1. Հեղինակ՝ Նաիրա Գաբրիելյան
Թեմա՝ Շարժուն խաղերի դերը ֆիզիկական զարգացման
գործում(3-5տ.)
Ղեկավար՝ Հռիփսիմե Առաքելյան
Երևան - 2013

2. Բովանդակություն

3. ՆերածությունՄանկապարտեզում շարժախաղերի
նպատակն է.
 պահպանել և ամրապնդել երեխայի
առողջությունը
 ապահովել ֆիզիկական և հոգևոր
ներդաշնակ զարգացումը
 զարգացնել կենսական
նշանակություն ունեցող
շարժումները, ճարպկությունը,
արագաշարժությունը,
ճկունությունն ու դիմացկությունը:
Տվյալ աշխատանքը լուսաբանում է 3-5
տարեկան երեխաների շարժման
բնույթի և շարժախաղերի
կազմակերպման
առանձնահատկությունները, դրանց
դերը երեխայի ֆիզիկական
զարգացման գործում:

4. Հիմնական մաս
Շարժախաղերի դերը երեխայի
ֆիզիկական զարգացման
գործում. տեսակները.
Շարժախաղերը
ամբողջությամբ կազմված
լինելով տարբեր բնույթի
շարժումներից՝ ակտիվ
աշխատանքի մեջ է ընդգրկում
երեխայի օրգանիզմը՝
բարելավվում է գլխուղեղի
աշխատանքը, սրտի և
շնչառության համակարգերի
գործունեությունը, արագանում
է նյութափոխանակությունը,
ամրանում են հոդակապերը ,
ջլերը, մեծանում է ողնաշարի
ճկունությունը:

5. Շարժուն խաղերի տեսակները
•<<Ծուղրուղու>>, <<Զիլինա>>, <<Խնոցի-
հարոցի>>, <<Ալիս պալիս>>, <<Աղջիկ
փախցնոցի>>, <<Թզուկներ և հսկաներ>>,
<<Գործնագործ>> և այլն:
Ազգային
շարժախաղեր
• <<Օղակների միջով>>, <<Վերցրու
գնդակը>>, <<Բասկետբոլ>>,
<<Գնդակը պարկում>>, <<Ծափով
վազել>>, <<Նստարանների
վրայով>> և այլն:
Մարզական
խաղեր
•<<Ափ ու պտղունց>>, <<Ափ ու բռունցք>>,
<<Քարկտիկ>>, <<Կոտոշ-կոտոշ>>,
<<Ծափոցիկ>>, <<Թռավ-թռավ>>, <<Մատ
ճանաչել>>, <<Մատնամիջի կամ
միջնամատի>>:
Ձեռնախաղեր

6. • Մեծ
շարժողականու
թյուն
պահանջող են
համարվում
այն խաղերը,
որոնք
կառուցված են
հիմնականում
այնպիսի
շարժումների
հիման վրա,
ինչպիսիք են
վազքը և
ցատկը:
• Միջինշարժողա
կանություն
պահանջող
խաղերը
առանձնանում
են ֆիզիկական
համեմատա
բար քիչ
ծանրաբեռնվա
ծությամբ
(քայլք,
առարկաների
փոխանցում և
այլն):
• Այն խաղերը,
որոնք ավելի
քիչ
շարժումներ են
պահանջում,
կատարվում են
համեմատա
բար դանդաղ
տեմպով: Բացի
այն , դրանց
ներգործություն
ը գրեթե
աննշան է:

7. Շարժախաղերը որպես ֆիզիկական
դաստիարակության մաս.
 Կարևորելով երեխայի ֆիզիկական զարգացումը՝ պետք է հիշել, որ չափից
ավելի կամ միակողմանի ֆիզիկական ծանրաբեռնումը շատ ավելի
վտանգավոր է, քան դրա բացակայությունը:
 Ֆիզկուլտուրայի յուրաքանչյուր պարապմունքի հիմնական մասում պետք
է տրվի մեկ շարժախաղ՝ մեծ կամ միջին շարժունակության: Հիմնական
մասի տևողությունն է 15-20 րոպե:

8. Շարժուն
խաղերի
հիմնական
խնդիրն է
Զարգացնել
կամքը և
ուշադրությունը
զարգացնել
շարժողական
ակտիվությունը
արագ
կողմնորոշվելու,
դժվարություններ
ը հաղթահարելու
ընդունակություն
ներ
ընկերներին
օգնելու,
համագործակցելու
կարողությունները
Զարգացնել
համարձա
կությունը
մշակել
արագաշարժու
թյուն,
ճկունություն

