2. Տրդատ Ա (ծն. Թ. անհայտ– մոտ 75), Մեծ Հայքի թագավոր 52–իցֈ Պարթևաց
Արշակունի արքա Վոնոն Բ–ի որդին, Պարթևաստանի թագավոր Վաղարշ Ա–ի
եղբայրըֈ Գահ է բարձրացել հայկական ավագանու աջակցությամբֈ 52–ին Մեծ
Հայքն ազատագրել է հռոմեական զավթիչներիցֈ 54–ին Տրդատ Ա հաստատվել է
հայկական գահին, որով փաստորեն տապալել է հռոմեական երկարամյա
տիրապետությունը Մեծ Հայքում, և այնտեղ հիմնադրվել է հայ Արշակունիների
արքայատունըֈ
3.
Տրդատ Ա–ին տապալելու և Հայաստանը վերանվաճելու
մտադրությամբ, հռոմեական զորքերը 58–ի գարնանը Կարին–
Կարս–Արտաշատ ուղիով ներխուժել են Մեծ Հայքֈ Տրդատ Ա,
օգնություն չստանալով Վաղարշ Ա–ից, մարտերով նահանջել է
Ատրպատական։59–ի գարնանը հռոմեական զորքերը
գրավել, ավերել և հրկիզել են Արտաշատը։Նվաճված Մեծ
Հայքի գահին դրվել է հռոմեական արքունիքի կամակատար
Տիգրան Զ։Վաղարշ I շտապ հաշտություն է կնքելՎրկանաց
աշխարհի հետ և ռազմական ուժեր կենտրոնացրել Հայոց
միջագետքում
4.
Վերջինս հարկադրված է եղել Մծբին քաղաքում Վաղարշ Ա–ի
հետ ստորագրել զինադադար՝ Տրդատ Ա–ի գահի ներքո Մեծ
Հայքի թագավորության անկախությունն ու
ինքնուրույնությունը ճանաչելու, այնտեղից իր զորքերը
հեռացնելու պայմանովֈ Սակայն Ներոն կայսրը չի
վավերացրել զինադադարի պայմանները և Արևելք է ուղարկել
նոր զորաբանակֈ 62–ի գարնանը Տրդատ Ա–ի և Վաղարշ Ա–ի
միացյալ զորքերը շրջապատել են թշնամուզորաճամբարը և
լուրջ կորուստներ պատճառել նրանֈ
5.
Հռոմեացիները խնդրել են հաշտություն, նրանց զորքերը
զինաթափվել են, վերադարձրել Հայաստանից կողոպտած
ավարը, ազատել գերիներին և խուճապահար փախել
Կապադովկիա։Ներոնի ցուցումով շուտով հռոմեական
Արևելքի գլխավոր հրամանատար Կորբուլոնը Տրդատ Ա–ի
հետ ստորագրել է հաշտություն, ճանաչել Մեծ Հայքի
անկախությունը, պայմանով, որ Տրդատ Ա մեկնի Հռոմ և
թագադրվի կայսեր ձեռքովֈ 65–ին Տրդատ Ա՝ իր ընտանիքով և
3000 հեծյալ շքախմբով մեկնում է Հռոմ։
6.
Նրան ամենուր ցուցաբերվել է ճոխ ընդունելությունֈ Տրդատ
Ա Ներոնը թագադրել է Հռոմի ֆորումում, բազմության և
զորքի ներկայությամբֈ 66–ին Տրդատ Ա վերադարձել է
Հայաստան և օգտվելով խաղաղ ու բարենպաստ
պայմաններից, զբաղվել շինարարական աշխատանքներովֈ
72–ին և 75–ին Տրդատ Ա հակահարված է հասցրել
կովկասյան հրոսակ ցեղերին, որոնք ասպատակել են երկրի
հյուսիս–արևելյան շրջաններըֈ Տրդատ Ա–ի հետագա
գործունեության և մահվան տարեթվի մասին
տեղեկություններ չեն պահպանվելֈ
