'Levenskrachtig platteland' Presentatie door Hans Leinfelder (KULeuven) n.a.v. het witboek BRV.

1. Levenskrachtig platteland
Hans Leinfelder
Expertenworkshop BRV – 21 maart 2016

2. ‘Levenskrachtig platteland’ in Groenboek
Expertenworkshop BRV - 21/03/2016 - Hans Leinfelder

3. Verscheidenheid op mensenmaat
Expertenworkshop BRV - 21/03/2016 - Hans Leinfelder
• Relatief ongeschonden gebieden waar open
ruimte overheerst op bebouwing
• Voorkomen van verdere versnippering
• Veelheid aan functies
o Essentiële functies primeren (natuur, landbouw,
biodiversiteit, water)
o Andere activiteiten combineren (ontginning,
toerisme, energie, bosbouw, CO2-opslag,
recreatie)
• Kwaliteit van landschap
o Natuurontwikkeling, erfgoedwaarden
o Strenger t.o.v. functies die niet op platteland
horen

4. Expertenworkshop BRV - 21/03/2016 - Hans Leinfelder
• Voedselproductie →
economische leefbaarheid
o Innovatie, specialisatie, diversi-
ficatie, verbreding
o Kwalitatief ingerichte landbouw-
gebieden
• Dorpskernen = dragers voor
andere menselijke activiteiten
o Locaties voor lokale vormen van
georganiseerd vervoer, bedrijvig-
heid, basisvoorzieningen
• Versterking sociale cohesie en
betrokkenheid bij regio
• Maatschappelijk verantwoorde
oplossing voor krimp

5. Stad-platteland ?!
Expertenworkshop BRV - 21/03/2016 - Hans Leinfelder
• Dominant planningsdiscours sinds jaren 1970
o Wonen en werken in steden en kernen
o Open ruimte vrijwaren
• RSV
o ‘Vlaanderen, open en stedelijk’
o Stedelijk gebied → buitengebied
• Stedelijk gebied bepaalt
buitengebied
• Verschil in snelheid
afbakeningsprocessen

6. Expertenworkshop BRV - 21/03/2016 - Hans Leinfelder
• Stedenbeleid versus plattelandsbeleid
o Wat is platteland?
o Plattelandsbeleid
• Witboek?
• Plattelandsbeleidsplan: integratie van veelheid aan sectorale en
gebiedsgerichte initiatieven >>> eigen integrerende initiatieven vanuit
plattelandsambities
• IPO, Platform Plattelandsonderzoek
• Positie t.o.v. ander beleid?
• Aansturing wat betreft prioriteiten?
• Beperkte middelen

7. Expertenworkshop BRV - 21/03/2016 - Hans Leinfelder
• Onderscheid stad-platteland is voorbijgestreefd
o Surrogaten
• Regio’ met stedelijk karakter/regio’s met landelijk karakter
• Regio’s met menselijk karakter?
o Andere ruimtelijke logica’s (op basis van o.a. fysisch systeem,
mobiliteit, identiteit)
• Gebieden met hoge dynamiek/lage dynamiek
• Gebieden met hoge milieukwetsbaarheid/lage milieukwetsbaarheid
• Gebieden met rijkdom aan betekenissen/armoede aan betekenissen
• …
• Combinaties

8. 40-jarige bestemmingenoorlog
Expertenworkshop BRV - 21/03/2016 - Hans Leinfelder
• Land sparing versus land sharing

9. Expertenworkshop BRV - 21/03/2016 - Hans Leinfelder
Land sparing > land sharing (Metaforum)
• Zelfs geringe ingrepen in natuurlijke habitats leiden tot belangrijk
soortenverlies
• Algemene en opportunistische planten- en dierensoorten houden
stand in landbouwcontext
Initieel landgebruik
Land sparing
Land sharing

10. Expertenworkshop BRV - 21/03/2016 - Hans Leinfelder
• Wars van Vlaamse context
• Voorbij AGNAS (afbakening) en ruimtebegroting

11. Expertenworkshop BRV - 21/03/2016 - Hans Leinfelder
Open ruimte platform - Sluit veranderingsprocessen niet op
in bestemmingslogica

12. Expertenworkshop BRV - 21/03/2016 - Hans Leinfelder
• Open ruimte is gebaat bij integrerende agenda
≠ ∑ sectorale agenda’s
≠ geïntegreerde of meekoppelende agenda
= themagericht/gebiedsgericht
• Open ruimte platform - Een programmatische aanpak zorgt
voor meer daadkracht

13. o Ruimtelijk rendement verhogen!?

14. Daadkrachtige logica’s
Expertenworkshop BRV - 21/03/2016 - Hans Leinfelder
• Essentiële functies
o Natuur en bos
• + Bos ?
o Landbouw
o Wonen en werken in kernen
o Water?
• = fysisch systeem ?!

15. Expertenworkshop BRV - 21/03/2016 - Hans Leinfelder
• Andere activiteiten combineren…
o Ontginning, toerisme, energie, bosbouw, CO2-opslag, recreatie
… of afwentelen van problemen, gecreëerd in (verkeerd)
bebouwde ruimte, op open ruimte?
o Beheer van wateroverlast en –tekort
o Toerisme en recreatie
o Hernieuwbare energie(landschappen)

16. Expertenworkshop BRV - 21/03/2016 - Hans Leinfelder
• Alternatieve/innovatieve logica’s
o Treescape = van bosecosysteemdiensten naar configuraties van
bos met andere ruimtegebruikers (doctoraatsonderzoek B. Carron, KU
Leuven)
o Van ‘tyranny of small decisions’ naar ‘resource by small actions’
- doctoraat Valerie Dewaelheyns (KU Leuven – tuincomplex)

17. Expertenworkshop BRV - 21/03/2016 - Hans Leinfelder
- doctoraat Anna Verhoeve (KU Leuven – niet-agrarische economische
activiteiten in voormalige landbouwbedrijfsgebouwen)
Mits kwaliteitssprong voor open ruimte/landschap
o Interfases in landgebruik (onderzoeksvoorstel in opmaak door KU Leuven,
UAntwerpen en UGent)

18. Expertenworkshop BRV - 21/03/2016 - Hans Leinfelder
Hybride
Tuin
Bereik
Rand
Buffer
Common
Gast
Braak
Verbinding
Restje

19. Expertenworkshop BRV - 21/03/2016 - Hans Leinfelder
• Vele van deze “onorthodoxe” fenomenen
o Vallen niet onder bestaande classificaties
o Vallen niet onder bestaande beleidscategorieën
o Worden niet geregistreerd of gemonitord
• Dragen wel bij tot het leveren van de noodzakelijke ecosysteemdiensten in onze
verstedelijkte samenleving

20. Expertenworkshop BRV - 21/03/2016 - Hans Leinfelder