9. Շարժողական ոլորտ
3-4 տարեկան
 3-4 տարեկան երեխան դրսևորում է խոշոր շարժումներով պայմանավորված
հիմնական հմտությունները՝ ցուցաբերելով հավասարակշռության, կորդինացիայի
զարգացնող ունակություններ՝ կանգնելու, քայլելու, վազքի, ցատկելու, մագլցելու,
աստիճաններով իջնելու և բարձրանալու ժամանակ:
 1. Ցատկում է մեկ ոտքի վրա 2 և ավելի անգամ:
 2. Ոտքերը միասին պահելով՝ կանգնած տեղից ցատկում է առնվազն 20 սմ
հեռավորության վրա:
 3. Առանց որևէ բանից բռնելու, կանգնում է մեկ ոտքի վրա առնվազն 2 վայրկյան:
 4. Ուղիղ գծով քայլելով՝ անցնում է առնվազն 1 մետր տարածություն:
 5. Քայլում է՝ շրջանցելով խոչընդոտները:
 6. Քայլում է ոտքերի մատների վրա:
 7. Վազում է առնվազն 8 մետր տարածություն:
 8. Ինքնուրույն բարձրանում է աստիճաններով՝ հերթագայելով ոտքերը:
 9. Մեծահասակի օգնությամբ իջնում է աստիճաններով՝ հերթագայելով ոտքերը:
 10. Ցատկում է մոտ 20սմ բարձրությունից երկու ոտքի վրա:
 11. Վարում է եռանիվ հեծանիվ:
 12. Բռնում է մեծ գնդակը մոտավորապես 1,5 մետր հեռավորությունից:
 13. Նետում է գնդակն ընկերոջը ճիշտ ուղղությամբ:
 14. Ֆուտբոլ խաղալիս ոտքը ետ տանելով հարվածում է գնդակին:

10. ՆՈՒՐԲ /մանր/ ՇԱՐԺՈՒՄՆԵՐ
Երեխան ցուցաբերում է ձեռքի և մատների շարժումների
կառավարման տարբեր հմտություններ.
 1. Կատարում է պարզ գործողություններ փոքր առարկաներով (թերրթում է
գիրքը էջ առ էջ, հավաքում է գլուխկոտրուկներ, պտտելով կափարիչը՝ բացում և
փակում է շիշը, խոշոր կամ միջին չափսի ուլունքներով հավաքում է շղթա):
 2. Կառուցում է միջին բարդության շինություններ (խորանարդիկներից
կառուցում է կամրջակ, պատ):
 3. Ծեփում է պարզ՝ կլոր, տափակ, պարանաձև առարկաներ:
 4. Երեխան դրսևորում է նկարելու հմտություններ (բռնում է մատիտը ձեռքի
առաջին երեք մատներով, արտանկարում է երկրաչափական պատկերներ):
 5. Ցուցաբերում է մկրատով կտրտելու պարզ հմտություններ:
 6. Կատարում է ինքնասպասարկման առօրյա գործողություններ (արձակում և
կոճկում է մեծ կոճակները, արձակում է կոշիկի քուղերը, ինքնուրույն օգտվում է
սպասքի որոշ տեսակներից):

11. 4-5 տարեկան
 Ցատկում է մեկ ոտքի վրա առնվազն 5 անգամ:
 Ցատկում է գետնից 15սմ բարձրության վրայից՝ ոտքերը միասին:
 Կանգնում է մեկ ոտքի վրա առնվազն 10 վայրկյան:
 Կարող է հաղթահարել 50-60սմ բարձրության արգելքը:
 Քայլում է ոտնաթաթերը դնելով կրունկ-թաթ հաջորդականությամբ:
 Խաղում է ակտիվ, շարժուն խաղեր, ցատկում է փոսերի և իր մարմնի
չափսերին համապատասխան այլ արգելքների վրայով, թռչկոտելով
առաջ է շարժվում:
 ինքնուրույն բարձրանում և իջնում է աստիճաններով:
 Գնդակը հարվածում է գետնին, այնուհետև բռնում երկու ձեռքով:
 Երեխան ցուցաբերում է ձեռքի և մատների շարժումների
կառավարման հմտություններ (կառուցողական առարկաներով
կառուցում է 10 և ավելի կտորներից բաղկացած շինություններ ՝
աշտարակ, կամուրջ):
 Աշխատում է մանր առարկաներով (միջին կամ փոքր չափսի
ուլունքներով հավաքում է վզնոց):
 Երեխան ցուցաբերում է նկարչական և գրի պարզագույն
հմտություններ (արտանկարում է տառեր, թվեր, երկրաչափական
պատկերներ, մարմնի մասեր):

12. Նուրբ /մանր/ շարժումներ
1. Ցուցաբերում է ծեփելու
հմտություններ, ծեփում է
ծանոթ առարկաներ:
2. Ցուցաբերում է կտրտելու
հմտություններ, կտրում է
ուղիղ կամ կոր գծերով ոչ
ճշգրիտ:
3. Երեխան ցուցաբերում է
ինքնասպասարկման որոշ
հմտություններ (կոճկում և
արձակում է հագուստի
կոճակները, շղթաները,
ուտելիս օգտվում է սպասքից):
4. Կարողանում է ասեղ թելել
և կարել:
5. Հմտորեն ներկում է
նկարները, շրջագծում է
տարբեր պատկերներ:

13. Ինչպես ճիշտ ընտրել և կազմակերպել
խաղերը
 Խաղերն ընտրելիս պետք է հաշվի առնել հետևյալ
պայմաններն ու պահանջները.
 Խաղը պետք է լինի մատչելի տվյալ տարիքի ամեն մի երեխայի համար՝
իր կանոննոերի բարդությամբ, ծավալով ու գործողությամբ:
 Ամեն մի տարիքի համար խաղ ընտրելիս պետք է ելնել
մանկավարժական ընդհանուր սկզբունքներից, աստիճանաբար
բարդացնելով՝ հեշտից անցնել դժվարին , պարզից՝ ավելի բարդի:
 Խաղը պետք է բավարարի տվյալ տարիքի երեխաների
հետաքրքրությունը:

14. Խաղի անցկացման
վայրն ու պարտադիր
պայմանները.
Խաղն անցկացնելիս պետք է
հաշվի առնել նաև կլիմայական
պայմանները, տարվա
եղանակները:

15. Ամփոփում
 3-4 տարեկանների համար
Ոտքերի մկանների զարգացման համար՝ <<Թաքնվել-
երևալ>>, <<Ոտքի բարձրացում>>, <<Կարճ և երկար
ոտքերը>>:
<<Թռչունները թափահարում են թևերը>> , <<Ճոճանակ>>,
<<Գնացք>>, <<Գրկել Մայրիկին>>, որոնք նպաստում են
ձեռքերի և ուսագոտու մկանների զարգացմանը:
<<Քամին ճոճում է ծառերը>>, <<Թաշկինակի փոխանցում>>,
<<Թաքցնել գլուխը>>, <<Ստուգել շոգեքարշի անիվները>> ,
<<Հեծանիվ>>, <<Նավակ>>: Որոնք նպաստում են իրանի
զարգացմանը:

16. 4-5 տարեկան երեխաների համար
նպատակահարմար են հետևյալ շարժախաղերը՝
<<Որսորդը և նապաստակները>>, <<Մկան թակարդ>>, << Անտուն նապաստակը>>,
որոնք զարգացնում են ցատկելու, վազելու, հավասարակշռությունը պահպանելու
կարողությունները, ամրանում են ջլերը, ոտքերի մկանները:
Մարզական խաղերից՝ <<Ով ավելի լավ կցատկի>>, <<Յոթ քար>>, <<Գնդակը
նետիր օղակի մեջ>>, <<Ով ավելի արագ օղակը կգլորի մինչև դրոշակը>>:
Մարզական խաղերը նպաստում են վազելու, մագլցելու կարողությունների
ամրապնդմանը, որոնք ձևավորում են երեխայի մոտ ճարպկություն,
արագաշարժություն, ճկունություն, արագ կողմնորոշվելու կարողություն:
Ազգային խաղերից՝ <<Թզուկներ և հսկաներ>>, <<Գործնագործ>>, <<Ծուղրուղու>>,
<<Աղջիկ փախցնոցի>> և այլն:

17. Օգտագործված գրականության ցանկ
<<Ծուղրուղու>> զարգացնող նյութերի ժողովածու 2-6 տարեկանների
համար/ ՀԵղինակներ՝ Աիդա Պետրոսյան, Գոհար Բադալյան, Ռուզան
Խաչատրյան, Աննա Ադամյան, Անի ժամհարյան/:
Նախադպրոցական կրթական համալիր ծրագիր /Երևան – 1999/
Նախադպրոցականի զարգացումը նախակրթարանում 3-5 տարեկաններ
Մխիթար Սեբաստացի կրթահամալիր / Երևան – 2009/
<<Շարժուն խաղեր>> /Մ. Մամիկոնյան, Երևան-1974/