, ռազմական ու
պայմանագրով՝ Թուրքիան ճանաչել է
տնտեսական մեկուսացման մեջ էր:
Հայաստանի
Վիճակը բարելավվել է, երբ Առաջին
անկախությունը, Հայաստանը
աշխարհամարտում (1914–18 թթ.)
հրաժարվել է ոչ միայն Արևմտյան
Թուրքիան պարտություն է կրել և
Հայաստանից ու Կարսի մարզից, այլև
սկսել հեռանալ Անդրկովկասի
Արևելյան Հայաստանի մի շարք
գրավված շրջաններից, այդ թվում՝
շրջաններից:
Լոռուց և Ախալքալաքի գավառներից:

3.  Սակայն այդ տարածքների պատկանելության շուրջ հակամարտություն է
ծագել Հայաստանի և Վրաստանի միջև, որը 1918 թ-ի դեկտեմբերի
կեսերին վերածվել է հայ-վրացական պատերազմի:Հայկական զորքերի
առաջխաղացումը դեպի Թիֆլիս կանխել են անգլիացիները, որոնց
միջամտությամբ 1919 թ-ի հունվարի 9–17-ը տեղի ունեցած
խորհրդաժողովում կնքվել է հաշտություն:
Հարևան երկրներից միայն Իրանի հետ են
հաստատվել բարիդրացիական
հարաբերություններ: Ադրբեջանի ու
Թուրքիայի դիրքորոշումը Հայաստանի
նկատմամբ ի սկզբանե կոշտ ու թշնամական
էր: Ադրբեջանը տարածքային հավակնություն
ուներ Զանգեզուրի, Լեռնային Ղարաբաղի և
Նախիջևանի նկատմամբ:
1919 թ-ի փետրվարին Երևանում
տեղի է ունեցել Արևմտահայության
2-րդ համագումարը, որոշում է
ընդունվել Անկախ և Միացյալ
Հայաստանի հռչակման մասին:

4. Արտասահմանում օգնություն կազմակերպելու համար Եվրոպա և Ամերիկա է մեկնել
պատվիրակություն՝ Հ. Քաջազնունու գլխավորությամբ: Ամերիկյան առաջին օգնությունը
Հայաստան է հասել 1919 թ-ի մայիսին: ՀՀ կայունությանը, սակայն, սպառնում էին թուրք-
թաթարական ներքին խռովությունները, որոնք ճնշելու համար իշխանությունները
ստիպված էին դիմելու զինված ուժերին: Ճնշվել է թուրք-թաթարական խռովությունը
Զանգիբասարում:
1920 թ-ից սկսվել է Հայաստանի
միջազգային ճանաչման նոր շրջանը:
Հունվարի 23-ին Փարիզի
խորհրդաժողովում Անտանտի
երկրները որոշել են փաստացի (դե
ֆակտո) ճանաչել Հայաստանի Թուրքիայի հետ հաշտության նախագծի
անկախությունը: 1920 թ-ի ապրիլի 24- մշակման համար 1920 թ-ի ապրիլին Սան
ին ճանաչել է նաև ԱՄՆ-ը: Ռեմոյի (Իտալիա) խորհրդաժողովում մեծ
տերությունների ղեկավարները հատուկ
ուշադրություն են հրավիրել Հայկական
հարցին՝ լուծումը համարելով Հայաստանի 2
հատվածների միավորումը: Այդ նպատակով
անհրաժեշտ էր, որ որևէ մեծ տերություն
ընդուներ Հայաստանի հովանավորությունը:
ԱՄՆ-ի նախագահ Վուդրո Վիլսոնը
համաձայնել է ստանձնել Հայաստանի
մանդատը, սակայն 1920 թ-ի հունիսի 1-ին
ԱՄՆ-ի Սենատը (52 դեմ, 23 կողմ) մերժել է:

5. 1920 թ-ի օգոստոսի 10-ին Փարիզի Սևր
արվարձանում Անտանտի երկրները և
Թուրքիան ստորագրել են պայմանագիր, որը
հայանպաստ էր: Ցավոք, ստեղծված
միջազգային նոր իրադրության պայմաններում
այս պայմանագիրը կյանքի չկոչվեց:
1920 թ-ի օգոստոսի 24-ին Մոսկվայում ՀՀ-ն գոյություն է ունեցել երկուսուկես տարի:
ստորագրվել է ռուս-թուրքական Հայտնվելով միջազգային հակասությունների
պայմանագրի նախագիծը, որով բարդ ու խառնակ
Ռուսաստանը ճանաչել է Թուրքիայի հանգուցակետում, պարտվելով
տարածքային ամբողջականությունը՝ Թուրքիային, մշտապես ենթարկվելով
Կարս, Արդահան, Բաթում քաղաքները Խորհրդային Ռուսաստանի ճնշմանը, լքված
ներառյալ: Ըստ էության՝ այդ Արևմուտքի օգնությունից` Հայաստանի
համաձայնագիրը Հայաստանի դեմ էր: առաջին հանրապետությունը դադարել է
գոյություն ունենալուց: Նրան հաջորդել է
Հայկական Խորհրդային Սոցիալիստական
Հանրապետությունը:
Դեկտեմբերի 2-ին Երևանում ՀՀ-ի և
ՌԽՖՍՀ-ի ստորագրած համաձայնագրով
Հայաստանը հռչակվել է խորհրդային
հանրապետություն, իսկ իշխանությունը
ժամանակավորապես: